Y Cymro

_OV MANTEISION TYBIEDIG CENEDLAETHOLI Y FASNACH FEDDWOL— (b) DIWYGIO'R DAFARN. GAN Y PARCH. G. PARRY HUGHES, MORFA NEFYN. VIII. HEBLAW haeru y bydd i Genedlaetholii y Fas- nach symud y vested interest, ceifsir hefyd ein perswadio y bydd y cynllun hwn yn effeith- iol i ddiwygio'r dafarn ei hun. Enwir man- teision eraill, ond ar y ddau beth yma y dyry cefraogwyr y cynllun y pwyslais trymaf. Os cei'r fod y cynllun yn cyrraedd y ddau amcan yma, dylid myned ymlaen i ystyried manteision eraill, jand os cetir nad ydyw y cynllun yn symud y vested interest,' nac yn diwygio'r d'afarn, yna gellir fforddio myned heibio i'r pethau erajiil ar hyn o bryd. Dygwn y cynllun at y ddau beth yma, megis at' faen prawf. Ac oni ddeil y prawf yn wyneb y ddau beth yma, prin y gellir disgwyl trwyddo gyrraedd unrhyw fantais arall a gyfreithlonia ei wneuthur yn ddeddf. Ceisiwyd y tro o'r blaen ddangos y bydd yr achlysur i el'w personol, y vested in- terest," yn aros, er i'r fasnach gael ei gwneuthur yn eiddo i'r cyhoedd. Y cwestiwn y tro hwn yw, a fydd ei gwneuthur yn eiddo i'r bobl yn debyg o fod; yn foddion, i ddiwygito y' dafarn a'i busnes. Diwygio'r dafam! Y fath syniad, neu athrawiaeth i'w phregethu, yn enwedig i Gymry mewn ardal; Gymreig. Clywsom son am wneud y da yn well, a gwneud y d'rwg yn waeth. Ond dyma y wyrth y mae cefnogwyr Cenedlaetholi yn myned i'w chyflawni,- gwneud y drwg yn dda; nid gwneud y dyn drwg yn ddyn da,, ond gwneud yr egwyddor ddrwg yn egwyddor dda! Y mae hyn yn aw- grymu y posibilrwydd i foesoli cyfeddach y dafarn, a'r ymarferiad o yfed y ddiiod sydd yn gwneud y fath ddinistr. Dyma y wyrth yr addewir ei chyflawni trwy brynu'r busnes. Ac os llwyddir yai hyn daw tafarn y pentref mor gysegredig a'r capel. A bydid, cenhadaeth y pregethwr a'r tafarnwr yn y gymydogaeth yr un. Ond rhaid i ni edrych pa fodd y ceisir dwyn y wyrth fawr hon o amgylch. Un o'r pethau pwysicaf ynglyn a'r cynllun i wella, y dafarn ydyw y cyfnewildiadau y bwriedir eu gwneuthur yn adeiladau y tafarnau, a'r dull o gario y busnes ymlaeni. Diisgrifir y cyfnewidiadau hyn gan bleidwyr y cynllun yn ami ac yn selog. Ein neges ni yn awr fydd edrych ar y cyfnewidiad- au, yn ol fel y disgrifir hwy gan eu pleidwyr, a ffurfio barn ar eu heffaith debygol ar gwestiwn yr yfed. A fydd! y cyfnewidiiladau yn debyg o efifeithio i wneud y demtasiwn i yfed yn llai; ai ynte a beidiant a gwneud hudoliaeth y dafam yn fwy? Os ceir fod y dafarn newydd yn arwydidlo bod yn fwy o hudoliaeth na'r hen dafarn, bydd yn anhawdd dyfod o hyd i'r di- wygiad vnddi. Yn Oil y cynllun newydd, coov demnir llawer o'r hen dai tafarnau, ar y tir eu bod yn anghyfaddas i neb fyw yndldynt; ac hefyd am eu bod yn anghyfleus it gario y busnes ymlaen. Hwyrach y condemiiir ac y tynnir i lawr ddwy neu dair oi dafarnau felly mewn tref, ond codir tafarni newydd digon mawr a chyfleus i gario busnes yr oil o'r lleill ymlaen. Bydd y dafarn newydd yn cael ei hadeiladu yn ol y cynlluniau a''r gwelliantau diweddaraf mewn adeiladu, a cherlr y busnies ymlaen ar y llinellau mwyaf atdlyniadol: yn bosibl. Oddi- allan i'r dafarn newydd bydd bowling green;,1 ,a tennis court.' Oddifewn bydd billiard room lie i chwareu dtaffts a dominos llyfrgell hefyd; a neuadd i gynnal cyngerdd (' concert room '); ystafell arall i ddangos darlumau-' ciinemast; ystafell i gael bwyd hefyd. Gall na bydd modd cysylltu y pethau hyn oil a phob un ohonynt; ond cysylltir a phob un gymaint o gyfleusterau, chwareuon, a phleserau ag y byddb modd, fel' ag i sicrhau hyd y gellir y gwna apelio at bob math o honom. Bydd yma chwareuon i'r rhai1 fydd am chwareu; llyfrgell i'r rhai fydd am ddar- llen; cyngerdd i'r rhai fydd' am ganu a dawnsio; a cinemas i'r rhaJi fydd am ddar- luniau; ac ymborth parod i'r rhai' fydd eisiau hebgor coginio. Un peth arall y rhoddjtr pwys- laiis arno ynglyn a'r d'afairn newydd ydyw pres- enoldeb bechgyni a genethod ieuainc pryd- weddol a swynol fel waiters." Dywedir fod yr elfen hon, fel y buasid yn disgwyl, yn cario cryn ddylanwad yn Carlisle. Holl atdyniad- au yr hen dafarn oedd y ddiod, yr hen gyfeill- ion, a thanllwyth o d'an. Ni wneir i ffwrdd a'r pethau hyn yn y dafanii newydd, ond cedwir hwy oil ymlaen mewn adeilad gwell a mwy golygus, ac ychwanegir atynt, yr holl gyfnewid- iadau a nodwyd uchod. Dymunaf y awr apelio at y darllenydd i ystyried beth fydd effaith debygol yr holl gyfnewidiadau uchod ar awyrgylch y dafam, a moesoldeb ein gwlad'. Dylem gael atebionl clir i gwestiynau fel hyn: (i) Os oedd' yr hen dafarn, ddiaddurn yn dynfa mor gretf, onid ydyw yn debygol y byddl y dafarn newydd gyda'r holl gyfnewidiadau a nodwyd yn dyinfa gryfach? (2) Pa un.debycaf ydyw y bydd cysylltu pleserau eraill a'r dafam yn foddlion i ddiddyfnu yr hen yfwyr oddiwrth y ddiod1, ai ynte bod yn; foddion i, fagu rhai newyddion? (3) A ydyw y ddiod ei hunan yn debyg o ganib eflfe^ihiau gwahanol wilh ei hyfed dan amgylchiadau'r dafarn newydd i'r hyn a wnai dan amgylchiadau yr hen dafarn? Y mae y ddiod, yn meddwii dyn yn yr High Class Hotel fel yn y Pot House; ac yn gwneud y pendefig yn gymaint o ffwl a'r dyn tlawd; ac yn hyn y mae yn gwneud yn dda. Llawer a glywyd yn y blynyddioedd diwedidaf yma am well:a yr amgylchiadau (environments) er mwyn helpu moesoldeb a chrefydd; er puro, dyr- chafu, ac effeithioli bywyd presennol, teuluol, a chymdeithasol. Ond yn awr, wele y Senedd yn troi y weledigaeth hon er gwasanaeth y gelyn, trwy wella, amgylchedd y dafaxn yn, y fath fodd fel ag i symbylu ei busnes hi. Rhaid i ni beidio anghofio mai busnes y ddiod ydyw canolbwynt busnes y ty. Busnes y ddiod ydyw y busnes, mewn dull o siarad, brynodd y wladwriaeth. Er mwyn busnes y ddiod y mae pob busnes arall sydd ynglyn a'r ty yn bod. Nid cynllun i achub yr yfwr, y meddwyn ydyw Cenedlaetholi, ond cynllun mawr costua i achub y dafarn ydyw. A gwae nil os rhaid i ni fyw dan oruchwyliaeth y dafarn newydd. Lluniir hi ar gynlluni a, olyga ei gwneuthur yn GANOLBWYNT BYWYD Y PENTREF A'R DREF. Ac os llwydd'a i gyrraedd yr amcan yna, fe grea chwiildiroad peryglus yn mywyd a syniadau cym- ydogaethau ein gwlad a'n cenedl. Hyd yma, ac er ys amser maith, y capel, a,c eglwys Crist ydyw canolbwynt bywyd eiin cenedl. Nid clwb y cleifion; nid clwb llenorion neu wleid- yddwyr (o ran hynny, nid ydyw my club wedi) ei eni i'r bywyd Cymreig, fel yr adwaenir ef yn Lloegr, fel ma.e goreu'r lwc); nd y b Cyngor plwyfol, na'r Cyngor trefol; ac nid y dafam chwaith; nid' yr un o'r pethau hyn ydyw canolbwynt y bywyd Cymreig; ond' y capel, yr eglwys. Galwyd yr Eglwys a'i thy i fod: trwy nerthoedd mawrion y byd a ddaw. Y mae gogoneddus bethau yn cael eu dweyd am dani. Y gwr a'r gwr a anwyd ynddi. Y mae cof- restr enwau holl deuluoedd y gymydogaeth, o'r braidd, yn cael eu cadw yno. Y mae gan bob ty ddiddordeb yn Nhy yr Arglwydd. Yno y cyrcha y bobl i geisio cymdeithas eu gilydd yng nghymdeithas eu Duw fel na byddo iddynt lygru eu gilydd. Yr Eglwys, ei chynulliadau hi a'i gwasanaeth ydyw testun siarad y teulu- I Y oedd yn ein tai. Pwy ydyw y pregethwr? Pwy yw y gweddiwyr, a'r athrawon, a'r gweith- wyr ? Pa fath seiat a gafwyd t A oes rhai o'r bobl ieuainc yn torri allian i heplu yn, y cyfarfod gweddi ? A oedd grym yn y weinidogaeth. O'r fan hon y mae safon bywyd y pentref yn cael ei chyhoeddi a'i dal d fyny yn was tad. Ac svrth y safon hon y bydd y preswylwyr yn ad- nabod a gwahaniaethu pethau. Cyhyd ag y glyna ein cenedl wrth y safon hon, bydd ei threfi a'i phentrefi yn byw dan edrych i fyny, hyd yn oed er methu o honynt mewn amryw bethau. Yn awr, os llwyddir i gario allan ddarpar- iadau y cynllun it brynu y fasnach feddwol, a barnu oddiwrth ddtatganiadau cefnogwyr y cynllun, a'r esiampl a geir o bono yn Carlisle, nid yr Eglwys sydd i fod yn ganolbwynt bywyd y dref a'r pentref mwyach, ond y dafam newydd. O'i chwmpas hi y bydd bywyd cym- ydogaeth yn troii. Hi fydd testun y siarad yn y tai, ac ar y ffordd. Yng nghylchoedd ei phethau hi y bydd nod uchelgais y plant, a'r bobl ieuainc. Cwestiynau pob trannoeth fydd pwy oedd y campwr yn y billiard, room neithiwr? Pwy oedd y cantorion yn neuadd y dafarn newydd? Pa ddarluni'au newydd oedd wedi cyrraedd Ni ofynna: neb y pryd hwnnw pwy oedd wedi meddwi neifthiwr, bydd hynny wedi dyfod yn beth rhy gyffredin i dynu sylw. Felly yn Carlisle. Yr oedd yr hen dafarn yn gydymgeisydd rhy gryf i'r Eglwys mewn; llawer I Ie; ond beth a wnawn ni dan oruchwyliaeth y dafarn newydd. Y mae rhyw svryn anesbon- iadwy yn perthyn i ddiod gref. Huda drwy popeth ati ei hunan. Gymaint o flinder gaf- odd yr Eglwys oddiwrthi yn yr hen dafarn. Pan fydd dynion ieuainc yn cilio oddiwrth y cysegr a"i; ordinhad au, achwynir yn ami fod yr eglwys yn esgeuluso darpar yn briodol ar eu cyfer, a hynny pan y bydd pob ymdrech yn cael ei gwneud i ddal gafael ynddynt. Dro yn ol yr oedd dyn ieuanc yn dweyd hanes ei wrthgiliad o'r Eglwys a'i chynulliadau. Dech- reuodd trwy gael ei hudo i'r dafarn. Y tro cyntaf ar ol hyn y clywodd y sacrament yn cael ei chyhoeddi nis gallai aros ar ol i gyfranogi. Fel yr oeddi yr hudoliaeth yn iennil,l arno, ciliaj o'r naill foddion ar ol y Hall, nes o'r diwedd na fynychai y capel ond ar nos Sul. Yn ystod y blynyddioedd y bu yn treulio y bywyd yma, cyfarfyddodd a llu o ddynion, ieu- ainc gili-asant o'r cysegr yn debyg iddo. Priodolai y cyfeiliornad i' gyd i nerth hudol- iaeth y dafam a'i ynfydrwydd yntau a'i gyf- oedion. Pan yr oedd' yr afradlbn yn cychwyn am y wlad bell, ary cartref yr oedd y bai; ond pan y daeth yn ol yr oedd y bai i gyd arno ef ei hun. Yn awr, os oedd! yr hen