Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

15 articles on this Page

NODIADAU CYMREIG. 0. -

News
Cite
Share

NODIADAU CYMREIG. 0. BRENIIINES ROUMANIA. VMWELXAD A PHALAS MOSTYN A CHASTELL CONWAI. Gan MORIEN Gwahoddodd Ar- glwydd Mostyn y beirdd canlynol i gyfarfod a'i Mawr- bydi Brenhines Roumania a'i bon- eddigesau yn ei balas ardderchog yn Moatyn, sef Clwyd- fardd, Hwfa Mon, Tudno, Gwynedd, Cadfan, Dewi Mon, Pedr Mostyn, a lolo Caernarfon. Yr oeddwn innau yno fel croniclydd y dy- gwyddiadan. Ffug- enw lied briodol i yigrifenydd o'm bath i i'r Wasg fyddai Yma-ac-oco." Yr wyf yn cynyg yr enw yn rhad i unrhyw frawd ysgrif- .no ag sydd ag hiraeth arno am enw fcewydd. Saif hen balas Mostyn ar letnr coediog i'r gorllewin o'r reilffordd rhwng Treffynon a Rhyl. Y mae, feddyliwn, tua haner milldir 0 orsaf Mostyn. (Jyrhaeddodd y Fren- hines a'i obyfeillion orsaf Mostyn gyda'r feen o Landudno ar haner dydd, ae yr oedd Arglwydd Mostyn, Arglwyddes Mostyn, Arglwyddes Augusta Mostyn, Ar- Rlwyddes Bligh, ao eraill, yno yn eu haros a cberbydau. & dau geffyl gwych wrth bob un, tuallan i'r orsaf. Ar flaen pob oerbyd yr Ðedd gweiaion mewn livery, ac ar eu cotiau yr loedd botymau arian yn dyigleirio yn yr haul. t Yr oedd rhai o'r gweision a'u gwallt wedi ei bowdro yn wyn. Yr oedd seindorf Ffynon Groew yno yn eu gwisgoedd rnilwrol, a phan ddaeth ei Mawrhydi aHan o'r orsaf dechreuodd y seindorf chwareu Difyrwoh Gwyr Harlech." Y mae fy nghalon bob amser yn ei chjnhyrfa gan nodau y don filwrol ao yn ami gwna fy llygaid lanw a dagrau Ytt eu sain. IS id wyf erioed wedi bod yn rhyfelwr, ond, rywfodd, daw y don hon a Chymrl1 Fa" a'i bymdrecbion i gadw ei *oyddid o flaen fy meddwl. Effaith cyd- Jmdeimlad ag ymdrechion ein henafiaid sydd yn iddi ddihuno fy ys- wyd. Yn agos i Bagillt,heb fod yn m hell o'r fan y* J dywedai y seindorf, Harleoh, cyfod dy &c., y bu brwydr ofnadwy rhwng wen, Tywyeog Cymru. a Henri II., brenin Woegr. Gyrwyd y Saeson yn ol gyda ManM, a gorfod i'r brenin "gymeryd y Ied." Seiniodd udganydd Tywysog Cymru, Djchwelwoh ar y corn gwlad, a gelwir y fan hyd heddyw, Bryn Dychwelwch 1" u I fyny drwy y coed derw, ar hyd heol lydan, yr â'i y seindorf o flaen y cerbydau, 8*0 ohwareuai "Fairy Whispers." Yr oedd yr hen goed Derwyddol fel un moesgyfarch yr ymwelydd dyrohafedig a theulu henafol Mostyn, pan oeddynt ar eu taith tua'r hen fagwyrydd tywysogaidd Y mae Mostyn yn hynod am ei drysorfa eang o hen femrwyn yn oynwys ysgrifeniadau yr henafiaid Cym- reig. Arnynt, yn ysgrifenedig, y mae eu drychfeddyliau a'u cronioliadau o ffeithiau Pwysig yn hanescenedl y Cymry; a braidd na ^eimlwn ein bod ar ein taith i dala ymweliad ysprydoedd yr hen Gymry Wrth ddringo i y nJ y Uethri cofiwn i'r hen lolo Morganwg *»foedio yr un llwybr lawer tro, yn unig er darllen yr hen lawysgrifau. Nid er cael arian i'w logell, nao ymborth i'w y dringai lolo yma yn lluddiedig, ond J seroh at lenyddiaetli a hauesyddiaeth Ylnru I'i denai at y gwaith. _I tn bedwar or gloch y prydnaw- n yr oedd eerbYd mawr a dau farch n wyf us yn ei dynu, tweision mewn livery, ger yr orsaf yn aros Esgynasant iddo a gyrwyd hwynt i tua'r palas. Cawsant eu derbyn yn if^fell eang, henafol yr olwg ami, a elwir •^rbynfa. Yr oedd yno hen gelfi derw du ^"fiedig. Ar y muriao yr oedd Hawer o hen °9^ylliau du, o wneithuriad amser y Tewdwr- ^a. yr oedd yr hen ffenestri a'r cwbl oil yn *ya yr hen oesau o flaen y meddwl. Wedi i'r beirdd dynu eu hetiau a'u gosod i grogi ar yn ddiao, y bu het yr hen bendefig Syr j Wyn, o Gwydr, lawer tro, dech- y beirdd wisgo eu tlysau arian 4c aur. Ao wedi cyflawni hyny gwnaeth eistedd i lawr. Yr oedd gweision yn A*f°d i mewn ao allan gan ddarparu gyferbyn oyfarfod a'r Frenhines. Yn ddisymwth, r^th ei Mawrhydi i mewn a'i Haw ar fraich rgldd Mostyn, ao yn dilyn ar ei hol g*^dai y Heill o'r teulu a'r ymwelwyr eraill. i^^odd y beirdd ar eo traed ac ymgrymasant vwysogion, ei Mawrhydi o un i'r llall, gan gyf- <«ni 0 bonynt yn serohog. Tynai ij^wydfard a Hwfa Mon ei sylw yn ar- /en,R> ond, yn anffodus, y mae y ddau dipyn drwm eu olyw, ao nid atebai un o honynt Ofyniadau y teyrn, ond ymgrymosant yn foes- gar megys mewn atebiad i'w gofyniadau. Ni *fies ddim rhegi—naddo wirkmedd j, ond bron a gwneyd. Gofynais i tin, A ydych yn clywed yr hyn y mae hi yn ei ^ywedyd ? Dim un gair, oedd yr rh hvabysu hyny yn y llepriodol, i'w grasusol Fawrhydi gredu fod ein v -jUiWyl frodyr yn ymylu ar y stupid party." r oedd y Frenhines a'i merched y tro hwn j}C(" ymwisgo yn ol dull boneddigesau Urania, 9 » • A* ol oyfaroh y beirdd eisteddodd ar chel, ddarparedig iddi, yn y pen uohaf 6l>add. Safai pawb ar eu traed* ac wedi iddi' P^eryd ei sedd archodd ar bawb eistedd i Ar ei law aswy, yohydig yn y blaen, J»teddai Penoerdd Gwalift 9 flaen. w ar ei llaw dde safai Arglwydd Mo^n, og, ar ei llaw dde safai Arglwydd Mo^n, M bwa, neu haner lloer, safai y lleilr cefn ac ar ei de a'i haswv llaw. Yr "yfr yn ei llaw, a dywedodd y ddarllen detholion o farddoniaeth r^Qaawiia. Deohreuodd, ddarllen ao er mai w y Roumanaeg yr oedd y llyfr, darllenai ef ^ySaaaonaeg, gan gyfieithu fel yr oedd yn y° m'aen' I>arllenodd rai darnau ♦/wSoroI, a0) ar yr uu pryd, ohwareuai y enoerdd" dôn fwyn ar y delyn. Curodd 0 eu dwylaw mewn oanmoliaeth pan "^Phenodd. Yn ystod ei datganiad gyda'r disgynodd trydaniaeth yr Awen arnaf » *o ysgrifenai9, ond dyma i gyd :— A fair Queen, from distant climes, Gwalia's noble bills reclines Her soul, inspired by echoes old, Awakens music like angelic chimes! d dygwyddodd "Tudno," y bardd cadeir- fj' fod jn nesaf i mi, a ffodd yr ysbryd ato ef A 4 mwy o'r elfen dderbyniedigol i'r ynddo, a chanodd y gwr doniol fel y ft'yn Wclcoine to Routnania's noble Queen! Queen, as well as Queen by birth; few illustrious that haro been crowning story to this ein-stained earth j Whose smile is eunehine and whose kindly nod Is far more potent than the ruling rod. o While our hills are crowned with sunlight glory Rounuiniu's Queen shall live in Cambria's story. "Gwynedd," offciriad, ac un o feibion ffyddlonaf yr Orsedd, a ganodd fel y canlyn yu y ddwy iaith Ein Gorsedd anrhydeddi—unionaf Frenhines uchelfri: AnwyleJ, t. cced wyt ti—gan lu'n gwlad A'r haul oreuriad ar ael Eryri. Yn hen gylch Hedd, fel y gwedda-urddir Pen harddwych Roumania A Gorsedd ein Hedd deahâ. Tra gwelir Ma.en" tir Gwalia. 0 dir y "Maeu" hyd Roumania-cludir Clodydd 14 Carmen Sylva A'n serch i'r wenferch wirbi-brvdforthed Yr oedd i'w gweled yn mroydd Qwalia. A Roumania 'r ymunwn,—ei Banon Heb weniaith anwylwn: Ei mawr glod am hir gludwn^—o'n Goreedd: Caed yma agwedd cu a edmygwn. Fair Queen, that honourest now our ancient throne The sons of Gwalifi ever will thee own As fair as the sun's gold rays which so adorn Eryri's stately brow at early Doon. In this old circle of Peace now reigns her smile. And bards with pride their rank confer the while Upon Roumania's brave and lovely Queen And fairer still she'll make our ancient throne With the resplendent lustre of her own, While Gwalia's Logan Stone on earth is seen. And to Roumania, to be told in song;, Fair If Carmen Sylv's a'praiees wafts a throng .P From this land of the Logan Stone: While our affection for the sovereign proves That graciousness like her's old Gwalia moves Quite as much as the realms her own. With far Roumania in union Wales is found; No flattering speech its Queen's endearment tells; Her mighty fame, for ages we'll resound; Her grace, which we revere, our chorus swells. Aeth Hwfa Mon o flaen ei Mawrhydi. Daliai bapyr gwyn, yn cynwys anerchiad iddi, yn ei ddwylaw. Yr oedd ei wallt llwyd yn hongian o amgyloh ei ben, ae yn disgyn ar ei ysgwyddau fel mwng Hew Shon Bwl. Ym- grymoddyn araf, ac fel dyn rhwng dau feddwl pa un 8 ywymgrymu i farwol yn beth priodol ai peidio. Ymgrymodd ei Mawrhydi ei phen idde yntau. Yna Hwfa Mon a ddatganodd englynion i "Carmn Sylvia "—dyna enw barddonoly Frenhines—yngampua yn y ddwy iaith. Aeth un Deuddau o'r beirdd ar eu deu- lin o'i blaen yn eu hawydd olodwiw i dalu parch i'w Mawrhydi. WeJ, wedi i'r gwaith hwii yned trosodd galwyd ar y llwch hwn i adrodd Mabln- ogion yr hen Dderwyddon i'w Mawrhydi. Adroddais chwedl Ceridwen y Pair a Gwion Bach yna chwedl Llyn Tegyd (Did "Tegid"); esboniais enwau Prydain, Lloegr, Cymru, Cymry, Alban, &c. Ymddangosai y Frenhines yn cael ei boddloni, a mwy nag unwaith ataliodd fi i wneyd sylwadau ei hunan ar y chwedl, gan ddywedyd fod yr un pethau ar lafar gwlad yn Roumania. Dywedais, fel eglurhad, mai oddiwrth yr heD feirdd Cymreig yr oedd y owbl wedi myned ar byd a lied yr holl fyd. Dydd Ian ymwelodd y Frenhines a ohastell Conwai. Yr oedd ei merched urddasol, a chadfridog ieuaino o fyddin Koumania, a holl deulu Mostyn gyda hi. Pan oeddym i lawr ynystafell y wledd canfyddasoin dclallhuan yn oysgu yn yr iorwg uwohben. Tua haner awr ar ol hyny, ymadewais a'r cwmpeini i edrych am y ddallhuan o le uwch. Canlynwyd fi gan y Frenhines ei hunan. Pan oeddwn yn llygad- rythu drwy yr ionvg, camodd ei Mawrhydi i ben gwal adfeiliedig, a'i hochr mewnol yn or- chudaiedig ag iorwg. Yr oedd ceudod tua deugain troedfedd o dan yr iorwg. Neidiais ac ymeflais yn y Frenhines, a thynais hi yn oJ. Nid oedd hi wedi sylwi fod y lie yn ber- yglua. Rhedodd y lleill atom, a dywedodd ei Mawrhydi wrthynt am y ddiangfa ag oedd wedi ei gael, a diolohodd i'w gwaredydd. Dy- wedodd IVIaer Conwai wrth ei Mawrhyd i ddyn rai blynyddoedd yn ol wneyd yr un camsyniad; i'r wal falurio dan ei draed, ao iddo syrthio i'r dyfnder a chael ei ladd.

Advertising

[No title]

NOTES FROM NORTH WALES.

FUNERAL OF CANON LIDDON.

A New Musical Invention.

[No title]

"Qgmru yn:"

NOTES.

SUPPOSED LOSS OF A LIVERPOOL…

Advertising

A Novel Offence by A Telegraui…

Miss Terry's New Dresses.

Mr. Sarrtley's Return.

Advertising