Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
CENEDLAETHOLI R 'FASNACH'?
News
Cite
Share
CENEDLAETHOLI R 'FASNACH'? •AN MB. HUGH EDWARDS, LIVERPOOL. An ol ymddangosiad fy ysgrif yn eidh colofn- au Tachwedd Iaf, yr wyf wedi Cael y pleser o ddarllen apel Dr. Cernyw Williams at ddir- westwyr Cymru, ac anerchiad y Parch. R. R. Williams, M.A., yng Nghynwyd—y ddau- yn gosod y cwestiwn yn glir a rhagorol ger bron y wlad, ac yn wrthwynebol i genedlaetholi. I raio honom mae yna rywbeth fine ac annwyl ac apelgar yn y gair Cenedl—ac y.mae'r syn- iad o gysylttu y fasnach feddwol yn glwm yn y genedl yn wrthun a dweyd y lleiaf. Beth am deuluaetholi'r "fasnach" 1 Yr oeddem yn meddwl fod y truce gwleidyddol yn parhau mewn grym tra parhao y rhyfel. Qwnaeth Mr. Asquith ddatganiad pendant yn erbyn dwyn "acute controversies1ymlaen, felly gofynaf ai teg a rhesymol codi'r cwest- iwn anf-erth o' genedlaetholi 'r fasnach yn yr argyfwng yr ydym ynddo fel gwlad ? A ydyw y sefyllfa bresennol yn y Senedd yn gyfryw, i roddi yr ystyriaeth briodol a theilwng i'r cwestiwn, er cael ei drafod a'i wyntyllio yn rhydd a manwl gan yr oil o'r aelodau? Y mae yn un yn gofyn am farn yr aelodau yn ddiwahaniaeth fel cyn- ,L. JJ'lljiJiLif1.11' wywMainmi— mm rychiolwyr yr etholwyr, a budd y wlad. Nid mater i'w benderfynu y tuallan ac yn anibynol ar y Ty ydyw o gwbl! A oes gan. y Llywodr- aeth mandate'? 'Coalition' ydyw y Llyw- odraeth bresennol, ac felly anaddas i gymryd i fyny bwnc mor eithriadol osedrychir arno o bob cyfeiriad. Tra parha y rhyfel echrys- lawn, angenrlieidiol yw ei adael yn llonydd— a bydded inni barchu y truce,' os ydyw mewn bod. Yn ystod helynt mesur oediad Deddf Dat- gysylltiad yng Nghymru, P'asc 1915, oofiwn i Mr. Lloyd George anfon llythyr maith, a rhyfedd yn nhyb rhai o honom, i"r Parch. Evan Jones, Caernarvon, yn galw ar Ym- neilltuwyr Cymru fod yn dawel a gadael iddo basio oherwydd yr amser enbydus oedd ger- llaw, ac nid ydyw hynny drosodd! Addaw- odd Mr. George yn y llyth'yr hwnnw i Mr. Jones'oSl byddai Cymru ymfoddloni-y bu- asai y Llywodraeth, gyda, cynhorthwy y Ceid- wadwyr, rywbryd, vbasio Deddfwriaeth o'r fath oreu; hyn fel gwobri Gymru am. ym- dawelu! A oedd Cenedlaetholi mewn golwg gyda Mr. George ar y pryd ? Pwy wyr ? Cofiwn, hefyd, pan y ceisiodd ef yn y Stenedd dro yn ol gael gwell rheolaeth ar y fasnach,' mewn canlyniad i'r dirprwyaethau ato o'r Clyde a lleoedd eraill—nid fel diirwestwyr ond, meistriaid ac arweinwyr gweithiol-yn wyneb yr amhosibilrwydd i gael digon o waith gan y gweithwyr; iddo fethu, ac iddo wneud y gyffesiad "to pledge himself not to touch again, drink politically." Drwgiawn oedd gennym, fel llawer eraill, i ddeall ei fod wedi cyfaddef ei orchfygad, ac yn enwedig fod gwr, sydd yn gwneud cymaint tuag.at goncro y gelyn tuallan i'r pyrth, yn gwneud y fath surrender' i'r gelyn 0 fewn y pyrth! Dy- wedodd Mr. Herbert Gladstone flynyddoedd yn ol, ar y pryd yn Brif Chwip y blaid-pan gollodd Syr Wm. Harcourt ei sedd yn Derby -yn bennaf oherwydd ceisio deddfu o blaid dirwest-" fod yn bryd i'r blaid, ryddfrydol fod yn glir oddiwrth y blaid ddirwestol, os oedd byth am ddyfod yn ol i allu. Rhybydd- iwn y cvfeillion yng Nghymru sydd o blaid xenedlaetholi, i ymatal yn ei hymgais. Nid ydym yn deall nac yn gwerthfawrogi ei sefyll- Z, h ynglyn a'r mater. Temtir ni i ofyn pwy a'u lIygad-dynoddfely Galatiaid gynt? Dy- wedwyd yn yr ysgrif ddiweddaf fod yna ryw ddiniweidrwydd, ac ychwanegwn yn awr— arwynebedd yn y dull y maent yn ymddangos yn sylweddoli y broblemy maent yn hynod galon-ysgafn. "Prynwch y fasnach, i'r wladwriaeth ei chario ymlaen, a dyna bopeth yn iawn :a throsodd." Y mae'r llywodraethau yn newid-a chofier ei bod yn axiom wleidyddol nas gall un Llywodraeth rwymo un ddilynol. Ofnwn fod yr idea o genedlaetholi wedi myn'd dipyn yn ffasiynol gyda rhai dynion, ac y mae hynny yn ddigon i eraill i'w canlyn er mwyn bod yn y ffasiwn. Y mae yn beth mor hawdd, ac nid oes angen meddwl ac astudiaeth. Clywaf am weinidogion a lleygwyr yug Nghymru yn y d'osbarth yma-a rhai o honynt heb fod yn y gorffennol yn flaenllaw ac ymosodol gyda'r achos dirwestol! Pam y mae angen i Gymru Ymneilltuol gymryd y pethau i fyny mor boeth y dyddiau I p hyn? A oes angen ? Nac oes. Masnach estronol i raddau mawr ydyw'r Fasnach iddynt hwy mi dybiaf, cyn belled ag y mae ei pherchenogaeth yn myned. Pwy ydyw per- chenogion tafarndai y Dywysogaeth yn ben- naf ? Onid Cwmniau Darllawol Lloegr. Cymered y Cymry gymaint a hynyna i ystyr- iaeth. Pwy awgrymodd fod i'r Fasnach i gael ei phrynu gan y Wladwriaeth? Y fasnach ei hun yrite Mr. Lloyd GeQlrge Byddai prynu y fasnach er mwyn ei diddymu ar un waith yn hollol wahanol i'w phrynu a'i chario ym- laen fel masnach genedlaethol. 'Does dim sicrwydd am y cyntaf-not even a scrap of paper." Dfywedir fod cynllun Mr. Lloyd George i brynu allan y fasnach wedi cael ystyriaeth pwyllgor o arianwyr profiadol. Fe dynwyd allan y cynllun, a bu i'r Trysorlys ei wrthod, felly ei orchfygu, a hynny y mae yn débyg am resymau ariannol, a dyna paham nad aeth y Weinyddiaeth ymlaen gyda'r gwaith. Rhydd y Cenedlaetholwyr lawer peth o
----'----------------------"'"_------YR…
News
Cite
Share
Be yngtyn ft masnach yn cm gwlad ni, a llawer o ddynion yn ennill cyflogau mawr; ac fe aiff y rhyfel drosodd yn y man; fe fydd y cyflog- au yn mynd i lawr a'r prisiau yn mynd i fyny1; efallai y bydd yr ymdrech i fyw yn galed ang- hyffredm, ac y cawn ni ryfeloedd casach rhwng meistri a gweithwyr, a rhwnggweith- wyr a'u gfilydld. A ydyw yr amgylchiadau yn mynd i wneud y gwaith yn hawddaeh ai ynte yn anhawddach 1 "r eglwys! A ydyw yn bosibl y1 bydd medd1- yliau dynion yn cael eu cyrnrydl i fyny gan bethau materol a bydol, a phethau ysbrydol yn cael Ilai o le yn eu meddyliau? Ond pwy sydd i broffwydo 1 Fedraf fi ddim proffwydo ar y mater yma. Nid yw hanes rhyfeloedd blaenoroi yn llawer o help i ddyn, oherwydd 'does dim wedi bod ar y fath saale a'r rhyfel yma. Peth arall, nid yw hanes y byd yn ail- adrodd ei hun. Fedrwch chwi ddim dweyd beth sydd yn mynd i gymryd lie nes gwybod beth y maejnr eglwys yn mynd i'w wneud; a gallwn feddwl fod canlyniadau y rhyfel yndli- ibynnu yn fawr iawn ar yr eglwys, ale majij gwaith yr eglwys ydyw rhagfynegi beth it ddaw; nid aros i weled beth a ddaw, ond pea* iderflynu Ibeth syddJ i fod, ac m,ai ei gwaith ydyw ffurfio ei gyimeriad ef. A'i dyledswydd gyntaf ydyw credu yn ei chenadwri; credu mai lesu Grist bia'r byd yma, onide ? credu fod digon o allu wrth law i benderfynu a ydyw gallu materol aic anian- ol y byd yma i fod yn ben; ac nid gwaith bychan ydyw. hynny; nid gwaith bychan ydyw penderfynu beth ydyw policy ein gwlad i fod. Ymhen ychydig wedi i'r rhyfel dorri allan gwelais lyfr Vo!n Bulow, a ysgrifennwyd ganddo cyn i'r rhyfel ddechreu, ac meddai, Y mae policy pob gwlad yn cael ei lywodr- aethu gan hunanoldeb." Y Germaniaid yn dweyd, onidle, ein bod ni yn dwyUtodrus—" it is enlightened self-interest." Fe aethum i ddarllen hanes gwledydd, wedi cael ei ysgrif- ennu fel political history darllenaiis weith- iau Germaniaid, a F'francod, ac Aimericanwyr, a phobl y wlad yma, ac yr oeddynt yn cymryd) hynny yn ganiataol, maii eu lies eu hunain ? oedd gan bob gwlad. The foreign policy of England has always been determined by one single consideration^—the supremacy of the British Fleet." Fe aethum yn isel-ysbryd iawn i feddwl fod dynion yn gallu cylmryd- yn .ganiataol nad ydyw egwyddorion Cristionog- aeth ddiim wedi cyffwrdd A'r g'wledydd yma. Ac erbyn i chwi feddwl, pan y bydd dadl Free Trade' a, 'Protection,' y cwestiwn fydld, A ydyw Free Trade' yn talu, neu Protection yn talu, ac o>s gwelir fod y naill neu. y llall yn talu yn well, fe'i derbynir, pa un bynnaig a ydyw yn well i wledydderaiU ai peidio- enlightened self-interest." Ai gwaith yr eglwys yw pene<erfynu? meddwch chwi. Ie, ac y mae tipy,n o waith penderfynu hynyma, oherwydd rhaidioofio nad yw mwyafrif trigolion ein gwlad yn pro- ffesu Cristionogaeth; nad ydynt yn cydnabod awdurdod egwyddorion Cristionogaeth yn eu bywyd personol; a thipyn o gamp fydd eu dwyn i gydnabod egwyddorion Cristionog- aeth yn eu bywyd personol; a thipyn o gamp fydd eu dwyn i gydhabod egwyddorion Crist- ionogaeth mewn gwleidyddiaeth ac mewn masnach. Peth arall, meddyliweh deh bod yn llwyddo i ddwyn ein gwlad ni i gydnabod' awdurdod It Cristionogaeth, fedrech chwi ddim ein cadw all an 0 ryfel. Meddylwch am hanes y rhyfel yma; fe ddechreuodd mewn helynt rhwng" Awstria a Serbia, ond' y mae Rwsia a F frainc, a Phrydain, a Belg-ium, ac Itali, a Thwrci, a Bwlgaria, a Rumania, wedi eu dwyn i'r helynt; yi mae Groeg yn cei-sio eadw allan, ondyn methu; ac y mae yr America bron ar y 'brink.' Pe torrai rhyfel allan ymhen htlJUner can' mlynedd eto byddai holl boblogaeth Ewrop yn cael eu hyagubo allan o fod trwy gludo pethau mewn aiwydongau. A 'does dim eisiau inni aros i feddwl am ryfel yn codi yn Ewrop; y mae pobl sydd yn gwybod yn dweyd fod cynnwrfanghyffredin yn China, ac mae yn bosibl mai o'r cyfeiriad hwnnw y daw y rhyfel nesaf. ■ Onid yw arwyddion yr amserau yn dweyd hynfod yr amser wedi dod i'r eglwys hawlio y byd i gyd i Grist? 'Does dim yn bosibl g-wneud dim A'r byd yma heb ei hawlio i gyd. A ydyw yr eglwys yn crcdu dig-on i ha who y byd i gyd i Grist! Rhywbeth pell ydyw hynyna," meddech chwi, "rhyw Utopia." Rhyw gan' mlynedd yn ol fe benderfynodd yr eglwys roddi Beibl i bawbo bobl y byd," ac y mae efrydwyr y colegau wedi cymryd hyn fel eu harwydidair-" Efengyleiddio y byd i gyd yn ystod yi genhedlaeth hon." ■ "A ddichon dim da ddod o Nazareth ? Yr ydych yn dweyd llawer am y oolegau, ond dyma i chwi bob! ieuainc yi oolegau yn mynd ymhell o flaen yr eglwys, ac YI maent wedi bod yn g-weithio dros hyn am flynyddoedd. Ai tybed y medrwn ni gael yr eglwys i roddi arweiniad i'r bobl ieuainc, a phenderfynu ein bod yn hawlio y byd i Grist, ac yina cyhoeddi hynny ddydd ar ol dydd. Nidi ydym damaid gwell o gael egwyddorion Clristionogaeth yn cael eu cydnabod yn ein gwlad ein hunain os nad ydym yn hawlio y: byd! i gyd i Grist. Wel, gadewch inni felly dreioi gwneud ychydig i symud y s-lu,ms' allan. Mae'n rhaid i'r eglwys weithredu lie y gwel ei chyfle. Mae'n rhaid penderfynu yn ol yr amgylehiad- au pa bryd y mae yr eglwys ii yimyryd yng1 ngwleidyddi.a,cth. y byd ond rhaid iddi fod. yn bariod i hawlio popeth. Mae poblyn cynnyig fel ar fel; a siarad yn ddynol, y mae Iesu: Grist yn mynd i ennilil y byd i gyd, neu y mae yn mynd i golli y byd—a siarad yn ddynol. Wel ie," meddech chwi, y mae eisialu arian i wneud hynny. Wei, os ydyw y rhyfel wedi dangos rhywheth y mae wedi dangos fod digon o arian yn y byd. Yr ydym yn gwario bob dydd gymaint ag yr oedd y cenhadaethau yn ei wario mewn blwyddyn. A gawn ni ddweyd fod gwreidyddiaeth y byd, a masnach, a popeth arall, i fodl yn eiddo lesu Grist? Y mae y rhyfel wedi dangos hefyd,os bydd achos digon rrtawr chwi gewch ddynion i roddi pope11i, sydd ganddynt. Yr oedd yr Arglwydd lesu yn dweyd ei fod yn disgwyi i ddyru fodl yn harodi roddi popeth sydd1 ganddo, i wadu tad, a mam, a gwraig, a phlant, ei eid'do ei hun, a'i fywyd ei hun er mwyn y deyrnas. Y mae y wlad hon, a gwledydd eraill, wedli gofyn hyn oddiar fil- oedd. Hwyrach mai y rheswm paham nad ydym ni yn cael ychwaneg gan bobl ieuainc ydyw, nad ydyw yr eglwys yn gofyn digon- fod yr eglwys i lwyddo faint bynnag y mae yn myndi i gostio. Fedrwn ni fell Cyfundeb ddim gwneud y gwaith i gyd, ond fe ddylem wneud ein gwaith ein hunain, a'i wneud dan ysbryd- oliaeth gwelcdiad mawr—gweled ein cyfle yn y gwaith mawr sydd i'w wneud! gan y byd i gyd, a gwneud yr hyn a allwn ni. Ac os gwnaiwn ni ein rhan, 'does dim rhaid inni ofni y cyfnewidadæu a ddygir oddiamgylch yn ein pobl ieuainc; 'does dim rhaid inni ofni y cyfnewidadau sydd yn cael eu gwneud yn ein firwreidyddia,eth ac yn ein masnach. Ond os gadawn ni i bethau fynd, fe gymer yr anian- ol, y materol, afael yn y byd i gyd, ac fe fydd yr eglwyswedi colliei chyfleustra, ac ni bydd dim i'w wneud ond symud ycajnhwyllbren a'i roddi i rywun arall. #'