Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Hide Articles List
4 articles on this Page
Y GOLOFN GYMRAEG
News
Cite
Share
Y GOLOFN GYMRAEG f v GAN V PARCH. D. TECWYN EVANS, B.A. Mr. John Williams, Willesden.—Atebwyd tn 0'. cwestiynau ar GymTaeg y Llyfr Gweddi Gyffredin y tro diweddaf, a dyma ragor ar y pen diddorol hwnnw. Gwel Mr. Williams nad wyf yn ateb y cwbl o'r. pethau a ofynnodd,—dim ond y pethau mwyal anodd a tharawiadol. (4) Y mae unrhyw yw'r Tad yn gywir am "such as the Father is," gan fod "unrhyw" yn gol- ygu same, of the same kind, neu such, yn ogystal ag alt,y. (5) Pwy bynnag gan hynny a fynno fod yn gad- vedig, synied felly o'r Diindod." Y mae'r modd gorchymynnol synied (trydydd person unigol) o synio," yr un motr naturiol a chywir ag yw caned o eanu. (6) y cyfyd pob dyn yn eu cyrff eu hunain." An- soddair yw pob" yn golygu every.' Yr enw (nonn) yw pawb," everybody. Megis everybody yn Saes- neg, unigol yw pawb mewn gwirionedd, ond ar- ferir ef weithiau fel, lluoaog: "pawb a'm gadaw- sant," a Tim. iv. 16. Ac felly y gwneir a pob weithiau o bop kyfryw vwydeu (Y Seint Greal— Llawysgrifau Hengwrt),-of all viands. Felly yn y dyfyniad a roddwch; ond pob dyn yn ei gorff ei hun sy'n fanwl gywir. Cymharer i Cor. vii. 20: Fob un yn yr alwedigaeth y galwyd ef (unigol); a i Cor. xv. 38, ac i bob hedyn ei gorff ei hun." (7) ac ymgais yn wastad a'th anrhydedd." Y mae ymgais yn ferf-enw, yn ogystal ag yn enw. Ar ol geiriau'n dechreu ag ym- ceir "ä" yn ami. 'Cymharer,—"Ymgais a than,gnefedd (Y Beibl), ymgael ag ystlys y llannerch (Y Mabinogion), "ymado wnaf i'r babell" (,emyn), "ymgeisio A chywiro," etc. (8) ddwyn i'r ffordd wir bawb a'r a aeth." Y ma,e'r ymadrodd "a'r a" yn ddigon dyrys i ni erbyn hyn. Y dull diweddar ydyw, yn lle'r hen" o'r a." Dyma'r eglurhad amo bob yn llythyren (a) arddod- iad (preposition yw o yn golygu out of; (b) y rhagenw dangosiadol (demonstrative pronoun) yw yr (a dalfyrrir yma yn 'r) yn golygu this, these, those; (c) y rhagenw perthynol yn y cyflwr enwedig- 01 (relative pronoun, nominative case) yw a." Gan hynny ystyr o'r a aeth" neu "ä\r a aeth" yw of those that went. (9) modd na'n briwer ni." Daw briwer o "briwo," to hurt- Yn y GogLedd brifo a ddy- wedirnghraifft arall o f ac w yn newid a'i gilydd rhwng llafariaid, megis "diwinydd" a "difinydd," "tywod" a "tyfod." Ond briwo" sy'n gywir, —cymharer briw," nid brif." Enghraifft yw "modd pa" o ragferf (adverb) wedi ei ffurfio o enw, a'r rhagenw perthynol mewn cyflwr traws (oblique case) yn ei ddilyn. Yr enw yma wrth gwrs yw "modd," a "na" yn ei ddilyn. Yn gadamhaol, "modd y" yw'r ymadrodd, yn golygu in the manner in which, so that. Ystyr "modd na" gan hynny yw so that not. Cymharer pryd y,"—at the time when, when; "lle y,in the place where, where. Y mae modd," "pryd," a "lie" yn yr enghreifftiau hyn yn y cyflwr traws (oblique case). (xo) Yn fy myw ni allaf weled fod amserol ffrwythau'r ddaear" yn gywir amhindly fruits of the earth." Ystyr kindly" yw "naturiol," y mae'n wir fod y ffrwythau'n amserol" am eu bod yn yn dyfod yn eu hadeg "naturiol," ac efallai mai oherwydd hynny y defnyddiwyd y gair. Maldtvijn.-D,o, gwelais gyfrol hardd a gwerth- fawr y Parch. Edward Griffiths, Meifod, ar "Hanes Methodistiaeth Trefaldwyn Isaf" a darllenais hi a bias gwirioneddol. Bydd cyfrol fel hon yn drysor yng ngolwg pawb a gar hanes bywyd a meddwl a chrefydd Cymru, a bydd yn werthfawrocaclPyn y dyfodol nag y mae hyd yn oed heddyw. Mr. Griffiths yw Esgob Ymneilltuaeth yn Nhrefaldwyn Isaf, fel y gwyddoch chi'n dda, ac ar ol bod dipyn yn ei gwmni'n ddiweddar, yr wyf yn synnu llai nag erioed at hynny. Y mae per aroglau Crist yn drwm ac yn hyfryd arno, a rhyw hynawsedd yn ei ys.bryd sydd ymysg y pethau nad adnabu'r byd mohonynt. Y mae'r hanes fel yr adroddir ef yn y llyfr hwn 3^1 rhamantus o ddiddorol, ac y mae'r olwg Gymreig gartrefol sydd ar y rhan fwyaf o'r capelau y ceir darluniau ohonynt yn y gyfrol, yn swyno calon dyn y mae edrych arnynt yn orffwyrtra enaid i bawb a fagwyd yn y wlad mewn capelau tebyg iddynt. Ond igofyn yr oeddych beth am laith y llyfr. Yn ddiau y mae Cymraeg y llyfr, er nad yn gwbl ddifefl, yn llawer gwell na'r cyffredin; yn wir, yn anhraethol well na Chymraeg ambell un dipyn mwy honiadol fel lienor nag awdur y llyfr hwn. Cymraeg natur- iol, di-ymgais ydyw, ac oblegid hynny'n goeth a seinber. Hir oes a gaffo'r gwr annwyl a hybarch o Feifod I Gan fy mod yn son amdano, y mae gennyf un newydd i'w fynegi fydd o ddiddordeb i Mr. Griffiths, ac i filoedd o ddarllenwyr y Cymro. Y mae'n hysbys fod yr Annibynwyr Cymreig ar fin dwyn allan argraffiad newydd o'u Llyfr Emynau. Ymysg y Golygwyr y mae'r Prifeirdd J. J. Williams ac Elfed. Cynhwysir yn y Llyfr newydd emyn Ann Griffithsemyn sy'n dra amserol heddyw- Cofia Arglwydd Dy ddyweddi," &c. Y ddwy linell olaf, fel y cofir, yw Addewidion diamodol Duw ar gyfrif gwaed y groes." Ond yn ol yr hyn a ddywedodd y Parch. J. J. Wil. liams wTthyf y dydd o'r blaen yn y tren yn Sir F6n, Addewidion diymodol" (sef sicr, didroi, sefydlog) sy'n gywir. Dyna, ebe ef, a ddywed Elfed, ac 03 dywed Elfed hyn-iy y mae'n bur sicr ei fod yn iawn: nid oes neb a wyr fwy am emynau nag Elfed,-o,s oes rhywun yn wir a wyr gymaint. Yn ol J. J. Wil- liams, dywed Elfed mai "diymodol" a ddywedodd Ann Griffiths ei hun, a diddorol iawn fydda.i derbyn cadarrihad i hyn, os oes eisiau hynny, ac os yw hynny'n boaibl. Prin y gellir dywedyd fod yr un addewid yn gwbl "ddiarnQdol," ond rhywbeth ar- dderchog yw cono eu bod oil yn ddiymodol bob un. Ystyr" ymod" yw "symud" (gweler Geiriadur Bodfan) j "ymodbren" yw stirring-stick," a detn- yddir "ymod" ti hun ym Meirionydd am y pren a arferir i "droi" uwd neu lymru ag ef pan fyddont yn berwi. Llithrodd dati. wall bach i'r Golofn ddiwedd- af, rof ddyfyitir yn lit "ddyfynnir," ac "adfer- fa" ym 11. "adferaf."
Y BALA A R CYFFINIAU
News
Cite
Share
Y BALA A R CYFFINIAU Cyfarfod Misol Dwyrain Meirionydd. Ym mis Mehefin y byddai y C.M. yn arfer ag ym- weled a Llidiardau dan yr hen drefn ond ar ol yr ad-drefniad rai blynyddoedd yn ol, Awst ydyw ei fis. Dipyn yn bryderus ydoedd y frawdoliaeth tua dechreu mis Gorffennaf, rhag ofn na byddai y cyn- haeaf gwair drosodd erbyn y C.M. Ond bu Rhag- luniaeth yn garedig iawn yn y tywydd eleni, fel erbyn canol Awst yr oedd y gwair i gyd wedi ei gael ar Waen y Bala, a'r cyfeillion yn cael hamdden hyfryd i fwynhau eu Cyfarfod Misol. Dae,th cynulliad lluosog ynghyd y diwrnod cyntaf —tua 60 neu ragor, a darparwyd yn helaeth a blasus ar eu cyfer gan chwiorydd caredig y lie. Cyfeiriodd y cadeirydd fod yn dda ganddo weled cynifer a 5 yn bresennol o frodyr dieithr, oedd ar eu holidays yn y cyffiniau. Nid amhriodol yr enw glywir arnynt fel dosbarth ambell i waith, sef "meibion yng nghyf- xaith y Bala a'r cylch." Ac y maent yn llu lied fawr erbyn hyn. Pe buasai pob un ohonynt yn bresennol, credwn y buasai capel Llidiardau yn ymyl bod yn lied llawn ohonynt hwy yn unag. Caf- wyd gair gan ddau neu dri ohonynt ar fater trafod- aeth y cyfarfod, sef Ffydd. Hefyd, anerchiad grym- us a phwrpasol ar y Genhadaeth Dramor gan y Parch. H. Harris Hughes, (Lerpwl. Yr oedd yr hanesyn .am yr 'auctioneer' yn Sir Fon yn cymryd yn dda iawn. Yn ystod y noson gynt a thrannoeth traddodwyd 8 o bregethau, a chynhaliwyd seiat am 8.45 yn y bore. Mater y Seiat ydoedd "Arfogaeth y Cristion." Rhy fyr ydoedd yr amser i wneud chware teg a oiater mor fawr. Yr oedd llewyrch ar yr oedfeuon o'r dechreu i'r diwedd. Ni chafwyd gymaint ag un oedfa fflat. Tysticlaeth y gwranda- wyr oedd fod y weinidogaeth yn afaelgar ac amser- ol. Yr oedd ynddi lawer o gysur a goleuni mewn dyddiau terfysglyd a thywyll fel y rhai presennol. Y ddau frawd dieithr wahoddwyd oedd y Parchn. W. Evans, Talsarnau, a Thos. Hughes, B.A., Rhiw. Pregethwyd hefyd y noson gynt gan y Parch. H. Harris Hughes, Lexpwl, ac am ddau draaanbeth gan y Parch. J. Foulkes Ellis, Gwyddelwem. Heb fanylu goddefer cyfeiriad at ddwy bregeth Air. Thomas Hughes: un y moson gynt o Habacuc, a'r llall bore drannoeth ar Jonah. Yr oedd cenadwri Habacuc yn cael ei chyfaddasu yn wych at yr amser presennol, ac yn cael ei thraddodi gyda grym. Llwyddodd i ddangos hefyd yn fedrus iawn, fod llawer o efengyl yn llyfr Jonah, er cymaint y cam- esibonio a'r camdrin sydd wedi bod arno ar hyd y blynyddoedd. Yr oedd y bregeth hefyd yn un hynod o ddyddorol ac addysgiadol—yn un o'r rhai mwyaf felly wrandawyd erioed. Gobeithia y bydd bendith gyfoethog i'r eglwys a'r ardal yn dilyn y cyfarfod. Pare. W. JONES.
O'R YSTWYTH I'R DDYFI.
News
Cite
Share
O'R YSTWYTH I'R DDYFI. Y Cy-md-tithasau.-Bu nifer o Gymdeithasau yn cynnal eu cyfarfodydd yn y dref ynglyn a'r Eistedd- fod, megis Cymdeithas yr laith Gymraeg, Lien Gwerin, Cymdeithas yr Eisteddfod, ac amryw eraill. Cafwyd yrndriniaethau ganddynt ar y materion perthynol gan ddynion a merched a safant yn uchel yn meddwl y genedl. Un o'r boneddi.gesau ag sydd wedi ennill iddi. ei hun radd helaeth o edmygedd gan gylch eang ydyw Mrs. J. Herbert Lewis; er mae Saesneg ydyw o ran cenedl, mae wedi ymdaflu i fywyd a del £ rydau Cymreig a'i holl galon, a chan ei bod yn wraig ddeallus a brwdfrydig, saif ar restr flaenaf ei rhyw ymhob symudiad sydd a'i amcan i ddyrchafu Cymru. Gresvn na buasai mwy o'r dos- barth llwchraddol yn dilyn ei hesiampl. Y Clwyfedigion.—Yr wythnos ddiweddaf cludwyd tua triugaln o'r milwyr clwyfedig o'r ysbytai i'r Borth am bleserdaith. Cawsant groesaw cynnes gan bwyUgor lleol ac ymborth. yn neuadd y gwesty, yn cael ei ddilyn gan ymarferiadau ar y traeth. Dych- welas,ant wedi mwynhau eu hunain yn rhagorol. Cantores addawol.—'Hyebysir fod y gantores addawol Miss Sophie Rowlands, yn. bwriadu myned allan i Malta gyda chwmni o gantorion enwog iLlundeinig i ganu i'r milwyr yn yr ynys honno. Un o efrydwyr y Royal College of Music ydyw Miss Rowlands, ag sydd yn brysur ddringo yr ysgol i en- wogrwydd a bri. Diau y oaiff y wlad hon eto glyw- ed ei seiniau peraidd a swynol yn ami. Cysondeb.-Du y Cyngor Trefol dro yn ol yn cadw mawr stwr a helynt ynglyn a rhwystro i'r cychwyr gario eu masnach ymlaen ar y Saboth, a llwyddasant yn y cais. Bu yr heddgeidwaid hefyd yn dra phrysur yn rhoddi atalfa ar y tramorwyr di- enwaededig oedckynt yn masnachu ar y Dydd Sanct- ,aidd. Credwn fod naw o bob deg o bobl fwyaf rhesymol y dref yn cyd-weled a'r ymdrechioIl hyn i rwystro i ddydd y cymod gael ei halogi. Ond ar ba dir y mae y Cyngor yn cysoni eu gwaith hwy yn heirio cadeiriau ar lan y mor am dal ar y Saboth, ac yn cadw dyn mewn gwaith o fore hyd yr hwyr i gasglu y doll a gofalu am y meinciau ? Os ydyw masnachu ar y Saboth yn ddrwg i'r unigolyn a ydyw yn rhinwedd pan y gwneir gan gyngor y dref? Pwy a etyb. Cynghordd,au Cvsegredig P—Yn ddiweddar mae amryw .'f cyfarfodyd uchod wedi eu cynnal yn un o neuaddau y dref, a gellir yn gywir ddweyd am rai ohonynt mae ychydig iawn o'r elfen gysegredig oedd yn ymddangoa yn y rhaglen ar wahan i'r enw uwchben. Cenid hen alawon sydd weithiau wedi treulio eii, hunain allan mewn cyngherddau lleol ail a trydydd raddol, ac adroddid darnau rhai o ba rai' nad oeddynt yn cael eu nodweddu a'r chwaeth oreu ar noson waith, heb son am nos Saboth. A barnu oddiwrth rai a gafwyd yn ddiweddar ni bydd llawer o goiled i neb ond yr hyrwyddwyr sydd yn elwa arnynt pe peidia y cyngherddau cysegredig? gael eu cynnal.. Y mae Undeb Cerddorol y Methodistiaid Gogledd Ceredigion wedi cwblhau eu trefniadau gogyfer a chymanfaoeddcanu 1917. Dewiswyd Proffeswr T. J. Morgan, F.T.S.C, R.A.M., Cwmbach, Aberdar, i arwain y tair cymanfa, sef Dosbarthiadau Penllwyn, J 'T'abor a Cynon. J j)
Advertising
Advertising
Cite
Share
Dr. Williams' School, DOLGELLEY. Preparations for the Central Welsh Board and Ox- ford Local Examinations, London and Welsh Matri. culation, and University Scholarships. J There are three leaving Exhibitions, tenable t, j Colleges, which are awarded annually upon the re- sult3 o fthe year's work. 1 The Building and Grounds are excellently adapted <1 to secure the comfort and health, of the Pupils A NEW WING was built in 1910 to meet the demand for increased accommodation A Domestic Science Department has recently been added -i TENNIS, CYCLING, AND HOCKEY. J Inclusive Fees J BOARDING £ 27 xos. per annum TUITION, -f5 53. 3 M i For prospectus, apply to q'e Headmistress or to the Clerk to the Governors The County School, DOLGELLEY (The Dolgelley Grammar School). Dr. Ellis Endowment, A.D. 1665. BOARDING & DAY SCHOOL FOR BOYS. EXCELLENT general education and training pro. vided, with special preparations for the Universities, the Civil Service and Commerce. BOARDERS received at the HEADMASTER'S HOUSE. For Prospectus, Fees, See., apply to the Headmaster. Athrofa Aberystwyth. (Un o'r CoLegau ym Mhrifysgol Cymru). Pri.fathTaw-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. DECHREUA'R Tymhor nesai ar Ddydd Mawrth, Hydref 4ydd, 1916. Paratoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru. Cynhygir amryw 0 ysigoloriaethau (amryw ohonynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ar y igeg o Fis Medi, xg16. Am fan, lion pellaeh, ymofyner å- J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. Telegraphic Address GWALIATEL, London. Telephone Nos. 5010 & 5011 City. HOTEi, GWAUA, t7PPER WOBUBN PLACE, LONDON, W.C. 4 CENTRALLY SITUATED. (Within 5 minutes walk of Euston St? n aid 2l minutes from Padding-ton by Underground Kail- way to Gower Street Station). BED, BREAKFAST, BATH & ATTENDANCE. 5.iS. EACH PERSON. 130 Rooms Luxuriously Furt>ishtd. Pjuemifer* Lift to all floors. Fireproof Building ■ JOHN M. JENKINS, Manager COOK YN EISIEU mewn teulu gerllaw Liver- pool. Un yn arfer siarad Cymraeg, ac heb fod dan 40 mliwydd ped. Atebion, yo. cynnwys manylion a'r cyflog a ofynir, i'w banfon i Rhif 5716 Swyddfa'r Cymro," Dolgelley.