Y Cymro

A YDYICH YN ;BIILIIOIUS? Y mae y rhan fwyaf o bobl yn bilious-ar adegau. Hwyrach eu bod yn cael poenau Ilym yn y pen, weithiau yn taflu i fyny, neu yn benysgafn, neu yn gweled ysmo-tiau o flaen eu llygaid, neu fod yna flas drwg ar y genau, a'r tafod yn. orchuddiedig a chas- nach. Y mae hyn oil yn arwyddion cyffredin, o an- nhrefn yr afu, ac y mae yna eraill Constipation, er enghraifft, sydd yn ami yn ganlyniad gwedthrediad beius yr afu. Os ydych yn dioddef mewn unrhyw un o'r ffyrdd hyn, treiwch effaith y tonic bydenwog. at yr afu a'r cylla, Mother Seigel's Syrup. Y mae gan sylwedd- au meddyginiaiethol y Syrup effaith rhyfeddol a rheolaidd ar weithrediad yr afu, y cylla, a'r colydd- ion; ac os mynwch fwynhau gwir içhyd, rhaid 1J chwi gadw yr hol'l organau pwysig^hyn mewn cyf- lwr iach _a gweithgar. •

iawn carlo peth fel hyn gan rai personan, ond dylid ystyried y trethdalwyr. Gwyddai am acho-s-ion lie nad oedd 4igan o ymgeiswyr am yr ysgoioriact'n a gynygid. I Synnm ef we led y Pwyllgor yn cynnyg dywedyd wrth y Ddirprwyaeth, "Ni raid d chwi ys- tyrried rhoddi ychwaneg o grant i ni er eich bod yn rhoddi grant mawr i'r Iwerddon; yr ydym ni am gael addysg yn rhydd." Syr Henry Lewis a gefnogodd. Y Parch. R. Aethwy Jones a gefnogodd y cynyg- iiad gwreiddiol. Da fyddai i'r Dirprwywyr wybod mai dyna syndad y Gymdeithasfa. Nid oedd y dreth yn fater dadl, a byddem ni yng Nghymru yn arwain yr holl fyd yn y peth hwn. Yr oedd yn hollol sicr pe buasdd yn wynebu'r eglwysi y pleidleisent oil o blaid y penderfyniad, ac efallai na cheid byth gyfle ,eto. Nid oedd "terms of reference" y Ddirprwy- aeth m or gul ag y tybid. Nid oedd ef yn meddwl fod y penderfyniad yn "irrelevant," c.anys yr oedd yn ddatgandad i'w barn ar y pwnc. Nid oedd ychwaith yn "premature;" yr oedd eisiau Thai pobl i weled ymhellach na'u trwynau (chwerthin). Bydded iddynt sefyll tros ddelfrydau ac nad rhyw -fater o dreth; rhyddid i bob blentyn gael yr addysg -oreu oedd delfryd Cymru. Siaradwyd ymhellach gan Mr. J. E. Powell, Wrec- sam Mr. Abel Williams, Abersoch, ac yna pasiwyd y penderfyniad gwreiddiol trwy fwyafrif, 44 dros y gwelliant, a 5° dros y cynygiad gwreiddiol. Y Parch. John Owens, M.A., a gyflwynodd y tryd- ydd gynygiad:- 4. Wrth weled y cynnydd dirfawr a wneir ym mhob cangen o wybodaeth, ac wrth ystyrried y He amlwg y mae Crefydd a Diwinyddiaeth wedi gael ym mywyd ein gwlad, yr ydym yn gwbl argy- hoeddledig fod yr amser wedi dod pryd y dylid rhoddi i Ddiwinyddiaeth ei lie prrodol ymysg y gwyddorau eraill yn y Colegau Cenedlaethol. I sdcrhau hynny ystyriwn y dylid gwneud y cyf- newidiadau angenrheidiol yn Sdarter y Colegau hynny. Y Parch. E. O. Davies, B.Sc., LIandudno, a ddy- munai wybod a oedd y gair diwinyddiaeth yn cyn- nwys: diwinyddiaeth gyfundrefnol ? Y Parch. John Owen a ddyw.edodd ei fod yn cyn- nwys popeth a wneid ar gyfer arholiad y B.D. Yr oedd diwinyddiaeth yma yn golygu diwinyddiaeth gyfundrefnol ac athrawiaethol yn y wedd hanesyddol a gwyddorol arni, gan adael diwinyddiaeth fel yr ocdd yn fater pronad i'w ddysigu yn y colegau en- wadol. 1\1r. Davies a ddywedai nad oedd gwedd hanes- yddol a gwyddonol ar ddi winyddiaetfi gyfundrefnol. Mr. Owien Os felly, nid yw'r Pwyllgor yn golygu dim nad oes gwedd felly arno. Mr. Davies A fwriedir i'r Colegau- iCenedlaethol ddysgu "Christian DocÜine 7" Mr. Owen Gwneir, yn ddiau. Yr ydych yn awx yn ymddiried i'r Brifysgol i arholi yn hynny. Y Parch. E. O. Davies: a ddywedodd fod .ganddo ef wrthwynebiad pendant i. "Christian Doctrine" gael ei ddysgu yn y Colegau Cenedlaethol, ac nid oedd dim un o'r colegau hynny wedi dywedyd gair o"i blaid. 'Peth arall, yr oedd cynlluniau a ddarpar- wyd gan ddau o'r colegau cenedlaethol i'w gosod gerbron y Ddirprwyaeth yn cau Athrawiaeth Grist- ion ogolalllan yn gyfangwbl. Yn drydydd, yr oedd y cynygiad yn gwbl anghyson a'n hegwyddordon a'n traddodiadau. Nid oedd yn ddim amgen na gosod dysgu crefydd ar y trethi. Yr oeddym er ys cenedl- aethau wedi ymladd dros Ddatgysylltdad, ac wedi gwrthwynebu dysgu athrawiaeth Eglwys Loegr yn yr ysgoldon cyhoieddus, ond yn awr wele ni yn myn- ed i orfodi Pabyddion. Iddewon, ac Anffyddwyr os oedd rhai yng Nghymru, i dalu am ddysgu pethau nad oeddynt yn credu dim ynddynt. Yr oedd mewn cydymdedmlad a'r dymuniad i weled rhagor o ddiw- inyddiaeth yn cael lie yn ein colegau cenedlaethol, ac yr oedd Hebraeg ac Esboniadaeth yr Hen Desta- ment yn cael eu dysgu eisoes. Barn rhai cyfreith- wyr oedd nad oedd angen caniatad y Ddirprwyaeth na newid y Sdarter i ddysgu rhai canghennau o ddiwinyddiaeth yn ein oolegau cenedlaethol, ac yr oedd dau goleg, nad oedd ef yn rhydd i'w henwi ar goedd, eisoes: yn paratoi cynllun. Dymunai igynnyg gweluant, sief, "Mai buddiol, yn ychwanegol at yr hyn a wneir eisoes yn y Colegau Cenedlaethol ynglyn a'r Hebraeg ac Esboniadaeth yr Hen Desta- ment, fyddai cyfrannu addysg. ynddynt, neu mewn un neu ddau ahonynt fel y bernir yn oreu gan y Ddirprwyaeth, yn yr adrannau eraill o Ddiwinydd- iaeth Hanesiol, set (a) Planes y Crefyddau Cenhedl- ,ig; (b) Iaith ac esboniadaeth y Testament Newydd a (c) Hanes yr Eglwys Gristionogol." Y Parch. Robert Williams, M.A., Clan Gonwy, a gefnogodd. Y Parch. John Williams, Brynsiencyn, a ofynai sut y gellid .trefnu i'r colegau cenedlaethol baratoi efrydwyr ar gyfer y B.D., ag eithrio mewn Athraw- iaeth Gristionogol, a thriugain milltdr rhwng y coleg cenedlaethol a'n coleg enwadol, lie dysgid y gangen nonno ? Mr. E. O. Davies a atebodd fod ganddo bender- fyniad ar wgjth y BJD. Go'fynodd TVlr. Williams a oedd Mr. Diavies yn siarad gydag awdurdod am gynlilun y ddau goleg y siaradai am danynt? Yr oedd hynny yn beth holl- 01 newydd iddo ef ac yr oedd yn rhyfedd fod gwr yn medru dyfod yno a dywedyd. beth oedd cynllun dau o'n colegau cenedlaethol. Y Parch. R. Aethwy Jones a ddywedai mai addysg bennaf bechgyn leuainc Cymru cyn myned i'r coleg- au oedd addysg grefyddol, ond ni chydnabyddid yr addysg hone yn ein colegau cenedlaefuol, a'r argraff a roddid ar feddyliau y bechgyn oedd mai addysg y colegau oedd yr addysg bwysig, ac y gallai'r col- egau rforddio taflu diwinyddiaeth dros y drws. Nid oedd honno yn safle y dylai Cymru fod yn foddlon arni. Am fod colegau Rhydych&n a Ghaergrawnt dan nawdd Eglwys Loegr, Yfoedd ojwasanaeth cre- fyddol swyddogol ynddynt bob dydd, ond nid oedd wasanaeth felily yng ngholegau Cymru. iGyda golwg ar wrthwynebiad Mr. E. O. Davies, yr oedd y Brifysgol yn afholi mewn diwinyddiaeth yn awr. Pwy oedd yn talu am y gwaith hwnnw ? Yr oedd (Mir. Davies yn foddlon iddynt ddysgu Groeg ac es" boniadaeth y Testament Newydd, a golygai hynny orfodi Pabyddio-n ac Iddewon i dalu am dano. Ni welodd ef (Mr. Jones) erioed gvnygiad mor anghys- on. Aeth ymllaen i ddywedyd mai ar dir gwyddon- ol y dysgid y pynciau hyn yn ein colegau diwinyddol yn awr. Mater o wybodaeth hanesyddol oedd barn Athanasius ar berson Crist a barn Awstin am bechod gwreiddiol. Byddad'r trefniant newydd yn fantais ac yn cyfarfod angen arbennig yr efrydwyr. 'Rhoddai'r colegau cenedlaethol y wybodaeth wydd- onol ac hanesyddol iddynt, ac yna deuent i'r coleg- au diwinyddol i ddysgu beth oedd gan brofiad y Siaint i'w ddywedyd. Y Parch. 'D. Francis Roberts, B.A., B.D., Blaen- au Ffestiniog, a ddywedodd e,i fod yn ofn.i i'n haddysg ddjwinyddol fyned i'r un tir ag eiddo'r Almaen. Nid oedd dim gormod o grefydd ymhlith athrawon un o'n colegau cenedlaethol, ac nid oedd y rhai ohonynt oedd yn Ymneilituwyr yn rhy selog yn oedfeuon bore SuL Aeth yr eisteddi.ad yn lied ti.nnhrefnus. a s,iaradai amryw ar draws Mr. Roberts. Atebodd yntau gan ddweyd fod eisieu dywedyd hynny, a'i ddywedyd yn Sasiwn Bangor. Y Parch. J. Pritchard, M.A., B.D., Llanberis, a ategai sylwadau Mr. Roberts. Gwelai nad oedd dim un aelod o'r pwyllgor yn gwybod dim am addysg ddiwinyddol ym MihrifysgoJ Cymru (chwerthin). Yr oedd arno bump o raddedigion o brdfysgoldon am- genach na Phrifysgot Cymru, a gallai eu sicrhau fod gan bob graddedig oedd yno y diwrnod hwnnw fwy o feddwl o'i radd e,i hup. nag o eiddp neb arall (chwerthin). Yr hyn oedd arno ef eisieu oedd ad- roddiad diduedd a gomest, mor bell ag yr oedd yn bo,sibi i rai mewn amgylchiadau felly fod yn onest. Nid oedd dim un 01 athrawon Coleg y Bala ar y Pwyllgor. Dyfod a br,en,hili,es y gwyddorau i ys- tafeJl ei gwaslanaethyddion oedd dysgu diwinydd- iaeth yn y colegau cenedlaethol, a'i gosod ar yr un tir ag aniaethyddiaeth a mwnyddiaeth a phethau felly. Bu cais i ohirio y ddadl, ond dadleuai y Parch. John Williams, y byddai y Gymdeithasfa nesaf yn rhy hwyr. Yna pasiwyd i 'fyned ymlaen, a phasiwyd y tryd- ydd penderfyniad fel y'i cyfiwynwyd. Y Parch. John Owen, 'M.A., a gynygiodd y pen- derfyniad nesaf 4. Y dylid penodi Athrawon a Darlithwyr Diwinvddiaeth yn y Colegau Cenedllaethol ar ol cydymgynghoriad a Bwrdd Cyfarwyddol, ar yr hwn y bo Cyfeisteddfodau y gwahanol Golegau Diwinyddol fo mewn perthynas a'r Brifysgol yn meddu cynrychiolaeth ddigonol. Ac wedi peth sdarad pasiwyd y penderfyniad trwy fwyafril. Ar gynygi.ad y Parch. John Owen, M.A., yn cael ei gefnogi gan y Parch. John Hughes, M.A., pas- iwyd y 5 penderfyniad fel y canlyn :— Y dylid cydnabod pynciau cynorthwyol i ef- rydiaeth, e.g., Groeg y Testament Newydd, Heb- raeg, Hanesiiaeth Eglwysdg, fel materion yr ar- holir ynddynt am radd B.A. Hefyd pas'iwyd y penderfyniad nesaf:— 5. Ysityrriwn fod yn gwbl angenrheidiol i bob pregethwr ieuanc fo yn myned drwy, neu wedi myned drwy, unrhyw gwrs Diwinyddol y dichon y Brifysgol ei ddarparu, fyned i Goleg perthynol i'n Cyfundeb ni ein hunain, i gael ei hyfforddi mewn diwinyddiaeth Athrawiaethol a Bugeiliol, Hanes y Cyf-indeb, &c., ac i dderbyn pob cyn-' orthwy i feithrin ynddo ei: hun ddefosiw'n a chre- fyddo,lder ysbryd ar gyfer gwaith cysegredig Gweinidogaeth y Gair. Cyfiwynwyd enwau y Parch. John Williams, Brynsiencyn, a Mr. J. C. Davies, M.A., Rhuthyn, gan y Pwyllgor, i roddi tystiolaeth .gerbron y Ddir- prwyaeth ar ran y Cyfundeb yn y Gogledd. Y Parch. J. Williams a ddywedai mai gwell fuas- ai penodi rhai a'r gwyr ieuainc graddedig, ond pas- iwyd y penderfyniad. Milewn atebiad i vmholiad, dywedodd Mr. Williams mai hollol ofer oedd disgwyl cael tystiolaeth unedig o Dde a Gogledd. Nid oedd Principal Prys yn bell, ond am y lleill y maent yn anobedthiol. Ad drefniad Cyfarfodydd drannoeth. Y Llywydd.—Y mae eisieu ad-drefnu rhai cyfar- fodydd yfory. Yr oedd yn ddrwg ganddynt fod y Parch. Owen Owens yn anabl i fod yn bresennol oherwydd afiechyd. Yn ol trefniad y Gymdeithas- fa ddiweddaf yr oedd y pregethwyr a'r blaenoriaid gyfarfod ar wahan am 10 o'r gloch bore yfory, ac yr oedd Mr. Owen Owens i agor y mater, sef "Ystyr Bugeili^eth Eglwysig." Awgryma y Cyfeisteddfod yn wyneb absenoldeb Mr. Owens fod y cyfarfod am 8.30 bore yfory i fod yn gyfarfod gweddi o ymos- tyngiad, ac fod y mater oedd wedi ei drefnu i gyfar- fod y pregethwyr am 8.30 yn ol y rhaglen i fod yn destun cyfarfod y pregethwyr am 10, y Proff. Rich- ard Morris, i'w agor. Yr un adeg Cyfarfod y Blaen- oriaid. Mater, "Cynhaliaeth y Weinidiogaeth," Mr. John Owens i'w agor. Terfynwyd gan y Llywydd wedi chwech- o'r gloch —eisteddiad 0 dros bedair awr. (Ymddengys y gweddill yn ein rhifyn nesaf). Y MO I) 1)1 OX CYHOEDDUS. Dydd Mercher.—Yn T'wrgwyn, am 5 o'r gloch, pregethwyd gan y Parch. Peter Hughes Griffiths, iLlundain, Am 5, Parch. Philip Jones, Pontypridd. Dydd Iau.-Ani 10, yn y Tabernacl, Parchn. G. Parry Hughes, Morfa Nefyn, T. Charles Williams, M.A., Porthaethwy; Am 2 Harchn.,Ribha'td Morris, M.A., Bala, Peter Hughes Griffiths, Llundain; Am 5, Parch.. Philip Jones, Pontypridd. Am 10, yn T'wrgwyn, 'Parchn. Philip Jones, Pont- ypridd, John Owen, Lerpwl; Am 2, Parehn. R. R. Hughes, B.A., Lerpwl, Jehu Hughes, M.A., Lerpwl Am 5, Parcll. T. Charles Williams, M.A., Porth- aethwy. Am 10, yn Park Hill, Parehn. G. Parry Williams, M.A., Wyddgrug, Peter Hughes Griffiths, Llundain Am 2, Parchn. R. R. Williams, M.A., Bala, Wil- liam Thomas, Danrwst; Am 5, Parch. John Hughes, M.A., Lerpwl. Am 10, yn Penuel, Parchn. T. Mordaf Pierce, Dolgellau, Ellis James Jones, M.A., Rhyl Am 2, Parchn. T. J. James, Llanelwy, Philip Jones, Pont- ypridd Am 5, Parch. John Owen, Lerpwl. Am 7 p.m. dydd Iau, yn Princes Road, pregeth- wyd yn Saesneg gan y ParcK, A. Wynne Thomas, M.A., Abertawe.