Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

1 article on this Page

CYMOF.ITIIASFA ABERAF.RON.

News
Cite
Share

'I" c1Å- gosodwn cila gobaith yn Nuw, ac y disgwyliom am ei iachawdwrlireth Ef. Y mae Duw yng Nghrist wedi eymrydlm-eddiant o hanes, a gwna ei yn is-wasanaethgar iddp Ei 7 flunwi,. Yng nghroes. Crist fe gyd-gasglwyd holl hanes y byd i un jSwynt angerddol pan y prynodd p Duw y byd, ac a) cymododd ag Ef ei Hiin. Y weithred ddwyfol-ddynol yna, dragwyddol ei hystyr a'i chywn-wys, ac eto lianc-syddiol yn ei chyflawciad, drwy ba un y condemniwyd pe^hod, ond y pry n wyd y byd i gymod a.Daw ydyw gwir gyunwys hanes a'r weithred achubol weithir allan hefyd mewn ainser ym mhrofiad a bywyd dynwn. Y mae y ddyno .iaeLh wedi ei phrynu drwy'r grees, am hynny fe'i gwared- ir yng nghwrs hanes. Y mae eisoes wedi ei hachub, am hynny fe'i hachubix. Ni fetha yr Eglwys fyth. Y mae Crist y groes mewn hanes yn Grist ar ei or- sedd mewn gogondant, ac y mae holl rym ysbrydol y groe-sa holl awdurdod ddwyfol yr orsedd yn sicr- wydd y sylweddoldr y bwriadau tragwyddlol gorfforir yn yr Eglwys. Daliwn ein gaifael mewm ad eg fel honpan y mae digwyddiadau hanes yn dyrysu ein meddwl yn athrawiaeth Galfinaidd ein cyffes^, set Peimrglwyddt- iaetih Duw a'i Oruwchiywodraeth yn hanes y byd, drwy ba un y sicrheir parhad a ffyniant yr Eglwys. Oherwydd y cwbl fedr cyndynrwydd a gwrthryfel ewyllys dyn ei wneud mewn. hanes ydyw lleslteirioa cbyfyngu a throi ychydig at gwrs y ffrwd am ysbeid- iau, -ond tra fo gorseddiainc Duw a'r Oen yn aros, bydd i'r afon bur o ddwfr y bywyd, ddyfod allan ohoni, acymae yn rha,id iddi gael ei ffordd nes o'r diwedd ymlonyddu yn mor y bwriadau wedi ei syl- weddoli yn dragywydd Dyna un o'r damegion o'r cynifyd d nihedd. ( Ond y mae darneg arall hefyd. Pan yr edrychom ar ochr ddynol hanes yn y ddau ddiwygiad, gwelwn yr hyn ddyliai arwain i feddylgar-wch a gwyltadwr- iaeth a diwygiad. Oherwydd yr oeddi elfennau dynol yn y diwygiadau sydd o bosdbl yn galw am ed doi- wygio, os yw yr Eglwys i wyneb u y dyfodol yn eff- eithiol. Wedi edrych fel hyn ar hames. y gorffennol trowm eto i ystyried sefyllfa yr Eglwys fel y mae er mwyn gweled pa dddwygiadau y dylem ymestyn atynt i. sdcr- hau ei heffeithiolrwydd yn y dyfodol, yn arbennig yn ei pherthyna.s a'r byd ag y mae ynddo i'w waredu. Yr Eglwys ydyw gobaith y byd. Hi yw yr halen sydd, yn cadw ei fywyd rhag llygru tu hwnt i .adfer- iad. Ei .thystdolaeth a'i bywyd hi yw ei gydwybod, ac ynddi hi y gweithia y nerth dwyfol fedr achub y byd. O':i hystyried fe-lly nis gellir peidio teimlo y gellid ychwanegu yn ddirfawr at effeithiolrwydd yr Eglwys yn ei thiystioilae.th a'i gwaith yn ei pherthyn- as a'r byd dtwy iddi fod (i) yn fwy imol; (2) yn fwy egniol ac ymosodbl; (3) drwy wneud defnydd helaethach o'r adrioddau, dwyfol a dynol, a berthyn /'iddi. (I) Dylai fod yn 'fwy unol. Y ddau ddiwyigiad a enwais dorodd undeb Eglwys y Gorllewin ac Eglwys Loegr ar ol hynny. Yr oedd hyn yn angenrhe,idiol er mwyn sicrhau y di wygiad. Ond arweiniodd yng nghwrs arnster i wanychdod ym mherthynas yr Eglwys a'r byd. GweLir a theimlir hynny heddyw pan y mae ein rhani.adau wedi parlysu vmron yr awdurdod ysbrydol ddylai fod gan yr Eglwys wyneb, yn wyneb a chenhedloedd ta Hywoçlmethau daeaxol syidd yn sathru ei hegwyddori 011 dan draed. Yr ydym wedi colli ymron. yr ymwybydddaeth o'r Eglwys Gyffredin- ol, ac nd ehlywir heddyw laiis un Eglwys Crist namyn llecsdau lawer a chroes Eglwysi i ba rai y mae rhan- iadau gwladol, oerredlaethol a.c eraill sydd yn y byd wedi dyfod i mewn, ac wedi dinistrio uholiaeth ei thystiolaeth a pharlysu ei nerth moesol. Y mae gennym heddyw Elglwysi o bob math-Rhuf am a Groeg a Llioegr, &c.. Ond y mae yr un Eg- lwys Gyftreddnol Crist. wedi myned i fesur mawr i igolH yn .ymwybydddaeth gwledyidd cred. Rhwygwyd Eglfwys y Gorllewin yn y Ddwygiad Protestanaddd rhwygwyd Eglwys Loegr yn y Diwygiad Methodisit- aidd, a chyn hynny, ac o'r rhwygiadau h-ynny daeth ymrandadau a rhwygiadau eraill o bob math. Ond tragedy hanes yr Eglwys weledig ydyw hyn^— nas geldid cadw Cristionogaeth bur yn fyw heb rwyg- o'r Eglwys. Yr oedd EgKvys y Gorllewin 400 mlyn- edd yn ol yn un, ond yr oedd yn llygredig, ac fe drodd ei llygredigaeth y nerth ddedlliad o' hundeb i fod yn crmes ar feddwl a bywyd y byd. Rhwyg- wyd yr Egl-wysv ond rhyddhawyd y byd ac achub- wyd crefydd ysbrydol. Felly hefyd yn y Diwygiad Mothodistaidd. Yr oedd Eglwys Loegr yn ddifater I'W chenhadaeth, a chan fod cario allan y genhad- aeth yn anhebgorol, torwyd yr undeb rwystrai hynny. Nid oedd modki osgoi y rhwyg yn y nfaill amgylchiad na'r llall yng mghyflwr yr Eglwys ar y pryd. heb ber- yglu effeitbiolrwiydd Efengyl Crist a pharhad bywyd a chenha/iaeth y wir Eglwys. Y mae 400 mlynedd o Brotestaniaeth wedi cyfiawn- hau y rhwyg wnaed yn Eglwys v Gorllewin. Achub- wyd "Cristionogaeth drwy rwygo'r Eglwys. Ac y mae ffrwytli y Diwygiad Methodistaidtd wedi cynawnhau y rhwyg yn Eglwys ILoegr. Achubwyd Cymru a'r Eglwys ei him drwy dord yr undeb. Er hynny oollwyd rhywbeth sydd hanfodol i eff- eithiolrwydd llawn Cristionogaeth drwy yr orutihwyl- iaeth o rwygo'r Eglwys. Nid yn unig rhanwyd yr Eglwys, ond collodd y rhannau i fesur helaeth bob syniad aim yr Un Eglwys Gyffredimol o ba un y niaent yn adranmau. Yn lie yr un Eglwys, mewn gwahanol adrannau cawn Haws o Eglwys gwahan- edig, anndbynb! di gyfathrach, a rhai yn gwadi-i pob hawl o eiddot gweddillri gyfenwi eu humairi yn Eg- "lwys Crist. Ysgymunai Groeg Rhufain, a Rhufain Groeg o'r blaen, ac yn awr ysgymuna y ddwy yr Eg- lwysi Protestanaidd. a dysgwyd y cast gan yr Eg- lwysd hynny yn eu tro. Y mae Wittenberg Luthecr- aidd yn gwgu ar Geneva Galfinaidd, a thelir y pwyth yn ol iddi hdthau. Gwrthoda Eglwys; Loegr Esgob- vddol< gydruabod yr Ymneilltuwyr di-urddau, ac y ma:e'r enwaoou YmneiHtuo1, er eu bod1 ar delerau e _I- m siiarad yn myned bawb ei ffordd ei hun i gario allan gomosdwn y Meistr. Gwaeth na hyn. y mae rhaniadiau gwladbl eiddig- ■ eddus y byd wedi dyfod d mewn i rannau yr Eglwysd, fel nad oes gan un Eglwys Crist heddVw dystio'laethr unol i'w roddi dros ei Meistr, ac nd fedd ychwaith mo,x awdurdod ysbrydol gydnabyddir gan lywodr- aethau a tbeyrnlasoedd fel y gallad ddwyn y pleidiau dig sydd yn y byd yn un. Y mae. rhaniadau a',r, a'r cenidgennau sydd yn y byd wedi dyfod iroown! j Eglwysd y gwled- ydd dig fel y mae unLlais cldr yr Eglwys wedi ei golli yng nghroch-lefau croes yr }jglwys.i yn y gwa- haniol wledydd. Gallasai yr un Eglwys, neu hyd yn oed Eglwysi gwahanfol Ewrop pe buasent yn ymwybodol o'u hun- cl,,cyl hanfodol ac yn ystyripd teyrngarwch i egwyddor- ion- cyffredinol Eglwys 'Crist yn ddyledswydd cyntaf pob Cristion, sefyll fel craig gadarri ddiysgog yng nghan,ol berw mor cynhyrfus bywyd y byd, a gallas- ai ei holl dionnau nwydwyllt daro yn erbyn y graig a thori yno yn drochion man wedi £ olli ei nerth dinistriol. Fel y dywedwyd gan offeiriad Serbaidd yn Llundain y, dydd o'r blaen: "Un cyfandir cadarn ynighanol mor y storm us y byd y bwriadwyd i'r Eg-' lwys fod, ar draws pa un y curai tonnau'r mor yn otrer." Ond'yn lie ami cyfandir fedrai herio holl fyn- yddpedd y tonnau y mae yr Eglwys wedi ei rhannu yn fan- ynysoedd gwahanedig, ac y mae yn gwbl an. a],luog i atal rhyferthwy yr ystorm na thorri rhuthr y don guddia y man ynysoedd yn ei rhwysg dindstriol. Y mae yr Eglwysi gwaharddedig yn rhy weiniaid wyneb yn wyneb a'r byd.* Yr un Eglwys ymwybod- ol o'i hundod yn ed holl.rannau, a'd holl aelodau yn deyrngar yn. gyntaf' oil iddi hi, yn unig fai ddigOIl cref,. Achuba yr Eglwysi di-gyfathrach fyth mo Ewrop rhag dychweliad y gyfliafan. ofnadwy hon. Fe ddyl- ai, ac fe all un Eglwys gyffredinol Crdst drwy gyf- athrach rhwng y gwahanol Eglwysi wneud. Pwy gan hynny ma ddymunai i'r broffwydoiliaeth honnO ddyfod i ben gan un ddywedodd Achubwyd Crist- ioniogaeth yn yr i6eg ganrif drwy dori undeb yr Eg- lwys. Achuba Crisitionogaeth yr Eglwysi a'r byd yn yr 2ofed ganrif drwy- eu ihuno yn un Eglwys gyffrediin- ol Crist, ymha un y byddo yr holl adrannau mewn eyfatihriach a'i gilydd, ac yn. cyd-dystiolaethu a chyd- weithredu. "Credaf yn yr Eglwys Lan C,,atholil," me,dd credo yr ApostolionL Ac y mae y dydd i ddyfod .!Ian y bydd raid i Rufain a Groeg, Wittenberg a Geneva, Tyddewi a Threfecca ynigan. yn fwy croew ac heb floesgni nac atal-dweyd yn ei llafar (ac i mi ddefn- yddio brawddeg y Prifweinidog ar fatter arall) yr ad- ran hanfodol yma o gyffes Eglwys Gyffredinol Crist. Rhaid i'r Eglwys gael ei hystyried yn fwy na'r Eg- .,],-w,y Fi. Ie, os yw yr Eglwys i gael ei dylanwad dyladwy ar fywydJ cenhedloedd a theyrnasoedd rhaid iddi fod Yn oruchaf yn) meddwl acaTgyhoeddiiad ei haelodau, Rhaid iddi fod goruwch cenhedloedd a gwledydd a theyrnasoedd, ac ymae yn rhaid i bob teyrngarwch arall fod yn ddarostyngedig i'r teyfIligarwcl1 sydd ddyledus i Eglwysi y Duw byw a'i hegwycldorion. Os yw Crist yn oruchaf- yn ein bywyd,, yn sdcr dylai Eg- lwys Crist fod yn uwch, nid ym unig nag unrhyw scf- ydliad na cbyindeithas ddaearol, ond yn uwch na'r Eglwysi hfyd. Un Eglwys Crist yn hanfod-ol sydd, ac nid yw y gwahanol Eglwj^si ond ffurfiau gwahanol gymer yr un Eglwys o dian yf gwahanol amigylchiadauv hane-syddol neu athrawdaethbl. achlysurodd eu hym- ddangosdad, Nid undeb o Eglwysd fel y dywed Dr. Forsyth, sydd yn Eglwysi a.r wahan yw Eglwys Crist. Nid oesi yr un o'r Eglwysd yn Eglwys o gwbl ond drwy ei pherthynas, ag un Eglwys Crist. Ac yr oedd honino yn un cyn, bod yn lldaws, ac erysl yn un yn y lliaws. A oes lie ynte i'r Eglwysi gwahanol yn Eg- wys Crist? A oes lie i, enwadau yn yr un Eglwys? Oes. yn Slicr i enwadau, er nad i enwadaeth. Yn, un peth nis gellir ddfodd han-fes, ac nid heb d.rais ax deim- ladau tyner a chysegreddg iawn y gellid difodi y can- lyniadiau hyn i hanes. Ond ni fyddai ddymuruol ychwaith oherwydd onid oes lIe i amrywiaeth ath- rawiaethol, ffurf-lywodraethol, a threfniadol ym myd crefydd fel yn holl fyd Duw? Credwn gydag Elfed— i "Arosed yr amrywiaeth yn ein. gwlad. s Llanwerpob Saboth gan gynghanedd dlos 0 lawer ffurf a dawn ar fold Duw Ond cilded rhagfarn a dall-bleidiaeth wag, A phob ymryson sy'n gwanychu'r praidd." Ie, £ ,Gwaith Duw yw enwau ac enwadau cred:, Gwaith dyruion yw ,enwadaeth." Ac eto nid ar y gwahaniaeiliau, ond ar Undod yr Eglwys y mae angen rhoddd'r pwyslais heddyw. Y mae tri peth mi gredtaf yn angenrheidiol i hyn. (I) Dyfmhau yr ymwybydddaeth o un Eglwys. Gyff- redinol Crist yn meddwl holl aelodau yr' Egwysd, a dysgu ein gilydd i arfer meddwl am un Eglwys Crist fel vn fwy ac yn cfnnwy9 yr holl Eglwysi. Golyga. hyn" hefyd fod' pob Cyfundeb a phob Eglwys i gvd- nabod Cyfnndelviu neu Eglwysd eraill fendnthir gan breswyliad yr YSlhryd, ynddynt fel yn meddu hawl- iarii a bredntiau cyfartal bollol yn yr un Eglwys Gyff- redinol—golyga na bydd i unrhyw Eglwys draws- hawlio iddi ei hunynunig, freintiau cyffrtedin yr holl Eglwysd. Hwn yw y sism mawr. Ac o'r'holl Eglwysd y rhai hynny ysywaeth; a alwant eu hunadn yn Gathoiig, sydld wedi suddo ddyfnaf i'r pechod hwn. Teimlwn fod. gorrnod o'r ysbryd sismatig yn vr Eglwysi Ymnedlltuol.. Ond yn sdcr yr Eglwysi Catholig sydd fwyaf sectol a Sdsimatig, gan mai. hwy duedda i wtthod cvdnabod cydraddoldieb yr Eg- hvySli y mae Y Pen yn amlwg yn eu cydnabod. (2) Ar sail y gydnabyddiaeth vna o freintiau a hawliau cyfartal pob cangen dvfid cael cyd-weith- reddad mwy agos: a chalonog er cario ymlaen waith yr Eglwys yny byd. Delfryd bell hwyraoh yw hyn gyda. golwg ar ffil o'r hen Eglwysi ond yn sicr dJylai yr-Eglwys alwn ni yn Efenigyladdd, ddwyn oddiamigylch y cyd-weithred- -1" _I(' .w_ iad hwn ar fyrder, a hynny yn holl wledydd cred. if.,I,awenyd,d dd-gymysg i ni ydyw gweled mudiad mawr yn y cyfeiriad hwn wedi ei gychwyn yn Am- erica a Ph rydain,, a bod cyniaint arwyddion o gyd- ddeaUtwriaetlhar faterion o athrawiaeth. Dylem-ni yng Nghynuru sydd ymron yn bollol yn Eglwysi Ef- engylaidd gymryd oamrau breisdon i'r cyfeiriad hwn yn y dyfodol agos, nid drwy ddifodi yr enwadau, ond drwy gyd-weithrediad mwy calonog. Ac yn y cysylltiad hwn carwn ar fy rhan fy hun, ac mi hyd- eraf ar ran y Cyfundeb hefyd, i. longyfarch yr Eglwys Es-gobaethol yag Nghymru ar ei gwaith yn cyfarfod heddyw mewn cynhadlood ddylanwadol yng Nghaer- dydd er dyfod i gyd-ddealltwriaeth ar lywodraethiad yr Eglwys yn nyddiau ei rhyddid y mae ar fwynhau. Gweddiwn ar i Ben mawr yr Eglwys roddi ei Ysbryd yn heloaeth iddynt yn y gyruhadiedd, ac am i fendith t oruchaf y Pen gael ei roddi i'r holl Eglwys yn y cyfwng PWYSilghwn yn ei han,es.. Nis gallaf beidio coleddu y gobaith y gwelir yr Eg- -3 lwys hon wedi y'i rhyddhaer yn uno gyda'r enwad-. au efengyladdd eraill yn y gyfathrach a'r cydweith- i rediad a gredwix sydd mor hanfodol i lwyddiant cref- ydd yn ein mysg. Y mae pob rheswm i ni fel merch ieuengaf y Fam Eglwys yng Nghymru i ddymuno hyn, ac i ymdrechu am dano, a chredaf y gwna y merched eraill hvn na ni yr un peth. Y mae myned yn ol. i dy ei mham yn amhosibl bellach i ferched sydd wedi sefydlu cartrefi o'r eidtlynt eu hunak. Ond gobeithiwn bydd y merchod a'u miham yn cofio a gweithredu ar y berth- ynas deuluaidd sydd rhyngddlynt. Ond boed a fo yr ydym heddyw ar gyfarfyddiad y gynhadledd yng Nghaerdydd yn dymuno yn ddiffuant lwyddiant yr Eglwys Esgobaethol yng Nghymru yn .nyddiau ei rhyddid, ac yn gweddio am fendith gyf- oethog y goruchaf arni. •; Fe ddvwedir fod ein bechgyn ar y maes yn .colli eix '.f hamynedd gyda'n. gwahaniaethau ni. Wyneb yn wyneb a sylweddau mawr bywyd y mae pwysleisio y gwah-aniaethau yn ymddangos iddynt hwy yn waeth na diles. Ac eto ndd y gwahandaethu sydd beryglus, ond y cadw ar wahan mewn ysbryd sectol a Sismatig. Mawr hyderwn pan y dychwel y bechgyn y dygant y fath ddylamwad arnom ni adawyd ar ol fel ag i'n gorfodi ni oil i fwy o gyd-weithrediad, ac i bwys- leisio mwy yr elfennau sv'n uno. Yr ydym ni Ym- 1 neilltuwvr wedi sicrhau popeth bellach ag a barodd \i nd ymruedlltuo, igallwn bellach ffordddo gadael tdr neilltuaeth, nid, bid sdcr, i ddychwelyd i unrhyw Eg- lwys, ond i gyfathrach agosach a chyd-weithirediad llwyrach: a holl adrannau Un Eglwys Crist. Os felly, dlylaifod rh-yw ffurf w-el-edig i'r Undeb hwn. Ac fe greddc mai drwy ryw gynillun o Gyng- hair neu Federation y llwyddir oreu. Nid yw Feder- ation yn difodi y cyfundebau nac yn diddymu y gwa- haniaethau mewn athrawiaeth, ffurf-lywodraeth, &c.. ond yn hytrach cydmabydda gydraddoldeb holloj yr holl gyfundebau, a chymer i fewn yr holl wahan- iaethau, ac eto pwyslieisia eu hundieb yn1 yr un Eg- lwys, a sicrha gyfathrach a chydweithTediiad. Gan fod teglwys Crist yn hanfodol yn un dylid uno mwy. Gan fod yr Undod hanfodol yn bod yng Nghrist a thrwy y prynedigaeth, dylai undeb agosach ddyfod i fod. "Hynniy a unai dystiolaeth a gwaith yr Eglwys wyrueb yn wyneb a'r byd yn effeithiol. II. Nid yn unig Jylai yr Eglwys fod yn unol, ond he fyd dvla- fod yn fwy egniol i sicrhau cycfruabydd- iaeth o'i hegwyddorion yn mywyd y byd. Yn mherthynas yr Eglwys a'r byd y mae dau ys- gogiad gwriligyferbyniol, ac .1 eto angenrheidiol, o wahanu ac o uno. Ar y nail, law y mae yn han- fodol i fywyd uchaf yr Eglwys fod iddi wahanu ei hun o ran ed hysbryd a'd bywyd oddawrth y byd, "Deuwch allan o'u canol hwynt ac ymddddolwch," medd yr Arglwydd, ac y mae yn egluro yr hyn feddyldr drwy vchwanegu. "'ac na chyffyrddwch i dim aft,an." IQia-id i'r Eglwys, fel y pwysleiisdwyd yn ddiwedidar, fod yn An-gKydjfurfwyr yn eu per- thvnas a'r byd. Ac eto un o'r ddau ysgogiad yw hynny. Rhaid i'r Eglwys hefyd ddwyn v byd i ,gyd- ymffurfiad: a'i hegwyddlorion ei hun, a hyniny drwy drawsffurfio y byd ax ei delw ei hun. Nid yw y ddau ysgogiad yn anghysofn, oherwydd yr ym- drech ysbrydol i dlChvyn y byd i gydymffurfiad a'i hegwyddorion hi gadarnha yregwyddorion hynny vn ei bywyd ei hu-n sydd yn ei gwahanu oddiwrth y byd. "Drwy efengyleididio y byd) y cedwir yr Eg- A- lwys ei hunan yn efengylaidd. Drwy ddwyn y ibyd at -Grist y medr yr Eglwys gadw ei hunan yn agos atb. Drwy sefydliu ei hegwyddorion yn mywyd ty b-Il y cedwir yregwydbdrion yn. fyw yn mywyd vr Eglwys. Gadawaf o'r nedlltu yma waith ce-iihadoll y%hTN-d- ol yr Eglwys mewn efengyieidddo y byd. Cyf-yngaf fy hun am funud i ddylaliwad yr Eglwys! ar y byd yn ei fywyd. g-wladwriaethol a chyTOdetth-aso-l,. oher wydJd yn y gweddau hyn arno y tedonlwn fod y byd yn ein gwynebu. amlycaf heddyw. Teinilwn yn ar- bennig fod eisiau Cristioneiddlio bywyd gwladwr- iaethol a rhwng-wladwriaethoi y byd. Ac y mae y gweddau hyn ar fywyd y byd i ddyfod dan awdi-ir- dod Crisit, ac, 1 fod yn rhan 01 deyrnas. Nid achiib ena-,E nac' eneidiau wna Crist, ond" .achllh dynol La eth a bywyd ymhob gwedd arno. rNid adfer yr iawn berthynas rhwng dyn a'i Dduw yn nnig wna':r gryneiiigaeth, ond rhwrtg dyn a'i gyd-ddyi ymhob man. Nid unigolion sydd wedi eu pTyn.u .i'r deymaa,, ond cymdeithas hefyd ymhob ffurf-A-yn wledydd a igwLadwriaeth.au a theyrnasoedd, a rhaid i'r Eglwys ymdrechu i ddwyn yr oil dan awdurdod Crist. Dylad yr Egltwys ddyfod allan o dir ei neilltuaeth odldiwTth y byd, ac ymosod aregwyddotion y byd lie bynnag y gwelir hwynt yn mywyd cymdeitfeas. Y mae' gwyleddd-dra a lledneisrwydd yr Eglwys wyneb yn wyneb a gwladwrsaethau anwybyddia ei hegwyddorion yn ei harwain weithiau i ymylon teyrn-fradwriaeth yn erbyn Pen yr Eglwys. Rhaid dwyn teyrnasoedd a gwlad^vriaethau yn ogystal ag eneidi!au unigol dan awdurdod Crist. FeL y dy-