Y Cymro

CYFARFODYDD MISOL. AMSER C YM DEITHJLSF AOBDD A THREFN Y C.M. Y Gymanfa GyffJfedinolBethlehem, Treorci, Meh. 18-21, 1917. Cymdeiithasfa'r Gogledd—Bangor, Awst 29, 30, 31. Cymdeithasfa'r De—Troedyrhiw, Medi 26—28. Adon-Rhyd-ddu, Medi 4. Caerfyrddin—Pont Ynys Wenyddiad i'w nodi eto. De Aberteifi—Ll^chryd, Medi 19, 20. Dwyrain Morgannwg—Tonyrefail, Medi 20. Dwyrain Dinibych—Froncysylltau, Medi 11, 12. Dyffryn Conwy-Llandudno (S.), ym mis Hydref. Dyffryn Clwyd—Salem, Medi 21. Fflint—Pen-y-felin, Awst 28. Gorllewin Meirionydd—-Trawsfynydd, Medi II, 12. Gogledd Aberteifi-Madog, mis Medi. Gorllewin Morgannwg—Tabernacl, Ystradgynlais, dydd Ilau, Medi 7fed. Glamorgan Presbytery East-Whitchurch, September 14th, at 10.30 a.m. Glamorgan Ptresbytery (West)—Pontardulais, Oct. 5. Henraduriaeth Lanc.ashire.-Rossett, Medi 27. Liverpool—.Medi 6. iLleyn ac Eifionydd—Borth-y-Gest, Hydref 2. Manchester—Warrington, Medi 23. Mont and Salop Pres—Montgomery, Oct. 13. Sir Ben-faro—Hwlffordd, Medi i3eg. Trefaldwyn Uchaf—Carno, Medi 28, 29. Mater y Seiat: "Hunanaberth," seiliedig aT loan xv. 13. Trefaldwyn Isaf—Llanwddyn, Medi 5, 6. DWYRAIN MEIRIONYDD.—Llidiardau, Awst 16, 17, dan lywyddiaeth Mr. John Owen, Tyrnawr, &'r Parch. John Ffoulkes Ellis, Gwyddelwem. v Dechreuwyd gan y Parch. John Lewis, Aiberdyfi. Fe gadarnhawyd y cofnodion. Pasiwyd i anfon cyd- ymdeimlad a Mr. John Hughes, Giro, wedi colli mab yn y rhyfel, ac a Mr. William Jones, Carrog, wedi colli mab oedd wedi ymuno a'r fyddin ac a fu farw rnewn Sanatorium. Gan fod. y ddiweddar Mrs. Pritchaid, I-Yafodymaidd., Cefnbrith, a'r ddiweddar Mrs. Hughes, Tyddyn Tudur, Llanflhangel, wedi bod yn eithriadol o ffyddlon a gwasanaethgar i'r Achos mawr, penderfynwyd anfon cydymdeimllad a'u teuluoedd hwythau. Hysibyswyd fod nifer o aelod- au tin beglwysi wedi cwympo yn y frwydr—iMri. Tommy Davies, Cerrigydruidion, John David Ed. wards, Moelladda, Evan Roberts, Gwyddelwem, John Evans, Pare, William Evans, Cynwyd, Thomas Jones, Cynwyd, Isaac Jones, Bala. Penderfynwyd anfon cydymdeimlad a'u teuluoedd, ac os cwympa irhagor o'n haelodau yn y frwydr, pasiwyd fod swyddogion ein heglwysi i anfon yr enwau a chyf. eiriad y t'euluoedd yn ddioed, i'r Ysrgrifennydd fel y gellir darllen y "Roll of Honour" yn y C.M. dilynol. Derbyniwyd llythyrau oddiwrth Miss C. Hughes, tglentworth, Oswestry, Mrs. Hughes, Tai'n-y-Voel, Cerrig, Mr. John Williams, Pare, a Proffeswr David Phillips, M.A., Bala, yn cydpaDod cyaymaeamiaa; oddiwrth y Piarch. T. Gwynedd Roberts, Ysgrifen- nydd y Gronfa Fenthyoiol, yn hysbysu fod yr ad- daliadau dyledus oddiwrth ein C.M. ni eleni fel y canlyn :—Llangwm, iop.; Cynwyd top. Gwyddel- wern, 30P.; Cynfal, iop.; Gro, iop.; Glyndyfrdwy, iop.; Moeladda, 5p.; Cefnbrith, 4oP. j oddiwrth y Parch. J. T." Alun Jones yn cynnwys adroddiad yr athrawon am waith ac yrnddygiad yr efrydwyr am y tymor diweddaf. Cyflwynwyd y diweddaf i Bwyllgor y myfyrwyr. Cafwyd profiadau y blaenoi- iaid a Hanes yr Achosl yn y lite dan arweiniad Mr. William Williams, Cynwyd. Yr oedd yn amlwg oddiwrth y profiadau gonest a wrandawyd, fod y brodyr yn yn^eimlo oddiwrth anhawsterau y bywyd crefyddol, ac yn arbennig anhawsterau y swydd; eto, teimlent yn llawen, heb deimlo dim yn faich 1. yng ngwasanaeth y Brenin Mawr. Da oedd gan y C.M. ddeall fod ty wedi ei bwrcasu i'T gwei-mdog; fod SIp. o'r ,pdryl,ed wedi ei thalu, ac nad oes ond loop, yn aros; fod yr eglwys yu. gialw am ragor o bregethu, a bod yno lawer o ffyddloniaid yn medd- wl am ei enw Ef. Cafwyd gair o brofiad gan y gweimdog, y Parch. J. Eilfydd Hughes., a thystiai fod yr eglwys er yn dawel yn oerdded rhagddi. Cafwyd cenadwriaethau Cymdeithasfa Llanidloes gan y Parch. Owen Ellis a Mr. Thomas Jones, Mioeladda. Galwyd sylw arbennig at genadwri y Gymdeithasifa ynglyn a chynhaliaeth y weinidog- aeth, a phenderfynwyd anfon y cen-ad-wriaethau canlynol i'r gwahanol gyfarfodydd YlSigoHon :Erin bod yn galw sylw at y Saboth a neilltuir er cyfieirio Inewn. modd arbennig -at waitli yr Ysgol Sabothol, gan hyderu y dyrchrefir ef i fwy o amlygrwydd yn ein trefniadau. Anogwn yn daer ar i ymdrech neilltuol gael ei wneud y flwyddyn hon i yobwanegu y fan leiaf ddeg o aelodau newyddion ymhob ysgol. (2) Perorydd yr Ysgol1 Sul. Cyhoeddwyd y llyfr gwerthfawr hwn yn y ddau nodiant, ac y mae iddo gylchrediad eang eisoes. Derbyniwyd cyimeradwy- aeth gyffiredinol i'w werth, a dymusna y Gymanfa bwyso ar y Cymdeithasfaoedd a thrwyddynt hwy y 'Cjyfarfodydd Misol i roddi po hysbysrwydd iddo, fel y byddo defnydd cyffredinol yn caiel ei wneud ohono yn yr Ysgolion Sabothol, a'r Cyfarfodydd Ysgolion." Cyfiwynodd y Pjych. Owen Ellis gen- adwri pwyllgor y Dtysorfa Gynorthwyol i sylw y C.M. Hysbyswyd fod swm y casgliad a wjiaed. trwv y Gogledd yn anigonol i roddi y grant arferol, slef .34p. i bob gofalaeth. Gian nad oes amheuaeth yng- bylch teilyngdod yr achos, gofynir i'r gwahanol Gyí- arfodydd Misol wneud y diffyg i fyny, a chan fod zp. yn disgyn ar ein C.M. pi, penderfynwyd gofyin 1 bobeglwys wneud casgliad neu gyfraniad ychwan- egol o geiniog yr aelod a'i anfon mor fuan sydd ^>sibl i'r trysorydd Mr. Robert Evans, Bala. Gwahoddir y oe&i i Tym'alwir» 'I dyddiau Mercher 'a Tau, Medi 6, 7. Dethreuir am 12 o'r gloch. Mater, 'Hunanlywodraeth.' I agor, y Parch. William Jones, Pare. I wrandq Hanes yr Achos, Mr. J. R. Williams, Glan'rafiO!n.' Mater y Seiat: "Dyledswydd yr Eglwys yn yr argyfwng pres- ennol." Dewiswyd yr Ysgrifennydd i gynrychioli yng Nighymdeith asfa y Gaeaf, yn lie y Parch J. O. Jones, B.A., Caernarfon. Ymwelodd y Parch. Howel Harr Hughes, B.A., B.D., Liverpool, a'r C.M. ar ran. y Genhadaeth Dramoir. Cafwyd an- erchiad xhagorol ganddo, yli dangos y cynnydd par- haus sydd yn nafer ein capelau, ein haelodau, a'n igwrandawyr yn yr India, a hynny yn wyneb anhaws- terau mawr; hefyd gosodid o'n blaen y ffaith fod ein Genhadaeth ohrerwydd yr argyfwng presennol mewn dyled o ^6,000. Siaradwyd ymhiellach gan y Paroh. J. Foullfes Ellis, Mr. David Jiones, Bala, a Mr. R. Evans, Y.,H., Cefnddwysarn. Apeliwyd am gasgliad da eleni, ac am gasgliad ychwanegol at y ddyled. Diolchwyd i Mr. Hughes am osod yr achos mor fyw. a dyddorol o'n blaen. Yr oedd yn llawen- ydd gan y CJM. weled y Parchn. John Lewis, Aber-' dyfi, John Parry, Newmarket, Morris Thomas, B.A., Penmorfa, Ellis LI,. Williams, B.A., Llun- dain., William Evans, Talsarnau, a Thomas Hughes, B.A., Ffestiniog. Croesawyd hwy dros y C.M. gan y Llywydd. Cafwyd ymdriniaeth ar y mater, 'Ffydd.' Aigorwyd yn wir dda gan y Parch. T. J. Wil- liams, Bryneglwys, trwy ddarllen papur oedd yn dangos ol llafur mawr..Siaradwyd ymhellach gan y Parchn. J. Parry, Morris Thomas, B.A., a Proff. Richard Morris, M.A., B.D. Diolchwyd i Mr. Williams am ei agoriad. Rhoddodd y cenhadon Mri. David Jones a J. W. Roberts, Y.H., Bala, eu hadroddiad o'u hymweliad ag eglwys Capel Celyn. Hysbyswyd fod'yr eglwys yno wedi pasio i ymuno yn daith Sabothol ag eglwys yr Arenig. Derbyniwyd yr adroddiad gyda llawenydd, a phenderfynwyd fod swyddogion y pedair eglwys, sef Arenig, Capel Celyn, Llidiardau, a Talybont yn cyfarfod er gwneud trefniadau pellach—y Parch. J. Eilfydd Hughes yn gynullydd. Cafwyd adroddiiad goruch- wyliwr y cylohgronau, y Parch. William .Jones. Derbyniwyd a chadarnhawyd yr adroddiad. Rhodd- odd swyddogion eglwys Moelygarnedd rybudd y byddant yn y C.M. nesaf yn cynnyg nifer o berson- au i'w penodi yn ymddiriedolwyr ar yr eiddo. Caf- wyd adroddiad PwyllgiÜr Dirwest gan y Parch. J. R. Jiones, Ysg. 11 (1) Cyflwynwyd a derbyniwyd banes Dirwest o fewn cylch y C.M. {2) Penderfyn- wyd fod Ysgrifennydd Dirwest i gynrychioli y C.M. yng Nghymanfa Gwynedd. (3) Pe-iderfyinwyd fOd 2p. i'w roddi i gymdeithas ddirwesitol Meirion. (4) Pas- iwyd fod £2 10s. i'w roi i eglwys Cynwyd tuag at dreuliau Cymanfa Ddirwestol y C.IM. (5) Apwynt- iwyd y Parch. J. M. Jones, Ceririg ac Ysgrifennydd Dirwestol y C.M. i gwblhau rhaglen y Gymanfa." Derbyniwyd a chadarnhawyd yr adroddiad. Cyf- lwynwyd adroddiad Pwyllgor y Genhadaeth gan y Parch. J. Foulkes Ellis, Ysg. "Galwyd y Pwyll- gor ynghyd i ystyried cais y Gymanfa Gyffredinol am gasgliad arbeiinig i ddileu ^6,000 o ddyled y mae y Genhadaeth Dramior wedi my,ned iddi. (1) Em bod fel C.,M. yn addaw gwneud ein rhan gyda'r casgliad hwn. (2) Gan fod arnser y casgli.a.d blynydd- ol ar ben ar hyn o bryki toa y casiguaa aiueimig yu cael ei wneud. (3) Pasdwyd fod y Sul cyntaf yn Mawrth y flwyddyn nesaf yn cael ei neilltuo i alw sylw at y casgliad, a'r oasgliad i'w wneud yr wyth- nos. ddilynol. (4) Fod y casgliad i'w wneud a bod Ysgrifennydd a Thrysorydd yn cael eu penodi ymhob eglwys i ofalu am dano. (5) Awgryma y Pwyllgor fod y C.M. yn gofyn i eglwys y Bala drefnu pre- geth g,enhadol gan wr dieithr a wahoddir ganddynt i G.M. Ionawr. (6) Pasiwyd i adael ar yr Ysgrifen- nydd a'r Trysorydd i drefnu gyda'r Parch. R. J. W.il- liams ynglyn ag oedfeuon cenhadol mewn Ileoedd canolig eraill, a'u bod i wneud pob trefniant pellach ynglyn a'r casgliad. Cafwyd presenoldeb y Parch. H. Harris Hughes, B.A., B.D., yn y Pwyllgor ar ran y Cyfeisteddfod." Dierbyniwyd a chadamhawyd yr adroddiad. Cafwyd adroddiad Pwyllgor y Gymanfa Ganu gan Mr. J. Llewelyn Jones, Ysg. "(1) Dar- llenwyd a chadarnhawyd cofnodion y PwyHgor Di- weddaf. (2) Etholwyd Mr. D. W. Roberts yn Llyw. ydd am 1917 hyd 1918. (3) Penderfynwyd cael rhaglen gerddorol am yflwyddyn ddyfodol. (4) Dewisrwyd y Tlonau, Chants, a'r Anthemau at y flwyddyn nesaf. (5) Yr oedd y Pwyllgor mewn llawn cydymdeimlad a'r genadwri 0 ddosbarth Edeymion parthed cael nifer o (Jonau'r plant mewn H.N., ond teimlid fod anhawsterau i symud ymlaen gyda'r mater eleni. (6) Derbyniwyd adroddiad y Trysor- ydd. (7) Gan fod y gost o argraffu yn uwch oher- wydd drudaniaeth papur a gwaith, a chan y cynhelir y Gymanfa Ganu Siirolyn y Bala y flwyddyn nesaf yn hytrach na ohwtqgi llawer ar y Rhaglen; pender- íynwyd ffii3.le gwell ydyw oodi pris y Rhaglen i iic. am y tro." Derbyniwyd a chadarnhawyd yr adrodd- iad. Darllenwyd rhestr y casigliadau. Hysbyswyd fod y symiau canlynol wedi eu derbyn --At y Gron- fa Fenthyoiol, £7 4s. 6c. At yr Ysbyttai, 8s. 6c. Terfynwyd trwy weddi gan y Parch. Morns inomas, B.A., Penmorfa. Ar gynhygiad Mr. J. Llew. Jones, Llandrillo, a chefnogiad y Parch. J. Lewis, Aber- dyfi, diolchwyd yn gynnes i eglwys Lliddairdau, ac yn arbennig i'r chwiorydd am eu derbyniad croes- awus i'r C.M. Bore yr ail ddydd am 8.45 a.m., cyn- haliwyd Seiat. Mater 'Arfogaath y Cristion,' Eph. vi. 11. Pregethwyd gan y Parchn. H. Harris Hughes, B.A., B.D., Liverpool; J. Foulkes Ellis, Gvlvedelwerri; William Evans, Talsarnau; a Thos., Hughes, B.A., Rhiw, Blaenau Ffestiniog. MYNWY.—Maesycwmmer, Gorffennaf 2ofed.. iLlywyddion y Parch. R. W. Davies, M.A., Rhymni, ,a Mr. R. More, Casnewydd. Agorwyd y cyfarfod gan y Parch. D. R. Beynon, Pontlottyn. Derbyn- iwyd llythyrau yn cydnabod cydymdeimlad oddi- wrth y Parch W. Richards, Ammanford; Mr. John i"JIWlJ,S, Tredegar; Mr. Henry Richards, Pant, a Mr. J. M. Churchill, Gwyddon .^School, Abercarn. Dar- llenwyd llythyr oddiwrth y Parch. T. Bowen, Caer- dydd, yn hyrsbysu fod yr holi ad-dali.adau blynyddol i'r Drysorfa Fenthyciol wedi eu talu ac felly fod y ffordd yn rhydd i'r eglwysi dderbyn y benthyciadau a ganiatawyd iddynt eleni gan y Pwyllgor. Cafwyd ce-nadwri oddiwrth y Parch. John Evans, Abercarn, yn yn gofyn am lythyr cyflwyniad i G.'M. Gorllewin Moiganowg ar ei symudiad i fyw i Borthoawl. Gyda gofid dwys y gollyngwyd ef. Cyfeiriodd amryw at ei allu a'i ymroddiad gyda gwaith yr Arglwydd vn Abercarn, ac yn y sir, a dymunwyd yn dda iddo yn ei gartre a'i gylch newydd. Cafwyd llythyr oddi- wrth G.M. Dyffryn Clwyd yn trosglwyddo y Parch. Gwilym H. Havard, M.A., B.D., i gysylltiad a'r C..M. ar e,i symudiad o Rhyl i gymryd gofal bugeil- iol yr eglwys Gymraeg yn Abercarn. 'Roedd y llythyr yn dwyn tystiolaeth uchel iddo fel pregeth- wr coeth a bugail ymroddgar. Derbyniwyd y llyth- yr gyda llawenydd, a dyumnwyd yn dda iddo. ar ei sefydliad yn ein plith. Cafwyd anerchiad byr a gwerthfawr gan y Parch. R. W. Davies, M.A., wrth gyflwyno y gadair i'w, olynydd Mr. R. More, Cas- newydd. Diolchwyd i Mr. Davies am ei, waith fel llywydd yn ystod y chwe' mis diweddaf, ac am ei anerchiad pwrpasol. Darfu i'r llywydd newydd hefyd gydnabod yn ddiolchgar yr anrhydedd a c-sod- wyd arno ac erfyniodd am-bob cydymdeimlad a chydweithrediad i fod yn deilwng ohoni yn ei v aith. Hysbysodd y Parch. T. J. Edwards fod Bethania, Bargoed, wedi dewi's y brodyr canlynol yn flaenor- iaid Mri. J. J. Davies, William Evans, G. M. Hum- phreys, J. L. Jones, Henry Rees, John Rees, a Dr. Richards. Siaradodd y Parch. Owen Evans, Risca, ar ei rybudd o gynygiad' o berthynas i ddefnyddio yn yr argyf-wng prres, yr elfen leygol sydd yn yr eglwysi, er cyfarfod a'r angen am rai i wasan- aethu yn ein pulpudau. Cafodd y mater sylw ar- bennig, a phasiwyd i'w gyflwyno i ystyriaeth pwyll- gor o'r brodyr a ganlyn —^Parchn. D. H. Williams, D.D., T. Davies, D. L Jenkins, M. R. Evans ac Owen Evans, a'r Mri. David Evans, M.E., D. Dav- ies, P. Telford, W. H. Whitney, a T Rhys Wril. liams, M.E. Wedi ystyiled y mater cyflwynwyd yr adroddiad a ganlyn gan y r wy llgor, a derbyniwyd ef gyda chymeradwyaeth,—(1) Y buasai y pwyllgor yn ystod yr argyfwng presetinol yn ceisio. sicrhau rhai cymwys i wasanaeth yr eglwysi sydd yn gofyn am hynny. (2) Fod y pwyllgor wedi penodi ar i Parch". Owen Evans i fod yn ysgrifennydd ac yn er- fyn ar yr eglwysi i ohebu ag ei pan y byddont eisieu pregethwr. Cyfiwynodd y Parch. T. Gray Davies adroddiad yr Ysgol Sul am y flwyddyn. Cafodd yr Arholiad Sirol sylw arbennig, ac awgrymwyd nifer o welliantau er ei wneuthur yn fwy boddhaol a llwyddiannus. Cyflwynwyd y. mater yn ei holl weddau ystyriaeth pwyllgor yr Ysgol Sul. Diolch- wyd i Mr. Davies am ei lafur fel ysgrifennydd. Caf- wyd adroddiad y Pwyllgor Ariannol gan Mr. J. T. Davies, yr hwn oedd fel y canlyn Caniatawyd i'r eglwysi canlynol i newid n>oda.u: Oakdale, £ 300; Cwm, ^200 Pontlotiyn, ^xoo; Bethesda, £ 70 i un am C-501; Beaufort Hill, 4150 i un am £100; Llanhileth, £200 i un am £5°; Six Bells, Lioo, i un am ;C;o. Hefyd caniatawvd i Garndiffaeth godi £$0 i ddibendon adgyweiriad. Yn unol ag awgrym y v, pwyllgor pasiwyd i anfon y penderfynlad a ganlyn i Gymdieithasfa Penllwyn :—"Edn bod yn erfyn ar y Gymanfa 1 wasgu ar y Gyfarfodydd Misol sydd_ yn gwahodd y Gymanfa i geisdo talu treuliau y gweini- diogion sydd yn gynrychiolwyr." Pasiwyd hefyd i anfon yno y penderfyniad a ganlyii :That in view of the fact that soldiers and sailors discharged from the army and navy—owing to accidents and permanent injuries—are left to chari- ty, that the Association send an earnest appeal to the Government to make provisions so as to enable these brave and gallant young men from becoming dependent on the good will of the community." Cafwyd hanes yr achos yn y lie gan Mr. Morgan James. Dywedodd fod yr eglwys wedi cael colled- ion mawr iawn yn ddiweddar, ac fod y ddyled yn lethol o drom. Fod yr eglwys er hynny, yn ym- drechu i gyfarfod a'i gofynion. Tystiai yr archwil- wyr, y Parch. W. Whitlock Lewis a Mr. Joseph Dávires" Beaufort, fod y-llyfrau a'r cyfrifon yn cael eu cadw yn ddestlus ac yn arddangos llawer iawn o weithgarwch a ffvddlondeb ynglyn a gwaith y deyrnas ysbsydol. Ar gynhygiad y naill ac eiliad y Hall, ac ar y ddealltwrdaeth fod Mr. James i ddwyn gwedd ariannol yr eglwys i sylw rhyw G.M. mes vmlaen, derbyniwyd yr .adroddiad. Pasiwyd i anfon cydymdeimlad a'r personau canlynol: Mrs. Owens, Bargoed, ar farwolaeth ei mab Sergeant Owen Owens, yn y rhyfel bresennol Mrs. Rees, AJberhonddu, ar farwolaeth ei phriod Mr. Isaac Harris, Maesiycwmmer, yn ei waeledd; Mr. Ben- jamin Davies, Cwm, ar farwolaeth ei fab-yng- nghyfraith yn y rhyfel biesennol; a'r Parch. John Williams, Roch, ar farwolaeth ei chwaer. Am dri o'r gloch gweinyddwyd Sacramem "Swper yr Arglwydd," y Parch. D. H. Williams, D.D., yn ar. wain. Gorffennwyd drwy weddi gan y Parch. John Harris, Aberoam. Pregethwyd yn yr hwyr gan y Parch. D. H. Williams, D.D., Casnewydd.