Y Cymro

.+- Prinder Siwgrr. Gwneir cwynion mawr am fod y siwgr yn brin mewn amryw rannau o'r wlad. Mae. hyn i'w gyfrif i anghyfartalwch yn y dosraniad ohomo yn fwy nag i'r prinder gwirioneddol. Mae Arglwydd Rhondda yn trefnu i ddefnyddio'r awdurdodau lleol i wella'r anghyfleustra hwn. Do-d-ir cerdyn yn Haw pob pennaeth teuluol gan yr awdurdod lleol. Cymer yntau ef i'w faelwr (grocer), yr hwn a enfyn am Siiwgr i gyfarfod a'i angen. Nid yw yn debyg y rhoddir y cynllun newydd ar waith am rai misoedd. Yn y cyf- amser rhaid dioddef yr un caledi drwy anghyfar- taledd y dosraniad.

J -+@-+ Wedi eu Hail-ethol. Cymerodd Mr. Wibstoo Churchill a Mr. Montagu eu seddi ar eu hail-etholiad wedi derbyn ohonynt swyddi. Bu y ddau foneddwr hyn yn wrthrych sylwa,dau ac ymosodiadau brwmstanaidd gan rai adrannau o'r wasg Dori- aidd. Am ryw reswm neu gilydd casha y Tori- aid Mr. Winston Churchill. Cyll aelod sydd yn llygota '1, (newid ei ochr) ei Jboblogrwydd, yn wir ni faddeuir byth iddo. Dferbyniad oer- aidd gafodd y ddau foneddwr. Yr oedd y cheers" i Mr. Montagu pan gymerodd ei Ie yn ainlwg drwy eu habsenoldeb, ac nidi oedd derbyndad Mr. Churchill ond ronyn cynhesach.

+-@-+ Ymweliad Mr. Henderson a Pharis. Beirniadwyd y Llywodraeth yn helaeth gan. y Toriaid ar gyfrif gwaith Mr. Henderson yn myned i GynhadlecW Llafur i Baris fel Ysgrif- ennydd y Blaid Lafur, tra y mae befyd yn un o aelodau y Cyngor Rhyfel. Gofynwyd cwest- iynau lawer tro, ac yr oedd atebion Mr. Bonar Law ymhell. o fod yn foddhaol. Ddydd Mawrth ceisilodd Mr.'Hogge gynnyg gohiriad y ddadl mewn trefn i alw sylw at y mater, ond ni dderbyniai y Llefarydd y cynnyg fel un ag yr oedd brys am dano. Y dydd dilynol dychwel- odd Tori—Arglwydd Duncannon, i'r ymosod- iad, a chynhygiodd: ohiriad ar y tir fod y Cyngor Rhyfel wedi cyflawni annoethineb trwy oddef i ,un o'i aelodau bresenoli ei hun yn y Gynhad- le,dd,. Derbyniodd y Llefarydd y cynhygiad; a chan. fod y blalid Doriaidd o du Arglwydd Duncannon, gohiriwyd y ddadl am 8.15 ddydd y Mercher i'r cwestiwn hwn gael ei drafod. Yr oedd Mr. Henderson yn bresenniol, a rhoddodd araith hir o amddiffyniad1 i'r hyn wnaeth. Nid odd yn llwydddaint hollol. Ni argyhoeddodd y Ty,, a gwrandawyd arno mewn distawrwydd.' Ambell dro siaradai,yn rhydd ac agored, ond hvd yn oed y pryd hynny ni wnaeth ond gwneud barn yr ochr arall yn gaxlarnach. Nidi oedd yr Aelodau yn., hoffi dywediad Mr. Henderson, iddo gytuno i. was- anaethu ar bwyllgor gyda Mr. Ramsay Ma.c- Donald i'w atal os yr elM ar gyfeiliorn." Ei gyfrif cyffredinol o'r holl weiithrediadau oedd fel y canlyn :—Ar ev ddychwelilad o< Rwsia, hysbyswyd ef fo-d yr United Socialdst Party yn Ffrainc yn gwahodd y cyinrychiolwyr o. t' Rwsia oedd yn Llundain i gael golwg ar wahoddiad i Gynhadledd rhwng-genedlaethol. Gofynwyd i'1 gynrychiolwyr Sedsnig i fyned gyda hwynt. Cyfarfu P'wyllgor Gweithiiol y Blaid Lafur, a phenderfynwyd anfon Cadeirydd y Blaid, Mr. Ramsay MacDnnald ag yntau fel cynrychiolwyr. Ni ddeisyfodd ef Gynhadledd rhwng-genedlaethol. Ond yr oedd rhai Sosdal- iaild-y Dutch a'r Scanidina;fia-id, yn benderfyn- ol o gael un., Felly hefyd y mae mwyafrif y Sosialiaid yn y gwledydid cynghreiiriol. Os y bydd Cynhadledd rhwng-genedlaethol, gwell fyddai i Brydain Fawr gael ei chymychioli na pheddio cael, ac y mae'n amlwg ei fod ef yn baxod i gynrychioli mwyafrif Llafurwyr Prydain, gyda Mr. Ramsay MaicDoniald fel cynrychiolydd y lleiafrif. Mae ed syniadau ef am y Rhyfel, a.'r angenrheidrwydd am sicrhau buddugoliaeth filwrol, yn aros yr un.. Ond ni ddeliodd yn. y radd leiaf a'r gwrth- wynebiadau oedd yn cael euj codi. Yr oedd ef yn aelod o'r Cyngor Rhyfel yn ymweled a Chynhadledd Llafur. Sut y gallai wneud hynny mewn dwy swyddogaeth?- A ymddiosgad efe o'i gyfrifoldeb i'r Cabinet 1 Pa. gysondeb sydd mewn bod mewn safle mofr anghydredol ? Talodd y Prifweinidog un o'r ymweliadau hynny a'r Ty ydynt yn rhy anaml o lawer. Gwir y dywedwyd y byddai i'w fantads ef pe y talai1 mwy o sylw i Dy'r Cyffredin. Traddod- odd araith danbaid mewn amddiffyniad, a dy- wedodd nad oedd' syniadau y Llywodraeth wedi cyfnewld o gwbl, ac na byddai iddynt gymryd rhan o gwbl mewn unrhyw Gynhadledd Rhwng- genedlaethol, na chaniatau i; unrhyw gynrych- iolydd i''r Llywodraeth fod yn bresennol. Yna plediodd. ar i'r Ty gofio y rhan y mae Mr. Henderson wedi ei chwarae yn y Rhyfel, ac fel y safodd dros ei chario ymlaen yn ymroddedig. Gyda golwg ar ei safe trwy yr hyn wnaeth mae yn cynnwys manta)is ac anfantai's. Pe y gorfod- ai y beirniaid Mr. Henderson i ymddiswyddo, y rhai fyddai yn llawenhau fwyaf fyddai y paoiifist- iaid. Felly gofynad y Prifweinidog am amser i feddwl ac ystyried, a'r diwedd fu i'r ddadl gael ei siarad allan. o Wrth adolygu y digwyddiad, nis gall dyn lai net theamlo nad yw y Llywodraeth wedi ym- ddwyn at y Ty mor agored ag y dylent. Gofyn- wyd i Mr. Bonar Law a oedd y Cyngor Rhyfel wedi cytuno a chenhadaeth Mr. Henderson. Hysbyswyd y Ty na wyddai y Cyngor ddi'm yn ei gylch. A aeth Mr. Ramsay Macdtonald dros- odd mewn llong ryfel yn perthyn i'r Llywodr- aeth? Mor bell ag y gwyddai ef aeth drosodd yn y ffordd arferol. Cred amryw o'r aelodau fod Mr. Henderson wedi myited i'r Gynhadledd a'r Cyngor Rhyfel yn gwybod hynny ar y prydi. Beth bynnag ddigwyddodd, bydkifai yn llawer gwell pe y gwnai y Llywodraeth gyfaddefiad llawn o"r helynt a chymryd y Ty d'w hymddir- iedaeth. Nid oes yr un corff o ddynion mor barod i faddeu ac i anghiofio. Mae y Ty yn eangfrydig anghyffredin. Nis gellir dweyd i'r Llywodraeth wella ei' safle. Cedwir hi ynghyd gan bersonoliaeth atdynol ei phennaeth. Heb Mr. Lloyd George ni pharhai ond ychydig ddyddiau..

-+--+- Y Gwario. Cynhaliodd y Pwyllgor benodwyd i ystyried y costau cenedlaethol ac i wneud adroddiiad 0 unrhyw gynhildeb ellilr ei sicrhau, ddau eis- teddiad para to awl yr wythnos hon. Rharv nodd ei hun yn chwech neu saith o Is-bwyllgor- au, pob un i gymryd gofal arch wild ad i'r dm au o atal y gwario yn yr adrannau sydd yn treulio arian--y Swyddfa Rhyfel, y Morlys, Gwein- yddiaeth y Cadarpar, Bwrdd Masnach, Bwrdd Amaethyddiaeth. Cynrvchiolir Cymru ar y Pwyllgor gan yr Aelod dros Feirdon. Cysyllt- wyd: ef a Phwyllgor y MorlyS." Bydd yn dda gan yr aelodau dderbyn unrhyw awgrvmiad ynghylch unrhywffordd o sicrhau cynhildeb yn y treulia.u.

AR OSOD AR DELERAU RHESYMOL Afalton, Ty'r Gweinidog M.C., TanygrisdRu, Bllaenau Ffesitiniog. Ty cyfleus. ystafelloedd helaeth, goleu- ni trydanol, ynghyda gardd helaeth. Am fanylion ymofyner a WM. RICHARDS, P.O., Tanygrisiau.

PERSONOL. Allan o 25 o ymgeiswyr, dewiswyd Mr. Tom Kemp, L.T.S.C., yn arweinydd cor enwog Brynmawr, De Cymru. -+- Ymblith aelodau y Parliamentary Select Committee ar faterion ariannol, mae Syr Charles Henry a, Mr. Haydn Jones. --+- Derbyniodd Mr. S. Williamson, rheolwr cyffredinol Cwmnil Rheilffyrdd y Cambrian, wahoddiad eto i gymryd swydd yng N gwein- Z, Z7, ydiaeth y Cadarpar. --+- Penodwyd Mdss Nellie Davies, B.A., merch y Parch. T. Jones-Davies, Taff's Well, yn Athrawes mewn Lladin a Ffrancaeg yn Ysgol Ganolraddol Abergwaun. Dewiswyd Syr Courtenay Mainsel, o, Maesy- crugian Hall, Caerfyrddin, yn ymgedsydd Rhyddfrydol dros Coventry. Tybid unwaith y byddai ym ymgeisydd dros Faesyfed. Nos Wener, cyflwynwyd y dysteb i'r Prrfardd Pedrog, yng nghartref y Gymdeithas Genedl- aethol yn Colquitt Street, Lerpwl. Gadlaw- odd Pedrog y Nursing Home ddechreu'r wythnos. -+- Mr. Howel Evans, M.A., Caerdydd, a ddewiswyd yn brifathraw ysgol sir Aberaeron, y cyflog yn 35op. y flwyddyn. Efe wedi gradidio ym Mhrdfysgolion Cymru, Llundain, a b b Chaergrawnt. --+- 'Mae y Parch. Dr. Davies (A.), wedi' bod yn weinidiog ar Capel I wan a, Chastellnewydd Em- lyn, am 50 mlynedd', a bwriedir dathlu y jiwbili ym mis Medi trwy gyflwyo tysteb gan gylch eang i Dr. Davies. -+- Mae Mrs. Tyrrel Green, priod un o athraw- on Coleg Eglwysig Llanbedr, wedi! cyhoeddi cyfrol o fardd'oniaeth, cyflwyneddg i goffadwr- iaeth ei hannwyl fab a roddodd ei fywyd i lawr dros ei Dduw a'i wlad. Penodwyd Miss J. Bertha S. Davies, B.A., un o hen ddisgyblion yr ysgol, yn athrawes yn Ysgol Sir Llanfaircaereinion, yn lie Miss R. M. Williams, yr horn sydd wedi' ei hapwyntio i ysgol ym Mhontypridd. -+- Yn wyneb penderfyniad awdtirdod addysg S.ir Ddinbych i wneud Cymraeg yn orfodol yn arholiadau ysgoloriaethau y pupil teachers,' mae llwyddiant Misis Mary Julia Telford, o Gwyddelwern, yn; nodedig. Deuai' ei rhieni o Cumberland, aeth hi i Ysgol Sir Rhuthyn dajr blyneddl yn ol, ac y miae yn awr yo gyntaf yn ei Dosbarth yn y Gymraeg. Ymgeisia yn awr am le fel pupi,l teacher.' Y maie Mr. Emrys Williams, mab Mr. Thos. Williams, un o swyddogion Disgwylfa, Arfon, yr hwn a addysgwyid yn Ysgol Sir y Bechgyn, Z, yTi,, Bala, wedi llwyddo yn arholiad Matriculation Prifysgol Idundain yn y Dosbarth Cyntaf. Efe yw yr uniig enw yn rhestr y Dosbarth Blaenaf yng Ngogledd Cymru. Y mae ei yrfa addysgol wedi bod yn llwyddiannus dawn gan iddo ennill v Junior Certificate gyda chwech o 'distinctions,' a'r Senior gyda thril diistinc- tion. Y mae ei fryd ar fynd yn feddyg. -+- Ddechreu yr wythnos derbyniasom aiitr oddi- wrth y Parch. Robert Jones, Aberdyfi,. gynt o Rhos, o'r ysbyty o Liiverpool, a diau y bydd llawer yn falch o gyfle i'w ddarllen. "Dymunaf i chwi 10nigyEarèhiadiau ,.a.wer, ac yr wyf yn cydlawenhau a'r milioedd caredigion ydynt yn ymhyfrydu yn Hwyddiant cyson. a chyn- yddol y CYMRO. Yr wyf wedi ei dderbyn, yn ddi- ball o'i gyohwymiad, ac nid synn giennyf ei twydd oblegid yn ei gamrau cyntaf gwelwn ef fel "bachgen dewr" a'i fryd ar ddringo, a'i lygaid yn iglloywi gan; swyn yr uchelderau. ac wrtho ei hun yn sisial glanu-UPen y bryniau, mae fy emaid am fwynhau.' Yr wyf fi yn awr ym mhumed wythnos. fv n,ghySltudd yn y clafdy hwn, ac nis gallaf dra,ethulo maint y cysur wyf wedi gael yn emynau Dyfed. o y 'ffynhonau melius,' ie, odiaethol o felus ydynt yn yr ani,al hwn. A byddaf ym edarych ar wyneb- cldalen eioh CYMRO yn nodweddiadol o'r gwir Gymro trwy'r byd i gydi—Dyn ag Emyn ar flaen ,ei dtafod! Cofion goreu atoch. Yr wyf yn gwell'a yn fodd- haol. ac yn hyderu cael myn'd adref yn fuan."