Y Gwladgarwr

RWRDD Y G OL YG YDD. lOAN GLAN TEES.—Mae y newydd yn rhy "hen." Bydd yn dda genym glywed oddi- wrthych eto. GWILYM CYKWYL.—Ni ddaeth hanes y ddarlith i law. BARRI DDU.—Blin genym i ni fethu cael lie i'r hanesion lleol ddanfonasoch yr wythnos ddi- weddaf. Maent yn rhy hen bellach. PWY YW HOMO DDU ?—Mewn atebiad i'r gofyn- iad hwn, o eiddo Shon Glanteifi, yr ydym wedi derbyn dau atebiad, oddiwrth Brychan Brycheiniog a Griffith Davies. a chyduna y ddau mai Mr. R. Lewis Smith, Tonypandy, yw gwir berchenog y ffngenw Homo Ddu." Maddened ein gohebwyr i ni am beidio cyhoeddi eu llythyrau ar y pwnc. LLITII ERYR Y GRAIG.-Metlnvyd cael lie iddo yn y rhifyn hwn. DERBYNIWYD—R. T. Williams, Brythonfryn, Hanesydd, Beecham, Dewi Glan Tees, Alaw Mellte, Nid Hwntw, Yr .Ehedydd, D. Emlyn Evans, Shop yr Eilliwr Parch. E. Gurnos Jones, Llythyr o'r Wladfa, W. S. M., Homo Ddu Llanelli an, Gohebydd o Lanwonno, Estron o'r Ystrad, Hen Gerddor, T. Leyshon, Hen Waddotwr, T. Y. J., &c. Cylioeddir y gohebiaethau hyn yn ein nesaf, oddieithr y rhai fyddont wedi myned yn rhy hen. Mae yn flin genym ein bod weithiau yn methu cael lie i'r oil ddanfonir i ni crefwn aingydym- deimlad ein gollebwyr mewn amgylchiadau o'r fath a sicrliawn hwynt mai nid oherwydd unrhyw esgeulusdra ar ein rliaii y gadewir hwynt yn ddisylw.

Yr Wythnos nesaf dechreuir cyhoeddi yn ein colofnau, Nofel newydd ardderchog,- 'IFOR PUW O'R IIENBLAS, NEU Y Qymro Llwyddianus yn un Drefydd Lloegr. Rhoddwch eich archebion yn gynar i'n Dosbarth. wyr, rhag eich siomer.

YR EISTEDDFOD GENEDL- AETHOL. Y mae 1, JEolus y Mail yn sylwedydd dysgedig a chraffus, ac yn ami gwna sylwadau ar faterion Cymruol ag y byddai yn fuddiol i ni eu hystyried. Y mae "Æollls," yn ddiweddar, o dan y penawd Eisteddfod Carnarvon," yn traethu ei lith fel y canlyn :—" Y mae fod yr wyl eisteddfodol yn cael ei chynal flwyddyn ar ol blwyddyn yn Ngogledd Cymru yn ffaith nodedig, ac yn ffaith an- ZD nghlodus tDeheudir Cymru ag sydd yn ineddu ar boblogaeth luosocach ac ar ddwbl cyfoeth Gogleclcl Cymru." Wel, y mae y peth yn ffaith, ond y mae oelir arall i'r mater. Os yw cyfoeth y Gogleddbarth yn llai, y mae er hyny mewn rhan fawr yn para yn nwylaw Cymry, tra y mae cyfoeth ac adnoddau en fawr y Deheubarth wedi myned i ddwylaw estronol. Yr ydym ar ein teithiau yn y Gogledd, ami i bryd yn lletya mewn palasdai gwychion, ond y mae y cyfoethogion a'u preswyliant mor Giymroaidd yn eu teimladau a ninau, a gwnant i ni deimlo mor gartrefol a phe byddem ar ein haelwyd ein hunain, a cheir pawb o'r uchelaf hyd at y dystadlaf o'r gweision cyflog yn parablu yr hen L, I Gymraeg gyda chywirdeb a bias fel rhai yn hoff ohoni. Grwir y ceir rhai Cymry gyda ninau yn y De yn glynu yn ddi- ysgog wrth yr iaith a'r genedl, a chaf- wyd prawf godidog o hyn yn dra di- weddar yn yrnyl Aberdar: ond fel arall y mae yn y rhan amlaf o amgylchiadau -.feZ y inaent y myned yn gyibethoeaeh y maent hefyd yn myned yn Seisnigeidd- iach, gan dybio fod Seisnigyddiaeth yn beth mwy urddasol na Chymreigydd- iaeth. Pan fyddo dyri yn ymffrostio ei fod wedi mill iaith, yr ydym yn ei ddeall ac yn ei barchu: y mae enill iaith newydd yn enill llenyddiaeth newydd, y mao fel agor byd newydd o drysorau meddyiiol: ond pan fyddo pobl yn ym- fi'rostio eu bod wedi colli iaith, nis gallwn lai na'u dirmygu o'n calon ddyfnaf. Colli iaith, ac un o'r hynaf o ieithoedd! -oes, y mae lla\yo1' yn ein plith a ym- falchiant yn hynyma. Gyda ni, lawer pryd, ar ol i wertliu sebon a chaws roi modd i adeiladu palasdy, ac ar ol symud i'r olaf, fe fydd myned i'r capel Cymreig yn rhywbeth diraddiol. Hhaid ymimo a'r achos. Seisnig, neu greu un os na fydd yno un yn barod oblegyd y mae y gweinidog Seisnig yn derbyn cyflog uchel, y mae yn byw mewn ty golygus, y mae yn gwisgo yn wyell. y mae yn n zn pregethu yn "neis" bob amser, gyda ZD menyg hid ar ei ddwylaw, pan y dylai fod a'i ddyrnau moelion yn gyrn drostynt wrth godymu a phechodau yr oes. Dyweyd yr ydym fod rhan helaeth o gyfoeth y Grogledd yn meddiant Cymry, bod y Cymry hyny yn glynu wrth ein hiaith a'h defion, ac mai hynyma yn benaf yw yr achos o lwydd a mawredd y sefydliad eisteddfodol yn y Gogledd. Tybiwn hefyd fod y bendefigaeth yn y Gogledd, yn cael eu harwain gan SYR WATKIN WILLIAMS WYNN. yn fwy diffu- ant yn eu nawddogaetli o ddenon Cymru- ol nag y ceir pendefigaeth y De. Yn mhellach, y mae y Gogleddbarth gan mwyaf yn amaethyddol, ac felly nid yw mor agored i farn a melldith fawr y Deheubarth, sef y strikes." Y mae Ilai o gymysgiad pobloedd hefyd yn y Gogledd dywedir ei fod yn bolicy gan y chwarelwyr i gadw chwarelyddiaeth oil i Gymry, a diameu fod hyn yn elfen o nerth eenedlaethol. Y mae dysgu tori slates" j^n galetach tasg na dyso-u tori glo, ac nis maidd Philistiad roi llaw ar forthwyl yn Bethesda na Ffestiniog. Diau nas gallwn gadw Saeson a Gwydd- elod allan o Went a Morganwg a gwlad Myrddin, ond teimlwn eu bod yn cael gormod o gofnogaeth yn ein mysg: yn wir, y mae gan yr elfen Wyddelig fantais ar ein gweithwyr, gan fod y bob! dysyml hyny yn gallu bodoli ar gloron a halen, ac ar dai ag sydd yn cynwys pobpeth ond celfi. Rhaicl i ni addef hefyd fod yr Eisteddfod Ogleddol yn un lenyddol, gwyddonol, celfyddydol, ae arddangosol, tra y mae ein heisteddfodau ni wedi myned bron yn gyfangwbl gerddorol— yn sain y gan? a swn i gycl

LLYTHYR LLUNDAIN. Nys Lux. Y mae arwyddion yr amseroodd yn ddrwg, a'r rhagolygon am y dyfodol yn edrych yn dywyll a digysur., Y mae masnach mewn cyflwr truenus' o wael heintiau yn ffynu i raddau arswydus yn ein plith trosedd a chreulonderau yn cynyddu yn y wlad ac argoelion am heddwch yn y Dwyrain yn myned dywyllach, dywyllach, bob dydd. Nid yw y bobl sydd yri gyfarwydd yn y materion hyn, hefyd, yn rhoddi fawr gobaith fod tro er gwell i fod yn fuan. Er cymaint sydd wedi ac yn cael ei ysgrifenu ar gyflwr masnach ein gwlad, nid oes neb eto, ar a wyddom ni, wedi llwyddo i roddi cyfrif athronyddol am y rnarweidd-dra sydd yn ffynu mor gyfFredinol yn mhob cangen o fasnach ar hyn o bryd a diau mai anhawdd fyddai gwneyd hyny. Y mae 'cyfalaf fel pe yn gorwedd yn ngafaelion trwmgwsg, ac an- turiaeth fel pe wedi llwyr ddiflanu o'r wlad. I ba le bynag yr elom, yr un arwyddion a welir, a'r un achwyniadau a glywir. Y mae pob math o law-weithfeydd yn anarferol o ddigyfrro. Y mae Leeds a Huddersfield yn methu yr un wedd a chael marchnad i'w brethynau Bradford yn yr unrhyw sefyllfa gyda'i nwyddau hithau Manchester, a'r trefydd mawrion ereill sydd yn ymddibynu ar fasnach y cotwm, yn teimlo yr un iselder Sheffield a'i plieirianau, Birmingham a'i han- eirif ddur-nwyddau Nottingham a'i hadd- urnweau Coventry a'i hysnodenau a Deheudir Cymru a'i haiarn, alcan, ac efydd, yn chwyddo y gydgan o achwyniad am farw- eidd-dra yr amseroedd tra mae Llundain drwy ei myrdd wneuthuriadau yn danfon cri i fyny sydd yn ymylu braidd ar anobaith. Y dosbeirth gweithgar, wrth gwrs, "ydynt y cyntaf a deimlant efFeithiau iselder masnachol, a hwynt-hwy, druain, sydd yn gorfod teimlo hyny lymaf hefyd. Y mae degaii o filoedd o bobl allan o waith, ac ugeiniau o filoedd yn gweithio ar amser byr ar hyn o bryd. Y nef yn unig a wyr faint y trueni a'r angen sydd yn bresenol yn bodoli yn mhlith y werin bobl. Yr unig gysur a ganfyddwn mewn cysylltiad A. chyflwr pethau ar, hyn o bryd yw, ein bod ar ddiwedd, acnid ar ddechreu y gauaf. Pe buaaem yn awr yn gwynebuar ddyddiau tywyll y gauaf, a phe buasai yn awr yn ddiwedd Hydref yn lie diwedd Chwefror, buasai rhagoly:son y bobl weithgar, pe yn wir yn bosibl, yn fwy digysur a digalon nag yn bresenol. Yn ffodus, y mae yr haf o'n blaenau, ac, ysgatfydd, gycla. dyfodiad 11 1 tywydd teg y daw tro er gwell ar bethau nyni a obeithiwn hyny, o'r hyn lloiaf. Er fod dyfodiad yr haf a thywydd teg mewn un ystyr yn gysurlawn, y mae, mewn golygiad arall, yn achos ofn a phryder i ni. Y mae yr heintiau oeddynt yn ein blino yn misoedd olaf y flwyddyn ddiweddaf, eto yn parhau yn ein plith, ac ysywaeth nid oes ar- goelion eu bod yn lieihau. Y mae yn debyg mai un o brif rinweddau rhew caled yw ei fod yn dinystrio hadall aliechyd. Gan nad ydym wedi cael nema;wr i ddim rhew yn ystod y gau-af di weddaf y mae y meddygon yn barnu fod toraeth o hadau afiechvd yn llechu yn ein teyrnas, ac y bydd iddynt wasgaru lieintiaa oddiamgylch cyn gj^ited ag y daw dylanwadau yr awyrgylch yn gymwys i'w taenu ar led. Er fod gan y meddygon resymau cedyrn dros famu felly, eto, hydenm y try pethau allan yn well na'u darogan. Blin genyrn hysbysu fod y freeh wen yn parhau o hyd yn ddrwg lawn yn y Brifddinns. Y mae cerbydau y dwymyn, er cludo cleiSon tua'r gwahanol ys- byttai, wedi dyfod yn annghysurus o gyffreclin yn ein heolydd. Y rnddengys na fu yr haint atgas hwn mor gyffredinol a marwol yina er's biynyddoedd lawer. Y mae pob ymdrech yn cael ei wneyd gan yr awdurdodau er atal ei anrheithiau, ond hyd yn hyn nid ydynt wedi bod yn llwyddianus. Y mae y meddygon yn barnu, a dygant ffeithiau a rhesymau cryfion i brofi hyny, mai y dyogelwch effeithiolaf rhag y. frech wen yw re-vaccination. Os felly, fe ddylai ein Llywodraeth wneyd hyny yn orfodol drwy'r Deyrnas Gyfunol yn ddiym- aros. Gallesid dysgwyl y buasai trosedd yn llei- hau yn ein gwlad mewn cyfartaledd i gynydd crefydd ac addysg ond ysywaeth, nid felly y mae yn bod yn bresenol, beth bynag, gan nad sut y bydd hi yn y dyfodol. Nid oes diwrnod braidd yn myned heibio na chlywir am lofruddiaeth erchyll wedi ei gyflawni yn rhyw ran neu gilydd o'r wlad, a bydd yr hanes cysylltiedig a hyny yn ddigon i beri i waed dyn fferu yn ei wythienau wrth ei ddarllen. Cymerir rhan fawr o ofod ein newyddiaduron dyddiol er cofnodi ysgelerderau sydd yn fwy teilwng o'r Bashi-Bazouks neu drigolion canol- barth Affrica na thrigolion gwlad wareiddiedig fel Prydain Fawr. Y mae ein cenedl ni, diolch i'r nefoedd wen, yn lied rydd oddi- wrth y cyfryw gamweddau.

Masnach yr Alcan. Mae Ehedydd, Treforis, yn gywir pan y dywed am y ddau Ryddfrydwr, sef Reynolds a'r GWLADGARWR, yn nghylch marchnadoedd yr alcan felly, da'r bachgen o'r Cymro Gwyllt am wneyd o honot hyn, sef anfon prisoedd y marchnadoedd i'r GWLADGARWR, er mwyn i blant llafur gael deall pa mor isfel neu uchel ydynt. Fe ddichon fod Ehedydd wedi gweled Reynolds am ddydd Sadwrn diweddaf ond aethum i heddyw i Ddarllenfa ein tref, lie y gallaswn gael golwg ar yr Engineer a'r Iron and Steel Trade Review, y rhai a gynwysant brisoedd pob math o felel- .Y oedd yr alcan a'r glo, ac wele y fiigyrau :— .Y Engineer. Tin plate per box. s. d. s. d. 1 C Charcoal 22 0 to 28 0 IX 30 0 to 31 0 1 C Coke. 19 0 to 23 0 IX 24 0 to 2G 6 Iron and Steel Trade Revietv. 1 C 23 6 IX .29 6 1 C 1 Quality. 20 0 1 X. 26 0 1 C Best Coke. 21 0 Best Charcoal. 26 6 DEWI GLAN TEES.

Cymanfa Ganu Gynulleidfaol Rhanau o Morgan wg a Mynwy. Cynaliwyd y trydydd pwyllgor mewn cysyllt- iad a'r Gymanfa hon yn Vestry Pennel, Pont- ypridd, prydnawn dydd Ian diweddaf. Y cadeirydd oedd D. Evans, Yaw., Caerdydd; yagrifenydd, Mr. D. Davies, cashier, Ton, Y strad. Cyn dechreu, cafwyd ychydig eiriau gan y cadeirydd ar ddyben ac amcan y Gymanfa. Dywedai mai un o'i hameanion ydoedd lleddfu ychydig ar yr ysfa sydd yn ein dynion ieuainc am y man eisteddfodau sydd mor Muosog yn ein gwlad y dyddiau hyn, a chael rhywbeth i wneyd tipyn o gynhyrfiad o blaid dychafu y canu cy- nulleidfaol. Dywedai fod rhai yn ceisio ein cy- huddo o wneyd display a show o'n canu, ond ei fod yn gobeithio nad oedd yno neb a fuasai yn defnyddio y fath eiriau annheilwng—fod yr Arglwydd yn gwybocl mai nid hyny oedd ein hamcan a gofynai pwy garai glywed y fath eiriau yn cael eu defnyddio am y sessiwn oedd i gael ei chynal y dyddiau dyfodol yn Nghwm Rhondda ? Y peth cyntaf fu dan sylw ydoedd amser cynaliad y Gymanfa gyntaf, gan fod rhai am ei gohirio am flwyddyn, ad ereill am ei chael y liwyddyn hon. Pan gymerwyd y pleidleisiau, cafwyd fod 34 o leoedd am ei chael y flwyddyn hon a 20 yn erbyn ac erbyn cyfrif y lleoedd ysgrifenodd am ymuno a'r rhai sydd wedi cwympo i'r mwyafrif, mae 39 dros ei chael y flwyddyn hon tra nad oes ond 18 am ei thaflu hyd y iiwyddyn nesaf--16 o'r rhif diweddaf yn Aberdar yn unig. Yna daeth dau gynygiad yn mlaen mewn cysylltiad a lie ei chynaliad, sef adeilad eang yn Nghaerdydd, a'r maes agored yn Pontypridd. Mwyafrif dros y diweddaf. Yna pasiwyd ei chynal ar y Llun cyntaf yn Awst, ac mae leuan Gwyllt sydd i fod yn arweinydd, ac fod y treuliau i gael eu gwneyd fyny trwy gasgliad ar y dydd. Hefyd, pasiwyd eiu bod i gael cynadledd yn nglyn a'r Gymanfa. a'n bod yn dymuno am bresenoldeb rhai o brif gerddorion y genedl. Yr oedd yn ofidus genym fod Aberdar yn methu gweled eu ffordd yn glir i ymuno y flwyddyn hon, gan y byddai eu talent cerddorol dysglaer hwy yn ycliwanegiad pwysig; ond gan fod cynifer o ddosbarthiadau sydd wedi derbyn yr unrhyw dalentau dysglaer yn awyddus am ei chaei eleni, megys iliiymni, Dowlais. Cwin Rhondda, Pontypridd Caeftlydd, Casnewydd, Llantrisant, Tonyrefail, &c., mae ein llwyddiant yn sicr am y flwyddyn hon. Mae yn debyg mai perffeit-hio gwaith y gymanfa leol sydd yn rhwystr iddynt i ymuno, ac iddynt ddyfod i'r penderfyniad hwn ar y dealltwriaeth mai yn Mehefin oedd y Gymanfa fawr i fod, tra yr oedd eu cymanfa hwythau i gael ei chynal yn Mai; ond gan i'r pwyllgor diweddaf ohirio y Gymanfa Undebol hyd Awst, a phenderfynu gwneyd y programme fyny o Gymanfa Aberdar a gwahan- ol gymanfaoedd ereill sydd yn llafurio yn bre- senol, mae y rhwystr wedi cael ei symud a phawb yn hyderus am gyd-weithrediad cyfeill- ion an wyl A- berdar. Nis gallwn lai na llawenychu am i'r dadleuon gael eu cario yn mlaen morhapus, acyndeilwng o ddynion o sailb y pwyllgor. TWYNOG.

I ENGLYNION' JOAN GLAN TEES. SYR. Can iate wch i mi ddweyd gairneu ddau wrtli David Gape.—Frawd, dywedasoch i mi fod yn arw wrth loan Glan Tees. Naddo yn sicr i chwi, ond dywedais wirion- edd am ei englynion yn ddifedd-wl drwg," na dolurio ei deimladau o gwbl ac os ydynt yn rhy dyner i dderbyn y gwir, nid oes dim i'w wneyd. Dywedwch, cto, i mi ddweyd anwiredd am dano Frawd, dysgwyd fi. er yn hogyn i ddweyd y gwir, ac nid wyf wedi annghotio y ddysgeidiaeth hyd yn hyn, beth bynag. Yrnddengys i mi mai chwi sydd wedi ymddwyn yn "arw" a bradychns tuag at I. G. Tees. Chwychwi oedd yn gwybod mai deg mynud gafodd atynt, ac D.cl oedd yn bwi-ialii eu cyhoeddi o gwbl, a chwi ganiatiiodd iddynt fyned o'ch llaw i'r wasg. Tewi sydd weddus i chwi. Dywedwch na chopiodd Ezra ddim yn ol y gwreiddiol. Fy ngwreiddiol i oedd y Cambrian am louawr 26, fel y dywedais o'r blaen ac ond i chwi osocl eich 'spectol i fyny, chwi a welwch eu bod yn lythyren am lythyren, a gair am air. Chwychwi yw y "bwch diangol," cludwch y beiau.—Yr eidd- och, EZRA.

Goreu Arf, Arf Dysg. EISTEDDFOD LLANTRISANT. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod dydd LLUN, MEHEFIN ISfed, 1877. Beirniad y Farttdoniaeth a'r Rhyddiacth — y Parch. D. BRYTHONFRYN GRIFFITHS, Aberdar. Prif Destynau. Bardrloniaeth. Atn y Biyddest oreu ar Y Lleuad ævobr, 2p. Rhyddiaeth. Am y Traethawd goreu yn Gymraeg neu Saes- onaeg ar Y Glo;" gwobr, 2p. Cerddoriaeth. I'r C6r, heb fod dan 60 mewn rhif, a gano yn oreu "Rhyfelgan Gwalia," or Gerddoifa; gwobr, 12p. I'r C6r, heb fod dan 30 mewn rhif, a. gano yn oreu "Rhyddid," gan Mrs. Watts Hughes; gwobr, 4p. I'r Drum and Fife Band a chwareuo yn oreu "Llwyn Onn gwobr, lp. 10s. BYOD CYNGHERDD i'w gynal yn yr hwyr, pryd y cymerir rhanynddo gan rai o brif gantorion Cymru. Telerau. 1. Atelir v wobr oni fydd teilyngdod, a chedwir pris tocyn blaensedd o wobr y buddugol, os bydd yn absenol o'r Eisteddfod. 2. Y eyfansoddiadau buddugol i fod yn eiddo i'r pwyllgor. 3. Y cyfansoddiadau, gyda'r enwau priodol dan sel, ac enwau y personau a fwriadant gystadlu ar y gerdrloriaeth, i'w hanfon i'r ysgrifenydd ar neu cyn Mai 23ain, 1877. Y programme, yn cynwys y gweddill o'r testyn- au a pliob manylion, i'w gael am geiniog, trwy y post, ceiniog a dimai, oddiwrth yr vsgnfenydd.— THOMAS WILLIAMS, 1508 Bwth yr Ardd Wen, Llantrisant. "Mdr o gan yw Cymru i gyd." "Gwell dysg na golud." DERI. BYDDED hysbys i lioll Gvmru benbaladr y B cjmelir EISTEDDFOD FAWREDDOG yn y lie uchod dydd GWENER Y GROGLITH, 1877, dan nawdd Masnaohwyr a Boneddigion yr ardal, pryd v gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus mewn Barddoniaeth, Traethodau, Adrodd, Areithio, a Chwareu ofiEtrynawl. Beirniad y Ganiadaeth, dx.—Mr. D. BOWEN, gynt o Penycae. Y Clyfansoddiadau-Parch. W. G. WILLIAMS, Rhymm. Adrodd, &c.-Pareh. W. LL. THOMAS, Deri. Rhai o'r Testynau.. 1. I unrhyw Gor, heb fod dan 40 mewn rhif, a gano oreu, "Then round about the starry throne; gwobr, 10p., a Medal Arian i'r arweinydd. 1. I'r Cor a gano yn oreu her sound is gone out gwobr, 3p., a Baton-i'r Arweinydd. 3. I'r Seindorf Bres (8 mewn rhif) a chwareuont yn oreu Comrades in Arms," ti efniar t Metcalfe, Star Journal, Wolverhampton gwobr, 2p. 4. I'r Cor o Blant dan 15eg oed a ganont yn oreu "0, na bawn yn Seren," o Gor y Plant; gwobr, 1p. (Caniateir chwech mewn oed i'w cynorthwyo). Prif Des<VM Rhyddiaeti oj. Am y Traetbawd goreu ar "Fwrdd Cymodol Delietidir Cymru gwobr, 1p. Prif Dcstyn Barddonol. Am y Bryddest oreu ar Abel;" gwobr, 15s. BYDD CYNGHERDD MAWREDDOG I'w gynal yn yr hwyr. Pob manylion i'w cael ar y programme, yr hwn sydd yn awr yn barod ac i'w gael drwy y post am geiniog a dimai oddiwrth yr Ysgrifenydd— Mr. JOHN LEWIS, 5, Jenkins, Row, 1484 Deri, vi a Cardiff. Money. MONEY TO LEND on goo 1 Freehold or Leasehold Security. Apply to MR. DAVID RICHARDS, Solicitor, 34, CANON STREET, ABERDARE. 1516 Eisteddfod Tonyrefail. DYMUNA Pwyllgor Eisteddfod Tonyref: il hysbysu fod y ddwy FARWNAD gyd- fuddugol i'r diwedd-r Mr. 'Ihomas Williams, Tydrrw, i'w cael mewn Llyfryn Tair Ceiniog yr un, trwy y pott 3Jc., gan yr ysgrifenydd, LEMUEL EVANS, 1518 Tonyrefail, Llantiisant, NEWYDD PWYSIG- jDAIJAM y dyoddefir oddvwrth glefydan o bob math ? Am y rheswm nad yw's Bobl yn cymeryd y Fedclyginif.^th i^.vrr>asol at 5 Dolurinu hyny ag y mae v cor If yn dyoddef oddi- P' daiior sj-Iw,—Pawb sydd yn dy- oddef oddiwrth v Dropsy, yr hyn sydd yn arwydda crynodeb o ddwfr a gwynt yn ngw'ahanol "hibellau y corrt dynol, yr llyn sydd yn gwenwvno v gwaed, a tnnvyhyny yneffeithio ar yr YmenyJd, yr Afu, yr 1 sgyfaint, y Cylla, y Galon, yv Aronau, a'r Nerves, i'r fath raddau fel ag- i achosi Poen yn y Oein, yn yr Are nan a'r Perfeild, Dury- Dwfr, yr hwn sydd yn dew a chymysglyd, Cwyrlt yn y cylia^a r perledd, cramp, cwsg- a phoen yn y clun- lau a r traed, chwydd yn y traed, y cluniau, yr ymysgaroedd, ar cylla, curiad y galon, diffyg anadl, pe-^wch, syched, corff-rwymedd, poen yn y pen, gloesiadau, penysgafnder,' gwendid, diffyg archwaetn, oerfel, traed oer, asthma, nftrvfls egwai", at yr anhwyiderau hyn v ° PATE N T Ekag y Gwynt, y Dwfr, a'r Grafcl, yn anffaeledig-, Ac os cymerir hwynt mewn pryd, fe gynyrch- ant welliiad uuiongyrchol. Pan fycld y clefyd ohir barliad dilyncr arnynt am beth amser. Canoedd allant dystiolaetliu i efYaith neilldu- ol y Peleni rhyfedu hyn.. liitai ohonynt a ddorlir yma Claf 0 Maes lago, Pontardawe, a ddywed :— Derbymais flycliaid o'ch Pills hynod, 'Hughes's Patent Dropsy l!ills' dydd Llun diweddaf ac y? wyt yn eu cymeryd oddiarhynyhyd yn awr (tlydd baciwrn) ac y mftent yn gwneuthur lies maw i mi mewn cyn lleied o amser.—Rhoddes hauer dwsin i fy nhad, ac y mae ar yr ychydig hyny yn teimlo liawer o les. Yr oeddwnyn achwya oddiwx-th boeu yn pen ac yn y cefn, gwynt yn y cylla, dim ar- enwaeth, ac yn ami ddifi'yg dwfr." Mr. Phillips, Glanmor, Llanelli, wedi bod rhwng pedair a paum mlyneddyn methu cerdded obleoyd y dropsy, chwydd maw iawn dros yr holl gorfI. diffyg mawr ar y dwfr ac ar yr anadi, y galon TO euroyn en owl, yn awr, wedi cymervd tua thri biychaid o Hughes s Patent Dropsy Pills" tuag at y gwynt y dwfr. a'r gravel, yn gallu myned oddi anigylch y dref—y enwydd yn liawer llai, VE anadl yn liawer gwell, ac wedi teimlo mwy o lea oddiwrth yr ychydig ><yn na holl foddion y doctor- lanl a gymerais a;n yr amser maith yr wyf wedi bod yn glaf. Yr v/yf yn gobeithio y caiff y byd wybod am danynt. J y Gwellhad hynod SYR,- Yr wyf yn awyddus eich hysbysu fy mod wedi cael llwyr lachad wrth gymeryd eich Pills rhagoroi chwi o'r enw "Hughes's Patent Dropsy 11 1 r oeddem er's amser bellach yn cael fv mlmo gan Chwydd yn y Cluniau a'r Ymysgaroedd. ar ^1,ad1' Poe,n y" y Cefn ac yn yl'en, y Gal(m yn Curo yn enb;y d rhai gweitb- iau, Liffyg Ireuliad, a'r gwynt yn fy mlino vn ami, ac er mawr syndod y maent liyd yn hyn wedi syinud ymaith Fits neu Heintiau, y rhai sydd wedi fy niimo er's blynyddau. Yr oeddym yn eu cael weithiau yn bur am1.-Yn dra diochgar, ydwyf, A. E, Jo-NEs, William-St., Llanelli. Registered Trade Mark—"Dropsy Pills." Y mae'r Pelenau hjm wedi eu Rcgidro ac yn Patent. Cosjjir pob dynwarediad. (iofaler cael enw JACOB HUGHES ar Stamps y Llywodraeth. Ar we-rth mewn Blytfiau gan holl Chemists v deyrnas am Is. Ike 2s 9c.. a 4s. 6c., gyda'r Post Is. 2c., 2s. llc" a 4s. Dc., gan y Patcntte- Jacob Hughes, Apothecaries' Hall, Ilanelly. London Agents-Barclay & Sons, Sutton, & Co Sanger, Hovendon, Newbury, Herron, Squire. and Francis, Bristol: Pearce & Co., Warren & Co.; Liverpool: Evans & Co., Raimes & Co., and John Thompson. 1461 Town Hall, Castellnedd. "DYDDED hysbysol y cynelir EISTEDDFOD NEUADD Y DREF, GWENER Y GBOGLITH, Testynau. uJ„r c"r;Jlek. f.mewn rhif, a gano oreu 10u 1V' 7 ilefail1" (D- Jenkins), gwobr, "a ~,r> mewn rhif, a gano oreu y ooldier s Chorus, allan o Famt (Gcunod)* gwobr-, 3p. I'r feroh a gano oreu, "Dafydd y Gareg V/en-" gwebr, 5s. I'r hwn a gano oreu, "Mae'n Gymro byth;" gwobr, as. J > ^r hwn a gano oreu, "In native worth," (Creaton); gwobr, 5s. I r pedwar a ddarileno oreu unrhyw d6n ar v pryd; gwobr, 4s. rrsawla, adroddo oreu, "-Tymhestl ar ymor" (o r Adroddiadur); gwobr, oa. .I'r sawl a adroddo oreu, "F'ewyrth William," (o LTI mau r Adrodd wr); G^^obr, 5s. Beirniad yr holl destynau—EOS MORLAIS. Cyfarfodydd yr eisteddfod i ddechreu am 11 a 2 0 r gloch. Cynelir CYNGHERDD ardderchog yn yr hwyr a chymerir rhan ynddo gan Eos MOKLAIS a cherdd- onon enwog ereill. Y mae y Programme, yn cynwy" yr holl fanylion, yn barod, ac 1 w gael drwy y post am li-c. oddiwrth yr ysgritenvdd, EVAN WILLIAMS. 1489 3, Albert Street, Neath. Y MAE CYMDEITHAS ADEILADU MERTHYR A DOWLAIS VN BAB§P,i'l Benthyg, ar Mortgage, -L ar y Rhybudd byraf, Symiau o £100 i £10,000, i'w talu yn olyn Gyfranau Misol neu Chwarterol. Y mae i Fenthycwyr yn y gvmdeithas hon fanteision arl>enig na cheir mewn cymdeithasau eieill; neu gan bersonau unigol. Telir v treuliau cyfreithiol gan y gymdeithas, a dyogeiir annibyn- 1Sfj v keathycydd, cyhyd ag y par heir i dalu yr ad-dahadau addawedig, gan y Cofrestrydd dan Gyfraith y Cymdeithasau Cyfsillgar. Cedwir y dirgelwch manylaf. Dymuna y Cyfarwyddwyr hysbysu eu bod yn barod idderbyn symiau o arian fel arian benthve ar y telerau canlynol o elw :-jM y cant i'w galw ar ddau fis; £4! y cant ar bedwar mis; a £5 y cant ar chwe mis. Am hysbysrwydd pellach, ymofyner 5 Mr E ROBERTS, yn Swyddfa y Gymdeithas, 34, Victoria, street, Merthyr. ^48 J