Y Cymro

COLOFN Y BEIRDD. Golygydd: PARCH. T. MORDAF PIERCE, Iscoed, Dolgelley.

ER COF Am Sergt, Diav'es, Bron Barlwyd, Tanygrisiau, a laddwyd yn Gaza, Ebrill, 1917. Gwnaeth yn brydferth aberthu—ei fywyd Gwynfaol! dros Gymru; Arwyddiair mae'n wir haeddu Ar ei fedd, yw Dewr a, fu." Am Mrs. Ann Pagan, Clarendon Terr., Beaumont St., Lerpwl. Aeth adref mewn gv.-th o oedrano boen, Chwerw'r byd a'i riddfan Gwraig ddwys fu,—mwyn orffwysfan Ydyw'r bedd i modryb Ann. Am Private Arthur Jones" R.A.M.C., a 1addwvd yn Ffrainc. 1917. Yr oedd yn nai i Mr. R. E. Jones, Ysgolfeistr, Tanygrisiau. Gweini pawb wna'i bachgen pur-yn addfwyn Y Ileddfodd eu dalm Trist fron a calon mewn cur A hiraeihant am Arthur. Adref o faes y brwydro "ni ddaw ef Ddyfal wr byth eto Arthur ddwys—i crffwyso I Wlad y Dydd cludwyd, o. Tanygrisiau. JOHN WM. JONES,

EIN NOD. Rbaid gwy?io rhwyd y gelyrij—aruamlwg, A'i ymlid yn d'dichlyn Ein nod 0 hyd fo' gwneud hyn, A'i adael dan draed wed'yn. Byw'n ffyddlon a boddlon:-yr Iesiu Gra.sol ei nab anfri; A'i adwaen dan dylodi,- Dan warth a chlod fo'n nod ni. AUR FANNER PENDERFGYNIAD. Aur faner penderfyniad,—o'n bannau Beunydd ceir ei galwad Holl ddynion glewion ein gwlad O,li dilyn gan ad-daliad. Nid' dan faich mae dyn i fod,-yn eLach Annheihvng a d:nod Rhaid esgyn o'r glyn i glod', Am sylwedd o gwm silod. GWILYM ARDUDWY.

FORE SUL 0 FAI, AR OL Y GAWOD. Fore Sul, ar ol y gawod, Ar ol cyfnod sychter hir; 0 mor dirf yr edrych egin Bywyd ddleffry yr holl dir: Dirif flodeu geir yn gwenu, Ysbryd diolch ar bob grudd, Cystadleuaeth ca-nmol Crewr Rhwng yr yd a'r llygad dydd. M-avredd Duw geir yn y "gawod," Dirif ryw yw egin byd Er eu rhywiau—dyry'r gawod Fywyd iddynt oil i gyd! Un yw'r gawod; ond yn cynnwys Bendith egin o bob rhyw, Bar anfeidroI dwf "amrywiaeth," Pawb ei le, a phawb ei liw! Fore Mai-ar ol y gawod Ni chcir cyne-ii mewn un cae; Nid yw'r Fil-fyw gyda'r Br:all; Yd a Thatw ddim mewn ffrae; Pawb yn tyfu am y goreu; Pawb yn mold yn ei le Pawb yn tynu bywyd newydd; Bywyd: clod cawodydd ne'. Wedi'r Cawod,-caiff y Gwenyn Fel ar flodyn,writ yn chwai; Bloden Drain, a b'odeu Ei h-*n, Ildiant fel dan gawod Mai! Er mor bigog—hwy gymhellant Fêl trwy'r Gawod yn y nos" Ceidw Anian hen gyweirnod Ei Chreawdwr—Delyn dlos Hir bu Ewrop dan gawodydd Holl fendithion ceinaf Duw: Ond, fe'u trowd yn destun cynnen, Iddo'i Hiin,a-n-pawb yn byw; Y11 lie Mel" hwy ildiant heddyw Waed a -alar--wat a Ilef; 'Nid er porthi "meIus chwantau," Dyry Duw gawodydd nef. Mwyn gawodau—" Da Rhaeluniaeth," 0 anghofio'r Hwn a'u rhydd. Yn lie a dro'nt yn wermod, Yn He Gwin-vn "Fara" prudd; Deued "y cawodydd hvfrvd," Tyner wlith yr Ysbryd Glan Yna Ewrop dry'n Baradwysi, Adsain tir a mor ei chain. Pistyll Nefyn. J.T.W.

Atlirofa Aberystwyth. (Un o'r Colegau ym MhrifyssoI Cymru). Prifathraw: T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. DECHREUA 46ain Tymor Hydref 3vdd, iqiy Paratoir yr Efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prif- ysgol Cymru. Cynhygir amryw o ysgoloriaethau (amryw ohonynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Cymer yr Arholiad le yn Aberystwyth ar y i8fed o Fis Medi, 1917. Am fanylion pellach, ymofyner i- J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. Telegraphic Address: "GWALTATEL," London. Telephone Nos. 5010 & 5011 City. HOTEL CFF \I.I\, j p, WOBUKN PLACE, LONDON. w. CENTRALLY SITUATED. (Within 5 minutes walk of Euston Station and 20 minutes from Paddington by- Underground Rail- 0 way to Gower Street Station). BED, BREAKFAST, BATH & ATTENDANCE, 6s. 1,3t) Ruo s Luxurx.udy Fur Ink d. Passengers Lift to all floors. Fireproof Building. JOHN M. JENKINS, Manager. The ("oil I I ty School, DOLGELLEY. (Th, D (rr -m.m ir Sh-h<tfil\ Dr. Ellis Endowment. A.D., 1665. BOARDING & DAY SCHOOL FOR BOYS. EXCELLENT general education and training pro vided. with sp-zia; preparations for the Universities, the Civil Service and Commerce. BOARDERS received at the HEADMASTER'S HOUSE. For Prospectus, Fees, &c., apply to the Headmaster. ny,"deiths vsw»-o' v mwetito-lisif- iatitf ($ Yn unol. a phenderfvniad y Gjnnanfa Gvffredino! yn Nhrefnewvdd. Mehefin io-Ti. iqi2, ffurfiwyd Cvmdeithas i-n ddioed a chvmeradwywyd hi gan y Dimrwvwn'r Techyd Cenedlaethol Cymru ar y 27aia o Fehefin, iqi2. Swyddfa: Regent Chambers, Wrexham. Ysgrifennydd Cyffredinol: Mr. T. W Thomas. Ysgrifennydd Trefnvddcl Parch. W. W. Lloyd. Trysorydd Mr. J. W. Parry, Brynderw, Wrexham. Bydd yn dda gan YT Ysgrifenyddion ystyrried pob cais am aelodaeth ac ateb unrhvw ofvniadau anfonir iddynt. Gwneir pob ymdrech i ddwyn y gwahanol eglwysi i gyffyrddiad a'r aelodau yn eu symudiad 0 le i le, yr hyn sydd yn bwysig iawn. Use fKEENORA SELF-RAISING FLOUR IT MAKES PERFECT PASTRY, SCONES See, &c. {. SOLK WHOLESALE AGFRNTI- MORRIS & JONES, Ltd., LiAerpool & Manchester.

a chafodd hithau ryw fath o iawn ym mherfedd Affnca. Ond na thybied neb ein bod wedi clywed y gair olaf am yr helynt hwn. Y mae'r Aiinaen wedi cael archoll anaele i'w balchter, ac nid yw'n debyg o faddeu i Lcegr, am ymyryd yn yr ymgipris lladronilyd rhyngddi hi a Ffrainc am wlad Morocco. Os deil Lloegr ati i fwrw rhwystrau ar draws cynnydd yr Al- maen, os parha i ymhonni mai John Bull sydd i arglwyddiaethu ar y byd, os hawlia nad1 oes i neb ryddid i drawsfeddiannu gwledydd Affrica ond hi ei hun neu y sawl a drwyddedir ganddi, yn hwyr neu yn hwyrach fe ddaw'r wlad hon a'r Almaen i wrthdarawiad. Ni oddef yr AJmaen ei llesteirio yn hwy nag y bydd raid iddi. A chyn pen ychydig o flynyddoedd byddant yn bwrw eu holl nerth- oedd dinistriol ar eu gilydd, ac yn gwneuthur maes a mor yn foddfa o waed dynol." Dyma i ni broffwydoliaeth gywir! Beth yw gwredddyn y drwg1 Trachwant am elw r Darllener hanes Lloegr yn China, yr India, yr Aifft, neu Ddeheubarth Affrica." "Medd y Ffrancwr, "-Jean Carrere-am danom yn Affrica, dyfynnwn ychydig o'r hyn a ddywed i brofi eto fod gennym rywbeth fel teyrnas i ofidio o'i herwydd: A dyna. eto yr olygfa a welsom ym mis Medi yr un flwyddyn yng ngor- saf Johannesburg. Dim un dyn, eithr merched, genethod, babanod, mwy na mil o honynt, wedi eu pentyrru ar wagenni ychen a'u ham- gylchynu a chortynnau rhag iddynt gwympo, yn bwrw milltithion a chanu emynau." Dyna wrthdystiad Ffrancwr yn erbyn Phariseaeth Brydeinig. Sylwn ar hyn eto: Yn y flwyddyn 1840, mynnodd y wlad (Prydain) fyned i ryfel a China er mwyn ei gorfodi i agor ei phorth- laddoedd i'r opium a godix yn yr India." Os yn trefnu cyfarfodydd dgeisio ymostwng, ac os yn credu yn neddf foesol ad-daliad, cof- iwn am Yr East India Company," Yr Indian Mutiny, Cyfleus hynod i ragrith a balchter Prydain Fawr yw yr enw hwn." Dar- llenwn hanes yr Aifft yn y blynyddoedd 1860., 1878, 1882, 1883, 1898. Meddyliwn am enwau fel Wolseley, Arabi, Soudan, Khartoum, Omdurmarc, Gordon, Kitchener, &c. Dywed Steevens am frwydr Omdiirman, Over 11,000 killed, 16,000 wounded, 4,0'00. prison- ers. Many wounded were killed, it is true, but that again was absolutely unavoidable." le, Many wounded were killed." Ymwrol- wn, a rhoddwn drc hanesyddol trwy China, yr India, yr Aifft, a Deheubarth Affrica, &c. Credwn fod gan filitariaeth Prydain Ie i edifeir- weh yn gystal a militariaeih P'rwsia. A) Os yn trefnu cyfarfodydd ymostyngiad ynglyn a'r rhyfel, diau fod y cyfarfodydd a ffid nid yn unig yn grefyddol ond yn wleidyddol-grefyddol. Wynebwn yr holl ffeithiau. Wynebwn y gorffennol yn llawn. Ni cheir presennol na dyfodol disglair heb faddeuant o'r gorffennol i gyd. Ac os oes a wnelo rhyfel a'r Bethel bach yn y cwm, os yw'n angenrheidiiol cynnal cyfar- foogweddi ymostyngol partltcd y rhyfel ym Methel syml, dawel, yn y cwm, y mae'n sicr fod yn angenrheidiol cynnal cyfarfod gweddi ymostyngol yn Nhy'r Cyffredm, yn Nhy'r Ar- glwyddi, ac yn y Palas Brenhinol, ac yno yn gyntaf. Os meddylir am y corffennol yn llawn, n.id mor hawdd yw d neb ddywedyd yn y presennol, Let's go on with the war." Y m ac'n ddyledswydd arnom ymostwng. Ac ymnstwng bob un oherwydd ei bechod ei hun, o'r brenin I lawr hyd i'r rrweitbiwr tlawd heddychol. Os car rhywun gael egurhad ar ddifyniadau'r ysgrif hon, a'r eglurhad goreu a welsom eto ar achos y rhyfel, darllened ysgrifau Elffin yn y Beirniad' am y flwyddyn 1912. Mynydd Isaf. J. H. WILLIAMS,