Y Cymro

CYNHILDEB CREFYDDOL. DYDDOROL iawn ydyw gwrando a darllen y proflFwydoEaethsau fynegir y dyddiau hyn parth- ed y cyfnewidiadau effeithir gan y ribyifel creu- Ion presennol yn ein gwlad. Baich y mwyafrif o'r rh'agtfynegiadau hyn ydyw pwysleisio y gfwa- haniaeth welir yn y dyfodol yn amgylchiadau tymhorol Cymru. Gweddau bydol hollol ar ddylanwad! y rhyfel sydd wedi caetihiwo sylw y ibetirniaiid, yn bennaf, hyd yn hyn. Dlwedld yr boll siarad, a, byrdwn pob ysgrif ydyw cymhell cynhildeb; tebyg fod y damcaniaethau yn gywir, a giobeithiwn y perdhir eu cenadlwri Can y bobl. Wedi'r cwlbl, nid llwgu ydyw'r aflwydd aetlllaf all ddigwydd i. ni fel gwlad. Gall llu mawr o bersonau fyw yn lew ar lai o arian halg yr arferent ddierbyn bydd y cyfnewidiad o dider- tbyn llai, yn gyfle bendith uwch iddynt. Yn ddiau, y maearian wedi ei wastraffu yn sobr yn ein gwlad yn ystod y blynyddoedd diweddaf: yn enwedig ynglyn a swyddii cylhoeddus dan y Wlladwriaetth: telir symiau mawrion i ddynion foychain o gyhaeddiadau. Hyderir y bydd i'r dlyfodol wastadhau yr aflerwah yn y cysylltiad hwn. I. Y cyfnewidiad ag yr ydym ni yn awyddus i ALW sylw diarllenwyr y CYMRO ato ydyw y prin- der fydd yng Nghymru o bregethwyr a gweini- dogion yr efengyl, wedi yr el y rhyfel heibio. Pelil iawn ydym oddiiiwrth feio ar waith arwein- wyr y gwahanol gyfundebau crefyddol, yn weinidbtgion a Heygwyr, yn cymhetl pregetihwyr ieuiainc, a gweinidogion i ymunio a'r fyddiin. Yn sicr, dallwyd yr arweinwyr uchod i ofynion y dyfodol: bradychai eu 'hymddylgiad raddau mawr o panic: 'd'oeddl diim rhaid galw y pre- gethwyr a'r gweiriiidogiony a hei.r gweled cyn hiir, fod., yr alwydld i lanw un blwob wedi creu un arail fydd1 yn anhaIWddach ei gylfanu. 'Dyw byd y cyfFredin o'n pregethwyr a'n gweinidogion ddim wedi bod yn un gfwyn iawn er ys tro miawr: ofnwn fod parch a gwerthfawr- logilad y werin o'r efengyl yn lleilbau o flwyddyn i flwyddyn nid yw pob sant proffesedig, yn yr Ulgeinfed gfanrif, yn good old sport, o lawer ifpwn. Yn ami, fe gieir fod y dyn sydd yn an- ffurfio1 ei wyneibpryd amlaf, ac yn canu "Wrth gofio ei ruddfannaun 'r ardkl," uohaf, yn un parod ryfeddol' i dramgwyddo wrth ei weinidog am ddiim. Nid yn unig hynny, cymer fesurau yn ol el allu a'i gyfleuisterau i ddial amo. Syndod meddwl, anihawdd laiwn yw gwneud diaioni, hyd yn oed, yn nyddiau y rhyfel: a'r hyn sydd yn tg-wneud pethau yn fwy difrifol fyth ydyw hyn, cyfyd yr anhawsterau mwyaf, nid o'r byd, ond oddiwrth aelodau crefyddol. Tybed, a ydym wedi bod drwy'r blynyddoedd, yn croeshoelio Crist ac yn arbed ein hunain! Or, braidd y igteilir dywedyd fod y gydtiiaibyddiaeth ariannol am waith y weinidogae:th yn igyfry w agf sydd yn d(i'igon uohel i derntio' neb: ac eto, ni chlywais ifod un dosbarth o ddynion yn cael eu cyhuddo yn amlach o weitlhio am arian na gweinidogion yr efengyl. Os llwyddir i gfario y bwriad^ car- edig", ddechreuwyd gan gairedigifon yr achos, i fuddugoliaeth, gan osod cyflog" y pregethw ar dir diogelwch, wedi'r cwbl, bydd1 ei gyflog ef yn druenus o fychan o'i gymharu ag eiddo mwyafrif aelodau ei eglwys. Ond, dyma y rhyfel wedi dod, ac y mae eisoes wedi symud dyddordeb y genihedlaeth sydd yn codi o bre- gethwy r. Yr eglwys, drwy ei haiweinwyr osod- odd pressure ar y bechgyn i ymuno a'r fyddin: Meiddiwn ninnau ddywedyd na lwyddir drwy umribyw ddyfads, i'w hennill i ddyehwelyd drachefn at eu cyihoeddiadiau, nac at yr eglwysi airferent fugeiilio. Dyrna adnod i'r amserau: "Wele, y mae y dyddiau yn dyfod, medd yr Argtwydd Dduw, yr anfonaf newyn i'r tir: nid newyn am fara, ac nid syched am ddwfr, ond am wrandb Gair yr Arglwydd a hwy a grwydr- ant o for i for, ac a wibiant o'r gogfledd1 hyd y dwyrain i geisio Gair yr, Arglwydd." II. Beth ddylid ei wneud yn wyneb aim'gylchiad- au bygythiol y dyfodol ? Mewn un g'air dyl,id dechreu cynthilo o ddifrif. Yr ydym wedi afradu bendithion ysibrydol yn gywilyddus yn y gforffennol. Mae gormod o gyfleusiterau cref- yddol yn Wiaetih na rhy facia. Clywir y saint yn igWeddio am ddiwygiad arall cyn elin bod! wedi defnyddio nac ufuddhau i awigfrymiadau yr ym- weliad gafwyd ddeng mlynedd yn ol! Orfnwn fod 1 lawer o gyfarfodydd crefyddol wedi peidio a bod yn foddion gras, ac wedi diirywio drwy tgaimddeifinydd i fod yn ddim ond entertainment dlienaid. "Daw dydd o brysur bwyso Ar grefydd cyn bo hiir." Mlae'r dydid hwnnw wedi. torri ar ein gwlad. Geilw arwyddlioll1 yr amserau arnom i gynhilo .0 ddifrif. Pa fodd? Mae yr arferiad o luos- ogi eghvysL wedi bokll yn demtasiwn gref i gref- tY yddiwyr Cymru yn y gorffennol: ymddengys fod hyn yn fwy o demtasiwn i ni, nag ydyw i'n cym- ydoion y Saesan. Nid ydym Yill awyddus i fan- ylu ar y cynihellion sydd wedi ysgogi yr awydd 'hwn: digion yw dywedyd; nad ydyw'r cymihell- ion wedi bod yn anrhyidfeiddus ymhob achos. Gall dyn diall weled fod gormod o eglwysi by chain gweiniaid i'w can fod yn ein gwlad. Gallesid cario y gwaith dia ymlaen. yn effeithiol- ach o'r banner gyda llai o eglwysi. Mae cref- ydd yn mynd yn faich ychrwanegol, drwy luos- ogiad eglwysl, yn hytraoh nag yn gymhorth i igiario pob baioh arall. Na ych wanegfer at nifer yr eglwysi nes y gwelir angen gwirioneddo1 am ihynny, III. Ffordd arall i gynhilo fuasai dwyn yr enwad- au yn nes at eu gilydd. Syn meddwl y pellter annuwiiol sydd yn ffynnu rhwng yr enwadau a'u gilydd! Bendith fawr fuasai iddynt weled eu hunain fel y gwel eraill hwynt. Eithriad ydyw bod cyfarfod "undebol" yn llwyddiant o unrhyw saflbwynt. Tybed, ai ni wna y rhyfel enbyd hwn agor llygaid rhywrai i geiisio undeb v ymarferol? Pa bryd y daw Cristionogion Cymru i ganu moiliant i Dduw o'r un llyfr hynyiaiu? Gyda phrinder g-weinido-gion, rheid- rwrydd osodir arniorn i ddod yn nes at ein gilydd: ond mwy o grefydd fyddai yn ein gw,aith yn symud at hyn yn awr, mewn ufudd- clQd i'r welediigaeth, na symud drwy orfodaeth ac angen. 1 Fe bery y peillter rhwng-y gwahanol enwad- au i anurddo ein hanes cyhyd ag y goddefir, ac y cynhelir cynifer o gfolegau diwinyddol yn y wlad. Galwer i gof beth yw mesurau daear- yddol Cymru, a chymfer y colegiau diwinyddol sydd gemnym! Sonia y Methodistiaid Calfin- aidd am uno y Biala ac Aberystwyth. Yn ol polb tebyg, fe gaiff yr "Hen Gorff"^ gymorth syhveddol i ddod dnvy anhawster uniiad y ccxl- egau gan gyfyngder yr amigylchiadau yn y dy- fodol agos. Ond, tybed, a ddylid aros gydag uno y ddau uohod: ai ni ddylid uno yr oil? Mteddylier am y gwastraff arian gymer le bob iblwyddyn mewn colegalu i athrawon,: gallasai yr athrawon parchus hyn lanw cylchoedd eraill o wasanaeth—cylchoedd, nid mor esmwyth, ond' mwry, defnyddiol. Buasai, umiad o'r ball igolegau yn fantaiiS fawr i'r myfyrwyr: cawsent ifwy o les ac o ddarpariaeth ar gytfer eu dyfod!- ol wrth fyw ynghydi, nag a dderbyni-aiit heddyw drwy eu gwersi vmiongyrchol. Credwn y bydd IbyChander nifer yr ymigeiswyr am y weinidog- aeth yn y dyfodol yn sior 0 weitihio uniad y col- egiau enwadol.