Y Cymro

NODION CYMREIG. Clywaf fod Cronfa Gynorthwyol y De mewn gweithrediad a,'r Cyfarwyddwyr wedi cymryd cam pwysig" ynglyn a hi. Y tebyg yw y byd gweinidog adnabyddus o Gaerdydd yn Ysgrif- ennydd. -+- Penderfynodd y Methodistiaid agor eu Colegf yn y Bala eleni eto, a bydd yno chwech o athrawon, nid amgen, Principal Prys., Proffs. Young Evans, David Williams, David Phillips, Richard Morris, a Dr. Porter. Dywedir y daw Hunangofijant Robert Roberts allan yn gyfrol', gyda rhagair gan 6 I Mr. J. H. Davies, M.AL Mae Mr. Davies, hefyd, yn golygu cyfroJ ar Goronvvy Owen gyda Mr. Shankland. Dyddorol iawn yw'r ddadl yn atodlen len- yddol y "Times" rhwng' dau o lenorion blaenaf Cymru, Dr. Gwenogfryn Evans ac Your Reviewer." Mae'r ddau yn üuro'n drwm. Hwyrach mai'r A t h ro enwog 00 Fan- gor yw"r adolygydd. -+- -+- -+- .Peryglon y Babaeth fydd pwnc araith Mr. H. W. Evans, Y.H., SblTach, wrth: adael -cadair Cyfarfod y Blaenoriaid yng Nghym- deitbasfa Troedyrhiw. Mater pur helaeth yw hwn, ond deallaf mai a. Phabaeth Eglwys Rufain (a Loegr) yn unig yr ymdrinia'r ustus poblogaidd. -+- -+- -+- Eangu eu terfynau wna Pwyllgor y Symud- iad Ymosodol, ac estyn oortynau eu preswyl- feydd. Y mis, hwn ag^rwyd canolfan newydd yn ardal Clydach, Abertawe, ac ni phetrusa neb fynegi nad oes yma fawr angen gan fod yma gannoedd 0 Saeson., a phobl lawer yn dylifo i'r gweithfeydd. Bendith air ylr ymdrech. -+- -+- -+- Aeth dau o. amaethwyr Ceredigion i gyfraith a'u gilydd ynghylch niweidiatr a wnaed gan y meirchu Ac ebai y Barnwr Lloyd Morgan wrth- ynt :•—>" Mae y swm a ofynir yn ffol ac yn eithafol. Talwcfr bunt y naill i'r llall, a phob un i dalu ei gostau ei hun." Aeth y ddau adref yn gallach nag y daethant oddiyno. -+- -+- Nid yn. fynych yr adeiledir capel Method- istaidd 01 gynllunwaith swyddog' llyn,ghesol, fel y bu: gyda chapel Llanreath, diadell yr hybarch dad o Pembroke Dock, a gvnllun- iwyd gan frawd y Parch. James. Morgan, Tre- Z, '•harris, un o Forganiaid Pcnygarn, a nai'r diweddar ysgrifennydd buari o Bow Street. -+- -+- Cynhaliwvd Presbytery yn ddiweddar yn Runocirn, ac yn yr aclroddiad roddir 01 hono canmodir ef fel un eithriadol 01 ragorol, oiblegid iddynt: allu lhvydclo i orffen y gwaith mewn tair awr, a phriodolir hynny i absenoldeb brodyr hir-wyntog, fynnant siarad, ond yn fynnych na ddywedant ddim, a phriodol rneddir, oedd geiriau y Llywydd, fod yn Perthyn i'r Presbytery lawer 01 ryddid meddwl ond g'ormod o ryddid siarad. Bu gan rai o aelodau eglwys Salem, Aber- ystwyth, le nodedig yn yn Eisteddfod Genedl- aethoJ, un yn ysgrifennydd, arall yn arwein- Ydd, arall yn arholwr. yn yr Orsedd, a'r Hall Yn brif drefnydd y Gymanfa Ganu. Ni byddai cyfrol gweithrediadau'r Eisteddfod yn gyflawn heb bennod 01 Gymorth i Ghwerthin," y'n cVn;nwys dywediadau ffraethbert yr Athro Edward Edwards. Ym Mangor y gorffwys "'Myfyr Aran weithian. Bu Glenysi Aran, e ferch dalentog, yn gweithio'n ddiweddar yn z,, 1, Swyddfa Coleg y Brifys.gol, ac yn athrawes IDnórthwyol yn yr adran gerddorol. Cyfrol sydd yn sicr ÛI dderbyniad brwdfrydig pan ymddengys fydd cyfrol o bægethau y diweddar Barch. Evan Phillips, Castell- newydd, a hynny ar gyfrif yr afael gref a dofn oedd ganddo ar ei gyd-genedl. Da gan bawb ddeall fod ei fab hynaws, 'Mr. John Phillips, yn ei pharatoi i'r was-, a llawenydd gennym hysbysu y ceir blaenbrawf o'i chynnwys yn y Lladmerydd am fi's Hydref. -+- -+- -+- Ebran pur g'eir fel rheoil yn Nodiadau'r Mis yn y Welsh Outlook,' ac nid yw'r nodiadau am y mis hwn. yn eithriad. Rhoddir canmol- iaeth ddigymysg i'r Gymanfa Ganu yn Aber- ystwyth, a lleferir am dani fel profiad nad a byth yn angof, ac awgrymir posibliadau mwy trwy berfformiad o weithiau cerddorol awdur- on mwyaf y byd yn y ffordd ryfeddol hon. Ond, meddir, os yw'r breuddwyd i gael ei wireddu, rhaid wrth ymroddiad mwy a. dis- gyblaeth well'. -+- "p\vy yw gwroniaidy weinidogaeth 1 gofvna y Parch. Watkin, Williams, Abertawe. Nid y pregethwyr bregethant bob Sail i'r cannoedd ar miloedd, nid y gweinido'gion yn y trefi. a'r dinasoedd, a'r eglwysi mawr, ag y croniclir eu gweithrediadau yn gyson yn y newyddiaduron, end y gwyr da, hynny lafur- iant gyda ffyddlondeb diball mewn cylchoedd distadl g:an gadw'r tan i losgi. Da iawn fod ambell un yn codi ei lais mewn gwerth- fawrogiad o lafur bugail y praidd bychan. Yn ol yr Athro David Elvans yn y Cerddor, y mae arwyddion yr amseroedd yn galw arnom i gyfarfod agf anghenion a, thueddiad- au -cyfre,ithlon yr oes neu ddygymod a'r sicr- wydd o wel'd ein heglwysi yn colli eu g-afael a'u dylanwad ar ddosbarth mawr o"n pobl, yn enwedig" y dosbarth ieuanc, ac awgryma fod yn rhaid gwneud y gwasanaeth yn fwy atdyniadol, a hynny. yn un peth trwy ga-el ychwaneg o, amrywiaeth. Haedda'r awgrym ye ystyriaeth1 ddifrifolaf a dweyd y lleiaf. Ymysig y rhai a dreuliai eu gwyliau yn Nhyddewi yn ddiweddar oedd y Parch. H. G. Ho wells, Casnewydd (daw'r diweddar Hen- adur W. Watts-Williams, Y. H' a brawd-yng- ng-hyfraith y cyn-Henadur S. J. Watts- Williams, Y.H.), a Mrs. W. Jenkins, Caer- dydd, gfweddw'r cyn-weinidog, Methodistaidd yno sef y diweddar Barcib. W. Jenkins. Ym- hlith yr enwogion a drigai yn Nhwr y Felin, cartref Mr. D. Evans, y gweledydd unplyg, oedd y Mri. Drake, Cymrawd o Goleg1 Penfro yn Rhydychen, a Maid, C.M.G., o'r Bwrdd Masnach. 0+- Llewyrohus iawn yw'r ysgol a'r "achos yn Rhydygele, sydd er ys tair blynedd bellach yn un o ganghenau'r Tabernacl, TyJdewi, ac a -tr,.oly,p,irg-an y ddau frawd aiddgar, y Mri. J. W. a H. Evans, sydd drwy hindJa a drycin yn hwylio yno ar eu holwynuron, &c., yn ddi- fwlchi bob Saboth. Gerllaw eglwys blwyf Brawdy y mae hen gapel Rhydygele, a. choiia darllenwyr Y Tadau Methodistaidd am y cynghorwr doniol, William Edwards, oedd ynoi gynt. Geir preg'eth ynO"n aehlys.urol, a chesglir cryn gynulleidfa ynghyd 0'[ ardal. Buddiol coffau'r gwaith, da a wneir yn y Cang"- hennaui eraill o'r fam-ysgol yn. Nhyddewi. sef yn Rhosso-n, Treleddid Fawr a Fachelych, gan y Mri. W. Davies, Rhoscribed; H. G. Owen; Ariandy Lloyd; a Mrs. (a Mr.) S. J. Watts- Williams., Menat. Ymhlith y bechgfyn o'r Tabernacl sydd yn y fyddin gellir crybwyP m'eibion y Mru D .Eivans, W. D. Williams (Ysgrifennydd), a William Arnold, yr hwn y mae un o'i feibion dewr yn g-archaror riiyfel Mae y Parch. J. T. Job, Bethesda, wedi derbyn yr alwad i fugeilio eglwys Abergwaun. Aeth dau o Abertileri i Grughywel i dreaiio Saboth, gan aros yn y Three Salmon Inn. Prynhawn dydd Sul aeth yr heddwas i mewn, ac yr oedd gwydriad o gwrw o flaen y ddau ymwelydd.. Gofynodd yr heddwas am eu henwau. "Myfi yw Jonah," ebai y cyi:af; A minnau yw Thomas Meyrick," ebai y llall. Daeth cwyn yn erbyn y tafarnwr am roi diod allan 0 amser i'r ddau, a chyda dcheu- rwvdd mawr fe lwyddodd y cyfreithiwr i ar- gyhoeddi yr ynadon fod y ddau ymwelydd yn trigiannii' yn y gwesty yn ol meddwl y ddeddf. Yna taflwyd yr achos allan. -+- -+- Un 0 gymeriadau rhyfedd y wlad oedd Mr. David Jones, 'Ty'nyclawdd, Swyddffynnon, yr hen bererin a gaed gan ei gymydogion wedi marw ar odrau'r grisiau y bore o'r 1 laen. Un o blant ysgol Ys trad meu rig1 ydoedd, yn medru Groeg a Lladin, a chrap ar Hebraeg, wedi bod yng" Nollioleg y Bedyddwyr, hefyd, ac yn pregethu gyda'r enwad hwnnw am rai blynyddoedd. Y tro diweddaf y gwelais ef yr oedd agos. yn ddall ond yn dal i ddarllen. Gwelais amryw o blant yr hen ysgol yn y gymydogaeth yn dilyn galwedigfaeth eu tadau er en; bod yn ysig'olheigion gwych. Yn agOs i Lundain bum yn cael te gyda theulu Ysgot- aidd, ac wrth y ford yr oedd tri o frodyr graddedig1 yn Glasgow, ac yn gweithio ar y fferm! Da gennyf sylwi ar ymddangosiad dau lyfr tra dyddorol, 00 fewn ychydig wythnosau i'w gilydd, gfan ddau gymydog" 01 Dyddewi, sef Mr. Francis Green a Mr. Henry Evans, o Lanymor a Thwryfelin. Gwaith Mr. Green ydyw'r bumedgyfrol o Gofysgrifau Gorllewin- barth Cymru, agwaith Mr. Evans yw llyfr bach rhagorol er cyfarwyddid i ymwelwyr a. Thyddewi, yn trarfod mewn, ffordd syml ac eglur hanes a hynafiaethau'r ardal ramantus hon. Cbfiadur eithriadol o fanwl yw Mr. Green, ac ni wyr neb yn y byd gymaint ag ef am holl esgobion Eglwysi Mynyw o Ddewi Sant i John Owen, a holl offeiriaid y Sir, mawr a bach. Yng nghyfrol ,Mr. Evans traethir yn swynol ar ednod y cylch gan ei ewythr, Mr. H. W. Evans, yr adarwr llyg-adgraff o Solfach. -+- -+- Dywedir am eglwys Suffolk St., Blrming"- ham, ei bod yn nodedig o Cosmopolitan,' Y mae yr aelodau g'an mwyaf o'r Gogledd, ac o'r De. Diau fod rhai hefyd o'r Dwyrain, ac o'r Gorllewin—yn gwneud i fyny y pedwar pwynt. Yn lied ddiweddar tynwyd yr hen hoelion wyth, yn y set fawr, i lawr i bedwa.r, a symudwyd ymlaen i ddewis blaenoriaid ychwanegdl pryd y sicrhawyd gwasanaeth Z, p pedwar eraill atynt. Y mae. hefyd ymysg yr aelodau bedwar o gyn-flaenoriaid, hwythau1 yn deilliaw ü'r pedwar cwr. Y mae yn perthyn iddi bedwar o bregethwyr, dau 01 honynt yn weinidoigon ordeiniedig. Y ma,e ynQl bedwar yn meddu y graddau M. B., M.Sc., a B.Sc-, a phedwar eraill yn meddu M.A. ,a B.D., ynghyda graddau cerddorol. Ceir yr un peth ynglyn a chaniadaeth y cysegr, gyda phedwar o ddechreuwyr canu (gan gynnwys y cyn- ddechreuwr canu, yr hwn hefyd sydd yn Y.H.), a phedwar yn gweithredu ar yr offeryn, (dwy yn rheoJaidd1, a dau1 yn achlysurol. Y llynedd cliriwyd y ddyled ar y capel, ynghyda chostau, yr' adgyweir- iadau, &c., yr oil yn ^400. Y mae y gweinidog presennol, y Parch. James Evans, M.A., wedi ei gwasanaethu yn ffyddloij am bedair blynedd.