Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
Gweithwyr Alcan Cwmtawe.
Gweithwyr Alcan Cwmtawe. ANWYL GYDWEITHWYR,—Yi? ydych i gyd, Tin ac oil, yn gwybod yr hyn ddywedodd ein meistri wrthym, Mai hyd nes bo'r farchnad yn gwella yr ydym i weithio ar y gostyngiad." Yr oeddem yn siarad ac yn gqfyn y naill i'r llall, y pryd hwnw, pwy gawsem ni yn ddigon o ddyn i wylio symudiadau y farch- mad, a phrisoedd blwch y llafnau alcan; wel, yn ol fy meddwl i, yr ydwyf yn credu ein bod wedi cael gafael ar yr iawn ddyn yn mherson y Cymro Gwyllt cf L'erpwl. Y mae wedi bod yn gyfaill i'r glowr|trwy'r blynydd- oedd, ac yr ydym yn credu y.bydd yr unrhyw gyfaill i'r gweithwyr alcan eto. Yr ydym, fel gweithwyr, yn teimlo yn dra diolchgar iddo am daflen o'r prisoedd yn y GWLAD- GARWR diweddaf ond hoffem yn fawr i gael gwybod y dirgelwch hyn, pa fodd y mae cymaint o wahaniaeth yn y prisoedd rhwng y papyrau ca.nlynol ?—Yr oedd eich taflen chwi yn y GWLADGARWR a'r Reynolds yn cyfateb i'w gilydd, ond yr oedd y Cambi-iait a'r Mining Joqti-nal lawer yn is. Yn y papyrau diweddaf yna, yr oedd y prisoedd fel y canlyn: —Charcoal o'r lp. Is. 6c. i'r lp. 3s., a'r coke o'r ISs. 6c. i'r lp. Pa beth ydyw y rheswm o'r gwahaniaeth yna ? Ef allai y gellwch chwi, Cymro Gwyllt, ein goleuo a hoffem i chwi, os byddwch yn gweled yn dda, anfon taflen o'r prisoedd yn wythnosol i ni, os gell- wch gael gafael ynddi, a Mr. Llwyd i fod mor garedig a'i hargraffu ac yn ben ar y cwbl, bydded i wir gariad deyrnasu rhwng meistr a gweithiwr, dyna yw gwir ddymuniad Treforris. EHEDYDD.
AGORIAD Y SENEDD.
AGORIAD Y SENEDD. TY YR ARGLWYDDL—DYDD IAU, CHWEF. 8. Ar y dydd uchod, agorwyd y bedwaredd Sesiwn o'r nawfed Parliament o'i theyrnasiad gan ei Mawrhydi y Frenines, yn bersonol, gyda rhwysgfawredd a gorwychder neillduol. Gadawodd ei Mawrhydi Balas Buckingham am chwarter i ddau o'r gloch, ac yr oedd mil- oedd lawer o'i deiliaid wedi ymgasglu i ochrau yr heolydd er mwyn cael golwg arni. Yr oedd yno tua 3,000 o heddgeidwaid yn am- ddiffyn y llwybr, yn cael eu cynorthwyo gan adran o'r cotiau gwyrddion. Tynid y cerbyd breninol gan wyth o geffylau hufen-liw, a dilynid hwnw gan bump o gerbydau ereill, yn cynwys arglwyddi a mawrion. Yr oedd golwg ardderchog ar Dy- yr Arglwyddi yn croesawi ein Brenines—pob man wedi ei lanw gan foneddigesau, arglwyddi, aelodau seneddol, ac ereill. Wedi esgyn i'r orsedd, safai Iarll Beaconsfield ar y llaw aswy iddi yn dal cleddyf y deyrnas, a'r Dug o Richmond ar y de yn dal y goron. Wedi cael yr h@ll rag-drefniadau yn barod, darllenwyd ARAETH Y FRENINES gan yr Arglwydd Ganghellydd. Cymerir i fyny fwy na dwy ran o dair o'r araeth gan gyfeiriadau at Twrci a'r Gynadledd, yn nghyd a'r ymdrechion a wnaed gan Lywodraeth ei Mawrhydi i ddyogelu heddwch. Addefwn fod y cwestiwn dwyreiniol yn un o bwys mawr i'r pleidiau cysylltiedig, ond prin y cred- wn ei fod yn un digon pwysig i gymeryd cy- maintole yn yr araeth freninol, a hyny ar draul gadael allan bethau mwy pwysig i ddeiliaid ei Mawrhydi yn gyffredinol. Cyfeirir ynddi at y brwdfrydedd a ddangoswyd yn India ar gyhoeddiad ei theitl Ymerodrol, a dadganai ei gofid am y newyn sydd yn ffynu yu Madras a Bombay. Dywed fod llwyddiant a blaen-fynediad ei Hymerodraeth Drefedigaethol yn myned yn mlaen yn ddilestair, oddigerth rhyw anneall- dwriaeth gyda Gweriniaeth Transvaal. Yn y rhan o'r araeth a gyfeiriai at Dy y Cyffredin, dywedid y byddai ysgrifau yn dal cysylltiad a Phrif-ysgolion Rhydychain a Chaergrawnt, ac er diwygio cyfraith meth- daliad a breint-lythyrau, i gael eu gosod ger bron y Ty. Cyfeirid ynddi, hefyd, at ryw fan fesurau ereill. Nid ydym yn cofio gweled, er's blynyddau, araeth freninol mor llwm ac amddifad o rag- gynllun am y dyfodol. Ond efallai fod y brodyr sydd wrth y llyw yn ofni addaw gormod, rhag ofn methu cyflawni fel o'r blaen. Un amgylchiad o gryn ddyddordeb yn nglyn ag agoriad y Senedd eleni oedd Disraeli yn cymeryd ei sedd am y waith gyntaf ar feinciau Ty yr Arglwyddi, yr hyn a wnaeth, yn cael ei arwain i fewn gan Ieirll Derby a Shrewsbury, a Talbot. Darfu i Iarll Granville, arweinydd y blaid Ryddfrydol, yn Nht yr Arglwyddi, roi rhai ergydion go lew i'r Llywodraeth ac yn NSY Y CYFFREDIN, cafwyd araeth bur alluog gan Ardalydd Hartington, yn yr hon y dywedai fod y, Llywodraeth wedi newid eu policy yn ystod y flwyddyn. Siaradwyd hefyd gan Mr. Glai- stone. Yn Nh £ y Cyffredin, rhoddwyd rhybudd gan wahanol aelodau i ddwyn yn mlaen dyrfa o fesurau, ac yn eu mysg rhoddodd Mr. Osborne Morgan rybudd y deuai yn mlaen eto ag ysgrif y "Claddu." Y mae Mr. Morgan yn penderfynu dwyn barn i fuddugoliaeth yn yr achos hwn. Yn y misoedd dyfodol, ni phroffeswn roi crynodeb o'r holl fan destynau fydd gerbron y Senedd ond pan fydd unrhyw gwestiwn pwysig ger- bron, a phan draddodir yno araeth gan un- rhyw aelocl Cymreig, neu arall a fydd yn teilyngu sylw, gofalwn am grynodeb ohoni.
Hynodion o Rhymni.
Hynodion o Rhymni. YMADAWIAD MATHETES.—Nos Sul diwedd- af, gwrandawais farivell sermon y Parch. J. Jones (Mathetes), i'w gynulleidfa yn nghapel Penuel, ac yn nglyn a'i bregeth cawsom ei p resymau dros ei ymadawiad. Nid oeddem yn teimlo yn gysurus i wrando arnynt ar ol pregeth mor alluog. Beth bynag aaf y cweryl sydd rhwng Penuel a'i gweillidog, bydd yn golled i'r lie i golli yr enwog Mathetes, yr hwn sydd o ran cymeriad a gallu yn un o ddynion goreu y genedl. Caffael mawr fydd ei gael, a thrysor bendith- fawr fydd i'r eglwys a roddo alwad iddo.
Gair e Glynebwy.
Gair e Glynebwy. Ychydig iawn o hanes digwyddiadau y lie uchod sydd yn ymddangos drwy eich newydd- iadur gwerthfawr, er fod yma lenorion, beirdd, a chantorion o'r radd uchaf, a'r lie yn un o'r rhai mwyaf pwysig yn Neheudir Cymru yn bresenol-y gweithfeydd eang yn cerdded yn r gyson, a thrigolion Tredegar, Nantyglo, a'r Blaenau wedi bod am fisoedd bellach yn ym- ddibynu ar y lle pwysig hwn. Gobeithio y cymer rhyw ohebydd galluog y mater i sylw. Yn awr yr ydym am roddi ychydig o hanes y BUDD-GYNGHERDD a gynaliwyd yma nos Sadwrn, y 3ydd o'r mis hwn, yr hwn a gynaliwyd yn Assembly Rooms y Duke of Wellington. Yn absenoldeb Mr. T. T. Evans, llywyddwyd yn arddercheg gan Mr. T. Morgan, Puddler. Chwareuwyd ar y berdoneg gan Mr. Henry Evans. Arweinydd, Mr. John James (Glyn Alaw). Wedi cael ychydig o eiriau gan y llywydd, aed yn mlaen yn y drefn ganlynol :—Ton ar yr harmonium gan Mr. Evans glee gan gor Glyn Alaw, a chanasant yn ardderchog can, "Cruelty to animals," ganT. Emlyn Williams, (ailalwyd); ton gan y cor; can gan David Powell; triawd gan T. E. Williams a'i barti, (cymeradwyaeth); can gan Mr. T. Lewis; can a chydgan gan y cor, (gorfu arnynt ailganu); deuawd gan D. James a T. Lewis, (cymeradwyaeth); darllen- iad difyfyr gan y llywydd; ton gan y cor, (ailganwyd). can gan Mr. T. E. Williams, (cymeradwyaeth) can gan David Davies. Talwyd diolchgarwch i bawb am eu gwasan. aeth, ac yn enwedig i Mr. Davies am fenthyg yr ystafell ardderchog, a hyny yn rhad. I ddiweddi, canodd y cor "Hail, all hail," yn soniarus dros ben. Yr oedd yr elw i fyned at achos gwir deilwng, sef i ddau o'n cyd- weithwyr sydd wedi bod (yn enwedig un o honynt) yn analluog i ddilyn eu galwedig- aethau er's misoedd, a theuluoedd trymion ganddynt heb neb yn enill yr un ddimai.— T. Puntan.
Llyfrgell Rydd i Aberdar.
Llyfrgell Rydd i Aberdar. Am bedwar o'r gloch- dydd Gwener cynelir cyfarfod cyhoeddus o drethdalwyr Aberdar yn y Neuadd Ddirwestol i benderfynu pa un a ydyw y gyfraith sydd wedi ei darparu i gael llyfrgelloedd rhydd ar draul y trethdalwyr i ddyfod i weithrediad yn Aberdar. Mae yn eglur fod y dosbarth hwnw o drigolion Aber- dar ydynt yn ddigon cyfoethog i gael llyfr- gelloedd iddynt eu hunain yn erbyn y mudiad hwn ac y mae teimlad rhai o aelodau y Bwrdd Iechyd yn y lie yn tueddu yr un ffordd. Hwyrach fod ar y dosbarth olaf hwn ofn colli eu poblogrwydd gyda'r etholwyr os bydd iddynt gefnogi mudiad deifl geiniog y bunt o dreth yn ychwanegol ar y trethdalwyr. Er hyn oil, ni a obeithiwn y bydd i bob treth- dalwr sydd yn caru dyrchafiad y bobl mewn gwybodaeth a moesau, ymgeisio i fod yn bresenol yn y cyfarfod a rhoddi eu pleidlais dros yr achos. Gellir dweyd yn ddibetrus nad oes tref o faintioli Aberdar yn y deyrnas mor amddifad a hi o leoedd addas i ddynion ieuainc i dreulio eu horiau hamddenol. CYFARFOD YN ABERDAR. Cynaliwyd cyfarfod o noddwyr a chyfeillion y mudiad hwn yn long room y Neuadd Ddir- westol nos Fawrth diweddaf. Yn absenoldeb Mr. E. Jones, meddyg, y cadeirydd apwynt- iedig, etholwyd Mr. D. Davies, Canon Street, i'r gadair. Cafwyd areithiau grymus yn ffafr y mudiad gan y Parchn. J. Evans, M.A., T. Jones, J. Farr, a Mri. J. Johns, H. Williams, Delta Davies, R. Pardoe, a T. L. Jones. Gobeithiwn na fydd i'r sylwadau gwerthfawr a draddodwyd yn y cyfarfod hwn gael eu hannghofio, ond y cawn y pleser o ddweyd fod y cyfarfod hwn, yn nghyd a chyfarfodydd ereill, wedi bod yn foddion i ddyfod a darllen- fa a llyfrgell rydd i Aberdar.—Un oedd yno. 1. CYFARFOD YN ABERAMAN. Nos Fawrth, Chwefror y 13, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus gan drethdalwyr y lie uchod er ystyried y priodoldeb o gael Llyfr- gell a Darllenfa Rydd i Aberdar.. Daeth lluaws yn nghyd, a chafwyd cyfarfod gwir ddyddorol. Cymerwyd y gadair gan Mr. E. Lloyd, Draper. Agorodd y cadeirydd y cy- farfod drwy ddangos sefyllfa y lie mewn cysylltiad a'r trethoedd, a dywedodd y gellir diagwyl trymach trethoedd nag sydd yn cael eu talu yn bresenol; fod y Bwrdd newydd fenthjrca JB96,000, ac yn bwriadu benthyca £100,000 eto yn fuan. Siaradwyd yn bendant a phenderfynol yn erbyn y peth gan y per- sonau canlynol:—Mri. D. Williams, David street; W. Davies, Grocer; Dl. Davies, Tailor & Draper; Hannah, Albion; Bucknell, King's Head ac Evan Rees, Middle Dyffryn. Yna cynygiwyd y penderfyniad canlynol, yr hwn a basiwyd yn unfrydol, gan Mr. Morgan Edwards, un o'r trethdalwyr hynaf yn y lie, a siaradodd yn hynod o ddoniol:— Ein bod ni, fel trethdalwyr Aberaman, yn ystyr- ied ei bod yn rranichonadwy i gario allan Ddeddf y Llyfrgell Rycld (y Free Library's Act), yn Aber- dar, pan y mae sefyllfa masnach y lie mor dlawd. Yr ydym hefyd yn barnu na fyddai o un dyben i'r amgylcho-'M, a byddai yn annheg i ni dalu at beth na fydd i o un defnydd i ni. Eiliwyd y cynygiad gan Mr. Thos. Howells, Lamb & Flag, yr hwn a siaradodd yn dda. Yna cafwyd anerchiad pwrpasol a nerthol gan Hywel Cynon. Neillduwyd personau i gyn- rychioli y lie yn Aberdar dydd Gwener nesaf. Diolchwyd i'r cadeirydd am ei wasanaeth, a therfynwyd y cyfarfod.—Gohebydd.
.Llenyddiaeth yn Resolven
Llenyddiaeth yn Resolven Cynaliwyd cyfarfod llenyddol yn Bethania, capdl y Bedyddwyr, nos Fawrth, y 6ed cyfisol. Cymerwyd y gadair am saith o'r gloch, gan W. Thomas, Ysw., Glyncastell, a llanwodd hi yn anrhydeddus. Aed yn mlaen a gwaith y cyfarfod yn y drefn ganlynol :—Can gan Robert Jones; dadl, "Yr iaith Gymraeg," gan J. Morgan a J. Davies canu "Wyres fach Ned Puw," dwy yn cystadlu, sef Bron- wen ac Eos fach, a rhanwyd y wobr; ton, "Robin goch," gan gor y plant; canu ton ar y pryd, pedwar yn cystadlu, goreu, dau arall; can gan loan Nedd a'i barti; adrodd, "Y Bywydfad," un yn adrodd, sef Dewi Nedd, a ] chafodd y wobr can a chydgan gan Thomas Morgan a'i barti; araeth fyrfyfyr, y testyn oedd "Amser," amryw yn cystadlu, y rhan fwyaf yn blant, ac yn myned i lawr heb ddweyd dim, goreu, Dewi Nedd am y cyfan- socldiad goreu o "Lythyr caru," un-ar-ugain yn y gystadleuaeth. Cafwycl ychydig o ddi- fyrwch wrth glywed y beirniad yn darllen rhai o honynt; rhanwyd y wobr rhwng Un y o am Briodi a Gwilym Williams. Trueni fod Un am h-riodi mor nwydwyllt, ac iddo golli ei dymher pan ofynwyd iddo am ysgrifenu ei enw er ei gydmaru a'i lawysgrif. Beirniad y canu a'r adrodd oedd Mr. T. Jones, Resolven.
Family Notices
GENEDIGAETHA U. Chwefror y 4ydd, priod Mr. John Williams, Raven Hill, Abertawe, ar fab. Chwefror y 4ydd priod Mr. William Fisher, Raven Hill, Abertawe ar ferch. MARWOLAETH. Dydd Sul, Chwef. 28ain, yn 69 oed, ar ol cystudd maith, Mr. Edward Price, Rliewl, Pen- deryn. Yr oedd yn wr parchus yn ei ardal. lie yr oedd wedi treulio ei holl oes. Derynfnb
Purwch eich Gwaed a Chryfhewch…
Purwch eich Gwaed a Chryfhewch eich Cyfansoddiad! TRWY GYMERYD EVANS' QUININE BITTERS, NEU VEGETABLE TONIC. Y MAE y Bitters hyn yn hollol lysieuol, ac yn cyn wys y canlyn :-Quinine, Sars- parilla, Saffron, Lavender, Burdock, Liverwort, Gentian Root, &c. Mewn gair, y mae bron pob llysieuyn a gwreiddyn gwerthfawr yn y feddyg- iniaeth ryfeddol hon, ac y maent wedi cael eu parotoi ar ol llawer o fyfyriaeth yn y modd goreu er eu perffeithio i fod yn wellhad difeth- iant at y doluriau canlynol:— (1). Gwendidau o bob math yn ymddangoa fel un neu r agor o'r anh wylderau canlynol-iselder ysbryd, nervousness, curiad y galon, y gwaed yn rhuthro yn ddisymwth i'r gwyneb, llewygon, teimlad o bwysau ar y chest, poen ar y chest, poen rhwng yr ysgwyddau, diffyg anadl, peswch a thueddiad at y darfodedigaeth (decline). (2). Diffyg treuliad a'i ganlyniadau, sef gwael- der cyn bwyd, trymder anarferol ar ol bwyd, diffyg archwaeth at fwyd, yr ystumog yn chwyddo "trwy wynt, yr afu yn afiach, a thrwy hyny yn achosi y clefyd melyn, poen yn groes i'r llygaid, ac ysgafnder yn y pen. (3). Trwy effaith y Sarsaparella a'r Burdock ar gylchrediad y gwaed, y maent yn hynod o effeithiol at y blast neu'r awelon, gwynegon, ystyffdra y cymalau, a phob math o ddistemper yn y gwaed. Y mae tystiolaethuu pwysig yn cael eu derbyn yn barhaus. Cyhoeddir tri yn unig o'r Iluaws. Gellir cael pob hysbysrwydd trwy ysgrifenl1 at y perchenog. Old Globe, New Dock, Llarielly, May 24th, 1876. ANWYL SYR,-Dymunaf hysbysu i chwi fy mod wedi cael fy llwyr iachau trwy gymeryd eich Quinine Bitters. Yr oeddwn wedi myned bron yn rhy wan i gerdded, ac yr oedd y clwyf ar fy mraich yn myned yn waeth bob dydd. Yr oedd meddyg- on Llanelli a'r ardaloedd am dori fy mraich ymaith er achub fy mywyd; ond trwy gymeryd y Quinine Bitters, yr ydwyf yn awr wedi gwella, ae yn gweithio bob dydd. Rhoddaf fy enw yn llawn, fel y gallo ereill gael manylion pellach oddiwrthyf os mynant.—Yr eiddoch, yn barchus, GRIFFITH WILLIAMS. Dylaswn ddweyd fy mod wedi bod dair blynedd heb weithio ond ychydig. The Grand Hotel, Brighton, July 28th, 1876. DEAR SIR,-I feel it is my duty to the public and yourself to inform you that I have derived immense benefft from your Quinine Bitters or Vegetable Tonic. I have been for some months a victim to headaches, pain in the back, and I believe a general derangement of the liver. I am happy to say I now feel well, but take a dose of your "Bitters" occassionally when my appetite fails.— Yours faithfully, ROBERT FOSTER. Ruthin, Awst 15fed, 1876. STR,—Yr wyf wedi derbyn lies mawr oddiwrtb eich Quinine Bitters. Bu'm yn cael poenau an. nesgrifiadwy *n fy mhen a'm danedd, yn cael ei achosi (meddai'r Doctor) gan fy ystumog. Yr oedd y bwyd yn gwasgu cymaint fel yr oedd amaf ofn bwyta. dim. Yr oedd y gwynt yn fy nghofidio, bias cas yn fy nghenau, yn enwedig yn y boreu, fel bwystl. Yr oeddwn yn hala haner fy amser yn y gwely trwy wendid, ac feallai ychydig iselde* ysbryd. Cymerais ddwy botelaid o'ch moddion, ae yr rdwyf yn awr yn teimlo yn gryf a diboea,— Yr eiddoch, Mr. Gwilym Evans. JANB S. THOMAS. D.S.-Os bydd y eorff yn wan, y mae yn agored i bob math o anhwylderau, a dylid cofio bod bron pob math o beleni yn gwanhau y cyf- ansoddiad. RHYBUDD.—Gofalwch fynn gweled "Gwilym Evans, Ph.C., M.R.P.S. wedi ei ysgrifenu ar stamp y llywodraeth; heb hyn, twyll ydynt. Ar werth gan bob Chemist cyfrifol mewn bofcel- au 2s. 9c. yn unig, neu gan Mr. GWILYM EVANS, Pharmaceutical Chemist, Stepney-street, Phar- macy, Llanelly: Llundain, Barclay & Sons, &c. 1462.
Advertising
AT YMFUDWYR. TO EMIGRANTS. General Agent to all American and Australiat, Sailing Ships and Steamers. N M. JONES (CYMRO GWYLLT), Passengei Broker, 28, Union-street, Liverpool, Gor wyliwr i'r Llinellau canlynol :—Inman Line Cunard Line, Guion Liae, Allan Line, National Line, White Star Line, Dominion Line, Statf Line, and American Line. Gan fod yr Agerlongau uchod yn hwylio i W-6 hanol borthladdoedd yn y Talaethau Unedig, a'i Tiriogaethau Prydeinig, gall yr ymfudwyr gael } cyfarwyddiadau gofynol drwy anfon llythyr i'i cyfeiriad hwn. Caiff pawb a ymddiriedo eu gofa ddo y sylw manylaf. Cynorthwyir y Cymro gan Mr. JAS. REES, brodor o Merthyr Tydfil. Dymunol gan y Cymro allu hysbysu y Cyhoedd fod ganddo y TY CYMREIG eangaf a mwyaf cyfleus i Deithwyr at Ymfudwyr yn L'erpwl, a'r agosaf i'r Landing Stage.-Cofier y Cyfeiriad, N. M. JONES (Cnrno GWYLLT), 28, Union-street, Liverpool. D.S.-Gellir ymholi yn Aberdar A John James Crown HoteL "Dan nawdd Duw a'i dangnef." "0 Iesu na'd gamwaith." EISTEDDFOD TON-Y-PANDY. BYDDED HYSBYS y cynelir yr eisteddfod uchod DYDD LLUN SULGWYN, MAl 21ain, 1877, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, Areithyddiaeth, Adroddiadaeth, a Chaniadaeth. Ltywydcl- W M. WILLIAMS, Ysw., Grove Field House. Btimiaid:— Y Rhyddiaeth a'r Farddoniaeth- DEWI WYN 0 ESSYLLT. Y Gctniadaeth-Mr. R. S. HUGHES, R.A M., a Mr. D. BUALLT JONES. TEST YN AU. Traethodau. Am y Traethawd goreu ar Y priodoldeb o gau y Tafarndai ar y Saboth gwobr, 10s. Am yr Ysgrif oreu ar Halen (cyfyngedig i rai dan 20 oed) gwobr, 10s. Am yr Ysgrif oreu ar Sebon (cyfyngedig i Fenywod) gwobr, 5s. Barcldoniaeth. Am y Bryddest oreu ar Y Dymhestl-Mor- daith Paul i Rufain," gwel Act. xxvii.; gwobr, lp. Is. Am y 60 llinell goreu ar "Urddasolrwydd yr Areithfa gwobr, 10s. Am yr Hir a Thoddaicl Beddargraff goreu i'r diweddar David Howells, Coedymeibion; gwobr, 10s. Am y Chwech Englyn Unodl-union goreu i'r Teapot gwobr, 10s. Am y Ddau Englyn if nodi-union goreu i'r "Peiriant Llifio goreu, 5s. Adroddiadau. I'r Hwna adroddoereu Yr Ystorm" (Hwfa Mon), gwel y programme gwobr, 7s. 6c. I'r Hwn, dan 15 oed, a adroddo oreu Clywch, daw can" (Mynyddog), gwel y programme;- gwobr, 4s. Areithio. I'r Hwn a areithio yn oreu ar Afrad pob afraid," (tair mynud o amser i'w thraddodi); gwobr, 3s. Cyfieithu. Am y cyfieithiad goreu o "A little learning a dangerous thing," (Pope), gwel y programme gwobr, 5s. Ganiadaeth. Am yr Alaw oreu-y geiriau i'w cael gan yr Ysgrifenydd; gwobr, 10s. I'r C6r heb fod dan 60 o nifer, a gano yn oreu "Hallelujah Chorus," (Handel's Messiah); gwobr, 12p., a 3p. i'r arweinydd. I'r COr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 o nifer, a gano yn oreu Then round about the starry throne," (Samson) gwobr, 8p. I'r Parti o 16 o nifer a gano yn oreu "Yr Alarch Gwyn," (Ceinciau Ir Gerdd) gwobr, 2p. I'r Parti o 8 o nifer, a gano yn oreu y gan chydgan Cymru Lan," (Gems) gwobr, 12s. I'r Hon a gano yn oreu Y 'Deryn Pur," (Songs of Wales); gwobr, 10s. I'r Hwn a gano yn oreu Honour and Arms," (Samson) gwobr, 7s. 6c. 11 I'r Hwn a gano yn oreu "Total Eclipse," (Samson) gwobr, 7s. 6c. I'r Hwn a gano yn oreu Y Golomen Wen," (R. S. Hughes) gwobr, 7s. 6c. I'r ddau a ddarlleno ddernyn o gerddoriaeth rhoddedig ar y pryd gwobr, 4s. Ni chaniateir i'r ddwy Ysgrif- i fod drosbedair tudalen o note paper yr un, na'r Bryddest i fod dros 150 o linellau. Y cyfansoddiadau i fod yn llaw y Beirniaicl ar neu cyn Mai 7fed. Ceir pob manylion ar y programme, yr hwn a geir am y pris arferol gan yr Ysgcifenydd,— EVAN LEWIS, 1494 Coedymeibion, Pandy. Salem, Llanilltyd Fardref. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie ucht>d Vj DYDD GWENER Y GROGLITH, 1877. CANIADAETH. I'r Cdr heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu "Pwy sydd felyr Arglwydd," (o'r Gerddorfa); gwobr, 5p., a chadair i'r Arweinydd. Gellir cael copiau yn nodiant y Tonic Sol-Ffa odciwrth yr awdwr; cyfeirier, Mr. Thos. Davies, A.C., Forge Office, Ebbw Vale. Mon. BARDDONIAETH. Am y Farwnad oreu i'r diweddar Ann Williams, gwraig Abraham Williams, W^in y Celyh, Llan- illtyd; gwobr, lp. 5s. Ceir y gweddill o'r teatynau tÙ manylion ar y programvmt, am y pris arferol, gan yr Yagrifenydd," THOMAS WILLIAMS, Holly Bush, 1501 Lantrifc Vardre, Pontypridd. u Ofer dadl wedi barn." Siloh, Maesteg. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod C DTDD GWBNER T GROGLITH, 1877. Prif Destynau. I'r Côr, heb fod o dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu Arglwydd ein lor Di," gan y Cerddor Glas, Maesteg gwobr, 10p., a Chadair hardd i'r Ar- weinydd. I'r Cor, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano oreu "See the Chariots at hand," o'r Musical Times; gwobr, 2p. Rhyddiaeth. Llaw-lyfr i Drethdalwr gwobr, lp. Barddoniaeth. Marwnad i'r diweddar William Hire, Picton- place, Maesteg; gwobr, 1p. Is. WM. OWEN, Ysg., 1488 25, Grove-street. Maesteg. Seion, Treforri BYDDED hysbya y cynelir EISTEDDFOD Fawreddog yn y capel uchod DYDD LLUN Y SULGWYN. 1877, dan na.wdd rhai o brif foneddigion yr ardal. Prif Ddarn Corawl I'r Cdr o'r un Gynulleidfa, heb fod dan 60 o rif, a gano yn oreu Dmv sydd noddfa," gan R. Mills;- gwobr, lOp. Dros y pwyllgor, D. JOHN. D.S.-Ceir gweled rhagor o'r darnau ar y GWLADGARWR yn fuan. 1511 DAVID WILLIAMS, Statuary, Marble & Stone Carver, (Adjoining the Upper Lamb,) GREENHILL, SWANSEA. Monuments, Tombs, Head-stones, Crosses, &c., executed and lettered in the best style on moderate terms. MARBLE OR STONE CHIMNEY PIECES TO ORDER. "Y mae yn llawen genyf ddwyn tystiolaeth i allu a medr Mr. Williams fel cerflunydd. Nid yw efe yn ail i neb yn rhagoriaeth ei waith, ac yn rhesymoldeb ei brisoedd.-D. Brythonfryn Griffith."
aOHJSBIAETH 0 L^HPWL.
o'r dechreu hyd yr awrhon. Gresyn fod dynion mor ddall fel na fynant weled y gw.ir- ienedd yn ei liw a'i lun fel y mae. Nid yw y cynyrch yn gyfyngedig i wenith a grawn, oblegyd fe ellir tyfu ffrwythau o'r bytaten felus hyd afalau pinwydd, fel na byddai rhaid i amaethwr ofni na chaffai yno fyd da ac helaethwych beunydd, a byw yn annibynol ar ei dir ei hun, a chael mwynhau o ffrwythau ei winllanoedd. Pan orphenir y rheilffordd a elwir y Southern Pacific, fe agorir rhanau newyddion o'r wlad, fel y galla teithwyr fyned gydag hwylusdod i lawr trwy Texas i Los- angelos, a sefydlu mewn gwlad iach a ffrwyth- lawn, yn hytrach na myned y tuallan i gylch gwareddiad, lie nad oes ond anialwch a hen faesydd tywodlyd a diffrwyth. Cydmared y darllenydd swm cynyrchion amaethol gwa- hanol wledydd, a daw i weled ar unwaith yn mhwy barthau mae ytir yn tain am ei amaethu. Cymaint a hyna am y tro presenol, er mwyn symud yn mlaeh at bethau ereill a ddichon fod yn ddyddorol a darllenadwy. Y CIG AMERICANAIDD. Gall y bydd nodiad ar y cyfanswm o gig sydd wecfi glanio yma er dechreu y mis hwn fod o ddyddordeb i'r darllenydd. Chwefror y 4ydd, yn yr agerlong Lord Clive, 450 o dunelli o gig eidion a chig defaid. z, Chwefror y 5ed, yn yr agerlong Ohio, 1531 mewn chwarteri o gig eidion, a 351 o ddefaid cyfain. Perthyna yr agerlongau uchod i'r llinell Americanaidd, a mordwyant rhwng Xi'erpwlija dinas Philadelphia. Chwefror y 6ed, o Portland, Maine, gyda'r agerlong Sardinian, 659 o chwarteri eidion, 8 o foch, a 12 casgenaid o wer. 0 Efrog Newydd, gyda'r agerlong City of .Berlin, 240 o dunelli o gig eidion, heblaw amryfal bethau marchnadol ereill. Chwefror y 7fed, yn yr agerlong Spain, 659 o chwarteri, gyda llawer o gig moch hallt, yn drosglwyddadwy i fasnachdai mawrion L'erpwl, Manceinion, a threfydd ereill. Chwefror y lOfed, yn yr agerlong Wiscon- sin, 2000 o chwarteri; ac yn yr Abyssinia, yr un diwrnod, 400 o chwarteri o gig eidion marchnadol. Dyna i ti ddarllenydd, sylw bychan ar y cynyrch a drosglwyddir dros y Werydd i Bjyds^n oddiar y Cyfandir mawr sydd hyd e^o heb chwarter ei boblogi, a lie y gellid tafhl holl. drigolion Cymru i'w chanol, ac ni byddent braidd yn y golwg; a gallant yno amaethu y tiroedd, a byw o gyrhaedd newyn a gofid, heb achos iddynt orfod llechu a bod mtewn llwch a baw. Nid oes dim i'w ddisgwyl yn Nghymru ond gorthrwm eithafol a thrais dirdyniadol, am fod cyfoeth wedi cael y Haw drechaf ar gyfalaf, a'r cyflenwad yn y farchnad weithfaol yn llawer mwy na'r gofyniad. Pan fyddo y wlad yn y cyflwr hwn, dyna yr adeg y clywir y man swyddwyr yn clegar ac yn torsythu ac os meiddia rhywun ofyn am rywbfith fyddo yn croesi y syniadau culion a goleddant, y gorchymyn cyntaf fydd iddo ymadael a'r gwaith, os na fydd yn gallu ym- foddloni ar ei sefyllfa. Gwir nad yw pawb o honynt yn ateb y cymeriad hwn ond fe geir Ilawer o honynt yn mhlith y dosbarth mwyaf pendew ac anwybodus o'r frawdoliaeth arolygyddol. .Y NEWYDDION AMERICANAIDD. Dywed y newyddion diweddaraf o'r Amerig fod y pwyllgor ymchwiliadol ar bwnc yr ethol- iad wedi datgan fod pleidlais talaeth Florida,, o blaid Hayes, yr ymgeisydd Gwerinol. Byddai yn fendith o'r mwyaf pe byddai y mater hwn wedi ei benderfynu i ryw ochr neu gilydd. Myn y Democratiaid gorphwyllog ac eithafol ddadleu fod Tilden wedi ei ethol yn gyfiawn, tra mae y blaid Werinol yn dadleu yr ochr arall. Mae pob rheswm yn dweyd y byddai yn well ar law-weithfeydd yr Amerig i gael y Gwerinwr i mewn, oblegyd os y Democrat garia y fuddugoliaeth, bydd y porthladdoedd yn agored, a'r canlyniad o fiyny fydd llethu masnach fwnawl y wlad gan allforiadau o wledydd tramor, yr hyn a ddygir i mewn yn rhatach o'r wlad hon a gwledydd ereill nag y gallant eu gwneyd gartref. Tybia jSawer fod masnach rydd yn bobpeth ag aydd yn dda, ond nid felly yn y cysylltiad a'r America, er fod y wlad y gvfoethocaf o dan imul mewn adnoddau mwnawl a.'i chynyrchion amaethyddol. Nerth ac amddiffynfa y Werin- imeth Amerioanaidd ydyw trethi nwyddau tramor, ag heb wneyd hyny, ni bydd y wlad yn werth dim i'r dosbarth gweithiol, megys gweithwyr glo, haiarn, a chelfyddydau ereill aydd yn dibynu ar y farchnad. Yr unig drysor sydd heb ei ddarganfod yn mherfedd- ion mynyddoedd y Gorllewin ydyw y block tin, a thebyg ydyw pe ceid gafael arno, y byddai i ychwaneg o weithfeydd alcan gael eu hadeiladu yn y wlad. Mae y newyddion trefol yn ami a lluosog, ond heb feddu ar ddyddordeb neillduol i'w oofnodi, am fod tipyn yn ormodol o arogl gwaed ar lawer o hibnynt. Y gyllell a'r dagr mewn gwaith yn barhfms, a'r troseddwyr yn cael dyoddef llymder cyfraith y wlad. Wrth derfynu hwn, dymunaf gyflwyno diolchiadau calon Gymreig i Nathan Dyfed am ei g&n ryglyddawl i'r yswain haedd-barch o'r Fedwhir. I Nathan Dyfed wirddawn Eiddunaf barch goreuddawn, Am hidlo odlau llawn o dan I mewn i'r gan oleuddawn. Dyna dalcen slip a bod yn siwr.—Yr eiddoch, fel arfer, CYMRO GWYLLT.