Y Cymro

Cymdeithasfa Merthyr. (Parhad o'r rhifyn diweddaf) Adroddiad y Gronfa Fenthyciol The Committee met at IIeoi.-y-Dwr Church, Carmarthen, Friday, May nth, 1917. Chairman, Mr. D. C. Roberts, J.P., Aberystwyth. Revision of the Rules,The Report, adopted by the Association at Litanreath, April ioth, 1917, was presented by the "Secretary. It was accepted by the Committee, and it was resolved to print a copy of. the Re,vis,ed Rules in this year's Report. Secretary's Report.—The nth Report of the Loan Fund showed that in 1916-17 twenty-eight Churches, had repaid Loans in full, re- presenting a total of £ 4,150. Owing to. the Rule which prevents Churches receiving their Loans whilst any arrears stand against the Monthly Meeting to which they belong, ^'200 voted last year to Grove Place is still unpaid, and it was only quite, recently that the sum of ^500 voted in 1914 was paid to five Churches in West Glamorgan. It was gratifying to find that the total arrears of repayments at the date of this Annual Meeting-was considerably less than in former years, and that there was an appreciable in- crease in collections. Matters arising, out of the Re- port and the Minutes:—(1) The Se!cJ.1etary was authorised to return the Agreements to the Church- es which have redeemed their Loans. (2) It was re- solved to call the attention of the West Glamorgan Monthly Meeting to the irregularity which hindersl the payment of the Loans granted to its Churches. (3) It was resolved to circularise all the Churches in South Wales, calling special attention to the need of collections towards the Fund, and requesting the Churches to observe the wish of the Association that the Loan Fund shall be duliy included in the Con- riexional Funds which annually claim support. I reasurer's Report.—This was read by the Secretary in the absence of Mr. David Richards, the Treasurer. The statement of accounts was, read and accepted. After setting aside a sum towards current expenses, £ i>975 was available for distribution. The appli- cations (including the following not printed in'the list- Ebenezer, Maerdy, £ ,200; Sion, Carmarthen, £ I5°)> amounted to £ 6,275. It was resolved :(1) That no sum would be granted to any Church which held more than two Joans. The following were de- clined on this account:—Grove Place, Ebenezer, Maerdy. (2) That applications, from some Churches which received loans in 1916 could not be entertained this year, owing to the large number of applications from other Churches. The following applications came under this head Nazareth, Treforis, Saron, I'encae, Bryny Ban wen, William stown, Terrace Road, Penuel, Tredegar, (3) that applications which are declined one year cannot be renewed the follow- ing year, unless a frsh application is made through the Monthly Meetings. On condition that no loans shall be paid to any Church until alii the repayments, and interest due from the Monthly Meeting with which it is connected shall have been made, the sum />T>975 was alocated to numerous churches. The Secretary was directed (I) to inform the officers of Banwen Church that the building must be insured against fire forthwith; (2) to call the attention of the Monthly Meeting to the insurance of Tabernacle, Resolveni; Tabern-acl, Abergwynfi; Hopkinstown (House); Villiers Road, Abergwynfi; Belechwood Park. Election of o ffi.oe n, etc.-Mr. D. C. Roberts, J.P., Aberystwyth, and Rev. Thomas Bowen, Cardiff, were re-elected President and Secretary respectively for the next three years. Rev. E. P. Jones, B.A., was appointed Auditor for two years, and a cordial p vote of thanks was passed for the services of Rev. W. Davies, B.A., for the past two years. Next year's meeting was fixed for Carmarthen.—D. C. 'Roberts) Chairman; Thomas Bowen, Secretary. iParch. Thomas Bowen, with gyflwyno yr Adrodd- iad, a ddywedai nad oedd angen am iddo ef ddweyd llawer gan fed yr adrOOdliad argraffedig i'w weled ar Raglen y Gymdeithasfa yr oedd ynddo rai gwall- au, ond gellid eu cywiro pan argreffid yr adroddiad i'r Gymdeithasfa. I fyny i fis Mai diweddaf yr oedd Pwyllgor y Gronfa wedi rhoddi benthyg y swm o £ 3-2>73o i wahanol eglwysi. Cyfeirid yn yr adrodd- iad argraffedig at un ffaith foddhaol, sef fod yr ol- ddyled yn yr at-daliadau o'r eglwysi pan gynbaliwyd y cyfarfod blynyddol yn mis Mai diweddaf, gryn lawer yn llai nia'r llynedd ac fod cynnydd yn y casgl- iadau. Yr oedd rhai enghreifftiau o afreoleidd-dra wedi peri poen, ond yr oeddynt wedi eu gosod yn iawn, ac nid oedd yn debyg y digwyddai rhai cyffelyb eto. Gwelid fod cyfans-wm y ce-isiadau am fenthyg eleni yn f,6,275, tra nad oedd ond £ 1,975 yn agored t'w roi allan yn echwyn. Yr oedd yr eglwysi yn awvddug iawn i Leihau eu dyledion ar eu capelau, a galluoga y Gronfa Fenthyciol hwy i wneud- hynnv pecyfranai yr eglwysi ychwaneig. Y swyddogio-n a etholir gan y pwyllgor ydynt y cadedrydd a'r ysgrif- ennydd, ac y maent hwy wedi eu dewis eto am dym- or. Yn llaw y Gymdeiithasfa y mae yr hawl i ddewis trysorydd. Cynhygiai Mr. Bowen fod yr adroddiad yn cael ei dderbyn fel yr oedd yn argraffedig. Pa-si wyd hynny, ac fod y trysorydd, Mr. David Richards, yn cael ei ail ddewis.. Y Gronfa Gynorthwyol Ganologr. The Committee met at Water Street, Carmarthen, Friday, June 22nd. i. The Treasurer presient-ed a statement of account which showed that there was a sum of £ 596 19s. 8d. in hand for allocation at the present time on account for 1917. 2. It was resolved to send a message to the South Wales Association expressing the gratifi- cation of the Committee at the result of this, collec- tion towards the Central Auxiliary Fund. 3. Owing to the dejay occasioned in the preliminary stages of drafting, discussing, and finally passing the Scheme of the Central Auxiliary Fund through the Associa- tion, and in ensuring the co-operation of the various Monthly Meetings in the objects, and responsibilities of the Fund, the Association at Troedyrhiw, Septem- ber, 1916" found it would not be possible to com- mence the administration of the Fund on the date originally intended viz., January ist, 1917, with the result that the Secretary was- insaructed to organize the collection in such a way as to enable the Com- mittee to make a contribution for he latter half of 1917. The Funds available, however, are only about half the amount required for a full half-year grant, but the Committee is, hopeful of being able to supple- ment this by a further distribution in December next, but possibly not to the full extent contemplated by the Scheme. 4. It will be seen that tire Committee has every cause to congratulate the Association on the amount of the first collection for distribution among the Churches. This sum the Committee thinks exceptional at the first start-off in the history of a Gonnexional effort of this kind, especially at a period of distress and anxiety like this, and which compares most favourably with the amounts credited to other Funds, which have been in operation Con- nexionally for many years. Neverthless, as the whole success of this Fund depends on its being made from the commencement, a Connexional effort, and not one restricted to certain localities and cer- tain Monthly Meetings, the Commitee trusts the Association will call the attention of all the Monthly Meetings, and especially the larger ones to the im- portance of immediate and hearty co-operation. In default of general loyalty to this much-needed Fund, the Committee, whilst rejoicing in the large sum placed at its disposal for this the first allocation finds itself ablie to grant at this its first meeting only 50 per cent. of he sums required, but hopes to increase this proportionately as the collection gains the loyal and generous support of ALL the Churches. 5. In allocating the grant to the respective County Treas- urers, the Commitee desires it to be clearly under- stood that it is necessary for the Churches to comply in every respect with the recommendation of their County Committees in the matter of the grouping of Churches in accordance with Rule 5, in order to qualify for the grant. 6. The Corrimittee finds the need of the Fund more than ever, brought to light in view of the rising prices, cost of travelling, all fall- ing on a class which depends only and altogether on the voluntary principle. It confidently looks forward to receiving the support of those Churches to whom much has been given and from whom much can be expected. Whether such churches wiLl immediately f'jivari a collection in accord with the Scheme or not, it hopes an. immediate contribution will be made by them.—Richard J. Rees, Chairman; Thomas Bowen, Secretary.. Parch. Thomas Bowen, Ysgrifennydd y Gronfa.- Cyn cyflwyno yr adroddiad argraffedig, yr hwn nad oedd ond 'interim report,' dymunai alw -sylw at y ffaith fod y Gronfa yn parhau i gynyddu. Rhoes Mr. Bowen enwau nifer o gyfeillion oedd wedi cyfrannu yn ddiweddar, ac yn eu plith £25 gan. gyfaill na ddy- muinai i'w enw gael ei gyhoeddi, ond fe ymddangosai ei enw fel "Waeth Pwy." Mae'n rhoiy swm fel cof- eb am y gwaith da a wnaed gan y Parch. R. J. Rees tra yr ydoedd yng Nghaerdiydd. Derbyniasllai hefyd swm gan'Brawd,' er cof am Bantycelyn. Yr oedd gyda phleser yw cyfiwyno yr 'interim reportnis galliai fod yn un cyflawn gan fod yr ysgrifennydd a'r pwyllgor ariannol wrth y gwaith o'i gwblhau. Cyf- lwynai y Pwyllgor i'r Gymdeithasfa genadwri o Iton gyfarchiad ar swm y c-asgliad cyntaf i'w ramnu ymysg yr e-glwysit set ^956 199. 8c. Er fod rhai eglwysi heb gydymffurfio, a llawer o eglwy-i heb orffen eu casgiiadau, yr oedd sefyllfa'r gronfa pan y cyfarfu y pwyllgor am y tro cyntaf i benderfynu y 'grants' yn dangos fod y gronfa yn myned rhagddi yn foddhaol. Byddai y flwyddyn hon yn ddiameu yn un gofiadwy yn eu hanes fel Cyfundeb yn Neheudir Cymru. Byddai £1,000 yn cael ei gyfrannu ar fyrder i eg- lwysi. Er nad oedd hwn yn swm mawr mewn adeg pan y delid & milloedd o filiynnau o bunnau, eto gol- vgai beth mawr iddynt hwy fel Cyfundeb. Mater o i-ongyfarchiad ydoedd fod cyfeillion ac eglwysi wedi y cocli i'r amgylchiad. Yr oedd arnynt eisieu i'r eg- lwysi, y Cyfiarfodydd Miisolt, a'r pwyllgorau rhan- barthol ddeall fod y Pwyllgor yn dymuno rhoddi y mater ar sail gadarn, cyn talu allan y mil punnau. Rhenntid y swm rhwng tua 204 o eglwysi. Nid oedd yn meddwl fod angen ymddiheuro am- ddweyd un peth am y gronfa hon, sef ei bod yn amcanu at ddwyn ein heglwysi i linell a gofynion gwerinol yr amseroedd presennol. Dywed rhai nad oedd yn iawn --dywe.d,ai un nad oedd yn Gristionogol siarad am ar- ian ynglyn & phethau ysbrydol. Ei ateb ef i hwnnw fvddai nad oedd yn arddangos unrhyw ddlffvg mewn ysbrydolrwydd fod eglwysi yn cael gofyn iddynt am gyfraniadau. A deuai y cwestiwn a ydoedd gweini- dogion yr efengyl yn unig i gael eu hamddifadu o'r budd materoil a sicrhai cvnnydd i ddosbarthiadau er- aill. Yr oeddynt yn amcanu trwy y gronfa hon sitcr- hau nia byddlai eglwysi a gweinidogion yn dioddef yn yr amser a ddaw fel yr oeddynt wedi gwneud yn yr, amser a fu. Ymdrecha y Pwyllgor fod yn deg a gwnia ei oreu i gyfarfod a'r gofynion. Rhoddai y Pwvllgor yn yr adroddiad bwys ar gymeriad cvfun- debol y Gronfa ni pherthynai i unrhyw eglwysi unig- ol ond i'r holl Gyfundeb, ac ni alle-nt obeithio am Iwyddiant hyd nes yr ymdeimlia y b-laenoriaid a'r gweinidogion ein bod i gydsymud fel un yn yr eg- lwysi. Ni thybiai ef y gwnai unrhyw eglwys sefyliJ draw pe gosodid o'i blaen, yn deg a chlir, amcan- ion a theilyngdod y gronfa; ac y mae unrhyw weini; dog neu fiaenor a betrusa osod y mater gerbron ei eglwys yn dwyn arno ei hun gyfnfoldeb mawr. Gwrthwynebiad rhai pobl i'r gronfa hon ydyw fod y gweinidog mewn ami i fan yn aneffeiithiol, ac y manteisda. llawer o'r cyfryw ar y gronfa. Pwy ydym ni i ddweyd nad yw dyn yn deilwng o'r hyn a ga, yn enwedig pan y gwyddom mad yw hynny ond dogn annigonol i'w gadw ef a'i wraig a'i blant uwchlaw tlodi. Yr oedd y Pwyllgor yn awyddus fod y pwyll- gorau rhanbarthol yn trefnu ymweliad a'r eglwysi nad ydynt wedi ymgymeryd a'r achos. yma fel y gall- esid diisgwyl. Barnai y galla-i y Gymdeithasfa, yng- lyn a'r adroddiad hwn, anfon cenadwri yn galw sylw yr eglwysi at y ffaith nas gallwn. byth obeithio cyfarfod ag anighen-ion gwaedd fawr ein heglwysi os na symuda yr eglw, ysli yn unedig yn y mater. Dar- para y cynllun ar gyfer rhannu £ 4,000 bob blwydd- yn, ond yr oeddynt ar hyn o bryd ymhell o allu gwneud hyiiniy. Cynhygiai fod yr adroddiad yn cael ei dderbyn—(cymeradwyaeth). Mr. J. M. Howell a eiliai, gan ofidio nas gallasai Mr. Bowen wneud ei apel yn y prynhawn, pan yr oedd mwy o'r cynrychiolwyr yn bresennol. Un peth a'i tarawai ef oedd mai un o nodweddion y gronfa hon oedd peri i'r rhai oedd yn gyfrifol am gario aHan waith Crist ddeall beth oedd eu dyledswydd. Nid oedd y ffermwr mewn blinder fel dynion eraill; can- iateid i'w feibion aros gartref, ac nid oedd yn talu treth yr incwm fel dynion eraill. Yr oedd y dyn- i.on yn y i-eddi yn fwy hael na'r diaconiaid. Nis gallai efe ddeall paham y dewiswyd yn ddiaconiaid ddynion nad oeddynt o unrhyw les ond 1 weled bai ar y weinidogaeth, ar y pregethau, ac i ddarganfod ffyrdd i osgoi cyfrifoldeb cyfundebol. Parch. R. R. Roberts, Caerdydd.-Hwy a ganfydd- ent yr amlygrwydd a roed i'r gair "Oil" yn y pumed para,graff o adroddiad argaffedig y gronfa hon. Ar- | graffai Mr. Bowen arnynt y pwysigrwydd o fod un-1 frydedd yn y mater hwn. Bu tuedd ar ran rhai o' awdiirdoctau y Symudiad Ym-osodol i geisio rhyddhau y mudiad hwnnw o'i gyfrifoldeb ynglyn a'r gronfa, ond gobeithiai fod hynny, erbyn hyn, ar ben, ac y gailent yn y dyfodol agos gyrraedd unfrydedd 11 awn, ac y byddai e-u cyfeillion sydd ynglyn a'r Symudiad | Ymosodol m-or frwdfrydig a neb. Yn yr eglwys yr j* oedd efe yn perthyn iddi gallent hawlio cael eu hes- gusodi pe na chyfraniaslent at y gronfa hon, gan eu bod yn cynnal cenhad'aeth, ac fod yn rhaid' iddynt gael £IDO yn y flwyddyn i dalu llog ar y ddyled sydd ar y genhadaeth honno a'r hon yr ymgymerasant fel eu cyfrifoldeb eu hunàin. Dymulltai annog eu cyf- eillion perthynoi i'r Symudi.ad Ymosodol i wneud yr oil a allent i wneud y Gronfa Gynorthwyol Ganolog- yn Ilwydcllant, a buasiai yn dda ganddo pe buasai ei gyfaill y Parch. J. Morgan Jones yn bresennol Pa- ham yr haiwlient hwy gael eu hesgusodi am beidio cyfrannu at y Gronfa hon mwy nag at unrhyw un arall o'r casgliadau cyfundebol, megis yr un at y Genhadaeth Dramor neu unrhyw un arall o'r cym- deithasau cyfundebol. Dymunent fod yr oil o'r eg- lwysi yn gwneud yr oil a allent i wneud y cynllun hwn yn llwyddiant mawr. Parch. John Thomas, Caerdydd.—Ni fynnai fod unrhyw nodyn anighydsain i'w glywed, ond teimlai yn sicr fod eu brawd Mr. Roberts dan gamargrafL Nid oedd yr hyn a basiwyd gan Bwyllgor y Symud- iad Ymosodol ar y 14eg o Fehefin y flwyddyn hon yn gwahardd i unrhyw eglwys gyfrannu at y Gronfa Ganoiog—(Mr. Roberts—"Na nid yw yn gwahardd") ■—nid yn unig yr oeddynt wedi dweyd wrth yr oil o eglwysi y Symudiad Ymosodol nad oeddynt i geisio cymorth o'r Gronfa Ganoiog, ond anogir hwy i gyf- rannu tuag ati. I ddangos nad oedd sail i'r hyn a awgrymid gan Mr. Roberts, gallai ddweyd ei fod ef ei hun (Mr. Thomas) wedi cyfrnnnu ^10 at y Gron- fa, a gallai eu sicrhau nad oedd dim diffyg cydym- deimlad ar ran eglwysi y Symudiad Ymosodol i'r Gronfa Gynorthwyol Ganoiog, Y Llywydd.—Yr oedd yn ddrwg ganddo na buasai y Parch. J. Morgan Jones- yn bresennol i glywed sylwadau grymus Mr. Roberts, a buasai yn dda gan- ddo pe gallasai Mr. Roberts dd-od i'w pwyllgorau hwy (Pwyllgorau y Symudiad Ymosodol). Yr oedd y Symudiad Ymosodol mewn cysylltiad a'r oil o'r Cyfundeb, yng Ngogledd a Deheudir Cymru, a dy- wedai eu cyfeillion yn y Gogledd mewn effaith, "Yr ydym yn annog ein heglwysi i wneud casgiiadau at y Symudiad Ymosodol, ond ein pwynt ni yw nas gelliir disgwyl i ni gydsynio i ychwanegu'r 'grants' i eg- lwysi y Forward Movement mewn trefn i alluogi yr eglwysi hynny i fod o fwy o gymorthwy i Gronfa Gynorthwyol Ganolog y Deheudir." Parch. Thomas Bowen.—Hwyrach y dylid dweyd peth arall, sef fod amryw o eglwysi y Symudiad Ym- os,oid,ol wedi oyfrannuat y Gronfa. Ganolog. Ystadegau y Cyfundeb am 1916. Parch. John Morgan, Aberdar, un o'r ddau Ystad- egydd o benodliad y Gymanfa Gyffredinol, a roes ad- roddiad o Ystadegau y Cyfundeb yn Neheudir a GiogLedd Cymru. Rhifai yr eglwysi 1,481. Lleihad yn aelodau y Gogledd o 226, a chynnydd yn y De o 325, yn gwneud cynnydd yng Nghymru o 99. Lleihad ynig ngholofn .y Plant o 843. Cynnydd yn y Golofn Ddirwestol o 26,582. Derbyniwyd i "Gymundeb (a) o'r Had 4738, lleihad 350, (b) O'r byd 2830, lleihad 186, (c) Diar- ddelwyd 524, (d) Gwrthgiliodd 3847. Lleihad yn aelodau yr Ysgol Sul, ond hynny i'w briodoli i'r Rhyfel. Cynrnydd o 512 yn ymgeiswyr llwyddiannus Arholiad yr Ysgol SuI. II o. lyfrgelloedd newydd- ion. Danghosid cynnydd mewn 20 allan o 25 o'r colofnau ariannol. Swm casgliad y weinidogaeth yn dangos- c^ntnydd o filoedd o bunnau ar yr hyn hys- byswyd yijg'Ngholwyn Bay y llynedd,—cynnydd o £ 4.765 19s. 6c. Uwch nag y bu erioed. Casgliad' y Ddyled, cynnydd 0^2,536. Y Genhadaeth Dram- or. cynnydd o ^.2,321 ns. 11c Y Genhadaeth Gar- trefol, cyninydd o RT16 10s. ice. Y Symudiad Ym- osodol, cynnydd o £ 523 12s. 6c. Cynnydd yn yr holl dderbvniadiau o ^15,133. Cynnydd yn n-hraul y Weinidogaeth o 2^574- Adran elmgynnydd yn rhif v Cymnwyr o 334 y Gynulleidfa lleihad o 2,026 Cas gliad y Weinidogaeth, cynnydd o £ 2,803. Der-