Y Cymro

Y Germ.aniaid yn encilio. Wedi dewis ar y cychwyn i avrthsefyll y Cynghreiriaid yn hytrach nag encilio, ymddengys fod Lundendorff wedi newid ei feddwl, oherwydd gweied ohono mae'n debyg y dinystrid ei fydd- in ped arhosai yn hir lie yr oedd. Tanbelenid ei safleoedd gan ynnau mawr y Ffrancod oddiar yr ucheldlir yfig nghyfeiriad Sois- sons, ac. o'r oehr arall i'r de- orllewin 0 Rheims a gwnaed hi bron yn amhosibi iddynt ddod a defmxldiau ac adgyfnerthion pri- odol i wrthsefyll. Mae'n wyb- yddus. eu bod, er hynny, wedi tynnu yn hael eisoes ar eu pum' byddin fawr fgeisio achuh y sef- ylIf,ond iddim pwrpas.. Mater o raid oedd iddynt gilio yn ol, a'r synd'od yw eu bod yn gallu !gwneuthur hynny hyd yn hyn yn bur rheolaidd. CiJiant yn ol ar hyd ffry.nt 0 ugain milltir rhwng yr afon Ourqc a Rheims. Mae y Cynghreirmid yn ymyl Fere-en* Tardenois, lie pwysiga chanolog ar un o'r ffyrdd y rhaid i'r gelyn ei ddal hyd yr eithaf. Bygythir hefyd Gonglanges, tref arall elyb rhwng Ferea Rheims. Hyd' yn hyn llwyddodd y Germaniaid i osgoi, colli llawer yn g:archar- t, orion, ond y mae eu colledion xriewn lladdedigion yn enfawr, ac nid Vw- yr ymdrech fawr d'rosodd, ac el eu perygl yn fwy fel y dyn- esant at yr afon Vesle. I'r dwyr- ain o Rheims llwyddodd y Ffran- cod ddiwedd yr wythnos i gymer- yd 1,500 o garcharorion. I siym- io i fyny, yr hyn sydd yn amlwg drwy ygweithrediadau hyn yw fod y gallu i daro yn y lie a'r man y mynnont yn Haw y Cynghreir- iaid1. Gan y gelyn y bu y fantais hon yn hir. Oad erbyn hyn gellir dweyd fod y gelyn wedi gweied ei ddyddiiau goreu, ac fod y llanw wedi troi; a chyda Huoedd yr America ar y m-aes,—1,250,000 ohOonynt yn Ffrainc,—-hid yw yn debyg yr el yr awenau eto o ddwylaw y Cadfridog" Foch. Beth fydd elfaiith hyn ar Germani ? Yn sicr bydd brwydr y Marne yn fudidugoIiaeth i'r' Cynghreiriaid yn debyg ar lawer cyfriif i eiddo'r Italiaid ar y Piave, a sliibrydir fod ei heffeithau i'w gweled eisoes mewn pryder a dLigalondid yn Germani. Costiodd eu hytmosod- i,ad yn y He hwn ididynt er y cychwyn 200,000 owyr, ac weie hynny oil wedi irnyned yn, ofer iddynt, a hwythau yn glorfbd en- cilio nid yn unig i'r lliinell yr oedd- ynt ami y pryd hwnnw, ünd ym mhellach.

I^wsia. Deil yr amgylchiadau, yn Rwsia yn bur dywyll. Daw newyddion. cyffrousi oddiyno ddydd ar ol dydd, sydd yn gwneud y sefyllfa yn fwy o brobletm yn barhaus. Daeth y,newydd, a chadarnhawyd ef yn y wlad hon, fod'y diweddar Czar Nicholas wedi ei lofruddio', —gorffwyliwaith rhywun oedd o blaid y Cynghreiriiaid. maen debyg. Hyshyswyd hefyd fod b* adran y Cadets, oedd yn selog o blaid y Cynighreiriaid wedi yrn- uno a'r gelyn Ddiwedd yr wyth- nos hysbyswyd fod gwerin Uk- raine wedi codi yn erhyn y Ger- maniaid, ac yn ymdaith yn Hu 0 75,0000 wyr yn ei eirbyn i gyfeir- ilad Kieff, ac fod byddin y Czecko Slovacks yn ymladd' ac yn cael y Ilaw uchaf ar y Bolshefiaid yn Siberia. Cyhoeddir fod Japan wedi cytuno ag awgryrniad yr America i'w helpu hwy i roddi cynorthu-y ymarf'erol i fyddinoedd y Czeck0-Slovacks» yn Siberia.

Twrci a Bwlgraria. Er's amserhellach mae ar- wyddion nad yw B'wlgaria a T'hwrci yn gal'lu' cyd-dynnu fel y dymunai. Germani. Nid gwiw (iisgwyl teimladau. da rhwng y ddwy wlad hynny, pan y mae rhyw gynen nteu gilydd' wedi bod rhyngddynt er's blynyddoedd lawer. Yn awr cadarnheir y newydd eu bod. yn angiiytuno ar y cwestiwn pwy oedd ididalmedd- iant 0''r Dobrudja. Mynn Twrci mai prth yn iddi hi y mae, ond nid yw Ferdinand uchelgeisi.oi yn foddlawn, ac eisoes y mae gelyn- iiaeth byddinoedd y ddwy wlad yn torn all an mewn vmladdfey dd a'u gilydd. Nid doetih fa'i i ni ddis- gwyl gormod, ymddengys fod cymylau ysfcorm yn ymgasglu uwchben.Bwl'garia.

Cyfnewid Carcharorion. Hysbysodd Syr George Cave yn y Senedd ddydd Ial fod y Gynhadledd ddiwedd ar yn yr Hague 'wedi dod i deialltwriaeth gyda golwg ar gyfnewid carchar- oriotn rliyfel, ac ynglyn a'r drirf- iaeth dd'erbyniant. Wedi i'r cyt- undeb gael ei gadarnhau gan Lywodraeth Prydajn a, Germanj cyfnewidir dyn am ddyn, yn oJ €i safle. Golyga hyn 'filwyr fuont yn garcharorion am ddeunaw mis, a rhai heb fod yn filwyr a ddymun- ant fyned i'w gwfed. Gwellheir triniaeth carcharorion hefyd yng- lyn a gweithio mewn mwnfeydd, ac yn y mannau lie yr ymleddir, a rhoddir hysibysrwydd pan y cym- eiir un yn garcharor, a gwneir archwiliad' arnynt gan swyddog meddygol aimhleidiol.

Adrcddiad y Morlya. Tra y mae rhagolygon gweli ar y tir, hyfryd yw deaM fod: pethau yn ollieuach hefyd ynglyn a'n llongau masnach. Cyhoeddodd y Morlyls, 'ei adroddiad ddydd Mercher, yr hwn a. ddengys fod y sefyllfa. yn dra hoddhaol.'YI' oedd oolledion y Cynghreiriaid a'r gwledydd a-mhleidioil yn 11 ai am y mis diweddaf nag- unrhyw lis er ys Medi 1916. 161,062 o duaelli oedd: colledion Pryd am y mis <1i-. weddaf, ar gyfer 432,395 yr un mis y llynedd. Hefyd mae, yohwaneg o lohigiau yn mynd a dod yn bresJennol nalg a fu 01 gwbl yn ystod y ddau' fis blaenorol.

Gweithwyr y Cadarpar. Gwaethygu yn naddol wnaeth 't, yr anghydwelediiad rhwng Gwein- yddi'aeth y Cadarpar a'r gweith- \v\ r yn y:s>tod! yr wythnos. Erbyn dydd -Sadwrn yr oedd 20,000 wedi rhoddi eu harfau i lawr yn Coventry, a 60,000 vm Mirming- ham, ac ymledodd yr helynt i Swyddi Stafford a Worcester. Daiiodd rhai gweithfeydd yn bur i'r Llywodraeth, gan annog àreu cyd-ddynion' i fod yn ffyddlon i'w brodyr sydd yn' y frwydr. Nid oes ond amcan da i drefniant y L,lywodraeth, ond mae'n debyg fod1 y gweithwyr wedi ei ddrwg- dybio. Trefnir i dynnu allan weithwyr profiadol o'r gweith- ife,),,(Id -Ile, mae mwy nag sydd yn angenrheidiiol, a'u hanfon i fan- nan eraill lie mae prinder. Ni bydd hyn mewn un inodd yn ym- yryd a chyflog na safle y gweith- iwr, ond dyna achos y drwigdyb- iaeth. Yr amcan mawr yw rhydd- .hau dynion i'r fyddiin. drwy: roddi y gwei'thwyii profiiadol irrnewn lie- oedd y mae cu ,gwir angen. "Nid yw y Meistri na'r Undeibiau Llafur yn gwrthwynebu o gwbl. Add- awodd y Llywodraeth beeocE Pwy Hgor Ymch\viHa,dÖl ar yr amod fod y gweithwyr yn dych- welyd at eu gwaith.. Yn ddi- Z, weddarach rhoddbdd y Ptif Wcinidoig" ryibudd ar ran y Lly w- odraeth Ylbyddai pob dyn arhos- ai odd'iwrth ei wakh yn fwriadol ddiydd Llun, Gorff. 29, ac ar ol hynny, ynaigored i gael ei, plw i'r fyddin, ac fel canlyniad hysbys- woyd fod arwyddion q. bob' cyfeir- iad yr elai y mwyafrif -o''r.gweith- wyr at eu dyledswyddJ ddydd Llun. Bore Llun pasiodd gweith- wyr'Birmingham mewncyfarfnd cyiffredini&i. fod! pawb i;, fyned. i'w. waith yn y prynhawn nes gweied beth fydd canlyniad' ymchwiliad Pwylllgor y Lly wodraeth.

CYMRU AR RHYL. Mae'r Parch. T. Jones-Parry, M.A., Ph.D., wedi myned yn gaplan i'r Milwyr Cymreig yn Limerick. Mae Lieut. Stanley Davies, RG.A., mab hynaf Mr. a Mrs. Joseph Davies, Trailwm, a'i briod, newydd gyrraedd adref o HÓnog Kong. Cyffyrddodd rhywun ag urddas Maer Croesoswallt, a phend'erfyn- odd beidio uno i gynnal gwasan- aeth undebol fore Sul nesaf. I Eglwys y Plwyf yr aiffefé deued • a ddelo. Deallir ei fod yn addaw 1 myned i gyfarfod undebol y pryn- j hawn. i Mae Proffeswr David Williams wedi dychwelyd adref ar ol bod yn i gwaSianaethu gyd'a'r milwyr yn yr Aifft. Dywed cyfaill fod golwg digon blinedig ar yr Athro er ys tro, ond mae'n sicr y bydd awelon Cymru yn rhoi adnewyddiad foUian. Mae'r bechgyn yn siarad t yn uohel iawn am ei waith. -+- Mae Mr. a Mrs, Williiam Lloyd, Aberystwyth, wedi derbyn y new-* ydd prudd fod! eu inab hynaf, ,j Sec. Leut. William R. Lloyd, r wedi ei ladd yn y frwydr fawr yn Ffrainc ar yr neg cyfisol. Ym- unodd Lieut. Lloyd a'r R.A.M.C. ac aeth allan i Fifr,ainc tua dwy flynedd yn ol. Mae Lieut. Idwal B. 'Roberts, cyn fug ail Benllech, mab y Parch. Hywell Roberts, Clynnoig, wedi bod mewn ysbyty yn Ffrainc. Bu raid torri el fraich dde, ac y mae wedi. einiweidio yn drwm yn y gllun. Aeth Mr. Roberts allan fel caplan, ond rhoddodd y swydd i fyniy er mwvn. mynd i'r rhenc. Pa un ai canmoliaeth i'r gwer- syll milwroil ynte drygair i ben- # trefi Cymru oedd amlycaf yn yr .> hyn adroddwyd lawer gwaith drosodd.gan Esgob* Llanelwy ar ei d'aitih ddiweddar drwy'r Gag- ledd?- Gwyddom farn yr Esgob am foesoldeb rhannau Ymneilltu- ol Cymru, ac y mae amwysedd yri y cyfeiriad alg, y byddai yn dda ei SYMIII(I. f S'wyddbig yn y Fyddin, ac a gollodd ei fywyd yn Ffrainc oedd J. James- Garland, ac y cynhal- iwyd cyfarfod coffa am dano yn Llangefni. • Yr oedd yn wr ieuanc caredig, diymhongar, a phofolog-' aidd, ac yn meddu ar gymeriau rhagorol. Yr oedd y cyfarfod vn j un o'r rhai goreu, a gafwyd ar achlys'ur fel hyn. Hysbysir fod Aberaeron wedi benthyca ^45,000 i'r Llywodr- aeth ait gar o, ymlaen y rhyfel. Gwyr pawb fod yr amaethwyr yn coinio arian; ond peth arall yw" cael benthyg yr arian, ac y mae'r llwyddiant yn brawf fod gan un o leiaf o'n pregethwyr lleygol ddylanwad yri ei gartref. Mr. J.. Howell, Y.H., yw cad'eirydd y pwylllgor 11 eol. b -+- Cafodd Mrs. Jones, gweddw'r Parch. Edward Jones (W.), Llan- rwst, lythyr oddiwrth ei mab Lieut. Brynmor Jones, sy'n gar- charo,r yn. Karlsruhe. Germani. Dywed mai ei gydymaith yno yw mab i"r diweddar Dewi Ma^rth, ac mai uil o'r. llyfrau cyitraf a. welp, odd yn y oamp oedd hanes Wesle- aeth ynig Nghymru gan- Dr. Hugh Jones, Bangor.