Y Cymro

NODION CYMREIG. Dywedir ,mai peth cy iff red in yw i efrydwyr fod yng Ngholegau Bangor a Chaerdydd1 heb i'r prif athrawon eu hadnabod. Mae pethau yn wahanol yn Aberystwyth. Drwy garedigrwyddcyfelillioiIl i'r Llyfrgell Genedlaethol Gymreig, prynwyd y llawysgrif- au Cymreig oedd yn Dingestow Court i'w gosod yn y Llyfrg'ell yn Aberystwyth. ¥> Mae amryw-o swyddogion milwrül Cymreig yn gadael y fyddin y dyddiau hyn. Tbrir y cadrodau i fyny er'llenwi bylchau, ac nid cues angen gwasanaeth amryw Gymry adnabydd- us. Gwclaf fod- un o bapurau Brycheiniog yn awgrymu y dylai yr eglwysi ymunoi a'u gilydd igynnal moddion ar y Safooth. Gellidi cryn- hoi yr holl gynulleidfaoedd i un capel mewn llawer tref. Dyma fel y cyflwynwyd un o arweinyddion yr Eisteddfod gan Syr Vinsent Eivans-" Yr Athro Edward Edwards 01 Go-leg Aberystwyth, ac o Brif ysgol Llanuwchllyn." Gwell a fu- asai gan rai o,'i hen. fyfy'rwyr ei alw'n Tedi di ytn! hytrach na"i enwi—■" Myfyr Aran." Mae symudiad cryf ymhlith yr Annibynwyr yn erbyn cael cadair ddiwinyddo1 yim Mhirif- ysgol Cymrts am y byddai hynny yn golygu cael help o'r wladwriaeth at gynnal crefydd. Mae'n' amlwgi na roddir oefnogae-th unol ir hyn sydd mor ooblogaiddi gyda'r arweinwyr Methodistaidd. Plarhau i gael eu swyno' gan eglwysi'r De y mae gweinidogion y Gogledd. Sibrydir fod un o eglwysi Cymreig goreu Penfro wedi syrthio mewn cariad ag1 un o fugeiliaid Beth- esda, ac os llwydda i'w ddenUt daw, y gwr da hwnnw yn ol i'w hen gynhefin, a bydd Ilu yn llawenhau. Prawf o'r cynnydd amlwg yn y teimladau da sy'n ffynnu rhwnig yr enwadau ydyw y ffaith mai y Parch. J. Lewis Williams, gweini-doig yr Annibynwyr, a; roddodd wely i'r Parch. John Williams, Brynsiencyn, noson Eisteddfod Aberystwyth. Methu cael gwely yr oedd Mr. Williams, a'r rhagolwgo orfod cysgu allan." yrn rhylthu yrt ei wyneb pan y tosturiodd Mr. Lewis Williams wrtho! GwiIi a ddywed:" Yr oedd Mr. Lloyd George yn bur dda yrt ei araith ddwyieithog, diydd Iau1, ond' ei araith Gymraeg yn y Gym- anfa Ganu oedd yr un deilyngaf o'i athryliith, a'i ddawn i chwarae ar galon cenedl. Yr oeddwn y tu cefn iddo, ac ynddigon agos i weld bod ganddoi nlOdiadau. llawn o'i araith gyntaf. Araith o'r frest, neu o'r galon, oedd yr ail, agwyr Mr., George cystal ag y gwyr neb, mai anodd yw cynneu tan papur. Er mai dan iau llywodraeth estronol y mae Cymry'r Wladfa Gymreig yn Patagonia, mae llawer o hendierfyniad ac annibyniaeth y r i hen sylfaenwyr yn aros yn eu cymeriadau. 5' Er enghraifft, yn hytrach na moli cynrychiol- ydd lleo'l y Weriniaeth, Dr. Lamarque, anfom- asant gynrychiolaeth dda i gwyno arno, ac i t ddangios y dylent gael gwell dyn yn Rhaglaw. A thua'r un adeg fe aeth gweinidog gyda'r A'nn.ibyn'wyr a dau o'i filaenoriaid o flaen yr Ynad- I Codwyd y mater diweddaf yn yr Un- deb, ond wedi cryn ddadleu, symudwyd ym- laen. at y mater nesaf. Bum yn mdtdwl mor fuan y buasai croen -bugail yn y farchnad pe ^atwMf r VKiafl ei fflSwn Bydd yn dawelwchi dirfawr i'r Gymdeithas- fa ym Mangor, ac i'r Cyfundeb yn y De a'r Gogledd, i glywed ar dystiolaeth y pwylllgor fod y teimladau mwyaf brawdol a charedig yn ffynnu rhwng athrawon ac efrydwyr y ddwy Athrofa (Bala ac Aberystwyth), y rhai siyl'n cydfyw yn y Bala. Pwy fuas,a,i' 'a meddwl ar ol d'arllen diadl uniad y Colegau! -"0' A ddylai y chwiorydd gyimryd rhan gy- hoeddus yn y cyfarfodydd yw un o faterion Uosgkwl Ejglwys Loegr ar kyn o bryd, a theimlir cryn wrthwynebiad iddtynt mewn rhai cylchoedd. Fe -fu yn fater llosgawl yng Nghymru g-yda'r Ymineilltuwyr flynyddoedd yn oi, ond erbyn hyn mae'r tan wedi diffodd. Ond nid' yw yi ffordd yn rhydd iddynt ych- waith i holl freintiau y brodyr er y cani.ateir iddynt gryn ryddid. Croesawid Cranogwen i bulpudau y Methodistiaid, ond ni chaffai, ei ordeinio, ac aid heb achos yr hblai Hawer pah am ? Paham hefyd t Deuddeg o efrydwyr oedd' yn Athrofa'r Bala o'r Gogledd, a saith o'r De. Talwyd am eu hadtlysg (gan y Goigledd) jQ97S I9S- 3C., a ,Clo 17s. 6c. am ddarlithiau arbennig. Heblaw hyn, yr oedd treuliau'r pwyllgor cyff- rediiaoi a lleol, gtofalu am yr adeiladau a'r gerddi, &c., yn ^237 16s; 7c. Talwyd ^405 10s. mewn ysgoloriaethau, a ^607 15s. 6c. ynglyn a'r Ysgol Rhagfoaratoawl (gan gyn- nwys tal o ^250 i'r Parch. f. O. Jones, a Zioo i'r Parch. Tom Eivans yn Me, rhybudd). Yr oedd dyled yr Athrofa ar ddechreu 1915 yn Z359 5s. i i.c., ac ar y diwedd yn t49,1 6c.,—heb roi dim mewn reserve fund na chyfrrif dim ar leihad yng ngwerth y securities. Gorchymyn a ddaeth i rym ar y sei'thfed o Awst ydyw hwn, fod pawb 1 gaaw ei oleuni iddo ei hun. Mae tair wythnos o ra& yn crogi wrth ei wregys. Anhawdd i bawb ar unwaith ydfyw cael gorchudd gwyrdd ar y ffenestr, ac y mae gormod eisoes, ySiywaeth; o-blant y tywyllwch yn bod. T'ra y mae rhywrai yn awyddus i gadw at lythyren y ddeddf, difater hollol yw eraill, ac fel y gellir canfod y ser: yn yr awy'r o'r did'ae'ar hawdd yw canfod o'r awyr oleuadau mawrion yn y gorsafoedd a'r cerbyd'au a'r gweithfeydd glo, ac ambell wraig; dlawd a'i gtwynt yn ei dwrn wedi rhedeg gyntedmedrai at y siopwr am orchudd gwyrdd i oisod ar ffenestri ei bwthyn llwyd. Gwyd'dom am weinidogion a blaenoriaid sydd eisoes mewn penibleth, bethi i wneud a fFenestrFr capel. Tybed na fyddai yn well myn'd yn1 ol at y ganwyll a'r snuffers am dipyn. Byddai goleu honi yn llai atdyn- iadol i'r Zeps na'r nwy a'r trydan. Saboth digalon i'r eithaf gaed yn Kinmel Park y S'ul cyntaf ar ol gwyl fawr yr agor- iad. Yn ytstod yr wythnos, daeth y chwalwr i fyny, ac yn lie canu mawl a gwrando pregeth gan Llifon yn "Neuadd yr Eglwysi Cymreig, yr oeddcannoledd o'r Cymry ar eu ffordd i rywle ar orchymyn yr awdurdodau. Nf ae'r Sensor yn gwarocf uneyihoeddi manylion pethau fel hyn. Ond goddefir i 'mi ddweyd fod y Caplan Llewelyn Lloyd wedi colli dro, wyth gant o ffyddloniaid mewn un dydd! Symudir y milwyr yn ol trefniad nas gwyr neb ond yr Swdurdodau ei ystyr. Ond mae'n ddigon eglur fod y Fyddin Gymreig wedi ei chwalu mor bell ag y mae ai fynno hi a gwersyll Kinmel Park. M,ae'r Cymry yn wasgaredig iawn erbyn hyn, a bydd anigen neuadd eto ar unwaith yn Litherland. Ma,e'r catrodau Cymreig yn cael m chwalu, a Chymry unialth ymron Wedi ey JAifen i leoedd aad oes da/pariaieth trW4dol o tatli, ys f .1jyti ¥U j Mae Col,eg Caerdydd wedi cyhoeddi yn brydlon General Prospectus am. 1916-17, a llawlyfr arbennig ar gyfer yr adran feddygol. Arwydd dlda yw gweled Coleg yn argiraffu Uyfrau o dri chant 01 dudalennau yn torri allan waith at y tymhorau dyfodol! Nid yw y byd ar ben. -+- -+- Ychydig 0 swyn sydd i "rBiedyddwyr Cym- reig yn y cri am unorr enwadau canys yn yr Undeb ym Mhontycyimer dewisasant bwys- leisio mewn modd pendant a digamsyniol eu rhwymedigaeth fel Undeb i lynnu wrth eu nodweddion gwahaniaethol. Nid rhyfedd fod Mr. Shakespeare yn my,n,egu fod yn rhaid gadael C'ymru allan o'r cwestiwn, a chyfyng-u yr ymgais am undeb i'r gwahanol enwadau yn Lloegr. Dig*wyddodd tro dbniol pan; oedd Mr. Lloyd George ym Mhontarfynach. Yr oedd Mr. LJoydGéorge yn aros yng ngwesty yr Hafod dros nos Iau; ac aeth yn gynnar wrtho ei hun bore Gwener i weled Pont-y Gw r- D rwg. Ni wyddai John y Ffordd pwy ar y ddaear oedd y dyn dieithr. Tybipdd, meddai, ef, mai rhyw fachg-eiv o'r Souths" oedd-, a: dywed- odd wrtho na chai fyn'd i lawr i weled1 y Btont heb dalu. Ond gyda bod John yn troi ei gefn i redieg I alw ar berchennog y gwesty, yr oedd Mr. Lloyd! George wedi neidio difQiS y w-al I Mawr oedd syndod John pan ga'dd ar ddeall ei fod wedi gwrthwynebu y dyn enwocat yo y byd. Y r oedd y Gweinidog Rhyfel> yn rhy chwim i John, ond y farn gyfFredin ydyw po yr elai hi yn battle mai Dyn y Ffordd a'i raw a gai y goreu. Sibrydir fod, Mr.. Lloyd George wedi edmygugwroldeb John gymaint fel y mae wedi addaw dyfod i roi tro am dano eto cyn hir. Mae Pwyllgor Athrofa'r Methodistiaid yn cyflwyno adroddiad ar y Comisiwn ynglyn a Phrif ysgol Cymru i'r Gymdeithasfa ym Mangor yr wythnos yma. Dyma yr awgrym- iadau a gyflwynir: -i. -Na bo ond un Brif- ysgol i Gymru a Sir Fynwy, a honno yn par- hau yn seiliedig ar yr egwyddor o undeb a chydweithrediad rhwng y gwahanol golegau oenedlaethol. 2. Yin ein barn ni da fyddai i holl addysg Cymru fod yn hollol rydd a didal. 3. Wrth weled y cynnydd dirfawr a wneir ymhob cangen o wylbodaeth, ac wrth ystyried y He amlwg y mae crefydd a diwinyddiaeth wedi gael ym mywyd ein gwlad, yr ydym yn gwbl argyhoeddtedig fod: yr amlser wedi dod pryd y dylid rhoddi i Ddiwinyddiaeth ei lie priodol ymysg y gwyddorau eraill yn y Coleg- au Genedlaethol. I sicrhau hynny ystyriwn y dylid gfwneud y cyfnewidiadau, angenrheid- iol yn Siarter y Colegau hynny. 4. Y dylid penodi Athrawon a Darlithwyr mewn Diwin- yddiaeth yn y Cblegau. Cbaedlaethol ar ol cydymgynghoriad a Biwrdd Cyfarwyddbl, ar yr hwni y fbor cyfei steddfoda u y gwahanol Golegau Diwinyddol fo mewn perthynas a'r Brifysgol yn meddu cynrychiiolaeth ddigionol. 5. Y dylid cydoabod pynciau cynorthwyoi i efrydiaeth o Ddiwinyddiaeth, e.g., Groeg y Testament Newydd, Hebraeg, Hanesiaeth Eiglwysig, fel cwrsi rheolaidd1 am y radd 0 B.A. 6. Ystyriwn, fod yn gwbl angen- rheidiol i bob pregethwr ieuanc fod yn myned drwy, tIleu wedi myned drwy, unrhyw gwrs Diwinyddol y dichon y Brifysgol ei ddiarparu, fyned i Goleg perthynol i'ni Cyfundeb ni ein hiuinain, i igael ei hyfforddi mewn Diwinydd- iaeth Athfawiaethietf B!ugeiliol, Hanes y Cyfundeb, kc., ac i dderbyn pob cynhorthwy i f-eithriin y-nddowi hun ddefosiwn a chrefydd- oMer ysb^ gwt;.itb-C "redi( y wk~. (