Y Cymro

ER COF Y PARCH. D. TYLER DAVIES. CYFARFOD YN EGLWYS CLAPHAM JUNCTION, LLUNDAIN. Alor gyn-te-d ag y clywodd swyddogion yr eglwys fod angladd Mr. Dalies i gymryd lie yn Llanbedr ddydd Mercher, Gor-ffeinnaf 25, trefnwyd i gael cyfarfod coffa yma nos Fercher. Anfonwyd hysbysiad o hyn i'r holl gapeli Cymreig, a gwahoddiad i holl weinxdevgion yr eglwysi Cymreig. Oddieithr y Parch. J. Thickens, yr hwn oedd wedi mynd i lawr i I.an:bedr i'r angladd, yx wyf yn meddwl fod holf weinidogion ein heglwysi ni fel Cyfundeb yn bresennol, a chynrychiolwyd yr Eg- lwysi Cymreig eraill gan y Parch. Elfed Lewis, ac yr oedd yn bresennol hefyd gynrychiolwyr o District Council, ac o Council y Federation a'r Eglwysi Rhyddion. Felly nid cyfarfod coffa yr eglwys fe gynhelir hwnnw nos Sul pan y pregethir gan ei gyfalllanwylaf y Parch. T. F. Jones,, Shirland Rd., cyfarfod i holl eg'wysi y Cyfundeb, ac eangach na hynny yn wir, ob'.egid yr oedd Mr. Davies yn troi mewn cylch eang iawn o weithgarweh yn ysgrifen- nydd y Cyfarfod Misol, yn aelod gweithgar o Gyngor Eglwysi Rhyddion y dosbarth ac yn aelod ar bwyllgor e,angach Undeb holl Eglwysi Rhyddion y brifddinas. Cafodd y rhain 011 gyfleustra i ddwyn eu tystiolaeth i'w waith a'i gymeriad. Yn ddiau cyfarfod mawr a rhyfedd oedd hwn. Yr oedd yr holl gynulleidfa yn amjwg dan deimlad o hiraeth dwys. Er ei fod wedi ei gystuddio yn hir, daeth y diwedd yn siydyn ac annisgwyliadwy iawn. Tybiwyd mai syinud o'r Hospital o Gaerdydd i'w hen gartre i Lanbedr i adnewyddu ei nerth yr oedd, ac nid mynd yno i farw a wnaeth Yr oedd yna rhyw enelniad dwyfol hefyd ar ysbryd y gweinidog- ion., ac fe erys y dylainwad ar ysbryd a chof pawb oedd yn bresennol am flynyddau lawer. Y Llywydd oedd Mr. William Lewis, Llywydd y Cyfarfod Misol, ac un o'r gwyr mwyaf adnabyddus yn yr holl gylchoedd Cymreig fel gweithiwr dihafal ynglyn a phob mudiad i ddyrchafu ei genedl, ac erys y cynorthwy y mae wedi roddi i Mrs. Lloyd Geoirge ynglyn a chymffordd y mi:wyr Cymreig yn golofn a choron i'w gymeriad. Y mae Cyfarfod Mis- ol Llundain yn cydnabod ei rhwymedigaeth am ei ymdrech ynglyn a'r gronfa fawr i Leihau dyled yr eg- Iwysd. Trwy ei lafur di-ildio ef yn bennaf y dygwyd y gronfa hon-no i'w gorffeniad an1;hydeddus,. Darllenwyd rhannau o'r Ysgrythyr gan y Patch. D. S. Owen, Jewin. Nid oes bosibl cael gwell dar- llenwr nag ef. Yna arweiniwyd mewn gweddi ct11 y Parch. Morgan. Griffith, Wilton Square. Gweddi ryfedd oedd hon. Daeth ymdrech Jacob a Duw yn fyw iawn i'm meddwl. Y creadur a'i Gfeawdwr yn rhyw ymresymu. Y plentyn a'i Dad yn rhyw ym- gynghori. Mae arnaf ofn ymron croniclo yr ymad- roddion rhag iddynt ar wahan i ystum corff ac enaid y gweddiwr gael eu camfarnu. Yr oeddem ni yn Clapham wedi cael tine y weddi ryfedd hon yn y bregeth y nos, Sul cyn i'r newydd gyrraedd am farw Mr. Davies, ac yr oedd y dyLanwad yn ofnadwy o anigerddol. Y testyn oedd, "0 ddyfnder golud doethineb a gwybodaeth Duw, mar anehwiliadwv yw ei farnau Ef, a'i ffyrdd mor anoLrheindadwy ydynt." 'Key note' y bregeth yw "PIe mae Duw?" Hen gwestiwn, ond amgylchiadau wedi gwasgu dynion i'w ofyn gyda phwyslais newydd. Enghreifftiau lawer o oruchwyliaethau tebyg i hon oedd yn cae: geiriau a meddyliau y bregeth ryfedd hon wedi eu troi yn %,eddi:Yr wyt ti yn ddigon mawr i adael i angeu i ddyfod i mewn l'th lywodraeth, ac heb ddyrysu dim ar dy gynlluniau mawr di. Yn wir yr wyt yn gwneud cymwynaswr ohono. Mae Iesu Grist wedi tynnu ei golyn, ac y mae wedi peidio ein dych- ryn ni. Beth am y weddw a'r plant bach a'mwy! yma. 'Gad hwynt i mi. Mi fydda yn Farnwr i r weddw, ac yn Dad i'r amddifaid.' Fe we'som ni rai wedi eu gadael, ac fe'i gwe'som yn liond ei addewid!" Gallwn fynd ymlaen a dyfynnu. Rhodd- odd y weddi ryitdd hon ryw 'key note' i r holl was anaeth. Rhoddbdd y Llywydd mewn ychydig o ymadrodd- ion cyflawn a doeth grynhodeb o ho:1 fywyd Mr. Davies tra vn Llundain. Dilysrwydd ei gymeriad a'i ffyddlondeb i'w waith. Daeth ef i gyffyrddiad agos iawn ag ef yn yr ymdrech fawr i leihau dyled y capelau. Yr oedd y rhai a '.afuriodd gyda Of 'Bazaar a mwy o 'limelight' arnynt, ond gweithio o'r golwg yn ddiistaw yr oedd ef, ac yn ei weithgarwch yn creu 'atmosphere' a ddygodd yr ymdrech yn llwyddiant. Fe wnaeth yr un peth yn ei wasanaeth i'r milwyr Cymreig yn yr Hospita's, a llawer i filwr heb fod yn Gvmro yn bendithio ei enw. Yr oedd yn dymuno ar ran y Cyfarfod Misol ddat- gan ei ddiolch i'r eglwys am y modd anrhydeddus yr oeddynt wedi ymddwyn tuag ato mewn talu ei gvflog yn 1.1awn ystod blwyddyn ei gystudd, a'u cydym- deimlad byw ag ef a'i deulu bach. Ni fu neb erioed ar eu colled o fod yn garedig i wr Duw. Y Parch. P. H. Griffiths.—Yr oeddem wedi cael -profiad ei galon ef fore Sul mewn geiriau a phregeth lawn o dynerwch, ar werth proffwyd. Cenedl wedi ei homddifadu ohono yn cydnabod ei werth. "Mor weddaidd ar y mynyddoedd yw traed y rhai sydd yn efengylu tangnefedd," &c. "Duw yn ymweled a'i bobl" oedd yma. Mae Duw yn toddi dynion drwy eu bwrw yn y pair er mwyn rhoi ei ddelw arnynt. ac y mae yn toddi eglwys Clapham Junction er mwyn rhoi nod ei berchenogaeth arnoch. L'efaru drwy ei farw. Yr vdvm i gyd wedi bod ar lan ei fedd yn Llanbedr heddyw. Y tro cyntaf y daeth ef i gvff- yrddiad ag ef oedd yng Nghyfarfod Misol Talgarth yn 1885. Yr oedd yn pregethu yno ar bechod. Yr oedd y Parch. W. James, Aberdar, yn gwrando, ac meddai, "Mae dyfodol i'r bachgen yna," ac yr oedd barn W. James iddo ef yn farn derfynol ar bregethu. Fe gafodd eglwys ragoro! yn faes llafur. Mae rhyw fynd ym mhopeth ynglyn ac eglwys Clapham junction, ac sydd yn peri i'r eglwysi eiddigeddvi wrthych. Cedwch y gwaith mawr i fynd. Fe weddi- odd lawer drosoch; peidiwch a gadael i'w weddiau fynd yn ofer. Y Parch. Elfed Lewis (yn Saesbeg).-God can bless a funeral and make it a divine gift. You as a church must see that the work that he did among you, is not to be of no effect; but labour still to make this church a home to the new comers from the principali- ty. Create here an atmosphere of liberty and unity. He did not confine his work to his own church. I can testify to his work as a chaplain. He knew how to comfort and soothe the worried heart. He had a true Christian sympathy. In the patriotic Hospital they have one comforter less. Maked up as a church. The life that he lived and that he wrote is to be continued. I give myself in all I can to foster and continue the work of a beloved brother. Heaven is richer because he has passed within the veil. All the Welsh Churches of London sympathize with you as a church, and grieve his loss. Parch. D Oliver, cyn-l) wydd y Cyfarfod Misol.— Dim ond ddoe megis pan yr oeddwn yma yn ei gyf- arfod sefydlu. Cafodd amlygiadau amlwg o fendith y nefoedd ar ei waith. Yn ei ymdrech fel ambassa- dor i Grist fe anghofiodd mae llestr pridd oedd yr hen gorff. Fe gadwodd ei gleddyf yn loyw yn ei frwydr. Duw a'n galluoga ni i ymostwng i'w drefn ef, ac yn ein galar a'n symbylo i waith. Byddwch yn ddiolchgar fel eglwys am i chwi gael ffrwyth blyn- yddau goreu ei fywyd. Mae wedi cael ei gymryd ymaith yn anterth ei nerth, ond fe erys ei goffadwr- iaeth yn hir yn holl eglwysi Llundain. Cofiwn am ei annwyl briod a'i blant yn ein gweddiau. The Rev. D. Souper, Presbyterian Minister, re- presenting the Council of the Free Churches, said: The inter communion between us and your denomin- ation are so fervent, and my church being so close by, I was privileged to be present when you gave him your enthusiastic welcome 9 years ago. The intimacy then formed remained a fervent friendship, and we often met and had a chat of our experience in the work. Though he ministered to you first and foremost, his heart expanded in sympathy with all churches. Every Christian effort had his sympathy. He was sincerely respected by a'i the Council of the Free Churches, and we sincerely grieve his loss—his loss to you and to us. But renew your effort in the 'work. Let your sympathy a'so extend to other churches, and especially continue his ministry to the suffering ones in the Hospital. Parch. M. H. Edwards, Falmouth Road.-An- hawdd gwybod beth i'w ddweyd mewn amgylchiadau fel hyn. Galwodd y Llywydd sylw at y by'chau y modd i'w cyfannu. Mae yma naws galar yn y cyfar- fod, galar mawr. Er ei gystudd, daeth y diwedd yn annisgwyliadwy iawn. Drwy fod yn weinidog yr eg lwys agoslaf ato, efallai iddo gael cvfleustra gwell i adnabod. Dvfnaf em hadnabyddia-th mwyaf ein cvf- ei'lgarwch. Yr oedd yn teimlo ei fod wedi col.i ffrvnd calon. Dvfvnnodd Mr. Edwards eiriau I.owe'j vn ei 'extreme unction' i nodweddu ei deimlad a'i hiraeth. ac yn cvsylltu ga'ar ac egni calon. Bydd vna lawer yn y ffosydd yn cyd-alaru a ni pan glywant am f'lIirw Mr. Divies. Vna rl, v tri chvHie-n 1 Bunyan yn Nhaith y Pererin—efengylydd, dehonglwr a dewràlon-tair nodwdd fawr pob gwir weinidog i Grist. Yna rhoddodd Mr. Edwards i ni eiriau byw Edward Mathews ar garreg fedd rhyw Gristion o'r enw Walters. Disgrifa-i a gvffvrddodd a chalon pob un, a bonnai mai nid wfdi marw ond huno \r celd. 0, am gae' gwneud g^a:th a geidw ein coffadvriaeth vn fvw ar o' inni fynd. Mr. W. Thomas, the Secretary of the F^erat-on of the Free -hi-irche, brought to the church the •wrrma'hv of the Council of whom Mr. Davies was and the testimony of the profound respect in wVch he was held. aid thev were deeoly iTi- pressed bv his buovant insp-'ration of hopeftt'ne«s. Viie T-Tr,q,-pita's of the district wi" greatly miss htm. 1is loss is reat. May God speed!H; provrje for you as a ch-ir"h a minister of alike spirit and for us too is our praver. Parch. F. Knov'e. Hammersmith.—1 eth annwy. iawn yw cae' cvfe am unwaith i wranio v dvstio aeth am ein g:lvdd.' Bvdd yn dda gennyf gael tryson y teim'adau a'r meddvliau gvnyrchwvd ynof wrth wran- a bnaswq vn fodd'on iawn i gael mvnd adref heb ddwevd »a:r. Yr wvf vn teim!o vn wir ddiolchgar i chw; le "e'(wvc; am drefnu v cvfarfod hwn i roi cefn- osfaeth i ni w-inidogion i weithio. Bedd newvdd. ac v mae vn fedd dwfn. Gobeithio v codir yma hiraeth am weithwvr. Dau beth arbennig sydd werii ei bwvsle's'io gan bob qiaraawr-cvtneriad a gwaith; cvmeriad, v geHir siarad yn uchel am dano. re weithiodd vn ga'ed hefyd. ac e bryderodd 'awer. Mae vn anodd mesur gwaith. "Wrth eu ffrwythau yr adnabvddwch hwynt." Nage bob amser, mae yna rywbeth o'r golwg-y gwreiddiau yn etyn ac ymiedu r 90, i" dderbyn a chael cynysgaeth heb hyr1 m cheir ffrwArth. Mae ewreiddiau cyfoethog o weithredoeda. da vn <rvfoeth gwerth i'w gael. Rhvw ddvn yn dweyd ei brofiad vn v seiat, "Yr wv i wedi edrvc.h ym myw rvsaid angeu am 40 mlvnedd ac wedi com evotn e. Coffawyd vn v weddi am ian~rchau prvdferth lie1 r bvwvd. Y cvfiawn a obeith:a pan fvddo n marw gobaith hwn svdd vn tvnnu ymaith v gv enwvn o lolvn ansreu. Fe eadd fvnd i'r wlad i farw 1 w hen gartre'. Beth svdd i ddyfod o'r gwaith? Aed gwaith yn gvsegredig i bob un sydd yma, ac yna nid a y eyf. arfod vn ofer. Ar ol hvn canwvd vr hen emvn "Bvr^o rvfeddodau." a therfvnwvd Y cvfarfori bv+h^o^n 'v v I hwn drwv weddi =vml a difnfol o 2a1 on h;neln'on gan y Parch. D. Glyn Jones, Stratford. Erys dwys- ter a dylanwad hwn yn hir ar feddwl a chalonnau pawb a gafodd y fraint o fod ynddo.—D.E.