Y Cymro

YR YMBORTH,—NID Y DDIOD. GWBLIR mewn colofnau eraill grynhodeb o g-ynllun y Llywodraeth i, atal gwastraff ac i reoleiddio"r.eyflenwadoy,mborth. Daw hyn a'r Rhyfel, mewn un ffurf ar ei ganlyniadau, at ddrws pob bwthyn. Bydd ei ddwylaw oerion yn doi pob cwpwrdd, a'i g^sgodion ar bob bwrdd. Diau fod angen .am y cynllun. Syna llawer iddo fod mor hir yn dod, a dy- wcdir i ni golli llawer drwy'r oediad. Tybia eraill mai math o rybudd i'r g-wastraffus yw y cynllun, ac na bydd angen ei roi, mewn g-weith- rediad. Ond dyma fe, yn ei holl noethder, yn cynnygf rheoli ein holl gfyflenwad' o ang- henion byw, yn dweyd pa faint a werthir o ymborth, a pha faint a delir am dano. Mae hyn yn rhywbeth dieithr a rhyfedd yn hanes ein gwlad. Ac eto, er mior chwildroadol yw'r cynllun, mac'n syn mor dawel y derbyniad a roddir iddo! Ni chreodd ddim cyiffro yn y Senedd nac yn y wlad. Y g-wir yw, fod arswyd y gallu mawr milwrol yr ydym yn ei afael wedi parlysu ein gewynau rnoesol a meddyliol, a'n bod yn derbyn popeth gyda thawelwch stcio aidd. Prin y mae yn aros ddigon o yni i ofyn, Pah am y cy mer y Llywod!raeth reolaeth yr ymborth yn unig ? O's mar atal gwastraff, a rhagflaenu eisiau yw yr amean,, onid y Fas- na;ch Feddwol yw melltith bennaf y Deyrn.as yn y cyfeiriadau yna? Oni ddywed y cyfrif swyddogol ein bod eieni yn gwario 182,000, ooop. am ddiodydd meddwol ? Ac onid y Fasnach hon sydd yn gwasgar trueni a thlodi ymhob Cyfeiriad ? Caniataer fod gwastraff gydajg ymborth, beth yw hyony yn ymyl gfwaStrafP parhaus a digymysg y Fasnach? Ond yr ymborth yn unig a gymer y Llywod'r- steth mewn llaw. Mae'r Easnach igael myned ymlaen yn ei rhwysg. CatfF y wraig eigosod ar ddog-n fai o siwgr; ond caiff y gwr hynny }'- c.JI- ,fedr ddal heb feiddwi o ddiod, yn y davarn. Bygythir ni y rhaid cael tocyn cyn hir er cael bara a chig i'r plant; ond nid oes dim ar goel y bydd prinder na rhwystrau ar ffordld i dad a mam meddw gael a fynont o ddiodydd medd- wol. Dywedai un dyn yn fostfawr y dydd o'r blaen nad oedd neb i gael ei vsbeilio ef o,"i wis'ci. I have had my six bottles of whisky in, but my wife is making a deuce of a row because she can get only two pounds of sugar. Ydyw y mae'r Lly wodraeth er ys tro wedi ■cy m rycl rheo-laeitt-i y, siwgr mewn Haw. Mae'r cyflenwad wedi ei leihau, ac yn hollol briodbl felly. Ond yn y papurau ddiwedd yr wythnois, hysbysir fod y bragwyr yn cael dig-on, ond fod cwmni o fferyllwyr sydd yn gwneud meddyginiaeth a ddefnyddir ar Faes, y Gwaed yn methui icael pwys: at gario ymlaen. eu g'waith! Ac eto fe'n sicrheir mai atal gwaistraff yw amcan y Lly wodraeth Gall y Llywodraeth wneud fel y mynno a phopeth yn y Deyrnas heddyw,—ond y Fas- nach Feddwol. Fe gyfarfu Dafydd a'r Goliath hwn, a Dafydd, ac nid Goliath, a syrthiodd.. Ac o'r dydd hwnnw, mae'r Phillstiaid yn cael eu ffordd eu hun. Mae mwy o yfed heddyw nag a fu erioed; mae mwy o wastraff, ac o drueni o'r herwydd, nag a fu erioed, a'c nid oes digon o nerth moesol/ yn y Llywodraeth i wynebu'r anhawster. Nid yw d'irwestwyr y Deyrnas yn lan oddiwrth ryw faint 0 g-yfrif- oldeb am hyn. Nid ydynt yn unol, a'd:adleu- ant a'u gilydd yn lie dadleu a'r Llywodraeth. Ond nid1 yw hynny yn rhyddhau y Weinydd- iaeth oddiwrth ei chyfrifoldeb i Dduw ac i'w gwlad. Mae yr hyn a wnaed yn Rwsia yn bosibl yn Lloegr..

YR EGLWYS A CHYFNEWID- IADAU Y RHYFEL.* GAN PROFFESOR DAVID PHILLIPS, M.A. NID wyf yn gartrefol yma, oblegid mae y Sasiwn wedi fy ngoisod ymhlith y proffwydi. Cyn dechreu siarad ar y pwnc, gofynir i mi broffwydo beth fyddai canlynüadau y rhyfel. Yr wyf wedi gofyn i amryw ddynion call beth fyddai y canlyniadau, ond nid oeddynt yn gwybod. Y mae yn anhawdd gwybod beth fyddiai dyledswydd yr eglwys yn wyneb y can- lyniadau a ddygid oddi amgylch gan y rhyfel 'pan nad oedd neb yn gwybod beth fyddai y canlyniadau hynny. Mae llawer o gyfnewid- iadau wedi dig~\vydd eisoes; y mae y byd yn ferw drwyddo; mae llawer o'n dynion ieuainc a'n dynion canol oed wedi newidi eu harferion, ac wedi newid eu gwaith. Beth fydd effaith y cyfnewidiadau yma arnynt hwy y mae yn anhawdd iawn dweyd; y; imae yn anhawddl iawn dweyd pa un a fyddant yn gwneud gwaith eglwys Dduw yn hawddach ai ynte yn anhawddach. Tuedd gyntaf disgyblaeth filwrol yw cryf- hau dyn yn anianyddol. Clywais un swyddog yn dweyd mai y peth cyntaf i'w wneud a dyn cyn gwneud milwr, 0 hono yw torri ei galon; y mae i fod! yn ufudd ymhob dim, ac y mae y pethau sydd yn bwysig yn ei olwg fel rheol yn cael eu hysgubo ymaith yn ddisylw. Y mae yn rhaid gwneud peiriant o hono, ac wedi gwneud y peiriant hwnnw mae'n debyg y dysgir ef i arfer rhywgymaint o annibyn- iaeth er mwyn gwybod sut i ymddwyn mewn amg-ylchiadau cyfyng. Y mae yn eithaf posibl mai cadw draw oddiwrth yr eglwys a wn.a y dynion ymai pan y deuant yn ol, a sefyll i feirniadu. Mae yn bosibi y byddant am newid pethau—am wella yr eglwys, ac yr ydym yn gobeithio y daw nifer o honynt adref an benderfynu ceisio gwella y byd os yn bosibl, fel na ddigwyddb peth fel hyn eto. Fe fydd yn gofyn doethineb pa fodd i drin y dynion dyn. Mae yn anhawdd iawn gwybod beth fydd y gwaith. Y mae trefn newydd wedi ei dwyn i'r wlad yma, dan ba un y mae pob un a all ddwyn arfau yn gorfod mynd o dan ddisgyblaeth. A ydyw y peth yma i aros? A ydyw yr ysbryd milwrol i gymryd meddiant o'n gwlad ni—pwy fedr ddweyd? Y mae yna gyfnewid'iadau mawr wedi cymryd *"Dyledswydd yr Eiglwys. yn wyneb y cyfnewidiadau a ddygir oddiamgylch gan y Rhyfel." Anerch- iad a draddodwyd yng NghymdeithaSJfa. Connåh's Quay.