Y Cymro

CAROL NADOLIG. Ton-" Brynawel. I. o I Fethlem Ephratah daeth Joseph da'i air Yn brydlon i'w drethu yng nghwmni pur Mair, Ac yno yr Iesu, yn Dduw ac yn ddyn A anwyd yn Geidwad—ni ganwn bob un.

III. Uwch meusydd Ephratah tra'n gwylied yr wyn, Bugeiliaid a glywsant rhyw seiniau llawn swyn.; Da newydd a g'awsant am eni Mab Duw. Ac aethant i'r ddinas i'w addoli mor wiw.

IV. Yn Fiaiban bach tyner, mor annwyl E,i bryd, Fe'i gwelwyd ym Methlem gan ddoethion y .byd; Anrhegion tra gwerthfawr ddygasant bob un, Gan wylaidd addoli y Duw ddaeth yn ddyn.

V. Daw doethion y ddaear a'u gwybod i gyd Yn fuan i foli lachawdwr y byd; Trysorau y gwledydd yn ddibrin a ddaw Yn deyrnged i'r Brenin mae'r byd yn ei law.

VI. Fe wawria y bore, mor hyfryd y dydd! Bydd terfyn arormes, y caeth ddaw yn rhydd; Ni sonir am ryfel, bydd pawb mewn mwyn- had, Tywysog Tangniefedd, fydd Brenin pob gwlad.

VII. Bydd geni y preseb a marw y groes Yn destyn gorfoledd i seintiau pob oes; Glan engyl a dynion yn lluoedd diri' Glodforant yr Iesu Ein Ceidwad mawr ni.

VIII. Creawdwr y bydoedd, Cynhaliwr pob peth, Mawr Lywydd ein Bywyd, Gwaredwr difeth; Ni flinwn Dy ganmol, Ti haeddi bob clod, Ar Dy Ben y bo'r goron tra'r nefoedd yn bod. Cydgan: Am hynny yn llawen ni g'anwn bob un Mae'r Baban a anwyd yn Geidwad i ddyn. Welsh Church, JOHN LEWIS. Dublin. -+-, Gwelir mewn colofn arall apel ar ran Casgl- iad y Symudiad Ymosodol gan Mr. John Owens, Y.H., Caer. Blwyddyn nodedig yw hon, nid yn unig yn hanes casgliadau, ond yn hanes argraffwyr. Gydag anhawster mawr y llwyddir i gael papur, a pharodd hynny oed- iad difrifol gyda cha.el yr adroddiadau allan. E.rfynir cydymdeimlad a chydweithrediad yr ysgrifenyddion sirol a lleol. Bydd y rhan olaf o'r adroddiadau yn cael eu hanfon cyn y 3iain o'r mis, a. dylent gyrraedd yr wythnos gyntaf o'r flwyddyn. -+ Mae gan y Parch. S. E,. Prytherch:, Nanty- moel, Ivfr (Jy!do-ro'l ac amserol vn y wasg yn Sv/yddfa'r Cymro ar C-refydd a'r Teulu.' Mae'r Bwrdd Amaethyddol yn Llundain wedi rhoddi 649 tuag at gyfrannu addysg amaethyddol i amaethwyr yn ystod y flwydd- yn nesaf. -+- -+- -+- Cyfeiriais wythnos yn ol at Gofiant Watcyn Wynn. Bydd adolygiad ar y lyfr gan yr Archdderwydd Dyfed yn un o'r rhifynau nesaf o'r Cymro.' -+- Mae argraffiad newydd o Lawlyfr Mol- iant y Bedyddwyr newydd ei gyhoeddi. Cynhwysa 382 o donau, a nifer dda 01 emynau. Ysywaith, nid yw wedi dianc heb gryn nifer o wallau, y rhai yn ddiau a gywirir yn yr ar- graffiad nesaf. Mae haner yr argraffiad cyntaf eisoes wedi ei werthu. Amrywiaeth barn geir ar bob peth. Ym Mon yr oedd cyfaill yn canmol cylchgronau y Cyfundeb yng anghyffredin. Yn Lleyn ae Eifionydd yr oedd y cymhellion yn cael eu cym- ysgu a beirniadaeth finiog i.awn gan gyfaill graddedig a blaenor. Ymhob pen y mae op- iniwn,a dyna gyfle pob golygydd. Da gennyf glywed fod yr Hybarch John Evans, Abermeurig, yn ysgrifennu cyfres o atgofion i'r Cymro.' Mae Mr. Elvans yn un o weinidogiün hynaf y Cyfundeb, ac mor gyd- nabyddus a hanes y Cyfundeb a'i arweinwyr ag odid neb yn y wlad. Er mewn pedran mawr, parha yn dirf ac iraidd, a'i lawysgrif mor glir ag erioed. O'r tuallan i Gaerdydd a chylch; dylanwad personol y rhai sydd ar y ddirprwyaeth, nid oes amheuaeth nad OIes teimlad cryf yn y wlad dros ddileu y Ddirprwyaeth Yswiriol i Gymru. Mae costau y Dirprwywyr wedi bod yn eithaf- ol, ac nid ydynt wedi tennill ymddiried y wlad. O'r tu arall teimla llawer mai colled i Gym- ru yw gwneud i ffwrdd a'r mymryn yma o ym- reolaeth. -+- -+- -+- Cylymau Cymdeithas ydyw testun dar- lith a draddbdir yng nghapel Llidiardau nos Iau gan y Parch. J. Puleston Jones, ,a,c anodd yn ami yw gwneud allan oddiwrth y testun beth fydd pennau'r ddarlith. Wrth son am hyn clywais ef yn adrodd am goedwigwr ystad y Rhiwlas yn myned i siop lyfrau yn y Bala i brynu llyfr ar Blanu Coed wedi clywed fod El- fed wedi cyhoeddi cyfrol ar y testun hwnnw. Da gennyf hysbysu fod y Parch. W. M. Jones, Birkenhead, wedi ateb yn ffafriol yr alwad gynnes a thaer i fugeilio eglwysi Llan- santffraid a Llanfechain, Maldwyn, a dder- byniodd yn ddiweddar. Dteallwn y tyr Mr. Jones ei hir gysylltiad ag eglwys Parkfield yn mis Mawrth. Dymunwn iddo lawer o lwyddiant a chysur yn ei faes newydd. Diau y bydd yn gaffaeliad mawr i, gylch Cyfarfod Misol Trefaldwyn Isaf. -+- Gwneir ymdrech neilltuol yn holl adrannau y Llywodraeth yr wythnosau hyn i leihau y treuliau ond mae yn sicr na theimla y cyhoedd effeithiau hynny yn gymaint mewn dim ac a wna ynglyn a gweithrediadau a chyfleusterau y llythyrdy. Tebygol yw y byrheir llawer ar oriau gweithio yn y llythyrdai; ac y bydd mfer i y gweithiau y danfonir llythyrau allan bob dydd yn cael eu lleihau, os nad yn cael eu tynnu ymaith yn hollol mewn rhai mannau I gwledig. Clywais bostfeistr yn un o drefi bychain Gogledd Cymru yn dweyd y lleiheir costau y dosbarth sydd dan ei ofal ef, 0 chwech i wyth ,gant o bunnau trwy yr ad-; drefniant hwn. Mae yn ddigon tebyg nad oes neb yn y dosbarth hwnnw deimla ddim ang- hyfteustra gwirioneddol oherwydd hyn. Mae copyright y Y Dehonglwr a, phob hawliau ynglyn ag ef wedi eu trosglwyddo i Mr. E. W. Evans, perchenog "Y Lladmer- ydd." Cychwynwyd y cyhoeddiad hwn yn 1903 at wasanaeth yr Y sgol Sabothol gan y Parch. John 'Morgan Jones, Ca,erdydd, ac efe oedd ei berchenog1 a'i olygydd am flynydd- oedd. Yn ddiweddar daeth Dr. Phillips yn i olygydd. Mri. Evans a Williams, Caerdydd, oedd y cyhoeddwyr er y cychwyn, ac y maent hwy a'r perchenno'g wedi gwerthu pob hawl- iau i Mr. Evans, ac unir Y Dehonghvr gyda'r "Lladmerydd ar ddechreu y flwy- ddyn newydd. -+- -+- -+- Gohebydd a ysgrifenna.—" Cyfeiriwyd yn y rhifyn d'iweddaf o'r Cymro at gysylltiad hapus y Methodistiaid a'r Eglwys Sefydledig yn Sir Aberteifi. Dichon na wyddai eich go- hebydd mai yn eglwys y M.C. Capel Afan y magwyd prifathro newydd Ysgol Ystradmeu- rig, y Parch. David John Jones, a'i briod. Yr oedd ei rieni ac yntau a'i briod yn aelodau ffyddlon o'r eglwys a'r Ysgol Sabcthol, a phan yn Ysgol Ystrad Meurig yr aeth efe drosodd i'r Eglwys Sefydledig. Enillodd wobrwyon yn arholiadau Gogiedd Aberteifi amryw weithiau. Ie, parhaed hrawdgarwch." Dywedodd Syr Isambard Owen lawer o bethau ym Mhontypridd yr wythnos ddiwedd- af haeddant yr ystyriaeth ddifrifolaf. Han- fod Addysg, meddai, yw dysgu'r efrydydd yng ngwahanol gyfnodau bywyd i ymladd yn effeithiol a'r anhawsterau ei hun gan gym- hwyso atynt yr hyn gasglodd o sylwadaeth meddyliau eraill. Nid llwyddo mewn arho!- iad yw'r prif beth, ond llwyddo yng- ngwaith bywyd, ac nid yr arholwr ddylai fod yn gyf- arwyddwr ond yr ysgolfeistr. Diau, meddai, y teimlid prindir aritn yn y wlad yn fuan, ond ymha g-ylchoedd bynnag y barnai y Llywodr- aeth yn dda gynhilo ni ddylai ar un cyfrif gyn- hiloi mewn addysg1. Mae amryw eglwysi ym Maldwyn Uchaf heb fugeiliaid ar hyn 0 bryd, nid amgen Eglwys Seisnig Llanidloes, Sychnant a Pantydwr; Gleiniant, Berthlas, a Llawryglyn, Cemaes a'r Waen; Bont a Phennant, Llanbrynmair ac erbyn yr ymddengys y nodyn hwn yn y Cym- ro bydd tymor ymddiswyddiad y Parch. El- ias Jones o gwmpas dirwyn i'r pen yn y Dref- newydd a'r eglwys yno wedi ei gadael heb fugail. Felly bydd y flwyddyn 1916 yn dod i mewn gydag o leiaf bump 0 fugeiliaid yn eis- Z!1 iau ynghylch y C.M. hwn; ac nid oes fawr son am lenwi i fyny y bylchau. Dyddorol fyddai gwybod beth yw y rheswm paham y mae rhai o'r eglwysi hyn mor hir heb yr un bugail. -+- -+- Gwneir ymdrech y misoedd hyn i wneud i ffwrdd a dau neu dri o dylotal Sir Drefaldwyn. Mae pedwar yn y sir ar hyn 0 bryd, sef yn Llanfyllin, Forden, Caersws, a Machynlleth. Mae yr awdurdodau yn y lie diweddaf a en- Z, wyd mewn trafodaeth a phobl Caersvvs yng- hylch symud y tlodion yno, fel y garllont hwythau roddi y tloty yn ysbyty i'r milvvyr. Mae pobl Forden hefyd mewn trafodaeth a'r awdurdodau milwrol gyda golwg ar wneud y ty" yno yn ysbytty, ac os felly anfonir y tlodion i Llanfyllin neu Caersws. Mae yn debyg fod tloty Forden yn un o'r rhai hynaf yn y wlad, gan ei fod wedi ei adeiladu er ys tua saith ugain mlynedd ac felly ymhell cyn i gyfraith y tlodion fel y mae yn bresennol gael ei gwneud. Mae yn y ty Ie i tua phum' cant 0 bobl. Ma,e hefyd dros fil o- dlodion wedi eu claddu yn y gladdfa perthynol i'r lie. yn ystod y tymor er pan y mae wedi ei wneud.