Y Cymro

ABERDAR Brynseion.—Nos Tau, Rhag. 9, cynhaliwyd cyfar- ,fod i amhegu Mr. Thos. John Morgan, yr ymgeis- ydd ieuanc am ry weinidogaeth yn y, I:e uchod. Y riKie yn hen arferiad, gan yr eglwys hon, i ollwng ymaiith ei holl aelodiau ar eu mlyneidiiaid i golegau a igw!a:hanol fiannau, ag lanrhag, ac ami i dro Offiwn am- lygiad o serlclh arhosol, y cyfiyw tuag at yr eglwys. T-eiimliai. cyfoedion y ibrawd ieuanc nad gweddus ■oodd i'r ytngeisiydd cyntef am y weinidogaeth yma i gael mYined yn waglaw. Aeth i TrefeCiCia yn ddi- arw^bod megis. Aed ati ar unwlaith i gasiglu, a rhoddwyd y gorchwyl xi'ar gweinidog o brynu lljylfrlau addias iddo. LlywVddwyd y cyfarfod gan ,y Parch. J. Morgan. iRhüddOl{M drem ar fywiyd Mednais y torawd ieuanc, gan nodi fod yna wahaniaeth amlwg rhyngddo a iholl rai ieuainc yr eglwys. Nid ym- igymysgai a'i gyfo-ed, ac etc perchiild ac edmygid ef ganddiynt oK. Giwnai awyrgylch yn ddiarwybod iddo ei, hun, na alliai nelb wneud yn hyf arno, a.c ni's gtallai neb fod ynwamal yn ei foresenoldieb, a hiynny nidoddiar ofn, oind o barcb i'w reddfau sanlctaidd. Y Ddrama Ddirweistol, Griff o'r Glyn,' gan Mr. JAMEA Clement (ACarch Ogwy) barodd iddio- dorri ei IbN,sgyn a'i. wneud1 yn amlwg i'r eglwys. Tor.odd allan ar ol hyn, yn amlwg, fel gweddiwr taniilyd, a ,chymer.ai ran mcr addtfed yn holl waith, yr eglwys, ifel y teimiai yr eglwiys, mai ei dyledswydd a'i braint Oedd ei gy,mell i waith cyhoeddius. IMlae wedi bod yn lliafurus iawn,. yn eifrydydd llwyr iawn. Perch- -enogi'.r meus,ydd yw ei nodwedd arbennig etf; ac ar (sail ein. hargiyhoeddiiadau lpersionol am dano, a chiym- eradwyaeth y Doslbarth ohono, nid oes gennym ddim yn well iilw ddjymunio iddo Inrug i'r proffwydoliaetlhau a gerddodd a':r bllaen- am diano gael eu cyflawni. iCa fwyd cyfiarfod, rmaith. iSiaradodd yr holl swydlg- ogion yn gefnogol iawn iddo- Rhioddta-siant anog- aethau a chynghorion byw ac amserol. Yr oedd yr holl eglvrys yn teimlo mor fyw fel y imynnai bron yr oil oeddi ynghyd gael traethu eu lien. Cyflwyn- .wyd y, llyfrau gan bedair o tferclhed ieuaimlc yr eg- lwys, a dau o'i gyfoedion. Siaradbdd polb un, gan ddatgan eu parch iddo a'u dymuniadau air ei ran. Yna cafodd y plant gvflwyno iddo weddill y cryf.r.bl- au ar ddiwedd y cyfarfod. Wiele enw.au. y .dyfroliau .gyflwynwyd iddo :Dweit:hi:au Rd. Slitobs, D.D., 7 c-yfrol; Cynlnyldd mewn Gras,' W. C. Maggie, D.D. 'Teistynau mawir y Beilbl,' Jannes Hlastings, D.D. Pearson ar y Credo;' B.ywyd. Crist,' gan Dr. Cunningham'Geikie ;/T)amhegion .Crist,' gan y Parch, C. H. Spurgeon; Deddf Naturiol ynl y byd Ysbirydol,' a'r Meini Symud'wyd Ymaith, gan Henry Druimmond; Athroniaeth y Meddwl,' gan Dr. Philliips, Tylorstown 'Cyfiroil! o Breg-ethia,u gan Dr. Tosieph Miller; Llawnder Bendith y Pentecost,' a Tebyg i Grist,' Parch. Andrew Murray, D.D. ( Y Bwa yn y Cwmavl,' a Gwyliadwrilaetlhau Boreuo'l a Hwyrol,' J. R. Mlackduff, D.D. "iMiynudiau ar y Myinly,dd, Parch. G. Miathsis'on, M.A., D. D. E'fel- Y'cliiisxi o Grist,' gan Thomas A Kcniipis 'Yr Eif- enigVl a'i Gweinidogaeth,' Syr Rofbert Anderson, K.C.B. 'Y dull o efrydu y Beifol i'r fantais oreu,' .,R. A.Tiorroy; (C,rlyf,d,e,r a. Rlhiyddid,' a. Nidi ydym yn eiddo ein hunain,' ynghyda 'Ikwiydro a Chonicro,' Parch. G. Everard, M.A. Hanes y Merthyron,' (gan Fox; "Oyifnoo Ys|gol,' Tom Brown Giwersi o fyWyd yr Anifail a Dyn', Rev. Hugh Mlaickimillan 'Gwyddoniiaduf o Eiglurelblau Moesol a Chrcfyddol,' can John Bate. Dywedodd Mr. Mongan nad oedd ewdi meddwl lam ddim o'r fath, ond fod hyn etc (yn ei wneud yn fwy o ddfyledwr i.'r eglwys nag erioed, ac y cymetiai y boen neu y pleser o'u darllen oil, yn y gdbaith: cryf y caent oil fedi o ffrwyth ei lefur ynddynt; alcmai awyddfryd mawr ei fywyd oedd Ibod yn 'Ge'nad teilwng dros Grist,' a ahymertadwy gari ei eglwys, a chyfxwng achubiaeth i'r W. Ar ol gweddi daer gan y gweinidog, ymadawodd ptawlb 19¡an d;e¡mloflodr yno WJJr fendl1h, EPSILON.

Dydid Nadolitg a'r' Sul 25 a 26'cyfisiol, cynha'.iwyd cyfarfod pregethu blyinyddol Brynrnawr, M.C., pryd y gwaganaeth, wyd eleni ga-n. y Parchn. S., T, .Jones, Co'wyn BAy,, Riidhiar-d Morris,, M.A., B.D., Baa, a'r Saboth'hefyd gwasianiaethiai y Parch. R: P. Hughes, Diyiserth. iQp.ed öodtf,a:ongil"Ylil'1ls'lánertlho,'I; .<:tc; yr oedd yn amlwg fod y gw,ei!stion, o, dain arddeliad. am- lwig. Hydenir y hydd; i'r had da a hauwyd dd.wyn ffrwyth. Caed cynulliadiau lluosog.

QOLOFN Y BEIRDD. Golygydd': Piarch. T. Mordaf Pierce, Isicoed, Dplgelley. DR. T. CYNDDYLAN JONES. Dewr wr Duw, awdur ar dan,—athraw doeth, Ar ei dwr mae'n daran Araul wedd fel y wawr lan, Yw cain ddelw Cynddylan. O ddianaf Ddiwinydd,— Hon gerub, Llengarol, a BeibTydd I'w wlad niirain ladmerydd, A Phaul Cysondeb ei Ffydd!" 'Sponiwr craff, senaff seirian,—hyd "Åctau" Yw Doctor Cynddylan; Mae ei g.lod yn emau glan ;—tryi'oew Yw angel hoew Efengyl loan." T. GWERNOGLE EVANS. DOLGELLAU. (Cyflwynedig i MR. W. G. JONES, ar ei ymadawiad'). Os daw hiraeth er dy wiaethaf A'i donnog loe's. i'thi wnemd yn glaf, Neu feidhiau 0. betlhau'r toyd I wanychu dy iechiyd, Tyr'd mar bell a Dolgellau Am dro dros ddiwrnod neu ddau Tyr'd am fwy—wel, tyr'd am fis, A chrwydra otchrau Idns Hiyd dal dlolau dihelynt A rodiaist, a geraist gynt: Yna'th galon ddaw'n llonnacih, A chyn hir edrychi'n wich; A gweli, fnawd, mi goeliaf, Nad doeth gado bro, morb,rA:f- Bro sy'n wastad o'i ",Chader Yn dal ,i sisial a'r ser Bro a'i swyn mewn llwybitan serth, Bro, oedfa Natuir brydferth Hawdded ,r.hydd y gwydd a'u tras Dan gwrlid sidlan gwyrMias— Bryniau'r wlad mewn dillad aur— Molynnwch mewn meliynauir, Ac echwydd maent yn igochwawr Fel mur tan ,i'r Marian Miawr 0 gorneddau'r Carneddwen—yr Wnion Ddirwynir fel pellen H draidd trwy odre adldien Y wlad oil fel edau wen. O! gmlan deg ar llan dwr, Bro, ddedwydd, pob b reuddwydiwr. Oes ei biaith? Paaadwys beirdd, A gynfla y goigynifeiridd. Onid difai'r hynt hiefyddrWlJ heol 'Ei Cblaerdrioia ddrysl|yd? Heol am heül <0 hyd— Abracadabra dybryd! Os dal awtyddl djyc'hfwelyd I'r. fro bach, lie brafia'r byd, AJc os .d'wied'i di dy hun Dy brofilald heb warafun, Yn bur frwd atebialr fro-" Dychwehvcb, Ac arhoswch,, arhoswch, a chroeso' M. "PAHAM Y TEiRFYSiGA Y CENHEDLOEDD ?" Paham 'V teirfysgia'r,ceirthedoedd,? Paham y mae cynllwyn a brad? Pahaim y 'mae ffyrnig ymosod A phrysiur fyddino i'r gad? Paiham miae'r fath oifer fyfyrio A',r fath ymgynghori ynigjhydl, Yn erlbyn yr Arglwydd Goruchtaif .) A P'hrynwr bendijgaid y byd? v Rheolau y gair ddiy sty rant, Oyfreithiau ein DuiW sydd dian wawd, i- Osgoi wnant ymgadw i'w lwybirau, O'i ffyrdd cyfeiiliornad eu rhawd. Daliant, gorthrymant a threisiiiant, Anrheithian^ difethant helb ball, Iloenynnau osodiant mewn dyfroedd, Gwarogant dywysog y fall. Frenhinoedd a bydol benaethiiaid, Na didigiwdr ijl-pswyvdd y nef, Chwi bolbloedd ntac ofer ymffrostiwich Y drylliwch y rhwymau 'ro'es Elf. Llefaru .mewn Hid a'ch dychirynu, Eidh gwiatwiar a'oh gwawdio wna lor, I'w wyddfodi fe',cih geilw yn gryno, Ni ddianc i fynydd na mor. "Gosodtaiia fy Mrenin ar Sion, Fy Mab ydwyt Ti," medd Duw Ner, I IHwn aiff teyrnasoedd yn eiddo- Etif:eidd pi()b petb, -dan y s,eir. 0 byddwlch synhwyrol, frenhinoedd, Gwas'naethwch yr Arglwydd o hyd; Oofleidiweh y MaJb rhag ei dd.igio Ef car well,—a gwyn fydd eich byd. T w Llunidatn. J

Caed cyngherdd rhagorol nos Niadolig yn y Gw-alia, Llandrindoid, y gwestiwr, Mr. Edward -Jenkins, Y.H., a'r cantorion mewn hwyl ragorol. Sab- oth a'r 0* siwper caed cyngherdd cysegredig.

_> .o! SOUTHPORT. Yr oedd S'alboth, Rhagfyr.. 5ed, yn .ddiwirnpd-trist yn hanes E.glwys. Gymmeg, Portland St.Southpprt, oerwydd ar y diwrnod; hwinnw.y■ claddwyd Driver W. C. Williams (WjilEe),illiahieueng.afJlr.J ohn Williams, un o'n 'bLiaenoriiaid. Cyfarifyddddd Willie a'i ddiwedd trwy ddaimWain yn :Luton, Bedford- shire, trwy i -jgefiyl ddy'dhryh rhedfeg ia'A dia.ro i lawr a'i ladd yn y f,an. Yr oedd1 elfen; eithriadol: yn hanes Willie yn ymuno. a'r fyddin. Yr oedd o'r dechreu yn awydaus aim ymrestfti, a -,lw,naetlh aip:el, Oind gwrthod wyd ef oherwyidd rhyw ddiff'yg 'oedd yn ei :yg,ad. Ond eir hynny ni ddLffoddfe^d yr-awydd a'r penderfyniad. Apelipdd. drac'befn a thrachefn, gynfier a deuddeg gwaith, a'i Wirtihod bob tro. and tra yn dilyn ei orcblwyl fel clerc air un o'r dociau yn Boo tic, goifynodd swyddogmiJiwroT" iddo ai ni charai ymuno a'r fyddlin? Dywedodd ytltauy bu- asiai yn dda iiawn.oialiddo, a'j fod wedii apelio ddeu- ddenig ngwaith a c'hael ei. wirthod. Ac wedi. eg'uro pob peth i'r swyddog, aethlant ar un waith i',r swydd- ifia, ac er ei lawenydd, derbyhiwyd ■ etf/ Giwiyddai1 ei rieni yn dda am ei. awydd, a clhymysg iawn oedd-eu teimiladau. Wedi deall, ei fod wiedi llwyddo, caw- sant wlybod beth- oedd llaiC/enhlau mewn dychryn." Yn fuan anfonwyd efMgyda'r bataliwn, y 3/4th West iLancashiirc (How'zr) Birigade, R.F.A., i''Biaclcp&ol, ac oddriyno i Luton, lie y ryfarfyddodd a'i d,d!i-,we,dld alaethus, dydd Mawrth, Tachwedd, 30ain, ac yntau ddirnond wedi (bod1 yn y fyddsin er Y5 chwech wytli- nos. Methwyd- cael y corff adrof hj'd vn hwyr- y Siad- wrn, fel y bu raid cliaddu ar y Saboth. Cynhaliwyd gwasanaeth Cymraeg yn; y ty yn Fir Street cyn cychwyn. am y gladdlfa gan: weinidcg yr eglwys, y Parchediig Robert Davies. Blaenorid y conff ar Y ffoirdd i'r g-addfa, gan yr' os,gdfdd' arferül mewn claddedigaeth filwrol. Yng nghapel y, giladdfa, agor. wyd y gwasanaeth Saesneg. trwy weddi gan Faer y dref (Cyng. Henry Blall), yr hwn oe,dd yn bresen- nol wedi ymwisgo, ym, urdd ei s'wydd.Yn)a,wedi d'aril-e-ni" irh.annau.a:rfero' o'r Y!SlgTytTI)':r.a!U gan y gweinidog, cafwiyd ganddo, a:nerchi:ad,d wys ,a phriiod- ol i'r amgylchiiad trist, igan; nodi yn arbennig yr jfflagais oedd Willie wedi wneud- i ymrestru, ac er na cillatfOOd fynd i faes y gwaed, g;an- Jod yn ei galtm ,i fyned, y bydd hynny yn y cyfriif ar lyfiriau'r nef. Yn yr hwyr caifwyd: .gwiasanaeth coffadwriaethol yn y, capel .Cymraeg dan arweinliiad. y Parch.. Robert Davies, a chafwyd pxegetbi rymus ac adidas, mewn ysforyd dwys ac effeithioC air Preg. xii. i[, Cofia "yn lawr dy Greawdwr yn nyddiau dy ieuenctid." ICymlgnr i boibl ieuainc sydd yn y geiriau, i miac y mae bywyd o'u b'aen, ac yn awyddu.s, am wneud y fg.o,reu dhonol. Cyngor yr YslhrydlGlâner sdcrhau y ibyd da imaent yn bortaieadu iddynt eu hun:vin yw, CofilO eu Creawdwr. C.wc'wn fod yr: Ysbryd (A n yn cymryd dyddordelb neilltuol mown pdbl :.ieuainc, yn awvddus am iddiynt gad'w ar yr iwn. Dyma;r ffordd unionaf i sylweddlolli gore bywya—Cbfio- eu Creawdwr. Sut yr oeddynt i'w-cofio ? Cofio- am dano. am ei fod yn -Dad, ac yn Dad graslawn. Cofio am. dano yn ei Fab, yr hwn oedd wedi, rhoi-ei fywyd yn bridwerth dros lawer. Cofio am dano yn y,r Ysbnyd Glan o, dan yr hwn yr oedldiynt yn cael polb arweiniad ar y daith ttw-y'r byd. Cofio" pa fath un yw, cofio ei Fawredd, ei fod yn llond pob lie,, nas Igeli',ir cael allani ei bresenoldeb a'i olsigoi o'i sylw. Cofio ei fod yn Dduw da a graslawn, yn ddedwydd ei Hun, ac yn taWyddtus iaim i'r ieuainc fod felly hlefyd. Cofio,'i ganu a,i; barchu. ■■ C-ofio hef, yd fod y Duw mawr yn Greawdwr i bialwlh" ondpid oedd y Creawdwr yn Dduw ond i'r rhai oedd yn ei ga-ru ac yn meddwl am ei enw Etf. Cofio ynrhyfrydu ynddo,. Mlae pawb yn yrr.hyfrydu mewn rhywbeth neu gil- ydd. Cofiwch ymhyfrydu yn Xuw bob! ieuainc, meddai'r pregethwr. Pan ddaw Duw i'r meddwl paid a'i droi allan, cofia roicroeslaw iddo. Cofio ipiygu iddo, meitthtint yr arferiad o bliygu i Dduw— plygu o (galon, cyn y bydd raid plygu. T'ymor ieuencitid yw. yr adelg oireu i ffurfip, yr arferiiadi dda 0. gofio'r Creawdwr, a thrwy hlynny osod sylfaen cYlilleriad a sicirhau, !biywyd 11awn 0 sysr.r a deifnydd- ioldieib. O'nd- nis gallwri roi. ond pigion ICoffion pregeth ,rymus a'i heffeithiau i'w gweleci yn aml,wg. Yn y seilat ar -or yr o<>df.a gwnaed sylwadau pellach ar gymeriad pryd.f-e.rth WiClie,ei hoffter o'r Beijbl, a'i ffyddl,o;nd,olb yn dilyn y moddiiannau gan y gweini-dog (y Parch. R. Diavies), Mi. Jacob Jones (blaenor hynaf yr eglwys), Mr. Tihos,. Wil- liams, Lerpwl (ewytiir yr ymadawiedig), a Mi J. R. Evans, yr h:wn' mewn ychydig frawddegan dwys- aim- i:ygo,dd- ei ofid -a'& alar ü golli un o gyfoedion ei falb- oed, wedi eu cyd-fiag,u yn yr eglwys, -a' dilyn. eu gilydd yn noffearth iadau yr Ysgoi Sa'botho! Ar y diwedd diolchodd' Mr. John Williams, y tadi, am y caredigrwydd a'r cydymdeimlad oedd wedi eii ddangos tuag attynt fel teuiu. Der.byniodd y teu,lu, l,awe,r o flodeu-dyrch ac o lythyrau oddiwrth berthynasiau a cbyfeillion (yrriysg y rhai yr oedd un oddiwrth Ariglwydd Kitchener ar 11 W, ran y Hrenin a':r Frenhiiines, ac un,ariall oddiwrth tLieutenant-Cyrnol G. Dabrype. White, Aelod. Sen- eddol dros Soutibporti fel arwyddipn bach o'i t.eim- ladau da tuag atynt, ac o'r un anniwyl oedd wedi ei gymryd ymaitb, am te rai mae y teulu. yn dymuno •cyllwyno eu diolchigarwich mwyaf diffuant.