Y Cymro

NODION CYMREIG. 1 TRUGAREDDAU DUYV. ■, Tydi, fendigaid lor, Haelionus yw Dy law; Cyflawilder tir a mor, 0 honot Ti y daw; Mae gobaith pob creadur byw v;, Yn Dy dirugaredd Di, .fy Nuw. '4 Ni thyf yr egin grawn, v Ond danl Dy" fendith Di; Ni ddaw tywysen lawn, Ond o Dy ras i ni; Diolchwn iti, liefol Dad, Am eaug fwrdd Dy ddoniau rhad. Er ofni lawer awr rth gerydd wywo'.ryd', Fedorrodd eto wawr Dy ga,riad ar y byd; Dihangodd haint, a newyn chwith, 0flaen, Dy haul a'th gawod width'. Sychedig yw y tir A brynodd Iesu mawr; Defnymied cyri bo hir Gawodydd gras i lawr; A gad i'r maes addfedu'n wyn, Dan lewyrch Haul Calfaria fryn. DYFED. —-♦ Pasiodd Cyngor Eglwys1 Rhydd Blackwood, Mynwy, benderfyoiad ir perwyl fod yr amser wedi. dod' y dylid dyrchafu merched i'r Fainc Ynadbl. -——— Dywedir fod llywodraethwyr Coleg Aber- honddu wedi amfon gait atboll Golegau Anni- bynnol Cymru yn awgiymij y priodoldeb o uno yr holl golegau dros gyfnod y rhyfel. -¡ Un o arwyddion dymunol a chalonogol yr amseroedd yw y cynnydd sydd yn rhif y bechgyn a'r merched yn ysgoldon sir Cymru. Dyma brawf fod y rhieni yn deal! arwyddion yr am- seroedd, ac am abertbu i roi cychwyniad iawn i'w plant. Paratoir ar gyfer caeL cyfarfod mawr yng Ngwrecsam ynglyni a phrynu'r Fasnach farnol. Disgwylir esgob yma, a hwnnw o dros Glawdd Offa. Ni fu yr un dref erioed mor barotach i brynu na hon, er fod yma hefyd lawer na phlygasant glun, i Baal na. Bacchus. —— Dywedir frd Proff. Levi wedi gwneud ei ■ feddwl i fyny nad yw am ddweyd gair dros yr un ymgeisydd Seneddol yng Nghymru os na bydd y dyn hwnnw yn Gymro. Da iawn. Y peth nesaf sydd yn eisiau ydyw danfon y Saeson a'r Ysgotiaid dros Glawdd1, Offa. A 4 Yn eiffwdan fe ddarfu i weinidog adnabydd- us iawn gyfeirio llythyrau a fwriadai i ddau olygydd yn groes i'w gilydd! Yn ffodus yr oed y ddau olygydd' yn gyfeillion, ond 'ntid yw'r • gwr parchedig wedi cysgu byfh. Mae hanes am droion trwstan tebyg. ♦ Mae Gwili, M.A., go'lygydd Seren Cymru,' wedf ei argyboeddi ar bwnc Pryniant y Fas- nach. Gwahodldwydef i Gynhadledd Llan-' drindod. Ni thybiai mad cyfarfod a weddai iddo fod ynddb, oedd hwmiw, ac wedi darllen ei hanes daethyn sicr o hynny. Nid wyf yn synnu at hyn, oblrgid, mae Gwili yn wr craff ac yn Rhyddfrydwr goleuedig. Ond mae ei feiri-iiadaeth ef ac eraiTl ar y Prifweinidog yn prbfi fod mwy o annibyniaeth iam yn bod! yn y w'lad flag a dybiai llawer. 0 "7 ,Pedwar oedd o bladd Prynu'r Fasnach Fedd- wol yng Nghymdeithasfa y M.C., yn y Gogledd, a saith oetid yng Nghymdfeithasfa'r De. Un pregethwr a thri lleygwr yn y Gogledd; pedwar b pregethwr a thri lleygwr yn y De. —* Digwyddais deithio gyda dau brif-fardd! y dydd or blaeii, myfi yll eu hadnabod hwy, ond' hwy druain heb fod yn adnabod eich goheb- ydd. Collwr sal ydi o," ebai un o honynt. Ydi o dddm yn credu dim yn y beirniaid os roddant y wobr i rywun heblaw y fo." Son] am brifardd arall yr oeddynt. Pwy oedd O. -+-- Yng nghyfarfod ymadawol: un o weinidogion y Rhondda yr wythnos o'r blaeii, mynegodd un o'r gweinidogion fod saith nilynedd yn llawn ddigon i weinidog fod yn fugail ar yr un eglwys yn y cylch. Egyr hyn y, drws i bwnc pwysig, a gwyddlis fod ya, rai o weinidogion goreu'r Cyfundeb yn meddu argyhoeddiad cyffelyb. Chwdth lawn i bobl y Bala, ydyw gweled y Coleg yn wag. Y mae rhyw amddifadrwydd rhyfedd i'w deimlo yn. y cylch heir athraw na myfyriwr yn mynd a dod yn ein plith. Nid oes odid neb yn awr'yn oofio"r Bala yn ddi-goleg. Y mae'r profiad yn un niewydd a dieithr, a,c nid "Jdyw heb elfen o ofid a hdraeth ynddo. Ond pa hyd? —, • Mae Corwen o ddifrif eisoes yn paratoi at yr Eisteddfod Genedlaethol. Dewiswyd pwyll- gor gweithiol o ddeugain, gyda Mr. Davidi Davies, Ariandy'r London. City and Midland, yn drysorydd, a Mr. Huw Moris yn Ysgrifen- nydd. Gwyr Mr. Morris beth yw bod yn y swydd' honno-efe fu'n ysgrifennydd Eistedd- fod Leol lwyddiannus Corwen any 25 mlynedd. *— Cynhelir cyfarfodydd mawr Dathldad Panty- celyn yn Llaniyniddyfri ar y 2^san a'r 2gain o'r mis hwn. Or De gwasanaethir gan y Parchn. j. Morgaii: Jones- a William1 P'r)therch, ac o'r Gogledd gan y Parchn. T. C. Williams, M.A., a Dr. John WIlLiamsJ Nid dyma'r unig en- wogion ddisgwylir yno. Ychwaneg o fanylion eto. Mae pobl Llanyrnddyfri am ddathliad teilwng. > Cyfarfod nodedig oedd" un Dathliad Panty- celyn yng Nghymdeithasfa Aberaeron. Pech- adurus oedd rhoi pedwar i siarad,—Parchn. J. Morgan Jones, D. Tecwyn Evans, B.A., J. T. Job,' a Peter Hughes Griffiths. Yn ffodus i'r gohebwyr gofynwyd am be-idio croniclo rhai o'r y areithiau am y disgwylir eu clywed eto mewn cyfarfodydd eraill. Disgwyliaf roi crynhodeb o araith ragorol y Parch. D. Tecwyn Evans yn y Cymro nesaf. Ysgrifenna Mr. Jack Edwards, mab y di- v/eddar Edward Edwards', Pencerdd Ceredig- ion,' lythyr galluog i un". bapurau Aberystwyth i wrthddadleu ergyd ganolog anerchiad y Prif- weinidbg yn y Gymanfa Genedlaethol," pan y soniai am ragoriaerh yr hen donau ar y dorf dirif o gyfansoddiadau diweddarach. Dywed Mr. Edwards mad nid eu rhagoriaeth gerddorol ymhob achos sydd yn cyfrif am bofelogrwydd yr hen donau, ond eu cysylltiadau ysbrydoledig wedi gwreiddio yngnghalonnlau y cynulliadau, a'r posibilrwydd sydd mewn llawer ohonynt i gynhyrcbu cyfangorff cryf o ganiadaeth. Dichon fod llawer o wirionedd yn y ddadl hon, eto mae bodolaeth yr hen donau Cymreig o oes i oes, a chenhedlaeth i genhedlaeth, yn brawf diamheuol fod ynddynt elfennau bywyd, a'u bod. yn taro ar ryw dant yng' nghalon y Cymro, ag y mae y tonaudiweddhrach beth bynnag am eu j rhagoriaeth gelfyddydol gerddorol yn ddiffvgiol o hono. Pan ddaw sedd Mon yn wag bwriada Mr. R. J. Thomas, Garreglwyd, roi ei enw o flaen, Cymdeithas Ryddfrydol y Sir. Gwr rhagorol yw Mr. Thomas, ac y mae yn ddigon o Rydd- frydwr i adael y gwaith o ddewis ymgeisydd i'r bobl. Nid pob Rhyddfrydwr ym Mon sydd yn credu yn y bobl. Ychydig o. gytnewidiadau a, wneir yng nghyn- rychiolaeth siroedd a bwrdeisdrefi Cymru yn, Nhy y Cyffredin dan y trefniad newydd. C'awn. 35 yn lie 34 o aelodau. Unir Brycheindog a Maesyfed, a difodir t^vrdeisdrefi Caerfyrddin,, Dinbych, Penfro, Fflint a Maldwyn. Rhoddir tair sedd i Gaerdydd, dwy d Rhondda ac Aber- tawe. Ni aflonyddir ar sedd* y Prifweinidog na Meirionydd,prawf fod -ansawdd yn cyfrif tipyn hyfl yn oed mewn oes pan y mae rhai yn meddwl mad rhif pennau yw popeth.. Rhifyn eithrdadol o raenus yw un yr Out- look" am Hydref. Nis gwn am hafal iddo ymhlith cylchgronau gwleidyddol y dydd, na thebyg i'w faint am chwech cheiniog. Dar- llenais yn gyntaf oil erthygl Major David Davlies, A. S., ar y Rhyfel, am y gwyr efe am ba beth y mae'n, ysgrifennu, a'r ysgrif ar y Meddygon yn y Fyddin. Nid llai amserol ysgrif Mr. Llewelyn Williams, A.S., ar Sefyllfa Bresenaiot Dadwaddbliad, ac ysgrif Mr. J. Arthur Price ar y Deffroad yn yr Eglwys. Apelia Mr. J. T. Rhys am gefnogaeth i gyn- hygiad y Prifweinidog i Bryniant y Fasnach. Cipdrem yw hyni ar bethau dyddoraf y rhifyn i mi. Detholed pawb drosto ei hum. Mae'r cyfan yn werth eu darllen. ——> Gohebydd a ysgrifenna, Dyddorol iawn fel mater o astudiaeth mewn cwestiynau cym- deithasol yw'r ddadl ar Bryniant y Fasnach Feddwol. Ond llawn mwy dyddorol yw astud- io'r dull a'r modd y dygir y gadymgyrch y.mhlaid Pryniant ymla,en. Mae digon 0 arian yn y bu'snes,' ebai un gweinidog wrth y Hall.. Ac felly y gwelai pawb oe-c|d yn Llandrindod adeg y Gynhadledd. Wrth gwrs, mae llawer wedi eu hargyhoeddi,. ac yn gweithio dros achos cl dirwest yn gydwybodbl gyda'r mudiad. Ond yn rhyfedd iawn mae rhali dynion yng Nghymru y gellwch wneud llw dri mis ymlaen Haw ymha le y byddant. Dywedwch ymha le y bydd yr arian, yno yr ymgasgl yr eryrod. Ond nid yw mudiad fydd wedi ei waddoli yn dda erioed wedi ennill Cymru." ( —^ Da gennyf weledfod Mr. J. D. Williams, golygydd' y 'Cambrian Daily Leader,' Aber- tawe, yn cymryd mewn Haw gwestiwn pwysig y Milwyr a'r Eglwysi. Cyhoeddodd erthygl gref a llym ar y mater yn y rhifyn, am ddydd Gwener, He y beirniadla Gymd'eithasfa Aberaeron am wthio adrodddad am y Milwyr i gynffon yr eis-' teddiad olaf. Dichon fy mod wedi cael llawn' cymaint b gyfle ag unrhyw newyddiadurwr ,yn ystod y tair biynedd: diweddaf i ddyfod i gyff- yrddiad agos a'r milwyr Cymredg yn, y Fyddin, a gallaf dystio nad yw sylwadau Mr. Williams ddim yni rhy gryf nac yn rhy hallt. Ofer yw i newyddiadur Cymreig d'dweyd llawer o'r pethau a ddywedir hyd yn oed gan.ein bechgyn goreu,^ ac nis gall yr un newyddiadurwr gy- hoeddi llawer o lythyrau gwawdlyd a, anfonir qdref gan fechgyn ieuainc sydd wedi eu chwerwi gan ymddygiadau crefyddwyr a gweinidogion yr efengyl. Mae pwy 1 Igor Cymdeithasfa'r De yn deall erbyn hyn nad o'r Rhyfel y daw Ddwyg- iad Crefyddol. and daw adtef o'r Rhyfel yn y man ddynion ieuainc "sydd wedi eu siomi a'u suro, ac heb feddu gronyn o gydymdeimlad a llawer o bethau a gamenwir gennym yn drefn- iadau crefyddol.