Y Cymro

Gymdeithasfa Bangor. AWST 29—31, 1916. -♦ Llywydd Parch. ELLIS JONES, M.A., Rhyl. Ysgrifennydd Parch. R. R. WILLIAMS, M.A., Bala. Trysorydd Mr. O. ROB Y NS OWEN. DYDD iawhth. Bore dydd Mawrth, am it, cyfarfu y Pwyllgor Ariannol. AM 11.30 CYFlSTEDDFOD Y GYJIDEITHASFA Cyflwynwyd y cenadwriau canlynol :— I. O'r Gymanfa Gyffredinol.—Cenadwriau sydd eisoes wedi ymddangos yn y Cymro, ynglyn a threuliau y cynrychiolwyr o'r Cyfarfodydd Misol i'r Gymanfa; Dull newydd o ethol Llywydd y Gyman- fa; Dirwest a Phurdeb; Y Genhadaeth Dramor. n. O'r Cyfarfodydd Misol:- 0 Arfon.—Yn y C.M. a gynhaliwyd yn y Felin- heli, Gorff iofed, hysbyswyd fod y diweddar Mr. R. B. Evans, Llanllechid, wedi gadael cymuniodd o ,6ico. at y weinidogaeth. yn Llanllechid. Pendeifyn- wyd anion y genadwri i'r Gymdeithasfa.—W. G. Hughes, Ysg. 0. Fflint.—-Gwahoddir Cymdeithas.fa'r Gaeaf i Connah's Quay, Tacli. 7-9.-1. Charles Roberts, Ys.g. 0 Ddwyrain D,inbych.-Y ma,e em C.M. wedi mabwysiadu cycllu-n er sicrhau lleiafswm o 30s. yn gyd-nabyddiaeth Sabothol i weinidogion y C.M. (gan gynnwys y bugeiliaid pan yn pregethu gartref). Hefyd llawen gennym fynegi i'r Gymdeithasfa am barodrwydd yr eglwysi yn codi yn eu cydnabydd- iaeth am y Weinidogaeth Sabothol. Y mae'r mud- iad yn gweithio'n ssmwyth, a'r rhagolygon yn addawol.—William Rowlands, Ysg. 0 Henaduriaeth Trefaldwyn, &c.—At the meeting ,o.f the Montgomery and Salop Presbytery, held at Gorslwyd, June 29th, it was resolved to inform the Association that P. G. Howrth, Esq., J.P., of Guils- r field, had presented the Pastorate of Groes, Taber- nacl and Maesgwyn, with a newly-built Manse and < Garden.—Howell Williams, Sec. AM 2 O'R GLOCH CYFARFOD CYNTAF Y GYMDEITHASFA. Arweiniwyd y gwasanaeth dechreuol gan y Parch. I I William Roberts, Rhyclyfelin, Trefaldwyn Uchaf. G-alwlr Enwau. i. Swyddogion y Gymdeithasfa.—Llywydd, Parch. Ellis James Jones, M.A. Ysgrifennydd, Parch. R. R. Williams, M.A. Cyn-Ysgrifennydd, Parch. John Owen, M.A. Trysorydd, Mr. O. Robyns Owen; Ysgrifennydd Cyfarfod y Rlae'nor.iaid—Cyn-Ysgrifen- nydd Cyfarfod y Blaenoriaid, ac yn gweithiedu fel _■ Ysgrifennydd hyd cldiwedd y flwvddyn hon, Mr. John Owens, Y.II. 2. Cyn-Lywyddion.—Parchn. Dani,el Rowlands, ( M.A.; T. J. Wheldon, B.A. ya) Owen Owens (a); John Prichard (a); John Williams, Brynsiencyn; John Hughes, M.A. Edward Griffiths; William Thomas; J-ohn Williams, Caergvbi John Owen; Elias Jones Mr. Edward Jones, Y.H. 3. Aelodau Ychwane.gol o Gyfeisteddfod y Gym- deithasfa.—Mr. Jonathan Davies, Y.H. Mr. J. E. Powell, YJH. Mr. William Venmore, t 4- Cynrychiolwyr.—Man.—Parchn. T. Charles Williams, M.A., Porthaethwy; T. 0. Jones, Taber- hael; 1ri. W. Hughes Jones, Y.II., Cemaes; John Owen, Benlledh (a). Lleyn ac Edi.onydd.Parchn. G. Parry Hughes, Morfa Nefyn Griffith Parry. Bortli; Mri.'J. Roger Owen, Garn (a) Abel Williams, Abersoch." Arfon.—Parchn. William Williams, Talysarn R.. W. Jones, M.A., Gerlan R. O. Hughes, Llanberis t (a); Mri. S. Maurice Jones, Caernarfon; W. R. Jones, Bangor William Williams, Hyfrydle, Taly- sarn. Dyffrvn Conwy.—Parchn. 0. Selwyn Jones, Deg- anwy; Thomas Williams, Capel Garmon; Mri. John I Jones, Croesengan T. Rogers Jones, Y.H., Llanrwst (a). Dyffryn Clwyd.—Parchn. C. Ivcfr Rowlands, Ll'anrhaiadr; R.. Roberts, B.A., Ph.D., C'aerwys; Mri. Joseph Davies, Clawddnewydd; John Evam, Llansannan. Fflint.—Parchn. William Williams, Helygen G. Parry Williams, M.A. yr Wyddgrug; Mri. Thom,as Griffiths, Treffynnon William Rogers, Cfo,edliai." Dwyrain D,inbych.P,archn. J. Lloyd Jones, B.A., u Cefnmawr (a) W. J. Jones, Coedpocth; Mri. J. Alban Jones, Gwrecsam (a) Jonathan Williams, Pontcysylltau. Dwyrain Meirionydd—Parchn. Owen Ellis, Llan- uwchNyn; J. R. Jones, Llanfihangel; Mri. John Roberts, Peatrefoelas (a); T. Francis Jones, Llan- drillo. Gorllewin Meirionydd.—'Parchn. Hugh Ellis, Maentwrog; H. D. Jones, Ph.D., Penrhyndeu- draeth; Mri. W. Jones Hughes, Y.H., Aberdyfi; Ben. T. Jones, Y.H., Blaenau Ffestiniog. TrefaldwA-n" Uchaf,—Parchn. W. Roberts, Rhydy- felin; Fred. J. Davies, Machynlleth; Mri. Thomas Jervis, Graig T. E. Evans, Capel Uchaf. Trefaldwyn Isaf.—Parchn. H., E. Griffith., M.A., Croesoswallt; Owen Jones, LJanwddyn Mri. Thos. T Jones, Llansantffraid Sii-no-n Jones-, Rhiwargor (a). Heniaduriaeth Trefaldwyn, &c.—Parch, G. Whit- field Jones, Abermule, a Mr. John Rowlands, Am- wythi g (a). Henaduriaeth Lancashire, &c.—Parchn. D.' Ward Williams, Sumnlerhili; J.ames Roberts, Rhiwabon (E) Mri. John Owens, Y.H., Caer; J. Pritchard, Treffynnon (a). Liverpool.—Parchn. David Jones., T. J. Rowlands, M.A., B.D.; Mri. J. Bellls, Anfield Road; John Jones, Webster Road. Manchester.-—Parch Robert Williams, Pendleton; Mr. 0. R. Williams, Moss Side (a). Llundain.—Parch. David Oliver, Mile End Road (a) Mr. R. 0. Jones, Wilton Square. Dewiswyd rhai 1 gymryd lie cynrychiolwyr oedd yn abs,ennol. Cadarnhau Cofnodion y (gymdeithasfa fiaenorol. Tvstiodd y llywydd fod y cofnodion ysgrife-nedig yn cyfateb i'r cvlchlythyr, a chadarnhawyd hwynt. Adroddiad y Cyfeisteddfod. Yr Ysgrifennydd a ddyweclaj. fod y Cyfeisteddfod yn cvflwyno i'r Gymdeithasfa y cenadwriau a welir uchod ynghyda'r rhai canlynol ddaethant i law yn rhy ddiweddar i fod ar y Rhaglen, fel rhai rheol- aidd :— 0 Arfon.—Trefn a Chvnhaliaeth v Weinidogaeth. -Y,n ein C.M. yn Llanrug, Awst' 14eg, pasiwyd mewn perthynas i'r Cenadwriau ddaeth o Gym- deithasfa lZlwthyn (Cylchlythyr tud. 19). i. Ein bod yn rhoddi ein cynreradwyaeth i'r aw- grymiad i uno" eglwysi yn ofalaetha'u, ac yn gobeith- :o y dygir hyn ymlaen gyda phob prydlondeb. 2. Ein bod yn cymeradwyo yr hyn yr amcenir ato yn adran 2, ond yn gofidio fod yr jmgylchiadau yn Arfon heddyw yn anfanteisiol. i symud yn y cyfeir- iad hwn. 3. Em bod yn cymeradwyo yr anogaeth ar i bob C.M. geisio sicrhau lleiafswm y gydnabyddiaeth Sabothol yn 30s.. 4. (a) Ein bod yn cymeradwyo sefydlu Trysorfa Gynhaliaethol, ac er cyrraedd hynny yn gofyn i'r Gymdeithasfa berffeithio trefn y weinidogaeth yn y materion canlynol (1) Rheolau derbyn:,ad i'r Weini- dogaeth (2) Hyrwyddiad symudiad gweinidogian o'r naiH eglwys- i'r Hall. (b) Nad ydym yn cymeradwyo Fund, and ein bod yn dibynnu ar gyfraniadau gwirfoddol. (c) Ein bod yn cymeradwyo fod tri o'r casgliad- an yn cael eu huno, sef y Drysorfa Gynorthwyol, yr Achosion Saesneg a'r Genhadaeth Gartrefol. (d) Ein bod yn rhoddi ein cymeradwyaeth i'r cyn- ygion awgrymwyd yng Nghymdeithasfa Llanidloes. —W. G. Hughes, Ysgrifennydd. 0 Ddwyrain Meirionydd.—Yn y C.M. a gynhal- iwyd yn Ll^diardau Awst 16, 1916, penderfynwyd hysbysu y Gymdeithasfa 'ym Mangor fod yn angen- riieidiol iddi benodi ymddiriedolwyr ar waddol y di- weddar Mr. David Jones i eglwys.i gweinaaid perth- y,no} i G.M. Dwyrain Meirionydd, ac hefyd ar y Gronfa Genhadol yn lie y diweddar Barch. D. Charles Edwards, M.A.—Robert Davies, Ysg. Y Gymdeithasfa Nesaf Cie, (Genadwri Sir Fflint). Parch. William William's, Helygen, a ddywedai eu bod yn Sir FfJiht yn dymuno rhoddi gwahoddiad .caredig i'r Gymdeithasfa nesaf i Connah's Quay, Tachwedd 7, S, 9. Yr oedd wedi ei ymddiried iddo ef roddi gwahoddiad mor gynnes ag oedd yn bosibl, a hwnnw yn wahoddiad cyffredinol—nid i gynrych- iolwyr ac aelodau o bwyllgorau yn unig. Ar gynyg- i'ad y Parch. John Williams, Caergybi, ac eiliad y Parch. William Thomas, Llanrwst, penderfynwyd fod y gwahoddiad yn cae.1 ei dderbyn. Croesaw i'r Parch, John Hughes, M.A. Y Llywydd.—Yr oeddynt yn ddiameu wedi sylwi fod eu hannwyl frawd, y Parch. John Hughes, M.A., wedi dychwelyd, ar ol cryn grwydT yn yr Ua- ol Dalaethau, ac wedi dychwelyd yn yr ams,er enbyd hwn yn iach a diogel, ac yr oeddynt yn llawenhau N.-rth ei weled ac yn teiinlo yn ddiolchgar am yr am- ddiffyn oedd wedi bod drosto. Yn- ddiddadl yr oledd ei weinidogaeth yr ochr arall i'r werydd wedi bod fel gwlitb yn disgyn ar eneidiau y saint, ac yn cael ei bendithio gan yr Arglwydd i bwrpas teilwng o'r efengyl. Caent air gan Mr. Hughes. Y Parch. John Hughes, M..N.Diolchai i'r llyw- ydd am y cyfeiriad ato ef, ac i'r Gymdeithasfa am y llythvr cvflwyni-ad, a ro.isai iddo at y brodyr yn yr TJnol Dalaethau, ac i'r Ysgrifennydd am ysgrifennu llythyr mor fawrfrydig ac mor garediig. 'Doedd dim yn bosibl i unrhyw ysgrifennydd wneud dim byd yn well, ac fe roes lawer iawn o ras ynddo, y tuhwnt i'w. haeddiant ef. Dymunai ddweyd iddo ga,e1 der-. byniad caredig dros ben yn yr Unol Dalaethau, ac wedi derbyn caredigrwydd mawr am ei fod yn un ohonynt hwy fel Gymdeithasfa; yr oedd y brodyr yn yr America yn meddwh llawer o'r Methodistiaid, a bu efe yn hapus iawn yn eu plith. Meddyliodd am fynd fel tipyn o genhadwr, a phenderfynodd beidio treulio llawer o amser yn y dwyrain, lie yr oedd nifer lied dcla o wein.idogion ar eglwysi Cym- tei.g, rhag ei fod yn adelladu ar sylfaen neb arall; ni bu fawr yn y dwyrain er, iddo gael gwa hoddiad caredig iawn i ymweled a hwy; Treul- iodd bron yr oil o'i. amser yn y gorllewin, mewn eglwysi amddifaid o weinidogioin, gan dreulio mis a deufis ac ychw.aneg ar dro yn yr un lie, ac am y tro yn weinidog hollol sefydlog, a gallai ddweyd ei fod yn brofiad hyfryd iawn a new- ydd iddo. Dymunai y brodyr yn yr America iddo eu cofio hwy atynt vng- Nghymru. Cafodd Gymanfa Pensiylvania ar ei ffordd adrei. Y mae y brodyr yno yn anfon annerch mwyaf brawdol, a Chymanfa Wisconsin gynhaliwyd yn Wales tua blwyddyn yn al. Treuliodd amser dedwydd ymhlith y brodyr yn Wales, a chafodd gliywecl y brodyr yn pregethu, ac nid oedd yn meddwl ei fod wedi mwynhau Sasiwll yng Nghymru yn well nag yno. Yr oedd y brodyr yn pregethu yn rhagorol, a phob arwydd fod Duw gyda hwy. Bu yn brsaennol hefyd gyda'r Presbvt- eriaid—yr Henaduriaethwyr y maent yn debyg iawn i ni yn eu trefn ac YJ: eu annhrefn. Er enghraifft treuliasant bron gyfarfod cyfan i benderfymt beth oedd i fod ar gofnodior. ea cyfarfod blaenorol. Caf- odd dderbyniad caredig iawn a dymunent arno gyf- lwvno eu hannerch mwyaf brawdol a charedig i'r Cyfundeb yng Nghymru. Cafodd amlygiadau eglur :iawn o ragluniaeth Duw yn ei ofal drosto, ac yr oedd yn siwr fod y saint yng Nghymru ac yn arbennig yn Liverpool wedi gweddio llawer drosto, ac fod y Duw mawr mewn modd amlwg iawn wedi ateb eu gweddiau. Diolchai am y cyfle i ddweyd gair wrth y Gymdeithasfa. Y Llywydd.—Yr ydvm yn derbyn cofion cynnes y brodyr, ac yn teimlo yn llawen wrth wrando adrodd- iad Mr. Hughes. Mae yma. frawd o'r America, ac fe ddarHena yr Ysgrifennydd ei lythyr cyflwyniad. Darllenodd yr Ysgrifennydd y llythyr, yr hwn oedd fel y canlyn :— At Gymdeithasfa Gogledd Cymru. Annwyl Frodyr a Thadau,—Hya sydd i'ch hvs- bysu fod y dygiedydd, y Parch. W. Phillips, B.A., yn aelod rheolaidd yn ein Cymanfa ni, ac ar ei gais yr ydym yn ei gyflwyno i'ch gofal chwi yn gar- iadus Ordei-niwyd ein brawd yn Cincinnati, Ohio, Tach. 8, 1913. Ni bu yn hir ynghylch Cymanfa Wiscon- sin, ond diragosodd ffyddlondeb, gweithgarweh a gallu yn y cylch y bu yn .gwas,anaethu. Eiddunwn iddo bob bendith yn ei waith yng ngwlad ein tadau. Rhoddwyd tr vy ganiatad y Gymanfa gynhaliwyd yn Cambria, Wisconsin, 31,eh. 13-15, 1916. Gyda chofion cynnes y Gymanfa atoch. --John 0. Parry, Ysg. Y Llywydd.—Yn. ol y drefn fe dderbynir Mr. Phillips yn y cyfarfod prynhawn yfory. Cenadwriau o'r Gymanfa Gyffredinol. 1 Y Llywydd.—\r oedd pedair o'r rhai hyn, y gyntaf yn cynnwys hysbysiad na byddai y Gyman- fa yn y dyfodol yn talu treuliau teithio y cynrychiol- wyr o'r Cyfarfodydd Misiol, a'r ail yn rhoddi hys- bysiad am y dull ymha un yr etholir swyddogion y 'Gymanfa 5m y dyfodol. Yr oedd y drydedd genadwri gyda golwg ar Ddir- west a Phurdeb. ac yn ol trefniadan y Cyfeistedd- fod y bore fe gyflwynir hon gan Y Parch. John Owen, Anfi,e,ld.-Nid oedd yn tyb- ied fod angen iddo ef ynghylch y Gymdeithasfa ychwanegu dim at y penderfyniad. Yr oeddynt i gyd o galon yri rhoddi eu hanadl o blaid dirwest, fe gredai, yn eu heglwysi ac yn eu cartrefi, ond yr ydym yn edrych ar y cwestiwn yn ei wedd eang ynglyn a'r wladwriaeth, ac y mae y penderfyniad hwn, gyflwynwyd trwy Bwyllgor Dirwest y Gym- anfa Gyffredinol, yn awr yn dod at y Gymdeithas- fa, ac oddiwrthym ni i gael ei anfon i'r Cyfarfodydd Misol a'r eglwysi. Fe anogir pawb i ardystio, yn ol esiampl y Brenin. Hwyrach y dywedir ei bod yn awr yn lied ddiweddar, ond fe gollwyd cyfle arben- nig mewn llawer modd i ddeffro dyddordeb mewn dirwest. Un o'n hanhawsterau oedd gallu ennyn dyddordeb yn y mater hwn. Yr oedd yn debyg mai dyma yr enghraiffit gyntaf i deyrn Prydain fod yn ddirwestwr ardystiedig. Gresyn na fuasai yr eg- lwysi wedi cymryd mantais ar y cyfle i yru trwodd y cwestiwn at gydwybod a chalonnau ein haelodau. Gwyddai fod llawer o eglwysi wedi cymryd mantais ar y oyfle, ac wedi cael cannoedd i ardystio, llawer ohonynt yn wyr bucheddo.1 ac yn ardystio am y tro cyntaf. Bydd y rhyfel yn agoriad llygaid ar lawer o bethau, fel y mae yr ystorm yn dangos y mannau gwan yn y llestr. Gofynid paham nad allem ni wne'ld fel yr oedd Rwssia wedi gwneud? Wei, nid Prydain ydyw Rwssia. 'Dellwch chwi ddim cari.o diwygiad mawr, yn enwedig diwygiad oedd yn ym- wneud a moesau pobl heb gydsyniad y bobl eu hun- ain. Ond fe ddywedir fod adroddiad y Board of Control yn dangos fod cwtogiad ar amser gwerthiant diodydd wedi effeithio er siobri llawer ar ddosbarth- iadau sydd dan draed y ddiod. Clywsai rai y tu- allan i'r Cyfundeb yn cydnabod dyled Cymru i'r Methodistiaid Calfinaidd ynglyn a dirwest. Tybed eu bod yn dal y traddodiad i fyny. Ni ddywiedai eu bod yn ol i enwadau eraill, ond a oedd ynddynt yr un sel a brwdfrydedd a'r un ymdeimlad o gyfrif- oldeb. Gyda golwg ar y cwestiwn arall, putdeib, yr oedd eu pobl yn cael eu taflu i wyneb temtasiynau, a llawer o chwiorydd ieuainc yn gweithio mewn gweithfeydd heb fod o fewn cylch y gofal arferol am danynt o'r blaen ac-yr oedd perygl yn hyn, a lie eglwys Dduw ydoedd addys,gu ar hyn, a bydded idd- ynt wylio rhag dirprwyo y cwestiynau moesol hyn' i'r wladwriaeth. Cynygiai fod y materion hyn vn cael eu cyflwyno i sylw y Cyfarfodydd Misol a'r e.g- i lwysi. Y Llywydd a ddywedai nad oedd odid gwestiwn pwysicach allai ddod o flaen y Gymdeithasfa. Yr oedd rhai agweddau i'r cwestiwn hwn oedd yn ag- weddau byw ar hyn ) bryd, ac yn debyg o fod yn gwestiwn trafodaeth mewn gwahanol gylchoedd yn y wlad. Yr oedd y cwestiwn o genedlaetholi y fas- nach mewn diodydd meddwol yn siwr o ddod, ac fe fyddai yn rhaid iddynt hwythau eii wynebu. Yr oedd y Cyfeisteddfod yn awgrymu fod nifer o frodyr yn cael eu henwi i eistedd gyda'r P-wylllgor Dirwest- 01 am yr ystyrrid y dylid cael pwylilgor cryf a llu- osog, nid am nad oedd perffaith ymddiried yn y Pwyllgor Dirwestol, ond oherwydd y tybid y byddai yn dda ganddynt hwythau gael ychwanegiad atynt i ystyiT'ied cwestiwn mor newydd a phwysig ag ydyw hwn.