Y Cymro

CONGL YR ALLIANCE. GAN Y PARCH. ELLIS JONES, BANGOR Penfro yn Sycfc.! Llongyfarchwn Sir Benfro yn y ffaithi ei bod yn caelei chyhoeddi, o gwr bwy gilydd, o dan wahardd- iad yn ymarferol. Nid: yw v Bwrdd Canolog yn hepiah yn hollol. Efallai mai bob yn damaid y ceir yrbyn yr oeddym yn Nghymanfa Lerpwl yn galw am ei gael, sef cael Cymru oil wedi ei chyhoeddi yn Dalaeth i ,bwrpas sobrwydd. Diau fod rheslymau dros osod Penfro o dan waharddiad nad ydynt yn bod i'r un graddau ym Mon, Arfon a Meirion. Ond gallem ninnau ddwyn digon o resymau, ysywaith, dros yr angen am yr un fraint a gwyr 'Lloegr tuhwnt i Gymru. Y Merched Etc. Y mae'n .anodd gwybod beth i feddwl o'r merched. Dyna un ohonynt o flaen y Llys y dydd o'r bla,en am feddwi, a thystiai ei bod yn fynych. yn cae;, ei beio g.an ei phriod ei bun o fod yn feddw pan na byddai wedi cyffwrdd1 diod feddwol o gwbl: ymddengys fod menthol, mewn rhyw ffurf neu gilydd, yn cael eff- eithiau meddwol ami, yn ol ei thystiolaeth ei hiun. Ni rocldwyd un pwys i'w chwyn. :Cosbwyd hi am feddwi. Cynyddu wna meddwdod ymysg merched yn yr Iwerddon. Erfod meddwi ymysg dynion wedi llei- hau yn sylweddol yn yr Ynys honno, mae'r cynnydd yn frawychus ymysg y merched. Cyffelyb ydyw yn Sir Fflint yn ol tystiolaeth y ffigynau roddwyd ger- broh Pwyllgor iHeddgeidwadol y Si:r gan y Dr. J. H. Williams. Yn ystod y ohwarter diweddaf yr oedd 14 wedi eu cosbi am feddwdod yn y sir, an gyfer 8 y chwarter blaenorol. Pedair yn unig gosbwyd yn yr un tymor flwyddyn yn ol. Y mae y meddyg yn awgrymu ibethi yw yr achos o'r dinywiad hwn ymysg merched y sir. Yn lie dilyn yr hen arferiad da o groesawueu gilydd i'w tai drwy baratoi cwpanaid o de, rh.aid yn y dyddiau difrifol hyn ymofyn dwy neu dair botelaid o stout o'r dafarn gerllaw i wneud ■croesaw! Yn ol barn y Paflch. H. Carter, welir mewn ysgrif o'i eiddo yn y irevi-ew of 'Reviews," am y mis presennol, meddwdod merched ydyw yr unsolved problem ar hyn o bryd. Ac y mae arwyddion fod iyn awdurdodau yn ym- ddeffro. Yn Ffrainc gwaherddir gwerthu Gwirodydd i ferched a bechgyn dan oed. Ac yn y wlad hon, deallwn fod y 'Bwrdd Canolog wedi apwyntio is- bwyllgor o foneddigesau i chwilio i mewn i'r mater ac i gyfarwyddo y .Bwrdd ar y moddion i roi atalfa ar y gwaithi. Mae enwau y boneddigesau gyfansodd- ant yr Is-Bwyllgor wedi eu cyhoeddi, amryw ohonynt yn adnabyddus fel rhai yn teimlo dyddordeb ym mhethau goreu y wlad. Disgwyliwn ganfod effeith- iau daionus yn dilyn. Yr ydym wedi methu canfod fod cymaint ag un o'r boneddigesau yn meddu un math o gysylltiad a Ohymru, nac unrhyw wybodaeth arbennig o gyflwr pethau yn ein mysig. Gresyn hyn. Ond mwy difrifol na hynny ni ddeallaf fod unrhyw ymholiad swyddogol yn cael ei wneud gan yr Is- Bwyllgor i gasglu ffeithiau QI Gymru. Gallai Merched iy De iac Undeb Merched Dirwestol y Gogledd fod mewn safle i roi cryn gynorthwy. Hyderaf nad tybied ei bod yn nefoedd arnom yng Nghymru sydd yn gyfrifol am yr esgeulusÜa hwn. Mae pethiap ymhell o, fod fel y dylent, ac y gallent fod yn ein plith. Beth i'w Ddarllen? Mynych y gofynir i mi gan gyfeillion ar fedr para- toianerchiad ar gyfer rhyw amgylchiad neu gilydd am rywbeth i'w ddarllen i gyffroiÏ myfyrdod ac aw- grymu materion. Ac ystyriaf hynny yn anrhydedd a phleser. Nid oedd gennyf ddim gwell i'w gynnyg un tro na chopi o'r CYMRO. Hyderaf nad anfudd- ioL y gymwynas. Mae gennyf rywbeth amgenach i'w gynnyg y tro hwn. Nid wyf yn gwybod am ddim y byddai yn fwy buddiol i'n Hareithwyr Dirwestol ar hyn o bryd ei ddarllen yn fanwl nag Adroddiad Blynyddol yr U.K.A. am y flwyddyn newydd ddi- bennu. Paratowyd yr Adroddiad swyddogol i'w gyf- lwyno- i'r Gynhadledd flynyddol, ac y mae yn cael ei werthu am geiniog. Rhydd hanesi y flwyddyn yn gyflawn oMfle yr Alliance bid siwr. 'Gwerthfawr y tuhwnt ydy« yr hyn geir ynddo am sefyllfa pethau yn, ac o gwmpas y senedd. Cyn dal yr Alliance yn ,gyfrifol am aflwvddiant cynyg Mr. Lloyd George i brynu y Fasnach dylid bod yn siwr faint o sylwedd sydd yn y cyhuddiad.: yn ol yr Adroddiad Ihwn, y mae yn gwbl ddisail: swyddogol nac answyddogol ni chafodd Pwyllgor yr Alliance wy'bod dim oil am un- rhyw ymgais o eiddo y 'Llywodr.ae'th i symud dim yn ycyfeiriad hwn. Er, wrth gwrs, nid yw yr Adrodd- iad yn ceisio cuddio syniad.au yr Alliance am bolisi o'r fath. Ail-adroddir y rhesymau yn ei erbvn. Ceir llu o faterion pwysig eraill yn cael eu trafod yn yr Adroddiad, materion y dylai pob dirwestwr o ar- gyhoeddiad wybod yn 'eu .cylch. ..Pamffledyn gwerthfawr dros ben, eto am geiniog, ydyw "Europe's 'Revolt against Alcohol," gan y Parch..Henry Carter, Ysgrifennydd Cymdeithas Ddirwestol y Wesleyaid. I'w ,gael oddiwrthi Ch. H. Kelly, City iRoad, Llundain. Y mae yn ddiguro. fel 'iBird's' Eye View o'r hyn svdd wedi cymryd lie er dechreu y Rhyfel yn yr holl wledydd car, gelyn, ac amhleidiol. Cymer olwg lal brawychus na'r cyff- redin ohonom ar gyflwr pethau gartref tra yn dadleu yn gryf dros weinyddiad llawer mwy Llym i atal meddwdod ym Mhryd-iain, nid yw ef yn oanfod llawer o arwyddion fod meddwdod! wedi cynyddu yn ein-mysg er clechreu y RShyfel. Y Normal drink- ing wel ef yn galw am ei dorri i lawr. Bydd y pamffledyn rhagorol hwn yn werth ei brynu a'i gadw wrth law i gyfeirio ato yn y dyfodol wedi i'r 'rihyfel [yned heibio1. Ac y mae yr un sylw yn gymwysiad- at Adroddiad Swyddogol yr U.K.A. Yn Our Churches and the Drink Problem," ceir ymdriniaeth ddyddorol ar gwestiwn iy dydd" i" bob dirw%stwr, sef y cwestiwn o genedlaetholi y fasna.ch feddwol. Nid yw yn cynnwys ffeithiau newyddion, nag .argument newydd. Ond y mae yn werth ei ddar- llen er hynny, yn enwedig gan ddirwestwyr ieuainc. Y m.ae yn gryf yn erbyn prynu y Fasnach. Darllen- wyd cynnwys, y Pamffled gan J. W. Hopkins o flaen Cyngor Eglwysi Rthyddion Glo'ucester-ryw'bryd ym mis Medi. Ei bris yw ceiniog. Cyhoeddwyd gan Brooke, 2, Westgate St., Glouctster.

ABERHONDDXJ. Cymro—genedigol o Talgarthi—ydyw Mr. E. Brecon Powell, un o'r awdurdodau uwchaf ar y torpedo, fu yn darlithio yn Aberhonddu, yrwyth- nos ddiweddaf ar Whitehead Torpedoes." Yn ys- tod ei qraith gwnaetih sylw hynod ddyddoro: i Gym- ry, sef mae Cymro o'r enw Jones ddarganfyddodd y gyroscope ar 'ba un y dibyna y '.Torpedo ei gwrs uniawn. Ond hawlia Liundain fangre ei en, edigaeth. Ysgrifenna Gohebydd Nid yweich nodiad yr wythnos yma parthed yr Henadur Wright, dirprwy faer Aberhonddu llynedd, yn hollol gywir. Bed- yddiwr, ac nid Methodist Wesleya-idd ydyw yr Henadur. Parthed maer newydd Aberhonddu, y Cynghorydd Gwilym T. Jones (M,adog Fychan), bu yn selog dros. ei Ytmneilltuaeth drwy fyned, a'r gorff- onaeth i wasanaeth arbennig gynhaliwyd yng ngli-apel Bethel ( iM.C.) prynhawn y Sul cyntaf wedi ei dde- wisiad yn faer. M.ae'r eglwys yn bresennol heb weinidog, ond ibuwyd yn ffodus i gael gwasanaeth y Parch. John Roberts, M.A., gweinidog Pembroke Road, Caerdydd, i draddodi yr anerchiad. Yr oedd cynulliad mawr-y mwyaf gaed. ym Methel er y Sas- siwn yn 1911, ac yr oedd yr olygfa o weled yr hen gapel yn llawn am unw.aith yn un danawiadol iawn. Ni raid dweyd i'n Parch. John Roberts draddodi pre- geth amserol a tharawiadol. Gwnaeth argraff dcloin iawn ar ygorfforae-th-y mwyafrif ohonynt yn Eglwyswyr. M.ae Mr. Gwilym Jones wedi penod'i y cyn-f.aer (Mr. Evan Morgan) yn ddiriprwy iddo.

CAERNARFON A'R CYLCH Dydd Mercher bu .farw un o ddynion rhagor.af Caernarfon, sef Mr. John Williams, South Pen'rallt, yn 83 m'wydd oed. Yr oedd yn flaenor yn eglwys y M'ethodistiaid Seisnig, Castle Square. Brodor o Milford Haven ydoedd, a daeth. i Gaernarfon 30 mlynedd vn ol. Gyda'i feibion dechreuodd fusnes. fel asiedydd a chymerwr. Yr oedd yn un o grefft- wyr goreu y cylch. Beirniadai ef a'i frawd.—Mr. James Williams—y gwaith coed mewn Eisteddfod Genedlaethol gynhaliwyd yng N ghaernarfon o dro i dro. Gedy un feTch ,Mrs.. Tudno Roberts, Pool St.), a phedwar o feibion i alaru eu colled. Cymerodd yr angladd le ym.mynwent Llan'beblig, brynhawn dydd Sadwrn, y Parch. D. Hughes, M.A. (ei weinidog) yn gwasanaethu. Nos Sul diweddaf cynhaliwyd cyngherdd cysegr- edig yng nghapel Cenhadol Siloh Bach, dan lywydd- iaeth Mr. Thomasi Jones, Gelert St. Cymerwyd rhan gan Miss Kate 'Morton Jones', Master J. Elias Rob- erts, Mri. W. ILloyd IRoberts, T. Jones (Mark Lane), ac loan H. Lloyd. Cyfeiliwyd gan Mr. W. R. Wil- liams, Bangor St. Y mae arolygydd ac ysgrifennydd Ysgol Sul Castle Square (M.C. iseisnig), wedi ymuno a'r fyddin. Anfonodd eglwys Salem (A.), 72 o lythyrau i ael- odau a gwrandawyr yr eglwys sydd yn gwasanaethu eu gwlad. Arwyddwyd yr oil ohonynt g.an y Parch. D. Stanley Jones '(gweinidog). Caed atebiad oddi- wrth rai yn mawr ddiolch am y llythyrau. Y mae aelodau y Y.W.C.A., Caernarfon, yn gwnio ac yn gwneud nwydd.au i garcharorion Pryd- einig yn yr Almaen. Nos, Fercher diweddaf agorwyd Cymdeithas Len- yddol Siloh (M.C.), pryd y caed darlith addysgiad- ol gan y Parch. J. E. Hughies, M.A., B.D., ynglyn a'r Rbyfel. Dydd Mawrth cyrhaeddodd y Parch. T. Camwy Evans (gweinidoig newydd eglwys Pendref (A.), a'i briod i Gaernarfon. Bu Mr. Evans ar ymweliad a'i deulu ym Mhatagonia. Drwg gennym gofnodi marwolaeth Mrs. Ellen Ellis (gweddw y Parch. Williams Ellis, gweinidog y M.C. ymMeddgelert, yr hyn a gymerodd le yn Hafren, Vaynol St., Caernarfon, a hi yn 69 mlwydd oed. Bu yn nychiu am amser maith. Yr oedd yn gymeriad rhagorol. Cymerodd yn angladd le ym Meddgelert dydd Mercher. Gwasana-ethwyd gan y P.archn. John —'Owen, M.A., iDavid Hughes, 'M.A. (Caernarfon), ac R. Pryse Ellis (Beddgelert). Dydd rMercher, yng nghapel Siloh- (M.,C.), Caernar- fon, y Parch. J. E. Hughes, M.A., B.D., yn gwein- yddu, priodwyd Mr. J. Iorwelith Hughes, llyfrwerthi- ydd', &c., 'Pool St., a Miss Mattie Lancett (merch Mrs. Lancett, 5, .Victoria St.), y ddau o Gaer- narfon. Rhoddwyd. y briodasferch ymaith gan ei brawd-Private Tom Lancett (2/6 R.W.F.). Y for- wyn briodas ydoedd Miss. Florence M. E. iLancett (chwaer y briodasferch), tra mai y gWaSr ydoedd Gunner Morris Hughes, Pool St., Caernarfon. Yr oedd yr anrhegion yn niferus a chostfawr. 0 flaen aelodAu 'Cymdeithas Lenyddol Engedi (M.,C.), traddododd y Parch. John Owen, M.A. (y gweinidog) yr ail o gyfres o ddarlithiau ar Galfin- iaeth.' Caed sylwadau pellach gan y Mri. R. E,. Hughes, Wm. Griffith (Shop y Mount), ac Owen Jones, (New St.). Nos Sul, o flaen Bnawdoliaeth. Bangor, traddododd Mr. Ellis, W. Davies, A.S., anerchiad rhagorol ar Rai o Agweddau Cymdeithasol y iRhyfel." Llyw- yddwyd gan Syr Henry Lewis, Y.H. Parch. T. J. Jones, B.A., Brynmawr, a Mr. Henry Jones, Engedi, a ddewiswyd yn llywyddion y Cyf- arfod Misol am y flwyddyn nesaf,

——————————————— Dam" dirt away, -HT GQ .ry,.1' l>aS"t' 1