Y Cymro

TREIALON RWSIA. ddiwedd ein no, diad,aul'r wythnos ddi- p^daf sylwasom fod adrannau o'r fyddin yn wedi troi yn anffyddlon ac wedi gwrth- ^ymladd. Canlyniad anocheladwy hynny 'pedd i'r gelyn allu ysgubo yn ol ac adfedd- lannu. rhai o'r lleoedd pwysig y gyrasid hwy ohonynt yn ddiweddar. Dylanwad y Maxim- ahald, neu'r Anarohiaid eithafol sy'n gyfrifol alrfl y gwrthryfel trychinebus hwn. Byddin ^lrfoddol yw byddin chwildroad Rwsia; ac 0lherwydd hynny y mae yn y perygl 01 anghyt- Uno ac ymrannu. Dyna gymrodd le yn y rynt yn Galicia. LJwyddodd Kerensky i anlo brwdfrydedd y mwyafrif o'r milwyr ac 1 w cael i ymgymeryd yn wirfoddol i yniladd a ymosod. Ond dan y gyfundrefnwirfodd- 01, yr oedd rhyddid i'r olchr arall ddefnyddio e dylanwad a'u hareithyddiaeth i berswadio ^ilwyr i, wrthod ymladd ac i geisio sicrhau eddwchi trwy ildio a rhoi ffordd. Lhvyddodd y gwrthryfeIwyr i gael gan, gatrpdau cyfain i Wrthod ufuddhau i orchymynion eu swyddog- tOn mihvrol, ac enciliasant o leoedd a enillasid • ,^yddiau blaenorol, gan wneud tasg y gelyn 01 hadfeddiannu yn syml a hawdd. v

VMDREICH KERENSKY. Pan ysgrifennwn nid yw pethau yn ym- dangos yn anobeithiol yn Rwsia, er y rhaid def fed y rhagolyg-on yn ddigon tywyll. Fel I dy wedodd Mr. Lloyd George yn Neuadd y renhineS y Sadwrn o'r blaen, Kerensky yw .§Uvr mawr y Ch wild road yn Rwsia, ac wedi e.1 ddyfodiad yn Brifweinidog',geJIir bod yn l1?1" y gwneir pob ymdrech ddichonadwy i delioi a'r sefyllfa. Yn ol tystio-laeth D'r. arold Williams, y gohebydd galluog o Petro- srad, y mae ymddygiad y milwyr gwrthryfei- gar yn Galicia wedi cael effaith annirnadwy yn brifddinas. Teimlir cywilydd dwfn oher- _ydd y brad, ac y mae aimryw arwyddion 1 wedi dyfod yn amlwg. Yn un peth, ^ysbysir fod yr arch-fradwr Lenin wedi dianc "Oi, ,ac y mae'r Cossacks a'r milwyr gwlad- sarol yn condemnio'r awdurdodau am eu llac- yn caniatau iddo ddiflannu'n dcligosb. eblaw hyn, y mae'r Cyngor wedi rhoi llawn awdurdod i'r Llywodraeth weithredu yn ol yr ^ngen, a gellir bod yn sicr y cymer Kerensky ^k^mantai&.bo'sibl ar yr awdurdod yma i ddel- y a r gwrthryfehvyr a gelynion y Chwildroad. •J^W^r yw fod y dosbarth eithafol 01 Sosial- r |'aid ac Anarchiaid yn g-weithredu fel bradwyr w gwlad dros Germani, yr hon sydd yn rhoi ,1 holl adnoddau a'i hymadferthoedd ar waith 1 l g:an Rwsia ildict a mynnu trefnu hedd- /=" :"1: 'Z' Z:=' -r_ wcih ar wahan i'r Cyngrheiriaid. Bieth bynnag fydd y canlyniad terfynol, nid yw gwir arwein- wyr y chwildroad yn Rwsia yn mynd i ildio heb wneud ymdrech gawraidd i drechu'r cyn- llwynion Germanaidd a geisiant ddinistrio'r Weriniaeth ac adfer yr hen ormes. Eddyf y mwyaf gobe,ithiol fod y dasg yn Rwsia yn fawr ac aruthrol anodd, a hynny yn bennaf oher- wydd fod crafanc Germani mor dynn ymhob cylch yno er ys blynyddoedd, a bod holl ys- trywiau adiçhellion arch-gynllwynwy 1* Berlin ZIY yn cael eu rhoi ar waith i gael gan bobl a milwyr Rwsia droi eu rhyddid yn ben-rhyddid gwallgof nasi gall end eu harwain i giaethiwed Z, siicrach a mwy diobaith nag erioed, wedi ei wneud yn ddiogel a chadwen haearnaidd eu gorsedd a'u cyfundrefn filitaraidd greulon eu hunain. Nid rhyfedd fod pryder ac anobalth yn llenwi calonnau'r Cyngrheiriaid yn yr olwg ar ymgais a phenderfyniad dieflig Germani i dwyllo a,i hud-ddenu'r Rwsiaid diniwed i fradychu eu gwlad ac i werthu eu rhyddid newydd-eni 11 edig dan rith ei gadw a'i berffeitb- io.

YR YMGAIS YN Y GORLLiEIWIN. Mae adfywiad Germani yn Ffrainc a Flan- ders, hefyd, wedi adnewyddu'r pryder a'r an- esmwythter, a pheri i lawer ofyn ai ni fu ein disgwyli.adau diweddar yn rhy uchel a'n hon- iadau o uwchafiaeth yn gynamserol. Ceir yn awr fod y gelyn yn ddigon cryf i wneud ymos- odiad mawr ar aden ein byddin gerllaw y mor yn Belgium, ac i hyrddio gyda nerth aruthrol yn erbyn y Pfranood ar yr afon Aisiie. Geil- w'r adroddiadau 01 Ffrainc yr olaf yn Ail Ruthr Verdun, gan eu cryfed. Mewn gair, y mae'r gelyn wedi profi'n ddion cryf i gymryd yr ym- osodol, a hynny pan oedd y Cyngrheiriaid wedi credu eu bod wedi eu darostwng ddigon i'w gorfodi i foddloni ar yr amddiffynol. Er ein bod yn galw sylw at yr ymdrech ar ran y .gelyn i ymosod, yr ydym ymhell o edrych arnynt fel arwyddion. fod perygl i'r gelyn ad- ennil ei uwchafiaeth yn y Gorllewin. Ymdrech dyn ar dranc ydyw i geisio osgoi ymosodiad pellach gan y Ffrancod a'r Prydeiniaid. Y mae holl safle'r geilyn yn Belgium yn cael ei pheryglu gan ymwthiad diweddar ein. byddin- oedd; ac ni fuasai Hindenburg yn deilwng o'i lalw yn arweinydd milwrol pe na wnaethai ym- drech fawr i geisio dal y llanw yn ol. Eli gyn- llun yn awr yw crynhoi cymaint 01 nerth ag a all i ymosod ar aden. ein milwyr gerllaw y mor yn Belgium, ac i geisio- adennill bryniau ac ucheldir yr Aisne oddiar y Ffrancod. Deil, 'mae'n ddiau, i ddisgwyl ac i, obeithio y gall waedu Ffrainc yn ddigon llwyr i'w gwneud yn ddiymadferth; ond ymosodiad amddiffynol yw'r ymgyrch, yn cael ei wneud am eu bod dan orfod i wneud rhywbeth i osgoi af- lwydd gwaeth.

RHAGFLAENU YR AMERICA. Diau fod a wnelo cysgod dyfodiad y fyddin Americanaidd i'r maes yn y gorllewin gryn lawer a pholisi ymosodol Germani. Trwy lgwymp Bethmann-Hollweg a gosodiad Mich- aelis yn ei le y mae'r adran filitaraidd wedi en- nill y Haw uchaf, ac wedi cael v cyfle i roi mwy o egni yn y rhyfel. Yn. eu pryder a'u hofn am yr atgyfnerthiad mawr a ddisgwylir o'r Unol Daleithiau o hyn i ddechreu'r flwyddyn, y maent wedi penderfynu gwneud ymdrech en- fawr i sicrhau heddwichcyn dyfodiad yr Americanwyr. Nid oes gennym ond dyfalu pa fodd y disgwyliant allu dwyn hyn oddiam- gylch. 11 Rhoddant lawer o hyder yn eu cyn- llwynion i gael Rwsia o'r ffordd a phe y llwyddant i sicrhau hynny, credant y gallent gadarnhau eui safle yn. y dwyrain a'r gorllew- in, a gofyn am delerau heddwoh fel rhai heb eu i orchfygu. Dyna eu polisi er ys amser yn awr, er fod Michaelis wedi ceisio ei osod allan gyda llai o ymffrost nag y cyhocddid ef y blyn- yddoedd o'r blaen. Telerau gorchfygwyr yw'r unig delerau y mae'r militariaid a'r Junk- ers yn barod i'w derbyn, ac unwaith eto y maent wedi perswadio pobl Germani fod eu nertlh yn ddigonol i'w hennill a'u sicrhau. Fel y datg-anodd Mr. Asquith a Mr. Bonar Law yn y Ty, ni fynn y Cyngrheiriaid ddim a'r cyfryw deleran; ac y maent yn dal yn gadarn t, i gredu! fod gobaith Germani am eu cael yn ,-h:?'i 'n _si'¡g.

COLLEDION Y MOR. Un araU o bethau anhyfryd a digalon yr wythnos yw'r cynnydd sydyn. yn nifer ein Ilestri masnachol a suddwyd gan y gelyn. Hyd yr wythnos ddiweddaf yr oedd mis Gorffenaf wedi profi gryn lawer yn well na'r misoedd blaen- orol; ac os na phrofa'r wythnos hon yn llawer gwaeth, bydd y dinistr am y mis yn llawer llai nag y bu mewn unrhyw fis y 11 ystod yr ym- gyrch ddiweddaf hon. Yn ol yr adroddiad di- weddaf sydd eto i law, suddwyd 24 o'n liongau yn yr wythnos yn diweddu Gorffennaf 22; o'i gymharu a 17 yr wythnos cynt, a 16 yr wyth- nos cyn hynny. Fodd bynnag, yr oedd dwy 0"1' llong-au mwyaf a gynhwysir yn yr adrodd- iad diweddaf wedi eu suddo'r wythnos cynt, fel nad yw'r gwahaniaetii mor fawr ag yr ym- ddengys. Ar yr un pryd, nis gellir cyfrif ar hyn, gan y dichon y bydd newyddion am long- au eraill a suddwyd i'w hychwanegu at iiigyr- au'r wythnos ddiweddaf yn yr adroddiad nes- af. Deil Germani i gredu fod y suddlongau yn rhwym o ddymchwel Prydain. Dyna un o brirfaddewidion y Caisar i nifer o arweinwyr y pleidiau ar ol i'r Reichstag roddi iddoi yr hyn a geisiai. Y Hall wrth gwrs oedd anobaith Rwsia, a chwbl anallu ei byddin i gymryd un- rhyw ran effeithiol yn y rhyfel.

CYMRU. Penderfynodd yr Aelodau Cymreig yn wyneb y sefyllfa a'r cytundeb politicaidd, y byddai allan le i geisio cywyno mesur yn rhoi hunan- reoleiddiad a Gymru ynglyn a materion addysg. Mae cynhygion, wedi eu gwneud droion yn y gorffennol i' dynnu allan fesur a rcddai i ra.nnau gwledig; Cymru fesur teg o gynrychiol- 9 ZD aeth o'i chydmaru a rhannau gweithfaol, and U. nid oedd unrhyw ddeongliad yn rhoddi bodd- loinrwydd i bawb. Byddai achosi dadl ddyrus yn yr argyfwng presennol yn ddinistriol.

CONFENSIWN Y WERDDON. Ddydd Mercher, cyfarfu'r Con fen si wn Gwyddelig yng Ngholeg y Driiidod yn Nulyn, ,a pha beth bynnag a ddaw o'r ymgais yma i setlo cwestiwn y Werddon, bydd yr eisteddiad cyfrinachol hwn yn un i'w gofio yn hanes yr Ynys a'i pherthynas, a'r Ymherodraeth Bryd- einig. Yr oedd y drysau yn gauedig i'r cy- hoedd a'r wasg; ac nid oes gennym ddim i farnu'r gweithrediadau wrtho ond adroddiad swyddogol byrr. Ar y cychwyn cymrodd Ysg- rifennydd y Werddon y gadair a thraddododd anerchiad ohoni. Yna penodwyd Pwvllgor i gyflwyno i sylw'r Gynhadledd enwau Llywydd ac Ysgrifennydd iddi. Daeth y Pwyllgor i benderfyniad unol ar y ddau enw, a chadarn- haodd y Confensiwn eu cynhygiad yn unfrydol yn y naill achos a'r llall. Syr Horace Plun- kett yw'r Llywydd, a Syr Francis Hopwood yw'r Ysgrifennydd. Arwydda'r cytundeb a'r unfrydedd cychwynol hwn yn dda, a mawr hyderwn y ceir mwy o gytundeb a'c unfrydedd t,Y yng- ngweithrediadau'r Gynhadledd bwysig hon nag yr ydym wedi beiddioi ei ddisgwyl.

CYNLLUN ARGLWYDD RHONDDA. Gwnaeth Arglwydd Rhondda ddatganiad ar y gwaith y mae wedi dorri allan iddo1 ei hun fel Rheolwr Ymborth. O'r dydd cyntaf o Fedi setlir uchafbris, ar anifeiliaid byw a werthir i'w lladd ar gyfer y fyddin, a gwneir yr un peth ynglyn a chigfwyd yr holl wlad. Er gwneud yn sicr y derbynia'r ymborthv/r y fantais briodol oddiwrth hyn, trefna i ddilyn ac i reoli cwrs y nwydd o'r iarchnad gyntaf i siop y cig- ydd. Mae pris y blawd i'w reiOli hefyd, a gos- tyngir pris y dorth yn sylweddol. Bydd sicr- hau'r gOiStyngiad a ddisgwylir yn y bara a'r cig yn fendith amhrisiadwy i'r wlad, ac yn rhwym iO leddfu llawer ar angen y tiawd, a dwyn oostau byw yn nes i gyrraedd llogellau y miloedd o aelwydydd sydd a'u derbyniadau wythnosol heb eu codi geiniorg trwy y rhyfel. Mae'r gorfaeliwr a'r cribddeiliwr i'w drin yn 01 ei haeddiant, hyd yn oed at ei gatcharu, bygvthiad sydd yn debyg 0 brofi yn ddigon eff- eithiol ynddo''i hun. i ddychrynu'r giwed ym- laen Ilaw.

MR. WINSTON CHURCHILL. Dydd Llun ail etholwyd Mr. Winston Churchill yn aelod dros Dundee, gyda mwy- afrif o 4,996, ar Mr. E' Scrymgeour, ymgeis- \'dd llafur a Prohibitionist,—7,302 yn erbyn 2,306.