Y Cymro

Yn y rheolau blaenorol cyn-wysid nodyn yn hysbysu fod Presbyteriaid yn cynnwys y Methodistiaid, ond o'r rheolau diweddaraf yr oedd y nodyn hwnnw wedi ei adael allan. Yr oedd yn bosibl i efrydwyr o'r en- wadau eraill, er yn y flwyddyn gyntaf yn unig, fod yn rhydd, ond gyd-a" golwg ar y Presbyteriaid, dywed- id yn ddiamheuol mai efrydwyr yn eu blwyddyn olaf yn unig a allent fod yn rhydd. Heb godi unrhyw gwestiwn o bolisi, dymunai gynnyg fod cais yn cael ei wneud i o-sod y Methodistiaid ar yr un tir ag en- wadau eraill. Cefnogwyd y cynygiad. Y Parch. John Williams, Brynsiencyn, a ddymun- ai wyb-o-d a oedd y Gymdeithasfa am i'r Cyfundeb gael ei osod ar yr un tir ag enwadau eraill. Ni chredai am foment fod bwriad gan y Swyddfa Ryfel i wneud cam a'r Methodistiaid, oblegid nid oedd dim i'w ennill wrth hynny; ond yr oedd anhawster y sefyllfa yn codi oddiar neilltuol'ion yr enwad, gan yr hwn yr oedd rheol nas gellid galw neb i gymryd g-ofal 0 eglwys hyd nes y byddo yn ei. flwyddyn olaf fel efrydydd. Nid oedd y rheol honno mewn grym mewn enwadau ieraill. Gallai efrydydd perthynol i'r Annibynwyr dderbyn galwad fel bugail heb iddo fod mewn coleg o gwbl. Yn wyneb hyn, a allai rhywun ddweyd fod y Methodistiaid yn. sefyll ar yr un tir a',r Annibynwyr? Y Parch. H. C. Lewis, B.A., B.D., Llandudno, a ddadleuai nad oedd eglutfhad y Llywydd nac eiddo y Parch. John. Williams yn foddhaol. Ar yr 2ofed o'r mis presennol, ysgrifenwyd at iSyr J. Herbert Roberts, A.S., i ddweyd fod rheolau rhif 1096 yn ddi- ddadl yn gwneud gwahaniaeth rhwng y Presbyter- iaid ac enwadau Anghydffurfiol eraill. Cefnogodd gynygiad y Parch. E. Ü. Davies. Mr. John Owens, Caer, a ofynodd a oedd lie i gredu fod achosion fel hyn yn gyffredino-1. Deallai. fod yn y Bala 22 o efrydwyr, ac fod braidd y cyfan ohonynt un ai wedi bod yn y fyddin neu wedi methu pas,ilo i'r .fyddin, ac o ganlyniad ni byddai fawr o werth mewn, newid y rheolau. Y Parch. E. 0. Davies: Efallai y bydd gwerth yn- ddynt o hyn i ben y mis. Y Parch. Owen Owens, Lilamelwy, a -awgrymai y buasai yn hollol ddiogel gofyn am i'r Methodistiaid gael eu gosod ar yr un tir ag Eglwys Loegr, oblegid ni byddai i'r 'Swyddfa Ryfel byth ins-ultio yr Eglwys (chwerthin). Cynhygiod-d y Parch. G. Parry Williams, M.A., yr Wyddgrug, fod cais yn cael ei wneud i osod yr en-. wad Methodistaidd ar yr un tir a'r enwadau Ymneill- tuol Cymreig eraill. Y Parch. John Williams Yna gofynwch ar i ni ,fod fel yr Annibynwyr, ac nid fel y Presbyteriaid? Dyl-ec-h gofio pa beth a all hynny olygu mewn rhyw adeg i ddyfod. Y Parch. E. 0. Davies a ddywedodd fod gwedd ddifrifol ar y cwestiwn, ac yna cyfe'riodd at achos yr efrydydd o Ddyffryn Conwy, a' draddodwyd i garchar am ddwy flynedd. Yr oedd yn y Deheudir hefyd achos cyffelyb, ac yn yr achos hwnnw yr oedd y Prifathro Prys- wedi apelio- am dystysgrif i'w anfon i'r Swyddfa Ryfel er cael rhyddhad yr efryd- ydd. Awgrymodd fod cais cyffelyb yn cael ei wneud at y Prifathro Prys ynglyn ag achos Dyffryn Conwy, er galluogi yr efrydydd, Mr. T. ,J. Hughes i barhau ei efrydiaeth Y Parch. John Williams a gynygiodd welliant, fod tri neu bedwar o frodyr i edrych i mewn i'w cwest- iwn. Cefnogodd y Parch. R. Aethwy Jones, M.A., a phasiwyd hynny, wedi i Mr. E. O. Davies dynnu ei gynygiad ef yn ol. Yn aelodau ar y pwyllgor penodwyd y Parohn. E. 0. Davies, B.Sc., H. C. iLewis, B.A., iB.D., John Williams, a Mr. 0 Robyns-Owen, Pwllheli. Diwinyddiaeth a'r Colegau Cenedlaetliol. Darllenwyd y genadwri a welir uchod o G.M. Dyffryn Conwy, a chyflwynwyd hi gan y Parch. O. Selwyn Jones, Deganwy. Dywedai mai, yr amcan oedd cadw Ooleg y Bala yn yr un safle uchel ag y mae wedi bod. Y 'Parch. R. Williams, M.A., Glan Conwy, a gyn- ygiodd fod rhan gyntaf oenadwri Dyffryn Conwy yn cael ei dderbyn, sef y byddai yn ddarostyngiad ar Gioleg y Bala 01s na chaniateid hwy i bamtoi yn un- iongyrchol ar gyfer arholiad Y B.D. Ni farnai fod ymgais o gwbl i. ail-godi y cwestiwn,o hawl y Coleg- au Cenedlaethol i gyfrannu addysg ddiwinyddol, ond yn unig i benderfynu pa beth a fyddai s-afle y Coleg- au Diwinyddol ar ol rhoddi caniatad i'r colegau cenedlaethol gyfrannu yr addysg honno. Os na byddai y C-yfundeb yn paratoi efrydwyr ar gyfer ar- holiadau y Colegau Cenedlaethol, yna ni byddai gan- ddynt dais ym mhenodiad yr athTawon diwinyddol yno. Y Parch. Parry Williams, M.A., Wyddgrug, a ddyw-edodd ei fod ef yn teimlo fod y ddwy ran o'r penderfyniad yn anighyson a',i gilydd. Haerid y byddai i'r trefniad bwriadedig ddiraddio Slafle y Bala ond i'r gwrthwyneb, dyrchefid ei safle trwy eu gallu- ogi i roddi ychwaneg o bwys ar yr ochr ysbrydol i'r gwaith. Nid -teg oedd ail-agor mater oedd wedi ei benderfynu ym Mangor, yn neilltuol gan fod y Parch, E. 0. Davies, wedi datgan mewn cyfarfod yh-g N gha ei b-arodrwydd i dderbyn y cynllun a gynygid gan Gyngor Coleg Prifysgol Biang-or. Y Parch. E. 0l. Davies, a atebodd ei fod yn V gwir iddo gael atebiad gan y Pri-fathr-o Rgieb^' haf Nghaer, oedd vn ei f-oddloni -ef gyda golwg ar .1 yng Coleg y Brifysgol. Ond yn ei farn af gynllun, Gymdeithasfa yn myned i eithafton, a'r yr oedd y oedd nad oeddynt yn, awr i bended °u a oiynai am lawer o flyny-ddoedd i ddyfod ynu eu tynged gad-w y mater yn ben-agored, ^n iddynt fyn-iad y De, efallai mai gwel* Pender- lle'r oedd, yn neilltuolj oa oe.J mater mynd i gyfarfod eto. °edd y ^-bwyllgor jm Y Parch. John WiU'\amS; Brynsiencyn, aMdywed, odd mai y cwestawp mawr iddynt hw/o;dd oedd eu barn aiD'. yr addysg grefyddol a ddyl^ gyf rannu yn y Colegau Cenedlaethol. 'Byddai yn ddigon buan iddynt ystyrri-ed pa beth i'w wneud gyda'r Bala ar ol i'r Comisiwn benderfynu y mater arall. Pa "faint a fuasai y Comisiwn yn falio. yn yr hyn a ddy- wedai y Gymdeitbasfap Ni ddeuai cwes-tiwni y Bala o flaen y Comisiwn, ond byddai raid. i'r Cyfundeb lunio eu haddysg grefyddol yn y Bala i gyfarfod a phenderfyniad y Comisiwn gyda golwg ar y Colegau Cenedlaethol. Bydded iddynt gael yr addysg ddiw- y inyddol oreu yn bosibl. Efallai y caent mai gwell fyddai gadael i bethau fel y maent gyda golwg ar y B.D. Rhan fechan 0 efrydwyr y Bala oedd y rhai a taent i mewn am B.D., ac eto yr oedd nerth mer ac esgyrn y coleg wedi ei dreulio i gael rhai trwy byrth y B.D. Nid oedd yn beio am hyn, ond dweyd yr oedd mai ychydi-g oedd nifer yr efrydwyr hyn, a'r flwyddyn hon nid oedd cymaint ag un iefrydydd B.D. wedi myned i'r coleg. Yr hyn a obeithiai ef ei welled yn y Bala oedd awyrgylch digon cryf i greu pro-fiad- au ysbrydol er budd y weinidogaeth. Yr oedd y Cyfundeb wedi colli hwn i raddau mawr, ac yr oedd ,eraill yn cymryd i fyny y safle a enillwyd yng Nghymru gan y Cyfundeb Methodistaidd gan' mlyn- e-dd yn ol. (Clywch, clywch). Cym-erai y Parch. John Owen, Caernarfon, yr olwg mai y dyrchafiad mwyaf posibl i'r Colegau Diwin- yddol fyddai paratoi gogyfer a'r Colegau Cenedl- aethol. "Hlydterai y Parch. D. Davies, nad oedd tynged Coleg y ;Bala i gael -ei benderfynu yn y modd yma. Ai nid cwestiwn oedd a ddylid ei gyflwyno i'r Cyf- arfodydd Misol, ac oddiwrthynt hwy i'r eglwysi. Y Parch. Aethwy Jones a ddadleuai mai eu gwaith hwy, yn wyneb penderfyniad Cymdleithalsfa Bangor, oedd myned ymlaen a'u gwaith hyd nes y byddai Prifysgol Cymru wedi pendexfynu pa beth a wnai hi. Yr oedd yr holl ddadl allan o drefn, a ph-e buasai Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy yn deall eu gwaith ni buasent wedi dyfod i'r.Gymdeithasfa gyda'r pen- derfyniad hwn (chwerthin). Os y dymunai efrydydd {yued;'r Balam ei B.D., nid oedd dim wedi ei basio gan y Gymdeithasfa i atal hynny, ac ni ddeall- ai y byddai unrhyw beth yn y Brifysgol ychwaith. Cynygiodd fod i'r genadwri glael ei gadael ar y bwrdd. Y Parch. E. 0. Davies Carwn ofyn a ydyw pen- derfyniadau Cymdeithasfa Bangor yn cau allan y posiibilrw-ydd o gymryd y gradd o B.D. yn y Bala? Y Parch. Aethwy Jones Nid wyf yn deall eu bod. Dywedodd y Parch. Parry Williams mai cwestiwn i'r Cyfundeb yn y dyfodol fyddai penderfynu pa beth i'w wneud a'r Bala. Y Parch. R. Williams a amlygodd ei barodrwydd, yn wyneb y datganiad yma, i dynnu y cynygiad yn ol. Yna cynygiwyd fod caniatad i Bwyllgor y Gym- deithasfa i gyfarfod Pwyllgor y De, ac fod y modd o osod y dystiolaeth o flaen y Comisiwn yn cael ei ymddiried i'r cyd-bwyllgor. Y Parch. John Williams a gymerai yn ganiataol na wn-eid dim yn groes i benderfynia-d Cymdeithasfa Bangor. Y Llywydd a ddywedodd fod cw-estiwn y dystiol- aeth wedi ei benderfynu ym Mangor, ond efallai y gallai y cyd-bwyllgor gytuno gyda golwg ar yr hyn a ddylid osod o flaen y Comisiwn. Pasiiwyd y penderfyniad. Cynygiodd y Parch. H. C. Lewis, fel ychwanegiad nad oedd cynrychiolwyr y Gogledd i ymddangos o flaen y Comisiwn os na ddeuai cynrychiolwyr y De i ddealltwriaeth a hwy. Y Parch. E. 0. Davies. a eiliodd. Y Parch. John Williams A ydych yn meddwl nas gallwn ni ddatgan ein barn os y penderf-yna y De beidio gwneud hynny. Collwyd y cynygiad. Etholwyd y Paroh. John Owen, Caernarfon, fel un ychwanegol i roddi tystiolaeth o flaen y Comisiwn. CYFARFOD DIRWESTDL NOS FAWRTH. Deohreuwyd y,cyfarfod,gan y Parch. T. 0. Jones, Tabernacl, Mon. Sylwodd y Llywydd ar bwysigrwydd Dirwest a Phurdeb. Mae sobri a glanhau cymdeithas- yn rhan o waith yr Efengyl. Cafwyd adroddiad blynyddol y Cyfeis-teddf-od gan yr Ysgrifennydd, Parch. James Jones, Croesywaefi- Yr oedd yr adroddiad yn un calionogol br Cynygiwyd dau benderfyniad; y cyntaf ar buK4 -n. purdeb iaith a moes; a'r llall as J,eb,- ymyfed ymysg y merched. Y PaFev gynnydd Davi'es, Llanfyllm, a sylwodd aT y '1"1. O. T. adysgu dirwest vn y cartrefi. Cefa-o' Aysigrwydd o W. Venmore, iLerpwl. Sylwodd 6wyd d gan Mr. Owens, mae yr hyn oedd ee" a y Parch. Owen bersonol a'r msddwon, Rhr ..1 ydoedd ymweled yn ,i Gymddthas Ddirwestol jddai hyn fel awgrymiad westwyr eraill. Pajiw- y Chwiorydd a'r holl Ddir- Yna cafwyd yd y ddau benderfyniad. R. Jones, .niad rhagorol gan y Parch. G. mae amliurdeb .D. Sylwodd yn neilltuol fel y delfrydau u- yn arwain cenedl i golli golwg ar ei Dilyaw .vchaf, ac i f-ethu eu sylweddoli. Paroh- yd ef gydag anerchiad grymus, gan y fod J. Glvn Davies, Rossett, yr hwn a sylwodd cwestiwn Dirwest yn gwestiwn crefyddol. DYDD MEECHER. CYFARFOD Y PREGETHWYR. Mater—"Nodwedd a rhif ein cyfarfodydd wyth- nosol." Agorwyd y drafodaeth gan y Parch. W. J. Williams, Llanfair P.G. Daji eithafion ag y dylid eu Igochel-peidio gwneud y cyfarfodydd yn rhy ami, a pheidio gwneud yn rhy anaml. A phwysleisiai. y gwirioneda mae ein -hangen mawr ydoedd mwy o- ysbrydolrwydd yn y cyfarfodydd. Terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch. R. Davies, Cwmtirmynach. TRYDYDD CYFARFOD Y GYMDEITHASFA. Dechreuwyd gan y Parch. 0. Jones, Llanwddyn" Mater "Dyledswydd yr eglwys yn wyneh y cyfnewid- dadau a ddygir oddiamgyl-ch gan y Rhyfel." Agor- wyd y drafodaeth gan yr Athro D. Phillips, M.A., Bala. Baich ei anerchiad ydoedd na ddylai yr eg- I wys foddloni ar ddim llai na cheisi-o ennill' yr holl fyd i Grist. Y Paroh. J. Williams a sylwodd y byddai y ddis- gyblaeth yr a llawer o'r dynion ieuainc hyn dano yn llesül iddynt, ac fod llawer ohonynt wedi profi.peth- au mawr a grymus, yn y cyfwng hwn. Ond yr oedd un cwestiwn a ystyriai yn bwysig iawn, set beth fit- asai yr olwg a gymerai -llawer o'r dynion hyn ar y cwestiwn dirwestol pan y dychwelent yn 61, gan fod y milwyr yn ymarfer a rum ac a gwinoedd yn y ffosydd. Teimlai hefyd ei bod yn bwysig i eglwysi Cymru -osod eu wyneb yn gryf yn y dyfodol yn erbyn milwriaeth. lEu ef yn cymell dynion ieuainc i ym- uno a'r fyddin am y teiml'ai eu bod yn cael eu galw i ymladd o blaid neu er amddiffyn pethau goreu bywyd. Eto teimllai ofn rhag i ysbryd milwriaeth. ymaflyd ynom. Y Parch. 0. T. Davies, Ll-anfyllin,, a ofynodd ai nid .oedd modd cael diwygiad eto, ac: rnae'r -angen mawr ydoedd ein bod yn troi at Dduw.. Mr. J. E. Powell, Gwrecs,am, a sylwai y byddai y bechgyn yn erbyn rhyfel pan ddychwelent gartref. Mr. John Owen, Caer, a gyfeiriodd at y gweinidog'- ion, hynny oeddynt heb sylweddoli cyfiawnder y rhyfel. Ofnai weithiau rhag na byddai i'r dynion ieuainc ar eu dychweliad edrych m-or ffafriol ar y dynion hyn. Cymerwyd rhan yn y drafodaeth hefyd gan y Parch. J. Lloyd Jones, B.A., Pontcysyllte, Parch. G. W. Jones, Abermule, a Mr. Goodman Ed- wards, Bagillt. Adroddiad y Cyd-Bwyllgor ar EeolaetfcL y Fae, nach Feddwol ar ol y Rhyfel. Cyfiwynwyd yr adroddiad gan y Parch. James Jones (Ysgrifennydd). Wedi hynny cafwyd anerch- iad gan y.Parch. J. Glyn Davies, yr hwn a ddadleuai fod sefyllfa br-esennol pethau yn galw yn gryf am lwya: waharddiad. Cydnabyddai yr anhawsterau o-edd ar ffordd y Llywodraeth, eto dadleuai: yn gryf. na fuasai dim yn foddhaol ond llwyr waharddiad.. Yna cynygiwyd penderfyniad gan y Parch. James: Jones ar ran y Pwyllgor, yn datgan nad oedd dim yn' .,foddhaol ac effeithiol i gyfarfod a'r amseroedd ondl llwyr waharddiad; ac yn cadarnhau y penderfyniad1. a b-asiwyd eis-o-es o _blaid llwyr. waharddiad yn ystodl y rhyfel ac am chwe' mis wedi hynny. Eiliwyd hyn gan Mr. J. Owens, Ca-erlleon. Y Parch. J. Williams-, tra yn cytuno ag egwyddor- y penderfyniad, a ofidiai na wnaed un crybwylliad'. ynddo at brynu y Fasnach gan y Llywodraeth, yr' hwn oedd un o brif gwestiynau y dydd. Rhaid yw bod yn rhesymol. Eto ni byddai ef yn bleidiol i brynuc y Fasnach, ond fel cam tuag at ei dileu yn gyfan-- gwbl. Credai Mr. J. Owens, Ca-er, ar y Haw araH mae yr hyn oedd yn bwysig yn awr ydoedd cwbl wa- harddiad, a gadawer i'r Llywodraeth roddi iawn-dalj, dyweder, am flwyddyn a hanner, Gwrthwynebwyd y penderfyniad gan Mr. James Venmore, Lerpwl, am y dichon adael yr argraff fod y Gymdeithasfa wedi gwrthod penderfyniad o blaid prynu y fasnach tra nad ystyriai ef fod y Sas-iwn: wedi gwneud hynny. Credai ef nas gellid cael cwbll waharddiad 'heb iawn-dal. Fe ystyriai ef fod y; ddeddf a basiwyd gan Mr. Balfour, wedi gwneud.! mwy, yn Lerpwl beth bynnag, er hyrwyddo dirwest, nag holl ymdrechion cymdeithasau dirwestol am flynyddoedd, am fod mwy na 600 o dafarndai wed; eu cau er pan basiwyd y ddeddf honno. Egluro-dd y Parch. J. Williams na buasai r ddo v un gwrthwyn-ebiad i'r penderfyniad pe ycr "cwbl waharddiad yn ystod y rhyfel." i hyn, a phasiwyd y penderfyniad UDlfr/dol. Addysg1 Ysgrythyrol yn y „ Dygwyd ymlaen bender* 10 • vs,tvrried v m.ater hwn. j.ymad gan y p y •§ J-J- J -) iynau pwysig a fydd'' ja datgan yn wyne y iad i'r rhyfel, yn sicr o godi mew^a^" ylach vr ealw\ a o-edd dim yn hawlio sylw man- ieuen-ctid »r jl a'r gene<il, nag addysg grefyddol yr clurdodav er mwyn sicrhau hyn fod galw ar aw- wersi addysg Gogledd Cymru i drefnu cynllun^o ap?* ysgrythyrol ar gyfer bob dydd.; ac hefyd fod at benau teuluoedd ein heglwysi 1 godi yr allor a-euluaidd a gosod mwy o urddas ami. Llawe-nychai V pwyllgor iod mwyafrif ein hathrawon a n hathraw- es,au yn gyfryw ag oedd yn gadael argraff iach ar yr yseolheigi-on. Cymry yn. y Fyddin. Cynygiwyd penderfyniad gan Mr. Jonathan Davies ar ran y pwyllgor benodwyd i ystyrried y mater hwn, yn datgan y pwysigrwydd, o gadw Cymry gyda u eirl gily-dd mor bell ag oedd bosibl, er mwyn diogelu ein nodweddion cenedlaethol. Deallid fod llawer ohon- vnt wedi eu hanfon am ddis-gyblaeth y tu allan i Gymru, ac fey gosodi-d hwy yn ami tan awdurdod swyddogion nad oeddynt yn deall ein hiaith nan nodweddion fel cenedj. Heblaw hynny yr oedd llawer o'r dynion mewn canlymad yn cael eu ham- ddifadu o wasan-aeth capleniaid- Cymreig. Pasiwyd y penderfyniad, ac fod co-pi yn cael ei anfon xr Swyddfa Ryfei1 ac i'r Aelodau Seneddol Cymreig. Neuadd Kirimel. Cafwyd adroddiad gan y Caplan W. Llewelyn Lloyd o'r gwaith a wneir yng Nghmmel, ac o'r llwyddiant sydd wedi b,od -gyda'r Neuadd. Etholiada u. I draddodi yr Araith ar Natur Eglwys, a'r Cyflgor y Cyfarfod Ordeini-o. Penodwyd y Parch. J. Puleston Jones, M.A., 1 draddodi yr Araith ar Natur Eglwys, a r Parch. John 9 Williams, Caergybi, i draddodi y Cyngor. Y Drysorfa Fenthyciol. Cafwyd adroddiad y Cyfeisteddfod sanyVzTch T. Gwyn-ed-d Roberts-. Hysbysodd Mr. J. E. Powell, fGwr-ecsam, ei fod wedi derbyn y swm o ^uag •at y Gronfa hon. Derbyniwyd yr hysbysiad hwn tgyda llawenydd.