Y Gwladgarwr

Llith yr Hen Bydler. MR. GOL.Yr ydych chwi efo eich mas- Hach yn rhoi llai o waith i'ch gweithwyr, neu iich gohebwyr, na'r meistri glo a haiarn. Mae y rhan fwyaf ohonynt hwy yn rhoddi pedwar turn yr wythnos i'w gweithwyr orid efo chwi haner gwaith cymhwys yw hi i r Hen Bydler, ac oherwydd hyny mae y Hith^ yn yn draed moch o annyben, wedi i mi Jv dryblu i'w gwneyd yn dlws a chynwysf iwr. IS ^lae y rhyw deg yn fy aflonyddu i, gan feddwl mai -y fi sydd ar ol ond nid felly y v- mae, fel y gwyddoch. Mae nhw, i chi'n deall, yn licio goods yr Hen Bydler. A phwy ryfedd yw hyny 1—d'wy i ddim yn mya d yn i. orrriod i'r dwfa, welwch chi, o'i deall hwy, fel i llawer o'm parchus frodyr gohebyddol dysg- I edig. II Pa'm a a allem ai gael GWLADWR Bach j^ tlws ma's bob dydd Sadwrn yn y Dehau yma, r fel y mae y Faner Fach yn y Gogledd 1 J Byddai briwsion gweddill y GWLADWR Mawr | yn ddigon yw lanw ef, go debyg. Nid wyf yn meddwl y byddai ar y farchnad nos Sadwrn I gystal ceiaiogwertii ag a fyddai ef. Sold [. "Wgain fyddai arno ef, gallwch fentro, a hyny y' heb dalu i unrhyw auctioneer hefyd, was i. 1 Byddwch cystal a rhoi awgrym ar fusnes ein | siarad uchod, er i mi gael rhyddhad o afeilion y rhyw deg, gan mai chi sydd yn atal ac yn euog o'r high treason yn eu herbyn-ar yn ail wythnos-ac nid yr Hen Bydler. i. Hynod iawn, mae bron yr holl fyd yn gwybod am eich enwog WLADGARWR, Bydd- "^n yn cael newyddion, welwch chi, o'r Cyf- -^Udir, o Australia, America, Patagonia, ac ^y^mryw lefydd ereill heblaw a enwais. Gof- ynodd Nansi y Gwe'ydd i Tom ei mab pan oedd o yn darllea y GWLADGARWR iddi, os oedd yn cael newyddion o'r lleuad. Mam, mam," meddai Tom, "d'oes dim gweithiau na dynion. yn y lleuad." 0 wel ynte," meddwn inau, "yr o'wn in au yn meddwl rhywbeth, ond te fe fyse y dya gwyllt yna, Masnachdeithiwr, wedi ffeindio atynt cyn y flwyddyn 1877, ac yn siwr i chi y buasai yn r&s rhyngddo a phlant Mari, wtth mae nhw yn ffeindio pob gwlad ma's ag sydd ar ein daear ni, welwch chi." Mae yn d'od i'm cof yn awr. am hen ý,rr oedd efo ni yn Abernant, Aberdar, yn gweithio wrth y ffwrnesi blast, yn gofyn un noswaith oleu leuad i un oedd wedi bod yn Nova Scotia, America,—Dy- wedi di, Shoni, a oes gweithe yn y lleuad, am y gwn dy fod ti wedi bod yn mhellach nag yno 1" "Oes 'newyrth," meddai Shoni. Ma' ganddyn nhw dip sindris iawn, ond oes e bachan ? meddai yr hen wr. Ond cofiwch chi hyn, 'doedd pob hen wr yn yr oes hono ddim mor hurt a hyna hefyd, ac ni obeithiwn nad oes neb yn yr oes oleu hon, sydd a phob manteision braidd yn eu dwylaw, a than y gyfraith sydd yn gorfodi rhieni i roddi addysg i'w plant, yn debyg i'r hen wr hwn. Hefyd, 'doedd y GWIMDGARWR, y Faner, y South Wales, na'r Western Mail ddim ar blatfform yr oes hono; ac os cawn ni WLADWR Bach eto i'w ddarllen ddydd Sadwrn, aiff hyny ag amser yfed ambell un sydd yn chwanog i'r fusnes nad oes neb yn gallach o'i dilyn. Wel mi fotia i o blaid ei gael ef, a ta ef yn d'od allan bob dydd, nis fotiwn i'w erbyn chwaith. Os bydd rhywun heb gydwel'd a fi, Maddened hwnw i'r hen Bydler am fod mor hy'. 0, ie, fy nghofion arferol at y dewrion wyr tan, gan obeithio y cawa ni gwrdd a'n gilydd eto y dyddiau nesaf efo ein hanwyi ddileit, os y ktry allan yn ol dysgwyliadau rhai o'n deallus fasnachwyr haiarn a glo. Mae si eto i ma's fod gweithwyr y Gyfarthfa yn cael ar eu meddwl i siarad a'u meistr ifanc, a dy- muno arno startio ei waith, ac i gydymdeimlo a'r teulu tirddasol yis herwydd amddifad- rwydd eu hen feistr, Mr. Crawshay, o'i glyw a'i olygon. Gobeithiwn y llwyddant y tro yma yn neillduol. HEN BYDLER.

Y LLWYNOG A'I BEBTHYNASAU. Mr. GOL.,—Trwy eich caniatad cymeraf y eyfleusdra hwn i sylwi ar 'stranciau dichell- gar ac annheilwng y gethern uchod. Yr wyf yn teimlo dros urddas y wasg Gymreig, ac yn gofidio wrth weled pob math o enllibaeth yn britho ein newyddiaduron, yn enwedig papyrau Aberdar. Ai tybed nad oes digon o gyfoeth yn ein hen iaith i lanw new- yddiaduron heb ollwng saethau gwenwynig at ein cyd-ddynion, yn ddiachos, ac ymarllwys rhyw lysnafedd drewedig ar draws personau, a thrwy hyny yn achos i niweidio teuluoedd gweithgar, gonest, a diniwed. Y mae yn flin gweled y GWLADGARWR yn ymostwng i ymgecru a rhyw blentyn penrhydd a di- egwyddor. Mae y GWLADGARWR wedi tyfu i fyny bellach i'w lawn faintioli, ac ni ddylai er dim ddarostwng ei hun fel ag i Sflwi ar hogyn diymenydd. Gobeithio y deil ei gy- meriad i fyny, gan gofio na wna rhyw wawd enllibaidd y tro, hyd y nod gan y mwyaf di- chwaeth, ond am fyr dymhor. Beth, tybed, ddywedai y Sais am chwaeth y wasg Gymreig pe medrent ddarllen a deall llythyrau y Llwynog, Eryr y Graig, y Caethwas Du, y Cofnodydd, a'r rhelyw 1 Y mae yr hen genedl yn ddigon isel yn nhyb y Saeson eisoes; ond byddent yn fil mwy dirmygedig pe gwybuai y Saeson fod y fath ysgymunbethau yn dder- bvniol gan ddarllenwyr Cymreig. Er nad yw y llythyrau hyn yn ymyraeth dim a mi, y maent yn arddangosiadol o'r cy- meriadau sydd yn nglyn a'u hawduraeth. Cofied y giwaid hyn fod y wlad yn gallu darllen eu cymeriadau wrth eu cynyrchion, heb fawr trafferth nid oes achos bod yn rhyw lygadgraff iawn er mwyn eu deall. Eiddig- eddu y mae y tylwyth hyn wrth weled bech- gyn o siroedd Pemfro, Caerfyrddin, ac Aber- teifi, yn ymddyrchafu yn ngweithfeydd Mor- ganwg, a thrwy eu diwydrwydd, cynildeb, a gonestrwydd, wedi cyrhaedd sefyllfaoedd cyf- rifol, ac yn medru cynal eu gwragedd a'u- plant yn anrhydeddus. Mae eu hymddyg- iadan yn hawlio gwarogaeth y meistri, ac fel rheol yn ei dderbyn. Pa ymddiried all fod gan gymydog, gaffer, na meistr mewn dyn sydd yn dyfod gartref ar stojy tap, yn feddw caib—cwympo i'r ffos- dwrdio ei blant-haner lladd ei wraig-a thri chwarter newynu ei deulu? Wrth gwrs, fe'i dirmygir gan bawb, a er mwyn ymddial ei lid a phorthi ei ddigofaint, fe gymer feddiant o golofnau rhyw newyddiadur mor ddigymer- iad ag efe ei hun, a than gysgod enw ffug fe arllwysa ei druth enllibus a chenfigenllyd ar draws y cyhoedd—yn siopwyr, masnachwyr, gafferiaid, a meistri y sobr, y diwyd, a'r crefyddol a chred yr anwybodus am dymhor fod rhyw wr perffaith yn rhoddi y gwersi Y nefoedd a waredo gymdeithas rhag pob lladron, ac yn arbenig rhag lladroii cymeriad- ai-t. Nid amddiffyn ond Taraw, Goreu Taraw-taraw yr egwan, Ydwyf, yr eiddoch, CYMRO. Caerdydd.

EISTEDDFOD OINOINNATf A GJVOBR BB Y TIIONFIi YN. MR. GOL.-Dymunaf hysbysu eich darllen- wyr yn nghyd a'm lluaws cyfeillion ydynt yn ymholi yn bersonol a thrwy lythyrau, darfod i mi dderbyn y wobr o 25 doler am y Brydd- est ar "Daniel" oddiwrth ysgrifenydd yr eisteddfod uchod, dydd Llun diweddaf, am yr hon y dymunaf gyflwyno iddo ef a'r pwyll- gor fy niolchgarwch. Rhoddasant eglurhad boddhaol am yr oediad. Gadewir i'r fagnel fawr rydu mwyach. Pa le mae crawcydd celwyddog y Drych a'i Ddewi Idloes erbyn hyn ? Dywedai yr ysgrifenydd mai Eistedd- fod Cincinnati oedd y fwyaf llwyddianus fu yn America mewn ystyr lenyddol. Yr oedd fy llythyr at Mynyddog yno ar ddydd Nad- olig," ond fel yr esgeuluswyd ef gan swyddog- ion y llythyrdy.—Yr eiddoch &c., BKYTHOSFSYN.

u 8 IT ON IIUTY" AG "EST RON G'R YSTEAD." MR. GOL.,—Yn y rliifyn cyn y diweddaf o'r GWLADGARWR, ymddangosodd llith gall un a eilw ei hun yn Shon HllW. Yn gymaint a'i fod ef a'i gyfeillion yn ceisio tadogi y llith sebonaidd hwnw o eiddo Estron o'r Ystrad i bersonau na wyddant pwy yw yr Estron mwy na hwythau, credwyf fod hyny yn ddigon o reswm dros i mi eu gwrthwynebu. Y mae yn ymddangos i mi fod y gwron ffraeth a thalentog hwn, sef Shon Huw, yn ei lith beni- gamp ar "Allmherffeithrwydd," wedi ym- drechu ei oreu i geisio dangos i'r ardal pwy yw Estron o'r Ystrad ond yn gyaiaiat a bod ei holl ymdrechion hyd yn hyn wedi troi allan yn fethiant, byddai yn well iddo adael y gorchwyl hwn hyd nes y ca allan i sicrwydd pwy yw y person hwnw, ond os ydyw yn bwriadu dal yn mlaen i ysgrifenu ar ei hoff destyn, nid oes genyf ond gobeithio y bydd iddo enill mwy o sylw ac enwogrwydd yn mhlith ei ardalwyr yn y cyfeiriad hwn nag a wnaeth fel datganwr. Gyda golwg ar y ffug- enw anrhydeddus y mae yn ei gynyg i'r Estron, onid gwell fyddai iddo gynyg enw mwy Cymreigaidd 1 Oblegyd os mai Cymro ydyw, nid yw ond peth eithaf rhesymol iddo gael enw Cymreig hefyd ond dyna, os bydd i Shoii Huw yn ei lithiaudyfodol ddefnyddio cymaint o eiriau Seisnig ag a wnaeth yn ei lith diweddaf, nid hir y bydd yr Estron cyn dyfod yn ddigon o Sais i fa-bwysiadtr yr enw a gynygir iddo. Ond rhag i mi eich blino a meithder, a bod amser y rhai hyny ag sydd yn troi mewn cylchoedd mor bwysig a Shon Huw yn rhy brin i ddarllen llithiau hirion, hwyrach mai gwell fyddai terfynu ar hyn, ac os na wna hyn y tro i foddloni cywreinrwydd y bodau hunanol hyny ag sydd yn ceisio fy nrwgliwio, bydd i mi, yn fy llith nesaf, ym- gymeryd a'r gorchwyl o gywiro ychydig ar y camsyniadau hyny a wnaed gan Estron o'r Ystrad ac os bydd galwad, gall y Golygydd fy ryddhau o'r cyhuddiad hwn. EHEDYDD PENRHYS.

AT GYFRINFAOEDD ODYDDOL DOS- BARTH ABEBDAB. MR. GOL. Caniatewch i mi alw sylw Odyddion Aberdar a'r cylchoedd at un o'r prif bynciau sydd yn galw am ein sylw mwyaf difrifol y dyddiau hyn, sef ail gofrestru y Dosbarth a'r cyfrinfaoedd yn ganghenau o Undeb Odyddol Manceinion. Mae hwn yn bwnc cyhoeddus, ac felly y mae yn eithaf priodol i ymdrin ychydig arno trwy y wasg, os caniatewch ychydig o'ch colofnau i'r perwyl. Bydd hyny yn gyfleus i Mr. D. Mills, Ysgrifenydd y Dosbai-th neu ryw un o'r cyn-swyddogion y Dosbarth, 1 roddi gair o eglurhad ar ryw ranau o'r rheolau all fod yn aneglur i mi ac ereill o aelodau cyffredin yn mhlith yr Odyddion yn Aberdar. Yr ydym yn ami yn ymffrostio ein bod yn perthyn i'r Undeb lluosocaf yn y deyrnas, ond nis gwn pa beth ydym gwell o hyny. Wrth ddarllen Rheolau Dosbarth Aberdar, a'r rhif iluosocaf o'i gyfrinfaoedd, a'i cyd- maru a Rheolau Cyffredinol yr Undeb a gy- hoeddwyd yn y flwyddyn 1876, y mae yn "lu eglur fod gwahaniaeth dirfawr rhyngddynt yn y prif bethau sydd yn hanfodol i lwydd- iant y cyfrinfaoedd yn y lie hwn. Cyn y gellir cofrestru y Dosbarth yn ganghen o Undeb Odyddol Manceinion, y mae yn ofyn- ol cyfnewid y rheolau fel y byddont yn unol a Rheolau Cyffredinol yr Undeb. Mae Rheol Gyffredinol 396 yn nodi fod pob aelod adawo ei gyfraniadau heb eu talu dros bedair wyth- nos ar ddeg yn colli ei hawl mewn cystudd a marwolaeth, tra y mae Rheolau Dosbarth 16 yn dywedyd fod aelod mewn hawl o arian angladdol nad ydynt mewn dyled o saith tal misol. Yn awr, frodyr, a ydym ni yn barod i newid y rheol hon, a gosod pob aelod fydd wedi methu talu ei gyfraniadau misol ar ben y pedair wythnos ar ddeg i golli ei hawl ar yr arian angladdol, er mwyn medd- ianu v bendithion ac sydd yn deilliaw i ni oddiwrth Undeb Manceinion ? Heblaw hyny, bydd yn ofynol i'r Dosbarth fabwys- iadu taflen y graddau sydd yn y cynllun o Reol y Dosbarth, fcl y byddo pob cyfrinfa dalu i'r Drysorfa Angladdol yn ol oed ei haelodau pan y derbyniwyd hwy. Ac os ail gofrestrir y Dosbarth, bydd yn ofynol ail gofrestru yr holl o'r cyfrinfaoedd. Cyn y gelliiT gwneyd hyny, bydd yn rhaid cyfnewid y rheolau fel y byddont yn unffurfiol a'r Rheolau Cyffredinol yr Undeb, ac wrth wneyd hyny, bydd yn ofynol gosod mewn grym y rheol sydd yn nodi fod pob aelod a daerbyniwyd dros 22 oed o'r flwyddyn 1853 hyd y flwyddyn 1864, dalu yn flynyddol yn ol ei oed gyda'i daliad misol arferol; a phob aelod a dderbyniwyd yn y 12 mlynedd di- weddaf, dalu yn ol taflen y graddau sydd yn rheol 38. Yr wyf fi o'r farn y bydd gosod y rheolau hyn mewn grym ar aelodau sydd wedi bod yn y cyfrinfaoedd 10 ac 20 mlynedd yn sicr o fod yn ddinystr i Odyddiaeth yn Aberdar. Mae rheol 41a yn dangos yn eglur fod yn rhaid gosod y rheolau a nodwyd mewn gweithrediad cyn y gellir caei un cymorth o Drysorfa yr Undeb, i'r hon y talasom y flwydd- yn ddiweddaf dros £ 8 ac er cadw at y rheol- au i'r llythyren, rhaid ychwanegu y cyfran- iadau misol, gostwng y claf dal, a derbyn cy- northwy o'r Dosbarth am dymor, cyn y gellir gwneyd cais at y bwrdd am gynorthwy o r Drysorfa Undebol. Yn wir, frodyr, gallwn i feddwl fod y rheol hon yn warth i Undeb Manceinion, sef gorfodi cyfrinfaoedd i dalu at drysorfa nas gallant byth gael un budd oddi- wrthi. Yn wyneb y ffeithiau uchod, y mae o bwys i ni fod yn bwyllog rhag cael ein denu i ddyrysw^K Carwn gael atebiad i'r gofyn- iadau canlynol gan un o swyddogion y Dos- barth, neu gan un o'r cyn-swyddogion :— 1. Pa ran o Ddeddf y Cymdeithasau Cyf- eillgar 1875 sydd yn gofya am ail gofrestru Dosbarth Aberdar ? 2. Pa beth yw y perygl o beidio ail gofrestru 1 b" 3. Pa beth ydyw y bendithion yr ydym fel Dosbarth yn dderbyn oddiwrth Undeb Man- ceinion ? 4. A ydyw y bendithion hyny yn werth i ni dalu rhyw i;40 yn flynyclc101 er en meddu ? ODYDD.

MYNYDDOG YN DYCIIWELYD 0 AMERICA. MR. GOL.Er mwyn sicrwydd i rai sydd yn amheu cywirdeb y ffaithy dychwela Myn- yddog erbyn eisteddfod y Pasc, Dowlais, bydded hyn yn esboniad ar y mater. "New York, Chwef. 22. "Anwyl Gyfaill,—Wedi ysgrifenu .atoch yr wythnos ddiweddaf, mae ychydig o lesgedd iechyd wedi peri i mi newid fy nghynllun, gyda dyfod yn ol i'r Hen Wlad. Bwriadwyf, yn awr, i gychwyn y nos gyntaf yn Mawrth felly, byddaf gyda cliwiyn yr eisteddfod yn ol eich cais. Anfonaf air eto sut y byddaf ar ol glanio yn L'erpwI.-Cofion yr eiddoch, &c., MYNYDDOG."

EOS NAINT A'I OHEBIAETH. MR. GOL.Y.mae rhywun wedi gwneyd ei ymddangosiad yn eich colofnau am yr wythnos cyh y diweddaf o dan yr enw Eos Naint, gan ymosod yn anwireddus ac annynol L ar bwyllgor cyfarfod cystadleuol a gynaliwyd yn y Victoria Hall, ar y 22aia o Cliwefror. Y mae yn y lie cyntaf yn cymeryd arno ei hun i roddi hanes y cyfarfod, ond gresyn na fuasai yn gwneyd hyny yn deg a diblaid, yn hytrach nac ethol y rhai hyny ag yr oedd efe yn gorfoleddu yn eu goruchafiaeth, gan roddi iddynt y ganmoliaeth uchaf, a gadael ereill ag oeddynt yn fuddugoliaethus yn ogystal allan, ond tebyg nad oeddynt yn cyfateb i'w chwaith dyner ef. Y tro nesaf y byddoch yn anfon hanes cyfarfod i'r wasg, rhoddwch yr oil, os gwelwch yn dda, Eos. A yn mlaen yn ei ffraethineb gan feio y pwyllgor am eu cybydd-dra, ac fod yn syn ganddo fod cymaint ag un cor yn cynyg ar y prif ddarn, am y rheswm fod y wobr mor fychan, sef 2p. Yn wir, Eos, y mae eich cof yn myned yn ddrwg, yr ydych yn myned yn hen, yn sicr o fod; maddeuwch i mi, yr ydych wedi annghofio am Songs of Wales i'r arweinydd buddugol. Hefyd, yr ydych yn ysgolhaig da, yn medru rhanu 2p. rhwng saith-ar-ugain o bersonau yn ol saith ceihiog a thair ffyrling yr un, wedi talu eu mynediad i mewn, yn nghyd a phawb i gopi o'r darn. Syned y byd at eich gallu meddyliol; ond feallai fod yr Eos, yn ol ei arfer, yn meddwl cael y gweddill am ei dra- fferth o rhanu mor deg, oblegyd dichon ei fod wedi enill llawer yn y cyfeiriad yma cyn hyn. Pe byddai eich trwyth yn wirionedd, Eos, sicr ydyw fod y parti buddugol hwn yn agos cystal yn eu llogellau a'r rhai hyny a fu yn Abertawe dro yn ol, ac a enillasant 40p. ac a dderbyniasant y swm enfawr o swllt yr un am y fuddugoliaeth, heb gyfrif eu bod wedi talu haner coron yr un am eu cludo, yn nghyd a swllt am docyn yr eistedd- fod, eu cynaliaeth am y dydd mewn tref bellenig, a thair ceiniog yr aelod yn wythnos- ol i drysorfa y cor cyn myned. Cymerwch bwyll, Eos, ail feddyliwch eich pethau cyn eu danfon o flaen y cyhoedd. Yr ydych yn annghyson a chwi eich hun oiid nid yn hyn y mae y drwg, oblegyd yr ydym yn adwaen y gwr yn dda. Y gwir am dani, mai yr hen ellylles cenfigen wedi cymeryd meddiant o orsedd ei galon, ac yn ei dywys yn ei ben- wamsttdod. Achwynai fod ei fysedd yn crynu wrth rhoddi yr hanes ond y mae y brawd yn camgymeryd, nid yn ei fys y mae y drwg, ond yn ei siol y mae y bendro. Achwynai hefyd fod yr elw deilliedig o'r cyfarfod yn myned i chwyddo tysteb Mr. Morris. Pa gysondeb sydd yn hyn, pan oedd y pwyllgor yn gyfansoddedig o ddau gor ag oeddynt mor elyniaethus i'w gilydd ? Y man lie mae y drwg, a hyny sydd yn enyn tan ei ddigter, sef gweled llwyddiant y dysteb. Pe byddai hyny yn wiiionedd, onid oedd gan y pwyllgor hawl i weithredu fel yr oeddynt yn dewis, heb ofyn ei ganiatad ef. Nid oes gwirionedd yn yr hyn a draetha, ac y mae v gwr yn gwybod gwell na hyn hefyd, ond yn unig fod yn rhaid iddo gael rhyw gyfrwng i osod allan ei ddigofaint a thywallt ei lid. Hefyd, ym- ddengys fel pe yn ddyeithr i Mr. Morris, er eu bod wedi bod yn gyfeillion am flynyddau, ac yn cydgynJlunio eisteddfodau cyn hyn. 0 y filain gweniaethus, a ydwyt yn cofio dy fod, liw nos wrth oleu llusern, yn arwain Mr. Morris i roddi gwersi i'th gyfeillion, er eu liaddasu yn arweinyddion corau ? Ond dyna, nid oes actios i bwyll gor y cyfarfod, Mr. Morris, na'r cor wneyd sylw o'i lysnafedd, oblegyd "Ni newidia yr ethopiad ei groen na'r llewpart ei frychni." Y mae cor Mr. Morris yn gwybod beth oedd eu trafferth a. u treuliau, ac yn gwybod na wariwyd dim ar oferedd a phethau diangenrhaid. Y maent yn gwybod hefyd o ba le y cawsant yr oil, a pha le yr aeth pob ceiniog gan hyay, Eos, na thrybia dy hun i geisio diraddio cymer- a 6 iadau dynion ag sydd yn uwcli o'u hysgwydd- au na thydi. Nid wyf yn meddwl ymgecru ag ef ar faes eich newyddiadur, a hyny o dan fantell y ffngenwau, nac yn meddwl gwneyd yr un sylw o ddim a ddywed yn mhellach, oblegyd nid oes dim ganddo ond yr hyn sydd yn tarddu oddiar wraidd cenfigen.-Dros y pwyllgor, WILLIAM TWINY.

B UDD- G YNGIIEBDD EOS TVYN. MR. GOL.- Yn nghyfarfod diweddaf y pwyllgor, penderfynwyd, yn gymaint a bod achos teilwng cyffelyb newydd gymeryd lie, a bod masnach mor farwaidd, y byddai yn well gohirio y gyngherdd hyd yr 21ain o Ebrill nesaf. Da genym hysbysu fod y rhagolygon presenol yn addawol iawn am lwyddiant y gyngherdd. gan fod prif fasnachwyr yr ardal wedi amlygu eu parodrwydd i hwylysu. gwerthiant y tocynau. Hefyd, y mae y cerddorion galiuog canlynol wedi addaw eu gwasanaeth;-Asaph Glan Dyfi, Eos Dyfed, Asaph Godreu'r Graig, Mr. LI. Williams, Ystalyfera; Alawydd Glan Tawe, Telorfab, Alaw Meudwy, Mi". Edmunds, perdonyddd Caegurwen a cliynorthwyir hwynt gan glee- parties Clydach, y Wern, Pantteg, Gurnos, AUtwen, a.'r Dyiiryn. Nid yw yn anghen- rheidiol i ni ddweyd dim mewn ftbrdd o ganmoliaeth i'r cantorion eiiwog uchod, pe medrem ond gallwn ddweyd, gyda phriodol- deb, fod eu henwau yn ddigon o sicrwycld y bydd y gyngherdd yn llawn gwerth y pres, pe heb son am deilyngdod y gwrthddrych hir gystuddiol ac adfydus. Bydd y pwyllgor ya cyfarfod nesaf, nos Lun y 19eg cyfisol, yn y Pontardawe Inn, er trefnu gwerthiant y tocynau, ccc. i'r hwn y taer erfynir am bresenoldeb yr oil o'r aelodau, yn nghyd a pbawb ag sydd yn dymuno llwydd y mudiad. Gyd-ardalwyr, bydded i ni gydweithio er gwneuthur y gyngherdd yn llwyddiant, fel y byddo yn deilwng o'r gwrthddrych. Llawer- oedd o weithiau yr ydym wedi amlygu ein cydymdeimlad ag ef mewn geiriau, dyma gyfle yn awr i'w ddangos mewn gweithred a gwirionedd.—Dros y pwyllgor, AMICUS.

C! OHEBIAETH 0 L'SRPWL. C-ORGOLOFN ASAPH GLAN TAF. Nid oes, ond odid, gerddor Cymreig yn y byd nad yw yn adnabyddus ag enw yr hen gerddor bydglodus Rossar Bsynon. Mynyeh. y galwodd gyda mi er pan wyf yn L'erpwl, ar adegau yn yr haf, tra ar ei daith i Ynys Man- aw (Isle of Man), a llawer ymgom ddifyr a gawsom ar helyntion y byd, yn gerddorol a llenyddoI. Nid yn ami y ceir fel athraw cerddorol clir ei farn, a phwyllog yn ei symud- iadau, tadol o ysbryd, -yn gwisgo gwen siriol ar bob amgylcliiad. Ei le nid edwyn ef mwy, ond fe erys ei goffadwriaeth yn a.nwyl gan y genedl. Gwelaf fod Cor Undebol Aberdar yn bwriadu cynal cyngherddau tuag at gael colofn i ddynodi mangre ei orweddfaa yn Ngladdfa Cefn-coed-y-cymer. Dylid cefaogi anturiaeth y cor gyda mudiad mor deilwng o gadw mewn cof un a dreuliodd oes o ddefnydd- ioldeb gyda cherddoriaeth ei wlad. Er i'r eisteddfod yn Merthyr droi yn fethiant, fel na chynyrchwyd dim i'r drysorfa, mae yn bosibl dwyn y gwaith heb neinawr drafferth. Bydded r bob cor yn y Deheudir i gymeryd y mater yn destyn sylw, a phenderfynu gwneyd pump neu ddeg punt at y gronfa, a gall y cyfryw hyny nad ydynt yn gerddorion, fel fy hunan, wneyd ychydig dros y mudiad, er dwyn y gwaith i ben heb ymdroi llawer o'i gwmpas, fel y byddis yn arfer gwneyd gyda- phethau o'r fath. Penoder rhywun yn dry- sorydd i dderbyn cyfraniadau pawb a fyddo yn dewis cydweithredu gyda'r gwaith. Wa i ddim am neb all wneyd y gwaith o dderbya yr arian yn well nag Eos Morlais, a chredwyf y gwna efe hyny gyda pharodrwydd Cymreig. Maddeued y darllenydd i mi am gymeryd gofod i fyny i wneyd awgrymiadau o'r fath, ond yn gymaint a bod yr achos yn un teilwng o sylw bonedd a gwreng, crsdwyf y cyduna a, mi. Byddai yn gam a'r cyhoedd adael y beddargraff teiiwng a enillodd y wobr yn Merthyr, amser yn ol, lie ceid y llinell an- farwol a ganlyn "Rhoes wir obenydd i Rosser Beynon." Gadwaf y mater ar hyn o bryd yn nwylaw y cyhoedd, gan obeithio na fydd angen dweyd ychwaneg ar y pwnc teilwng hwn. Beirniad heb un bai amo—fu Rosser, Nag un rhysedi1 yrddo Hunan wyr, brawlwyr ein bro, Ni feiddient ei anfoddio. Heddwch i'w lwch, hyd ganiad y corn min- gorn mawr. TAFLEN FISOL MARCHNAD Y METELOEDD. Yn amgauedig wele daflen y mis hwn ai eich gwasanaeth i'w chyhoeddi, er mwyn y miloedd sydd yn teimlo dyddordeb yn y pwnc. Perthyn i un o'r prif fasnaclidai yn Mhrydain^ fel na raid i neb amheu ei chywirdeb. Digoa i'r darllenydd ydyw cael helynt y farchnad, oblegyd pe caffai enw y cwmni sydd yn dwyn allan y daflen, ni fyddai un mymryn callach, a gallwch ddibynu ar fy ngair am ei chywir- deb, fel na waeth genyf beth a ddywed yr hunanolion sydd yn credu nad oes neb ond y nhw yn gwybod dim, tra mae gan bob dyn yr un eyfle i gael pob gwybodaeth ac hysbys- rwydd fel hwythau. Cofrestrwyd y daflea yn llythyrdy Llundain, er mwyn trosglwydd- iad i'r Cyfandir a gwledydd ereill y tuallan i derfynau Prydain Fawr. Y mae yn bosibl gwneyd camsyniadau trwy gymeryd pethau oddiar siarad rhwng personau ond pan fydd genym ffigyrau wrta law, nid oes modd camsynied, ac nid oes dim all fod yn well i'r darllenydd na chael cyfrif swyddogolo bris y farchnad, heb orfod dibynu ar bethau ail law. Gwrando ar ffug honiad- au sydd wedi bod yn achos o lawer o ddyrys- wch yn ngliylchoedd masnachol y wlad. An- wyboflision coeglyd yn myntnmio y naill beth a'r Hall i ddim dyben amgenach na. dallu y werin, fel y gallent hwy gyrhaedd amcanion dirgelaidd o wneyd cyfalaf o'r gweithiwr. Mae hyn wedi bod ac yn parhau i fodoli hyd heddyw yn Nghymru a Lloegr, ond ni fyn y werin weled y peth yn ngoleuni cyiiawnder a gwirionedd. Gwir nad yw yn ddim i mi yn bersonol, ar Ityn o bryd, ond — yn fy myw nis gall'af gau fy llygaid ar helynt- ion a digwyddiadau y byd yn fasnachel a chymdeithasol. Codaf lais yn erbyn y fath arferiadau, a nodaf hwynt gyda'm bys ac os na fyn dynion weled a chydnabod y gwirion- edd wedi hyny, pob peth yn dda, mi ym- foddlonaf ar yr ymwybyc. Haeth ddarfod i mi