The Cambrian News and Merionethshire Standard

The League of Nations. A "WILSON" CHAIR AT ABERYSTWYTH. MAJOR D. DA VIES, OFFERS 220,000. Major David Davies, M.P., has addressed the following letter to Sir John Williams, President of the University College of Wales, Aberyst- wyth. 5th December, 1918. My dear Sir John.—The armi.-tice has been signed, and the statesmen of the nation will soon assemble to undertake the task cf con- eluding ttie pact of peace which we all ardently hope will herald in a new world freed from the menace of war. Out of their deliberations our supreme desire is to see established a league of free peoples for the maintainance of interna- tional right and the enforcement, of international duty. Beyond all material preparaton and all territorial adjustments, this foundation of a righteous peace among civilised States may prove to be the mo?t perrmnent and most valu- able result of the war. Tin plenipotentiaries at the Peace Conference can lay the foundation I of the league of free peoples, but they cannot rear the Temple of Peace. That is the task of ¡ the coming gen ration, and for its achievement I we shrill need consecrated energy, goodwill, knowledge, and enlightened public opinion in all countries. Old problems must be con- fronted in a new spirit, insular and vested pre- judices must be removed, understanding and toleration need to be greatly developed It is ani immense task. and a myriad agencies will be required to discharge it. Among these must be our universities and our own University of Wales, whose sons have so freely laid down their lives in the morning of their days, and whose memory our little nation will wish to cherish for all time. It has occurred to my sisters and myself that the University of Wales and the Council of the College may be willing to found a Chair of In- ternational Politics at Aberystwyth in memory of the fallen students of our University for the study of those related problems of law and politics, of ethics and economics, which are raised by the project of a League of Nations, and for the encouragement, of a truer under- standing of civilisations other than our own. We are prepared to contribute to this object the sum of E20,000, and we would be glad, if our proposal is accepted, that, the Chair should he associated with the illustrious name of Pr:s"ds-nt Wilson. PRESS COMMENTS. "South Wales Daily News." There could be no finer memorial to the Welsh students who have fallen in the war, and no greater service to the cause of peace. Not many months ago, when peace seemed far off, everybodv paid lip homage to the' League of Nations. If a stateseman dared to say a word against it he was promptly called upon by public opinion to make a full recantation. To- day. however, when victory has been won under circumstances which no one had foreseen, the League of Nations has b thrust into the background, and a few time-serving politicians who have never troubled to study the subject are now pouring ridicult upon it or, worse still, damning it with faint praise. "Western Mail." The offer will no doubt be accepted by the University, which will thereby be placed in the forefront of such institutions where the prob- lems of world politics are studied and ex- pounded. The need for such treatment of the subject is no new thing to the student of affairs; but it has become more apparent in the League of Nations discussion. Nothing is easier than to devise paper constitutions, paper laws and paper agreements: nothing is more difficult than to adapt political theory to the variable and wayward setting of human nature. It bewilders the political theorist, and the political enthuiast to be confronted with these elusive political factors: and when we remember the ardour with which Major David Davies has undertaken the advocacy of the League of Nations it is interesting, not to say surprising, to find him pleading-in connection with his munificent offer to the University of Wales—for the study of those related problems of law and politics, of ethics and economics which are raised by the project of a League of Nations, It is most undesirable that offenders against the peace of the world and the sta.nd-

Y Golofn Gymraeg. AR LANNAU'R RHINE. Mae byddinoedd y C/ughreiriaid wedi gadael y tir diffalh ar ol, ac wedi cyrraedd hyd at ganol gwlad yr Almaen, lie nad oes, ar yr wyneb, unrliyw arwyddion o'r brwydro chwerw sydd newydd ei atal. Mae'r milwyr, ar hyd y holl ftorcld, wedi croesi'r llineil derfyn, ac yn anelu'n gytlym am lannau'r Rhine. Mae'n wir nad oes lawr iawn o groeso yn eu haros yn y rhanbarth hwn, eithr er hynny i gyd nid oes dim argoei ychwaith fod v trigohon yn antoddlon ar eu sefyllfa. Dywedir nad yw'r parthau hyn wedi dioddef ond ychydig iawn, a bod, yn ymddan- gosiadol, ddigon o fwyd at wasanaeth y bobi. Os felly, mae'r cais taer a wnaed beth amser yn ol gan awdudodau r Almaen am gyflenwad bwyd yn colli ychydig mewn grym. Mae'n ddichonadwy, er hynny, nad yw cyflwr y rhanbarth hwn yn ddanghoseg gywir o'r sef- yllfa mewn rhanbarthau eraill, ac maen'n ddiau nad oes yn yr Almaen i gyd wlad amaethyddol mor ffrwythlon a glannau'r Rhine. 0 gyfeir- iadau eraill daw'r hanes y bydd yr Almaen wedi gorffen yr holl fwydydd sydd ganddi cyn diwedd Mis Mawrth, ac y bydd ar ol hynny yn hollol ar drugaredd y Cynghreiriaid. Os gwir hynny, fe brawf y buasau'n rhaid i'r Almaen fod wedi rhoddi i fyny cyn y gwanwyn, oblegid newyn, hyd yn oed pe na bai ei milwyr wedi trechu ar y maes. CODI'R LLEN. Yn rhai o adroddiadau swyddogol Bavaria, un o'r gwledydd sydd yn gysylltiiedig a,"T Almaen, a gyhoeddwyd ychydig ddyddiau yn ol, codir cryn lawer o'r lien oddiar weithrediadau awdurdodau'r Almaen yng Ngorffennaf, 1914, a ddanghosir yn eglur ddigon ar bwy y mae'r cyfrifoldeb mwyaf am gychwyn y rhyfel. Yn unpeth mynegir fod yr amodau a osodwyd ar Serbia wedi eu cynllunio yn y fath fodd ag i arwain i rhyfel, a bod y Caiser a'i ganlynwyr wedi rhoddi caniatad i Awstria weithredu fel y mynnai, hyd yn oed ar draul dwyn Rwsia i fewn i'r gynnen. Dywed yr adroddiad ymhellach fod trefniadau'r Almaen wedi eu paratoi ymlaen llaw modd y galiasai dwjdlo'r byd fod y cwbl wedi syrthio arno yn annisgwyl, ac nid oedd absenoldeb y Caiser a phenaethiaid y fyddin, yn yr amser cyfwng hwnnw, ond rhan o'r cynllun hwnnw a. ffordd gyfrwys yr Almaen i daflu llwch i lygaid y cenhedloedd eraill. Yr oedd yr Almaen, ebe'r adroddiad, yn cyfrif ar amharodrwydd Ffrainc i'w darostwng ymhen pedair wythnos, eithr er dechreu o'r brwydro yn union yn ol arfaeth y Caiser, fe gymerodd bedair blynedd, ac nid pedair wythnos, i'w ddwyn i ben. SEFYLLFA'R CAISER. Mae'n amlwg fod y Cynghreiriaid a'u bryd ar ddal gafael yn y Caiser a'u bed yn awydddus i'w osod ar ryw fath o brawf am y rhan a gymerodd i gychwyn y rhyfel. Dyna, o kuaf, yw ffrwyth y cynhadleddau sydd newydd eu cynnal yn Llundain ynglyn a'r mater, gan nad beth yw barn Holland arno. Mae'n hysbys yn awr mai ar ol bod yn Holland am bythefnos yr arwyddodd y Caiser y llythyr yn rhoddi i fyny ei goron a'i awdurdod. Fe ddihangodd i Hot- lan, felly, fel brenin yr Ymerhodraeth Ellmyneg ac fel pennaetih ei byddinoedd, ac yna yn ol y gyfraitil rhwngwladwriaetho], nid yw'r Caiser namyn carchoror ac o fewn awdurdod y Cynghreiriaid. Dywed rhai nad oes hanes o'r blaen am ddwvn Dvwodraethwr darostvneredie gerbron gorsedd barn am ei ddrwg-weithred- cedd. Hwyrach nad es, ond yn sicr nid yw yn rhy hwyr i ddechreu, a dyna yr unig ffordd effeithiol i a.tal drwg-weithredoedd cyffelyb yn y dyfodol. Mae'r Caiser a'r Tywysog yn pro- testio'n gryf nad oedd ganddynt hwy unrhyw ran bersonol yn nechreuad y rhyfel, ac nad oedd amynt hwy awydd am rhyfel o gwbl. Eithr gwahanol iawn y dengys hanes y pedair blynedd diweddaf. CYMHARI'R PLEIDIAU. Yn awr pan osodir gerbron y wlad hawliau Llywodraetll Gyd-bleidiol, nid annicldorol yw ceisio cymharu cryfder y gwahanol bleidiau gwleidyddol adcg yr etholiad yn Rhagfyr, 1910, ac ar ol hynny. Y pryd hwnnw yr oedd gan y Rhyddfrydwyr a'r Undebwyr yr un nifer, sef, deucant a degain namyn dau, ac yr oedd dau a deugain o gynrychiolwyr Llafur a phedwar ugain a phedwar o Genedlaetholwyr yn gwneuthur i fyny y chwe cihant a thrigain a deg. Erbyn Awst, 1914, sef, adeg dechreuad y rhyfel, yr oedd deuddeg o aelodau newyddion wedi eu hychwanegu at nifer yr Undebwyr, a'r Rhyddfrydwyr, trwy hynny, wedi colli naw, a'r Blaid Lafur tri. Yr oedd rhif v Gwvddelod. wrth gwrs, yn aros yn ddigyfnewid. Erbyn Taehwed eleni, yr oedd ychydig o gyfnewiadau eraill yng nghyfansoddiad y Senedd. Yr oedd Undebwyr wedi colli dau, y Rhydfrydwyr wedi colli tri, a'r Blaid Lafur un, a chynrychiola'r chwech hyn a gollwyd gan y tair blaid flaenorol, blaid newydd a alwent ei hunain yn Blaid Gened laethol. Rhanasai'r Gwyddelod hwythau yn ddwyblaid, pedwar ugain, namyn dau, yn aros tan yr hen faner, a'r chwech newydd yn anwesu credo'r Sinn Feiners. PLA'R GWLEDYDD. Mae pla'r infliwensa wedi ail gydio drachefn yn y wlad, ac nid oes ardal gwrr-bwy-gilydd heb deimlo yn drwm oddiwrtho. Mae marwolaethau yn gyffredin iawn vmliob man, ac yn yr ardal- oedd poblog annichon yw cael v cyfleusterau priodol i gladdu'r meirw y tu mewn i'r amser arferol. Yn anffodus y mae nifer fawr iawn o'n meddygon yng ngwasanaeth y fyddin, ac y mae'n amhosibl i'r sawl sydd gartre roddi'r sylw dyladwy i'r cleifion. Gwneir trefniadau, er hynny, i ryddhau ar fyrder lawer o'r meddygon sydd yn Ffrainc a gwledydd eraill er mwyn eyfai-fod a'r angen mawr am danynt yn mhob rhan o'r wlad. Gan nad beth yw'r achos am yr afiechyd dinistriol hwn, nid yw yn gyfyng- edig i un glad, ac nid oes genedl yn Ewrop heb ddioddef yn drwm oddiwrtho. Ac nid yn unig y tir yma i'r cyhydedd y taena ei wenwyn. AG I T' t i "i^rau aaiweaa yr wythnos fod dros hanner can mil eisoes wedi marw oddi- wrtho yn Neheubarth Africa, a bod y difrod waethaf yn ymhlith y brodorion. Fe welir, felly, sut y gall pla o'r fath hwn wneuthur,' mewn ychydig wythnosau, gymaint o ddinistr ag a wnaed mewn cynifer o fisoedd ar faesv heldrin mewn hanes. Cynhygir llawer a resvmau dros darddiad yr afiechyd, eithr y mae dlrgel- wch mawr yn aros o hyd o'i amgylch, a phan dreuddiq yn ddigon dwfn i wennuno'r gwaed nid wr-tho* y ydS iawn 0 obaith am adferiad oddi- I

:.< Newyddion yr Wythnos. Mynegir fod chwe mil o bersonau wedi marw o'r inffliwensa yn Samoa. Y mae dros 30,000 a garcharorion rhyfel yn gwithio ar y tir yng Nghymru a Lloegr. Mae Llynges Twrci wedi ei rhoddi i h-nny i'r Cynghreiriaid Dechreuir cyfrif y pleidleisiau yn yr ethol- iad brydnawn dydd Sadwrn, Rhagfyr 28ain. Gwneir trefniadau i lawer o filwyr sydd yn y gwlad hon gael dod adref am ychydig ddyddiau I dros wyliau'r Nadolig. Gwrthododd pum cant o denantiaid Cyngor Trefol Coventry dalu eu rhenti hyd nes y ceir gwybod faint gostiodd eu tai Gollwyd llongau yn cludo i gyd 15,053,000 o dunelli yn ystod y rliyfel yn benaf trwy waith y cychod Germanaidd Dydd Sadwrn aetli 100,000 a weithwyr cotwn Lancashire ar streic. Gofynant am 40 y cant o godiad yn ei cyflogau. Dywedodd Arglwydd Buxton fod hanner cant I o fiJoedd wedi' marw o'r inffliwensa yn Ne Affrig Bydd itbawb gael chwarter pwys yn rhagor o siwgwr am yr wythnos yn diweddu Rhagfyr 21ain. I Dywedir fod yr America yn gwneyd trefn- iadau i ddefnyddio ei hawyrenau i gludo lly- thyrau. I Y mae Mr. David Davies, A.S a'i chwiorydd, Llandinam, wedi rhoi £ 2Qj000 at addysgu gwleidyddiaeth rhyngwladwriaethol yng Ngholeg Aberystwyth. Aeth dwy fil o Belgiaid sydd wedi bod yn gweithio yn Durham yn ystod y rhyfel adref i'w gwlad eu huain dydd Sadwrn. Mynegir fod y Tyrciaid wedi llofruddio degau o filoedd o Armeniaid yn nhalaeth Trans Caucasia ac yn Baku. Rhaid anfon parseli i milwyr yn Itali ar neu cyn Rhagfyr 9fed, i gyrraedd erbyn y Nadolig, ac ac y 14eg i Ffrainc, Belgium, a Germani. Mewn 96 o drefi yn Lloegr a Chymru bu farw 5,119 o bobl oddiwrth yr inffliwensa yn ystod yr wythnos ddiweddaf, mwy o dri-ar-ddeg na'r wythnos flaenorol. Dydd Sadwrn yw dydd y polie yn yr etholiad gyffredinol. Y mae 107 o aelodau wedi eu dychwelyd yn ddiwrthwynebiad ac y mae mwy- afrif y Gydweinyddiaeth (Coalition yn barod yn 33. Wedi bygwth streic, y mae gweithwyr y rheiL ffyrdd wedi sicrhau cynllun gwaith o wyth awr. Trwy y cadoediad achubwyd 50,000 o fechgyn a dynion rhag myned i'r fyddin. Y mae 19,000 o filwyr Americanaidd wedi myned yn ol i'w gwlad yn barod. Yr wythnos ddiweddaf bu farw 942 o ber- senau o'r inffliwensa yn Llundain. Yr wyth- nos gynt bu farw 1,178, a'r ddwy wythnos cyn hynny 1,665 a 2,443. Yn mhrif drefi Lloegr a Chymru bu farw 23.998 o bersonau yn ystod y bedair wythnos ddiweddaf. Mynegir fod gwertii Uongau a'u llwvthi a "ndliwydan y Germaniaid yn ystod v rhyfel yo £ 300,000.000. Gwerth y llongau Germanaidd ddaethant i'n dwylaw ni yw £ 90,000,000. Mae llawer o earcharorion oeddyn vn Awstria wedi cyrraedd i'r wlad hon. Dywedir eu bod wedi cael llawer well triniaeth yno nag a ?afodd y rhai oedd yn garcharorion yn yr Almaen. Yn Leeds cyhuddwyd dau filwr ieuanc, un yn hedair-ar-bymthen, a'r llall yn ddwy-ar-hii gain, o lolruadio dynes mewn machnachdy yn Pone- fract. Cafwyd y ddau yn euog, a dedfrydwyd hwy i farwolaeth. Mynega adrau o'r Llywodraeth sydd yn ceisio hyrwyddo cynhildeb yn y wlad fod pobl yn y wlad hon yn taflu i'r tomenau 3,00,0000 o dunelli o cinders rhagorol, 45,000 tunell o wydr toredig, 58,000 tunnell o bapur, a 92,000 o dunell o dyniau. Maent yn awr wedi pender- fynu gwneud defnydd o'r petliau hyn ac yn trefnu i'w casglu. Adroddir fod llai o 16,500,000 tunell o lo wedi ei godi yn y De yn ystod y 40 wythnos gyntai o'r liwyddyn hou o'i gymharu a'r uu cylnod y llynedd. Ifu ystod mis Hydref diweddaf cou- wyd L'1,89u,6uv turmell o 10 o'i gymharu it iy,i59,0UU tunuell yr un mis y llyuedd. Mae glowyr y De yn codi liai o tua 11 y cant o lo eleni na r llynedd, ac y mae rliagolygon am blinder diliiiol ut y gaeaf. Adroddir am g'yiiwr uifrifol milwr ieuauc o WreesairL, yr tiwa a gyrhaeddodd adrel wedi ei ryddhau or Almaen, lie bu yn garcliaror am lisoedd. Yr oedd mewn cyllwr gresynus, ac yr oedd ei rieni wedi eu brawychu pan welsant ef, ac ni bu fyw ond ychydig oriau wedi iddo gyrraedd gartref. Pan gyrnaeddodd i Dover bu iddo gael ei archwilio gan feddygon, ond er d- gyflwr truenue bti iddynt ei basio feL yn gyinwys i deithio'r holl Ifordd i'w gartref yn Wiecsam. Yr oedd mewn cyflwr mor resynus fel y bu iddo gymeryd dwy awr i ymlusgo o'r orsaf i'w gartref-pellder o dri chwarter milltir. Ni dderbynir parseli yn y Llythyrdy i gar- charorion Prydeinig na Chynghreiriol sydd mewu gwersyllfaoedd gelyniaethus, neu mewn gwled- ydd amhlexdiol. Ar hyn o bryd y mae'n am- hosibl anfon llythyrau i garcharorion sydd yn Germani, na roddi sicrwydd y gellir anfon rhai i garciia:orion sydd yn Awstria, Twrci, na Bwl- garia, yn cael eu newid. Anogir y cyhoedd i beidio ysgrifenu atynt hyd nes y clywant ym- bellach oddiwrthynt, neu hyd nes y cant rybudd pellach. POB LLAWENYDD! Trwm, fy nghyfaill, faich dy ofnau, Ambell ddydd; Ond mae'r Iesu'n sychu'r dagrau, Ar dy rudd; Beth yw angerdd y ffwrne:siau-- Yn y gwres? Dim ond "hawl" i'n cyfaill goru Ddod yn nes. Tywyll fyd, ond disglaer wybren: Blentyr Duw; Duach gwmwl, gloewach heulwen- Dyna yw; P'le mae'r nef, a'i gynnau gwynion p"- Meddi di; "Cario'r groes a'i chyfri'n goron"- Dyna hi J.J., Drefnewydd. Y mae y rhyfel drosodd, a'r wlad yn gyffre- dinol yn diolch am hynny. Ond pan oeddem ynghanol ein Uawenydd daeth angeu >-mewn agwedd arall i'u plith gan fedi hen ac ieuanc. A pharha i fedi. Yn yr gorffenol bu y wlad hon yn rhydd odiaeth oddiwrth glefydau; ond, heddyw, nychir hi o gwr i gwr gan glefyd na all y gallu meddygol mwyaf ei drin. Bellach, y mae wedi gwneud ei waith marwol am dros fis, ac nid oes argo-el ei fod yn cilio. Yn wir, y mae ffyrniced heddyw ag y bu o gwbl: a'r agwedd ddifrifolaf ynglyn ag ef yw ei fod yn codi ei ben eilwaith mewn llawer ardal. Gwyddom am glefydau yn dod ac yn cilio, ond nid felly yr inffliwensa. Dod, cilio, a dycb- welyd yw ei hanes ef; a phob tro y daw dwg ddychryn gydag ef. A mwy na dychryn, y mae ei lwybr yn ddu gan nifer ei laddedigion. Ac nid yn y wlad hon y mae ffvrnisaf. Daw newydd o ynys Samoa yr wythnos hon fod chwe mil o'r ynyswyr wedi cwympo yn aberth iddo. Ar yr olwg gyntaf ni ymddengys hyn yn ddifrifol iawn gan fod miloedd lawer wedi marw ohono yn ein gwlad ni. Ond pan gofir nad yw t.rigol- ion Samoa ond 35,000, y mae y newydd yn un difrifol o'r eithaf. Ystyrier am ftiniid-iin ran o chwech o'boblogaeth wedi ei dwyn ymaith ar amrantiad megis! Ac nid Samoa yn unig svdd wedi ei tharo drymed a hyn. Yn Cape Town bu farw pum mil o bersonau mewn pyth- fenos, a daw newyddion cvflelyb o bob cwr o'r byd. Nid yw hinsawdd gwlad yn (gwneud "wahaniaeth o gwbl, oblegid cawn y clefyd yn Greenland, gwlad oer, uclied ei ben, ac vn Xe Affrica gwlad gynhes. A OES YMWARED? A oes modd vmwared? Dyma y cwe^tiwn a ofynlr yn gyffredinol. Hyd vn hvn nin oes ateb boddhaol wedi ei roi. Tvbed nad oes gan wyddoniaeth yr ugeinfed ganrif fodd i ddifodi'r olefyd ? Y mae'r haint gyda ni bellach ers yn agos i ddal: fis. a hyd v gwyddom nid oes wybodaeth etc beth yw ei achos. Y mae un peth yn amlwg. sef, mai yn Iwrob y cychwyn- odd. A o-s a fvno y rhyfel ago ef? Niil cwes- tiwn ffwag yw hwn. yn enwedig pan goflwn na fu glefyd tebvgr iddo yn eiti gwlad o'r blaen. Gel wir ef yn inffliwensa, ond anhebvg iawn i'r inffliwensa gvnt ydyw. Am hwnnw siaradem yn ysvafn-nid oedd 'w ofni lawer. Ond am y i clefyd hwn v ,a4e ei g-yffyrddin.d mor farwol fel n^s srall dvn lai na arswvdo pan feddwl am dano. DaW "fheddyw^ 11a,ddl yforu. Ie. Hadd denlnoedd cvfan. A'r hyn svdd vn hvnod vnelvn asr ef vw. mni ar y crvf v rhvdd ei law eyntaf. Da hvnny. oblegfid siawns wael sydd can y rwan i'w wrtlivvnebu cwvmp ef "n aberth rhwydd iddo. Eto. goofynwn a oes modd capl vmwared a? ef? A vw v Llvwo^-rneth vn fwnei'd porteth n a.11 i'w ffrwvnop OFnwn nad vw. Ar "to, nid oes ddim vn lifeddu niwv o ,1w, Os: n'1, wne:r rhywbeth. a hvnnv ar fyder, bvdd v ea.nlyniadau vn ddifrifol i'r eithaf Y mae nifer y marwolaethau yn barod yn ddychryn, ac yn ol oob golwg nid yw y I

Bwyd y Byd ar 01 y Rhyfel. l Gan MR. J. R CLYNES, A.S. III.—GOFYNION Y DYFODOL. Drwy ofal a threfn, a chynildeb, cadwv bwyd ymhob cwpbwrdd drwy'r deyrnas hon ar hyd y pedair blynedd rliylel. Bydd yn gofyn yr un gotal, tretn, a chynhildeb yn y dyiodol os ydym am gadw y cwpbwrdd rhag myned yn wag ar ol cael heddweh. Em Bam. Defnyddir tua chwe miliwn a hanner o dunelli o flawd bob blvvyddyn at wneyd bar. i drigolion y deyrnas. Nid oeddem Cjn y rhyfel yn codi mwy nag un pwys o bob tri a ddefnyddiem. Deuai y gweddill oil o wledydd tramor. Dwy ffordd y sydd i sicrhau cyftenwad ddigonol o hyn allan, sef, yn gyntaf, bod yn gynnil mewn defnyddio yr, Jliyn syddl gennym, ac yn ail gwneyd i'r tir gynhyrchu mwy. Gellir cynhilo mewn dwy ffordd, sef, (1), drwy beidio gwastraffu dim o'r yd a felir; a (2), drwy droi mwy o flawd at wasanaeth dyn a llai at asanaeth anifail. Am(l) Emllwyd Uynedd 600000 tunell o flawd a arferid gynt ei droi o'r neiUdu at amcanion eraill na gwneud bara. Sonir ym- hellach isod am (2), Mae dwy ffordd hefyd i wneyd i'r tir gynhyrchu mwy, sef, (1), drwy hau ychwaneg o dir, a (2), drwy wella ein dUll o amaethu, fel ag i gael trymach criydau. Gwneir y cyntaf o'r ddau yn bennaf drwy allot- ments. Ceir dros filiwn o'r cyfryw na ments. Ceir dros filiwll o'r cyfryw na freuddwydiau neb am danynt cyn y rhyfel. Gwnaeth y miliwn hyn lawer i gynorthwyo ein milwyr dewr i drechu'r Germaniaid. Am yr ail ffordd, dibynir i raddau pell ar arbrawfiadau dysgedigion. Er engraiftt, mae y Proffeswr Priggen yn Nghaer Grawnt wedi llwyddo i gael math newydd o wenith yr hwn a gynhyrcha. amryw fwsieli yr acer, yn fwy o gwnd nag a wna unrhyw wenith sydd yn awr ar y farchnad. Bydd ychwanegu dim ond pum bwsiel o wenith at gnwd presennol pob acer yn golygu ychwan- egu miliwn o dunelli bob blwyddyn at gnwd y deyrnas. Ein Cig. Danghoswyd yr wythnos diweddaf rai or an- hawsterau i gynhyrchu cig gartref. Dengys profiad y pedair blynedd diweddaf mai dull treulfawr iawn yw i ni dadforio bwyd ani- feiliaid o wledydd pell at besgu anifeiliaid gar- tref. Rhatach o lawer ymhob ystyr yw gadael i'r gwledydd tramor lie y codir y' bwyd ei ddefnyddio yno i besgu anifeiliaid, ac yna i anfon y cig i ni. Danghoswyd tro ar ol tro mai un o anhwasterau mawr i gadw'r cwpbwrdd bwyd yn llawn yw diffyg llongau i gludo o wledydd pell yr hyn sydd arnom angen. Dan- ghoswyd fod eidon yn y wlad hon yn gofyn cael 64 pwys a fwyd sych, "dry fodder' i gyn- hyrchu un pwys o gig. Amlwg yw ei bod yn rhwyddach ac yn rhatach i gludo. pwys o gig dros y mor nag ydyw i gludo 64 pwys o twyd anifeil- iaid. Mae yr un peth o ran egwyddor, er fod y ffigyrau yn wahanol, am bob math o'gig. A siarad yn gyffredinol arferem ddadforio dwy dunell o yd at fwyd anifeiliaid yn y wlad hon am bob un tunell a ddadforiem at" fwyd dyn. Dywed synwyr cyffredin felly, os ydym ani gynh;lo yn ein Hongau, mae gadael i'r anifeil- ia;id gael en pesgu yn y gwledydd He y codir digon o fwyd iddynt yw y peth goreu-ac i nmnau gludo'r cug oddiyno i'r wlad hon. Ystordai Cig a<; Ysguboriau Yd. Cyfyd hyn, drachefn, gwestiwn arall a was- gwyd arnom gan y rhyfel—sef, pa fodd i ddar- pltru yn amser liawnder ar gyfer amser prin- der. Gwnaeth Joseph yn yr Aifft gynt ystordai brenhinol i gasglu ynddynt ffrwyth y saith mlynedd llawn at angen y saith n lynedd newyn. Gwnai lien drigolion Peru gynt yn un modd. Yr oedd ganddynt hwy yn yr ysguboriau cen- hedlaethol ddigon o ddefnydd bara am amryw flynyddoedd i ddod. Rhaid i ninnau wneyd yn gyffelyb. Pe baem wedi gwneyd cyn y rhyfel buasai'r Germaniaid wedi torri eu calonnau am ein newynu cyn dechreu gyrru'r submarines allan. Mae y cwestiwn o gadw cig yn addas 1 i? yJ\ y yn yn un lnwy anhawdd. Rhaid wrth ddau fath o ddarpa-riaeth n:ewn ystordai at gadw cig, sef, ystorJai oer (cold storage) ac ystordai rhew (freezing chambers). Mae gwyddor wedi ein dysgu pa fodd i wneyd y ddau. Golyga y (yntaf adeilad Ue y gellir cadw cig yn ffres am a.mser penodol, o: d byrr. 0 ddiffyg y cyfryw aeth miloedd o dunelli o gig rhagorol yn ofer y llynedd, a gorfu ei ddefnyddio yn wrtaith i'r tir yn He yn fwyd i rldyn. Gol- yga yr ail, yr ystordy rhew, cldarpariaeth i rewi y cig can gynted ag y lleddir ef: ceidw felly yn ffress, gyda gofal, am amser amhenodol. Pan geir digon o ddarpariath o'r ddau uchod dylai ein cig- am y dyfodol fod yn vmarferol ddiogel. Beiir Gweinyddiieth y P.wyd weithian am ei bod yn rheoli marclinad cvnnyrch cirtef, megys tatws a ffrwvthau, can erfodi eu gwerthu yn neu mor agos ag y gellir i'r ardal lie y codir. Amcari v trefniant hwn yw cvnhilo cludiad. Gwastraff ynfyd fuasai rh„!0 ilo o Gaergybi i'w werthu yng Nghaer lydd, cyffelyb wastraff fuasai cludo cvnnyrch fferm o Gacrdvdd i'w werthu yn Sir Fon.

Machynlleth Protest. AGAINST ABOLITION OF GUARDIANS. r>A<\ ? me" ting of the Machynlleth «oard ot Guardians on Wednesday, Mr W. P. Rowlands clerk who had attended the -T"™ T,Lfw Union Conference with Mr. Richard Gillart, reported that the chairman, Sir John Spear, in hh opening speech ?a d it was improbable that Parliament would proceed for a considerable time to give effect to the report of the L. G. Reconstruction Com- mittee, advising the abolition of the Board of Guardians; but he advised that they must be prepare^ to fight for principles vThe Government proDosed to transfer the work of Board and of Guardians to County Councils. The Government had prepared their scheme without consuting the Guardians Dr. Addinson, the Government re- presentative, had promised to receive a deputa- tion from the Association to hear their views. There wns some hope therefore that the good work done by the Boards of Guardians would be respected. The labour element askeH for the abolit'on of all workhouses and that every pauper should be looked after in his own home Mr. Richard Gillart said they should do their best to oppose the Government scheme. He proposed that they write to Mr. Hadyn Jones to uphold the work of the Guardians.—Mr. Edward Hughes seconded and the proposition was carried unanimously. The Chairman Richard Gillart, and the Clerk were appointed to attend a conference of the Poor Law Unions at Rhyl. (

THE END OF THE WAR. In 1914 the greatest war conceived by man Too terrible and awful to depict began. On hills, in dales, big guns began to boom And million men' went out to meet their doom, Destruction and unrest swept o'er the land of sorrow, And there are hearts that cannot beat on any glad to-morrow. In dire anguish the bereaved cry to the Lord above; In Him alone they find their rest, secure in His love. Thrones and crowns have fallen like those in davs of old And wanton waste and human woe must in their tra.in unfold. The very earth is sodden with the blood of true brave men Who gave their life, their joy, their hope, to cleanse the storm-tossed realm The heroes who have saved the land from foes and cruel invasion Will shine in history's panel and will suffer no abrasion. When news of war's cessation came in bleak and dark November, Joy swept o'er every heart we ever shall re- member. The world awoke t-) peare and freedom kind The nation was united in one heart, one soul, one mind. Awel.

"W"d'8; HuilpEtfjjfHrrJQQyfl THREE SALTS. 9Xd. from all Chemists ryn LN4ENT-S. all Chemists 0.. i from tiAaLLl Cl.uci:;t. Perth.. ——^—i■—— ———————p» FOR WOUNDS J SKIN DISEASE.. q/ NURSES come into contact | with every description of skin injury and complaint. They are thus brought to fully realise the need for a reli- able healing balm which can be applied to diseased and wounded skin with every confidence that only good will result. I tJ The fact that hundreds of nurses daily use M\ and recommend Zam-Buk in the course of M. M\ their professional duties is convincing proof that F M in Zam-Buk the public is provided with a 11 medicinal balm, the purity and healing power of j ff which cannot be denied. r Zam-Buk is not only a wonderful skin healer. iAJ It is strongly antiseptic and germicidal, *and so u w forms the ideal protection for the skin against M W disease germs. Keep a box always handy. I NURSE L. GREENWOOD, of Douglas Road, Horfield, Bristol, writes:— I tried Zam-Buk on a patient's badly burnt hand, and in a short time the hand was M isF*} perfectly healed. A soldier's wife suffered fearful agony for years from piles. Again I xy i I 3 used Zam-Buk, and the poor woman's terrible irritation and pain were quickly relieved #3^ and complete! v cured. A carpenter sustained such a fearful gash across his thumb that I vt* he fainted twice whilst I was bathing it. I smeared Zam-Buk over the thumb and bound >3 it up. This treatmeut quite healed the big cut, For over nine years I have used yt Zam-Buk almost daily with every success. I always carry a box in my bag." If M\ NURSE GA THERCOLE, of Alexandra Park Road, London, N., writes as Af Vj follows:— 'The World's Greatest Healer* is a capital name for Zam-Buk. Zam-Buk £ 4^ is splendid for chapped hands and tired feet, and for the constant mishaps to which a »= I cjf nurse is liable, I have found this balm excellent. I am sure ham-Buk would be a great > friend to many more people if they would only give it a trial." fi NURSE ROOK, writing from Salisbury Street, Swindon, Wilts., statesl§! fftjJ I have tried Zam-Buk in a very troublesome case of chronic eczema, and am pleased I Vila?' say (jje resun vvas very satisfactory. Zam-Buk is indeed excellent, and I shall x •» recommend it whenever I can." FOR COLO IN THE HEAD, rub some Zam-Buk between the hands and jm breathe in the medicinal odours from the evaporating balm. This loosens the stuffiness yJ? in the nose, clears the head, and relieves the dull, heavy feeling. Rubbing Zam-Buk CJL* jt, I over the forehead and up the nostrils is also very beneficial. fjM Zatn-Bnk is a real medicinal balm, absolutely unequalled for Ulcers, \i if Piles. Eczema, Bad Legs, Ringworm, Itchy Spots, "Chaps," Chilblains. I\ 11 > 1 Cuts, Bruises, Burns, Scalds, Rheumatism, Sc. Use only this famous IH Mlr» J herbal healer which can be obtained at any Chemist's or Medicine jy4 Dealer's at 1{3 a box. f? STEAM SAW MILLS, ABERYSTWYTH. R. ROBERTS & SONS TIMBER AND SLATE MERCHANTS. EVERY DESCRIPTION OF JOINERY DONE OAK AND BOATS' SAILS made on the Premises; also all kinds of QUICKLY AND CHEAPLY. I; SACKS, COAL BAGS, &e. j ESTIMATES GIVEN. JOBBING DONE. FELLOES FOR CART WHEELS, TRAPS AND OTHER VEHICLES CAMBRIAN NEWS WASTE PAPER DEPOT. We collect your Waste — AND — Pay you d per lb 2 Drop a post card to Cambrian News and receive a sack, When this is full we will collect, pay you -J-d a pound and save you all trouble. Waste Paper is Money To-day. OUR DEPOTS: CAMBRIAN NEWS, TERRACE RD., ABERYSTWYTH. D. R. hEY ANS & Co., LAMPETER. I CURE )f Ile nSSsl B- A L I I CURES K jCOUGHS&COLDSi II i Invaluable in the Nursery BH !i||l Bottles 13 and 3* U9 j||g Olr AI.L CHEMISTS AND STORES. SHAFTESBURY TEMPERANCE HOTEL, MOUNT PLEASANT, LIVERPOOL. About Five Minutes walk from Lime Street and Central Stations. &fount Pleasant Cars from Landing Stage stop at tha, Door. Telegrams: "Shaftesbury Hotel, Liverpool." Home-like tnd Moderate. Welsh spoken. JOHN LLOYD & SONS, I Town Criers > Billposters & Distributors* I Having the largest number of most prominent Posting Stations in all part* of Aberystwytjb *ud District, they are able to take iugt contracts of every description. OVER 100 STATIONS IN' TOWN AND DISTRICT. Official Billposters to the Town and County, Oounoils, G.W.R. Co., Cambrian, Railway Æt all the Auctioneers of the Town and District, and other public bodies. AddreM: TRINITY ROAD, ABERYSTWYTH, HOTEL GWALIA, Upper Woburn Place, LONDON, W.C. CENTRALLY SITUATED. Within 5 minutes walk of Euston Station and 10 Minutes from Paddington Station by under- ground to Gower-street Station. 130 ROOMS LUXURIOUSLY FURNISHED. Passenger Lift to all Floors. Bed, Breakfast, Morning Bath, and Attendance, 6s. each Person. Telegraphic Address Gwaliatel, London." Telephone: City 5010 and 5011. &734. Managing Director: JOHN JENKINS* NEW ST. DAVID'S HOTEL, HARLECH. Close to famous Links and Seashurs, Garage, Inspection Pit, Stables. Billiards, Excellent Cuisine. Write for demariptive booklet. riNEBT SEA and MOUNTAIN VIEWB.

(Continued from previous column.) ards of international conduct should be dealt with under the law of a particular nation; and it may be that the forthcoming peace confer- ference at Versailles will feel constrained to consider the application of international law to individuals as well as to nations, the definition of international crime, and the provision of appropriate tribunals and penalties. The scope of inquiry and investigation is indefinite, per- haps infinite, and calls for, among other pro- vision, an extensive academic equipment and treatment on the lines proposed by Major David Davies in connection with the University of Wales. "Liverpool Daily Post." With E20,000 at its disposal for the deliberate and immediate purpose of a concentrated study of the problems of a League of Nations, the Weush University, which has never shown merely a Celtic provinciality in this respect, can offer this new chair to the best international scholar the world posses, f,n<t it can invite to co-operate with him whatever student intel- lect in the United Kingdom chooses to do so. A small university belonging to a smV' nation prepares immediately to offer its prac- tical services to the world State in a definite undertaking to establish and to endow a compre- hensive commission of scientific research into the world's most pressing problem of the immediate future, and this is done not onlv because of the necessity for immediate action, "but also for tRe reason that it is clear that the project of this! great international institution of a permanent! League of Nations is one that is going to tax the energies and devotion and high purpose of more than one generation. Among the myriad agencies required to dis- charge the immense task of understanding the situation the universities surelv stand pre-emin- ent, and it is to be hoped that the example shown by the proposal to the small University I of Wales will be followed to a similar practical degree by every university worthy of the name. It is clear that the world is tending towards 'I the ultimate democratic control of foreign policy. The democracv dare not touch foreign policv excent with the delicate fineer of the expert. Diplomacy, after all, is diplomacy, ¡ and without intelligence is void. It is one of the direct motives of Major. David Davies's endowment to cultivate this international intelil- gonce in the mind of the Welsh democracy. j That will be Wales's democratic contribution to the world's future. It is a spiritual and j ennoblirg national aspiration.

(Continued from previous column.) clefyd yn ei anterth. Y mae miscedd o'r gauaf eto i ddod, v misoeclo oeraf; a phwy wyr beth a ddigwydd yn ystod y misoedd hynnv os na wneir rhywbeth ar iinwaith i atal vr haintP Yn sicr, gall y Llywodraeth wneud rhybeth a aysgeidiaeth oreu y wlad at ein galw Nid oes amser i'w gclli. Y mae y wlad yn galw am ymwared. w °