Y Gwladgarwr

AT BWYLLGOR TYSTEB MR. JAMES, TBEGYNON. TONEDDIGION,—A oes sail i'r cyhuddiad fod un person, a fu yn casglu at y dysteb uchod, wedi derbyn amryw bunoedd, a'i fod yn gwrthod trosglwyddo y cyfryw i'r drysor- fa? Os oes, a ydych yn bwriadu gadael Monydd iddo i'w cadw, tra y mae cyfraith y tir o'ch plaid, a'r person yn agored i gosb lem am ei gamymddygiad ? Teimlir awydd cyffredinol am gael gwybod eich barm ar y ABATER. CARWR CYFIAWNiBEB.

LLITH YB HEN BY BLEB. MR. GOL. ,-Clywed fod yr Hen Bydler yn y Western Mail yr wythnos ddiweddaf. Mae yn od i fi eu bod nhw'n dewis rhoi y fath barch i weithiwr o bydler, i chi'n gwel'd, a gosod fy enw efo mawrion y Mail. Digon tebyg y caf fy anrhydeddu a'm gosod yn yr Express y dyddiau nesa' yma. Mae bonedd- wyr y Mail yn hynod am hel gwaeleddau y Cymry, yn neillduol y pydlers. Ta nhw yn dod atom ni i'r forge yn amser cyneu a pydlo dangosem a dysgem iddynt — a hyny heb ddanod-eu hanwybodaeth yn y fusnes, i chi yn deall. Tyna fel y gna dynion call, ac felly y pydlers, ond nid felly y Western Mail, na Ymyrwyr—gwyr am arian- Addolwyr ei delw ei hunan, Beichiog ar wynt—Pabau bychan, Fel archesgobion yn mhob man. Dyna waith yr enwog Huw Tegai-ceffa da am ei enw—i ryw un yn dwyn delw y Western Mail. Y mae yn ateb cymeriad tylwyth y Mail. Ydi nhw yn gadael neb yn llonydd, rhaid iddynt ollwng saeth hyd y nod at hen iydler. Ymyrwyr drwg eich Run, Gadewch lonydd i hea ddyn. 0, ie, derbyniais lythyr oddiwrth Mr. T. Jenkins--hen bydler arall yn cynwys yr banes .cysurlawn fod 26 wedi ymuno a chre- fydd gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, yn Briton .Perry, wedi eu dwysbigo dan bregeth- iad yr .efesgyl gan y Parch. Morris Morgan, Aberdar. Bu Mr. Morgan yn areithio wadi i byny ar Demlyddiaetli Dda, ac ardystiodd 48 ar ddiwedd y cyfarfod. Well done, was i mawr lies i .chwi, pobl dda Briton Ferry; gobeithio mai pydlers yw y rhan fwyaf o'r 26, ac mai'hwyli .gyd yw y 48 arwyddodd ddir -west. Yr wyf yn ddiolchgar i Mr. Jenkins am y newyddieaa da hyn o lawenydd mawr i galon yr Hen Bydler. Gwyr Jenkins fy chwaeith i'r dimcystal a Rachel, fy mhriod cu.—Yr.eiddoch, HEN BYDLER.

RHYBUDD.—Y mae Mri. Reckitt a'i Feibion wedi dewis y Surf ped&ir-onglog i wneyd eu Paris Blue, a hyny .oherwydd fod cymaint o liwiau gliis gwael yn cael eu gwneyd yn fodiau, peleni, phow. dwr; ond eto. y maent yn gorfod rhybuddio y eyhoedd yn erbyn rjaathsuu gwael o liw glas sydd yn cael ea^fwneyd o'r un ffurf, yr hwn a werthir oherwydd yr elw ychwanegol a. geir trwy hyny. Gofaler, gan hyny, am gael y Paris Blue pedair onglog, yn dwyn enwau I. RECKITT A'I FEIB- ION yn nghyda/r arwyddnod raasnachol. 1441. ENAINT HOLLOWAY,—YO awr pan y mae y flwyddyn yn troi, doethineb fyddai ceisio gwella unrhyw glefyd a all fod yn y corff, yn enwedig y sawl syda yn djoddef oddiwrth glwyfau a chle- lydau cyffelyb, ac os esgeulusirpwy a wyr y can- lyniadau all ddilyn. Bydd yr Enamt hwn yn sicr o'u gwella yn drwyadL Y yn glanhau y clwyfau, aG yn tynu y drwg allan o'i wraidd, ac yn adnewyddu »ehyd perffaith. Drwy rinwedd di- eymar yr Eoaffit hwn, iacheir y coesau ohvyfus, lyny yn hollol, Yr oedd j lath oBaith i'r olaf yn clwyfau, aG yn tynu y drwg allan o'i wraidd, ac yn adnewyddu »ehyd perffaith. Drwy rinwedd di- eymar yr Eoaffit hwn, iacheir y coesau ohvyfus, lyny yn hollol, Yr oedd j lath oBaith i'r olaf yn «nnghym?radwy yn yr awser gynt.

ABGLWYBD 1 MR. GOL., Oof US GAN darllenwyr i ftl' WM I sylvvadau ar gyfarfodydd llenyddol l°\,yrefaiil) ofyn paham na chawsem weithiau yn mysg pa rai yr enwyd ^V^Lwydd Byron. Ownaetli cyfaill o Donyrefail sylw ar ein llythyr yn y cyfarfod nesaf, ond gallem feddwl mai prif bwnc ei sylw oedd Arglwydd Byron, fel dyn a chyfansoddwr. Braidd y buasem yn credu, cyn y noson hono, fed neb o ddeiliaid y bedwaredd ganrif ar bymtheg yn coelio syniadau fel eiddo ein cyfaill am awdwr fel Byron. Condemniodd ein cyfaill ef fel dyn ac awdwr. Yr ydym yn ystyried ein hunain mor analluog i godi enw Byron fel bardd ag ydyw ein cyfaill i'w ddarostwng. Gan hyny, wnawn ni ddim ond dweyd ychydig am dano fel dyn. Gwyr eich darllenwyr yr ystori o eiddo y Duchess of Orleans, yn yr hon y rhoddir desgrifiad manwl o gymeriad mab y wraig hono. Gydag ychydig eithriad, gellir dweyd ei fod hefyd yn ddesgrifiad o Byron. Yr oedd natur wedi rhoddi iddo, bron, bobpeth a edmygir gan ddynion. Yr oedd yn berchen calon dyner. Yr oedd ganddo fam oedd, weithiau, yn ymddwyn yn afresymol o dyner tuag ato, brydiau ereill yn afresymol o greulawn. Daeth i'r byd i .gael ei drin gan bobl y byd fel gan ei fam-weithiau'n greu- lawn, weithiau'n gartdig, byth yn gyfiawn. Canmolwyd ef rai gweithiau heb achos, a chosb\vyd ef yn ami heb achos. Mewn gwir- ionedd, yr oedd yn blentyn distrywiedig, nid yn unig ei rieni, ond natur a chymdeithas. Dochreuodd gyfansoddi pan yn ieuanc. Caf- odd ei gyfansoddiad cyntaf ormod o'i hwtio, a'r diweddaf ormod o'i ganmol. Pan yn 24ain oed, cafodd ei hun ar ben y pinacl, a dynion fal Scott, Wordsworth, a Southey, yn gorwedd wrth ei draed. Nid oes genym hanes, braidd, am un dyn wedi dyfod i fyny mor gyflym. Canmoliaeth prif lenyddwyr y wlad- the applause of applauded men a chariad menywod mwyaf caruaidd, gynygwyd ar unwaith i ddyn ieuanc a gafodd gan natur dymer wyllt. Dywedir iddo ymosod ar grefydd, ond y mae genym sicrwydd fod prif grefyddwyr a phrif gyhoeddiadau crefyddol y genedl wedi ymddwyn yn eithaf tyner tuag ato. Am ei fod yn elyn crefydd, debygem, y mae ein cyfaill yn ei drin mor arw, ond daw ein cyfaill ato ei hun, feallai, pan ddarlleno y dyfyniad isod o waith Arglwydd Byron. "Within this awful volume lies The Mystery of Mysteries; Oh! happiest they of human race, To whom our God has given grace To hear, to read, to fear, to pray, To lift the latch and force the way: But better had he ne'er been born Who reads to doubt, or reads to scorn." I beth y mae y llinellau uchod tybed 1 Llinellau ydynt i Feibl y gwir grefydd, gan yr hwn y dywedir ei fod yn elyn crefydd. —Gydag hynyna, am y waith hon, y gor- phwysa, yr eiddoch, OENIN.

GOHEBIAETH 0 L'ERPWL. Crybw yllais yn fy llythyr yr wythnos di- weddaf am gynulliad mawr y Ceidwadwyr oedd i'w gyn'al yma nos Fercher, Ionawr 24ain. Daeth y miloedd yn nghyd, a chafwyd cwrs o areithiau tanllyd gan rai o flaenoriaid y blaid, ond gan nad aethum yno, nid wyf am dreulio gofod ac amser i gofnodi y manyl- ion, yn mhellach na chrybwyll fod y siarad- wyr yn lied ofalus, gan ymgadw ar hyd y llwybr canolog, heb fyned yn eithafol o dan ddylanwad ysbryd plaid. Cydnebydd y papyr- au mwyaf Rhyddfrydig yn y dref fod y siarad yn ganmoladwy a phwyllog. Syr Stafford Northcote, Canghellydd y Trysorlys yn bresen- ol, ydoedd Ysgrifenydd cyfrinachol Mr. W. E. Gladstone, pan oedd efe yn Ganghellydd y Trysorlys yn Weinyddiaeth y gwladiweinydd a'r dyngarwr bydenwog, Syr Robert Peel. Prawf hyna o nodiad fod Northcote ynwr llafurus a hirben, am nad oedd y pryd hwnw ond pump-ar-ugain oed. Dadleuent un ac oil fod symudiadau y Weinyddiaeth bresenol yn haeddu cefnogaeth y werin, a phasiwyd penderfymadau i'r perwyl hwnw; ond fe erys i'w brofi pwy sydd yn iawn ar y Pwnc Dwyreiniol. Hyd yn hyn, nid oes dim yn benderfynol wedi ei amlygu o fwriadau y dyfodol, o syniadaeth y gwahanol wledydd beth y maent am wneyd a'r hwn a gamenwir y Dyn Claf. Mae y byd yn llawn o wahanol farnau ar bynciau gwleidyddol, fel nad oes ond amser yn unig a rydd i ni esboniad cyf- lawn ar y pwnc hwn, fel canoedd o bynciau ereill sydd wedi bod o flaen y wlad yr amser aeth heibio. Ofer meddwl fod pob peth a ddywedir gan wahanol bleidiau yn uniongred a chywir, oblegyd yr ydym wedi dysgu gwell yn hen ysgol profiad. Mae pob plaid am gael y bel i bared, ond i'r ffos mae hi yn myned, gan amlaf; a gall y neb sydd yn feddianol ar synwyr cyffredin weled hyn yn fynych, pan na fyddont wedi eu dallu gan ysbryd plaid. Aed pob un yn mlaen yn ei ffo.rdd ei hun, o fy rhan i, ond cyn wired a bod Ionawr y mis cyntaf o'r flwyddyn, rhaid i bob peth ddisgyn yn ei gwrs priodol, yn hwyr neu hwyrach. Mae gwirionedd a chyf- iawnder yn sicr o gyrhaedd y nod, fel mai ofer i gynhyrfwyr feddwl y gallant droi trai a llanw y mor i ateb mympwy agwag ddy- chymygion y ddosbarth hwnw o feibion dyn- ion sydd yn hoffi teithio gwlad a gorwlad i ddim amgen na chyrhaedd at ryw ddybenion personol o'r eiddynt eu hunain. Mae yr hwn a ddywedo eiriau caledion am ei frawd yn amddifad o adnabyddiaeth drwyadl o'r gwir- ionedd, a dylid pwyso a mesur y cyfryw gan gymeryd y gwirionedd fel safon a maen prawf. ly Mae yn Ilawn bryd i bobl Cymru i fod yn alluog i adnabod y cyfryw yn awr, wedi cael ohonynt flynyddoedd ar bethau cyffelyb. Bu yma gyfarfod Cymreig yn y dref yr wythnos aeth heibio i'r dyben o gefnogi y y cynilun o gael Ysgoloriaeth Gymreig, er cof am Cynddelw, yn Mhrifysgol Aberystwyth. Yn absenoldeb Morgan Lloyd, Ysw., yr hwn oedd wedi addaw cadeirio, fe gymerwyd y llywyddiaeth gan foneddwr na onefais ei enw. Llawen genyf allu dyweyd fod gobaith am ddigon o arian i gael ysgoloriaeth deilwng o'r pregethwr a'r bardd Cymreig, Cynddelw. Dylai pob Cymro Cymreig, sydd yn alluog i gyfranu, daflu rhyw ychydig i'r drysorfa, gan gofio fod man ddefnynau yn gwneyd llyn digon mawr i notio llongau trymion ar ei wyneb. Mae cysylltiadau masnachol L'erpwl ag America yn bwysig. Mewn cyfrif un wyth- nos, o Ionawr y 7fed hyd y 13eg, ceir y dafien ganlynol o nwyddau allforiolYmen- yn, 1,911 o sypynau, yn pwyso 84 o bwysi yn mhob sypyn; cig moch, 16,186 o gistau, yn pedwar can pwys yn mhob cist; hams yn 704 o gistau, yn bedwar can pwys yr un. Miloedd o bwysau o wahanol fathau o gigoedd a nwyddau ereill at gynaliaeth y teulu dynol. Canoedd o dunelli o gig eidion ffres, gydag ugeiniau o dunelli o gig defaid. Gallwn lanw colofn gyfan o'r GWLADGARWR gyda ffigyrau, ond rhaid ymatal, gan fod cysyUtiadau mas- nachol yn galw fy sylw i gyfeiriad arall, a rhaid i mi droi pen ar fy stori, gan addaw sylw yr wythnos nesaf ar fasnach yr haiarn a'r alcan. Amser yn ol fe regwyd llawer arnaf am ddyweyd yr hyn a ddywedais am fasnach yr alcan. Daeth y dywediadau yn wirionedd, ac nid oedd neb allasai droi dim cymaint a gair yn ol. Os iach a byw, cewch benod wlithog yr wythnos nesaf.—Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.

Cynadledd y Cymdeithasau Cyd- weithredol. Cynelir cynadledd o gynrychiolwyr Cym- deithasau Cydweithredol Deheudir Cymru a Gorllewinbarth Lloegr, yn Maesteg, dydd Iau, Chwefror 15fed. Dechreuir y cyfarfod am ddau o'r gloch. Bydd Mr. John Rees, Co-operative Stores, Aberaman, yn anerch y cyfarfod ar y "Def- nyddioldeb o gynal cyfarfodydd cyhoeddus, i egluro egwyddorion y gyfundrefn gydweith- redol, yn mhentrefydd y wlad." Anerchir y cyfarfod hefyd gan y Parch. E. Jones, Maes- teg, ar ''Egwyddorion Cydweithrediad;" a chymerir i ystyriaeth yr apel oddiwrth gym- deithas Glynnedd. Taer ddymunir ar bob cymdeithas i ddanfon o leiaf un cynrychiolydd i'r gynadledd.

Caniadaeth Gynulleidfaol yn Mor- ganwg a Mynwy. Y mae cryn ymdrech yn cael ei wneyd yn ystod y blynyddoedd diweddaf hyn tuag at ddiwyllio a dyrchafu caniadaeth y cysegr trwy y wlad hon. Y mae llawer o gymydogaethau wedi ffurfio eu hnnain yn Undebau Canu Cynulleidfaol, a chynelir Cymanfaoedd Cerdd- orol yn flyny ddol mewn cysylltiad a hwynt, y rhai ydynt eisoes wedi gwneyd daioni dirfawr, ao yn debyg o wneyd daioni mwy eto os parheir i lafurio yn amyneddgar gyda hwynt. Hyd gychwyniad y cymanfaoedd hyn, y canu corawl oedd yn cael agos holl sylw y cerddor- ion, ac ar gystadleuaeth eisteddfodol yr oedd yn mron eu holl nerth yn cael ei dreulio. Da genym weled fod pethau yn dechreu cymeryd cyfeiriad gwahanol, ac fod ein heglwysi erbyn hyn yn cydnabod fod caniadaeth gynulleidfaol yn haeddu lie uwch nag y mae wedi ei gael hyd yma, a'n cerddorion, mewn canlyniad, yn ymroddi i lafurio mwy gyda y rhan bwysig hon o'r addoliad dwyfol. Fel y mae yn ddiau yn hysbys i lawer o ddarllenwyr y GWLADGARWR, y mae er ys talm bellach yn mryd amryw o gyfeillion ag sydd yn dwyn cysylltiad a'r Undebau a'r Cymanfaoedd uchod, i uno nerth y gwahanol Gymanfaoedd yn nghyd, er mwyn rhoddi symbyliad newydd a mwy grymus na'r un symbyliad a roddwyd o'r blaen i ganiadaeth gynulleidfaol yn y wlad hon. fltweddillion yr eisteddfod, mewn amser ac mewn llafur, a roddir i ganiadaeth y cysegr eto mewn llawer lie, a'r rheswm mawr am hyny ydyw fod y cymanfaoedd lleol neu ddosbarthiadol yn mhell o fod yn gyfartal mewn nerth a phobl- ogrwydd i'r eisteddfod, ac mewn canlyniad, y mae dylanwad yr eisteddfod hyd yma yn llawer mwy na'r eiddo y cymanfaoedd, ac y mae yn debyg o barhau felly hefyd hyd nes y llwyddir i roddi cychwyniad i sefydliad cy- fartal iddi yn y pethau hyny. Prydnawn dydd Iau, y 25ain o'r mis diwedd- af, cyfarfyddodd amryw o gyfeillion a'u gilydd o d'losbarthiadau Rhondda, Aberdar, Dowlais, Rhymni, Pontypridd, a Chaerdydd, yn Vestry Room, Penuel, Pontypridd, gyda'r amcan o roddi i lawr sylfaen sefydliad o'r fath. Llyw- yddwyd gan D. Evans, Ysw., Bodringallt, ac ar ol ymdrin yn fanwl a'r anhawsderau cvsvllt- iedig a'r amcan mewn golwg, Penderfynwyd, laf. Ein bod yn cymeradwyo y bwriad o ffurfio Cymanfa Gerddorol Gyffredinol, yr hon sydd i gynwys o'i mewn ddosbarthiadau Rhondda, Aberdar, Dowlais, Rhymni, Pont- ypridd, Tonyrefail, a Chaerdydd. 2il. Fod Mr. D. Davies, cashier, Ton, Ystrad, i fod yn ysgrifenydd y symudiad am yr adeg bresenol. 3ydd. Fod y Gymanfa gyntaf i gael ei chynal dydd Llun, Mehefin y 24ain, 1877, mewn maes agored yn agos i Ponty pridd. 4ydd. Fod pob cynulleidfa i ddysgu yr un darnau i'w canu, ac fod yr holl ganu ddydd y Gymanfa i fod yn gyffredinol. 5ed. Fod yr ysgrifenydd i ohebu a'r Parch. J. Roberts (Ieuan Gwyllt), er mwyn sicrhau ei wasanaeth ef i arwain y canu yn y Gymanfa. 6ed. Fod y pwyllgor i gyfarfod eto yn yr un lie, sef Vestry Room Penuel, Pontypridd, prydnawn dydd Iau, Chwefror yr 8fed, er mwyn cwblhau manylion y cynllun, ac hefyd ddewis tonau, hymnau, &c., i'w dysgu erbyn y Gymanfa. Awgrymwyd hefyd yn y pwyllgor hwn y priodoldeb o benodi rhyw berson neillduol yn mhob dosbarth i gymeryd gofal gwaith y Gymanfa yn y dosbarth hwnw, megys arwain y rehearsals, &c.; ond gadawyd hyn heb ei benderfynu hyd y pwyllgor nesaf, fel y gellir hefyd enwi y personau y pryd hwnw. Yn mysg y rhai oedd yn bresenol yn y pwyllgor hwn, yr oedd yn dda genym weled W. Morgan, Ysw., (Y Bardd,) Aberdar, ac hefyd D. Evans, Ysw., Caerdydd, sylfaenydd yr hen Gymanfa Gerddorol Ddirwestol. Nis gallwn lai nag ystyried fod cefnogaeth galonog y personau hyn, yn nghyd a'r llywydd, Mr. Mills, a'r cynrychiolwyr ereill yn argoeli yn dda, ac yn agos a bod yn sicrwydd am lwydd- iant y symudiad newydd hwn.-G.B.O.

NEWYDD PWYSIG PAHAM y dyoddefir oddiwrth glefydau c bob math? Am y rheswm nad yw'r "Bobl yn cymeryd y Feddygini&eth bwrpasol at J Doluriau hyny ag y mae y corff yn dyoddef oddi wrthynt. Felly, dalier sylw,-Pawb sydd yn dy- oddef oddiwrth y Dropsy, yr hyn sydd yn arwyddo crynodeb o ddwfr a gwynt yn ngwahanol bibellal1 y corff dynol, yr hyn aydd yn gwenwyno y gwaeil, a thrwy hyny yn effeithio ar yr Ymenydd, yr Afu. yr Ysgyfaint, y Cylla, y Galon, yr Arenau, a'r Nerves, i'r fath raddau fel ag i achosi Foen yn y Cefn, yn yr Arenau a'r Perfedd, Diffyg Dwfr. yr hwn sydd yn dew a chymysglyd, Gwynt yn y cylla a'r perfedd, cramp, cwsg a phoen yn y clun- iau a'r traed, chwydd yn y traed, y cluniau, yr ymysgaroedd, a'r cylla, curiad y galon, diffyg anadl, peswch, syched, corff-rwymedd, poen yn y pen, gloesiadau, penysgafnder, gwendid, diffyg archwaeth, oerfel, traed oer, asthma, nerves egwar at yr anhwylderau hyn y mae PATENT Rhag y Gwynt, y Dwfr, a'r Grafel, yn anffaeledig, Ac os cymerir hwynt mewn pryd, fe gynyrch- ant wellhad uniongyrchol. Pan fydd y clefyd o hir barhad dilyner arnynt am beth amser. Canoedd allant dystiolaethu i effaith neilldu- oFy Peleni rhyfedd hyn. Rhai ohonynt a ddodir yma:— Claf o Maes Iago, Pontardawe, a ddywed Derbyniais flychaid o'ch Pills hynod, 'Hughes's Patent Dropsy Pills' dydd Llun diweddaf. ac yr wyf yn eu cymeryd oddiar hyny hyd yn awr (dydd Sadwrn) ac y maent yn gwneuthur lies mawr 1 mi mewn cyn lleied o amser.-Rhoddes haner dwsin i fy nhad, ac y mae ar yr ychydig hyny yn teimlo llawer o les. Yr oeddwnyn achwyn oddiwrth boen yn pen ac yn y cefn, gwynt yn y cylla, dim ar- chwaeth, ac yn ami ddiffyg dwfr." Mr. Phillips, Glanmor, Llanelli, wedi bod rhwng pedair a phum mlynedd yn methu cerdded oblegyd y dropsy, chwydd mawr iawn dros yr holl gaclr, diffyg mawr ar y dwfr ac ar yr anadl, y galon yn curo yn enbyd, yn awr, wedi cymeryd tua thri blychaid o Hughes's Patent Dropsy Pills" tuag at y gwynt, y dwfr. a'r gravel, yn gallu myned oddi amgylch y dref—y chwydd yn llawer Hai, yr anadl yn llawer gwell, ac wedi teimlo mwy o les oddiwrth yr ychydig hyn na holl foddion y doctor- iaid a gymerais am yr amser maith yr wyf wedi bod yn glaf. Yr wyf yn gobeithio y caiff y byd wybod am danynt. Gwellhad hynod SYR,—Yr wyf yn awyddus eich hysbysu fy mod wedi cael llwyr iachad wrth gymeryd eich Pills rhagorol chwi o'r enw "Hughes's Patent Dropsy Pills." Yr oeddem er's amser bellach yn cael fy mlino gan Chwydd yn y Cluniau a'r Ymysgaroedd. Diffyg Dwfr, ac ar yr Anadl, Poen yn y Cefn ac yn y Pen, y Galon yn Curo yn enbyd rhai gweith- iau, Diffyg Treuliad, a'r gwynt yn fy mlino yn ami, ac er ma'wr syndod y maent hyd yn hyn wedi symud ymaith Fits neu Heintiau, y rhai sydd wedi fy mlino er's blynyddau. Yr oeddym yn eu cael weithiau yn bur aml.- Yn dra diochgar ydwyf, A. E. JONES, William St., Llanelli. Registered Trade Mark—"Dropsy Pills." Y mae'r Pelenau hyn wedi eu Registro ac jm Patent. Cospir pob dynwarediad. Gofaler call enw JACOB HUGHES" ar Stalmpa y Llywodraeth. Ar werth mewn Blychau gan holl Chemists y deyrnas am Is. lie., 2s. 9c.. a fa. 6c., gyda'r Post Is. Sc., 2s. lie,, a 4s. 9c., gan y Patentee- Jacob Hughes, Apothecaries' Hall, Llanelly. London Agents-Barclay & Sons, Sutton, & Co., Sanger, Hovendon, Newbury, Herron, Squire, and Francis; Bristol: Pearce & Co., Warren & Co.; Liverpool: Evans & Co., Raimes & Co., and John Thompson. 1461 Money. ONEY. -Various Sums to Lend on Leasehold Security. Apply to W. and J. Beddoe Solicitors, Merthyr, Aberdare, and Pentre Ystrad.' Led. 408 Town Hall, Castellnedd. BYDDED hysbyaol y cynelir EISTEDDFOD yn NED ADD Y DEEP, GWENER Y GJROGLITH 1877. Testynau. I'r cor, heb fod dan 50 mewn rhif, a gano oreu "Clyw, O Dduw, fy llefain" (D. Jenkins), gwobr, lOp. 1'r parti, heb fod dan 25 mewn rhif, a gano oreu y "Soldier's Chorus," allan o Faust (Gounod); gwobr, 3p. I'r ferch a gano oreu, "Dafydd y Gareg Wen;" gwobr, 5s. I'r hwn a gano oreu, "Mae'n Gymro byth;" gwobr. 5s. I'r hwn a gano oreu, "In native worth," (Creaton); gwobr, 5s. I'r pedwar a ddarlleno oreu unrhyw d6n ar y pryd; gwobr, 4s. I'r sawl a adroddo oreu, "Tymhestl ar y mor," (o'r Adroddiadui); gwobr, 5s. I'r sawl a adroddo oreu, "F'ewyrth William," (o GLmau'r Adroddwr); gwobr, 5s. Beirniad yr holl destynau—EOS MORLAIS. Cyfarfodydd yr eisteddfod i ddechreu am 11 a 2 o'r gloch. Cynelir CYNGHERDD ardderchog yn yr hwyr, a chymerir rhan ynddo gan Eos MORLAIS a cherdd- orion enwog ereill. Y mae y Programme, yn cynwys yr holl fanylion, yn barod, ac i'w gael drwy y post am lie. oddiwrth yr ysgrifenydd, EVAN WILLIAMS, 1489 3, Albert Street, Neath. Ofer dadl wedi barn." Siloh, Maesteg. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie ucbod \J DYDD GWENER Y GROGLITH, 1877. Prif Destynau. I'r C6r, heb fod o dan 60 mewn nifer, a gano yra oreu Arglwydd ein lor ni," gan y Cerddor Glas, Maesteg; gwobr, 10p., a Chadair hardd i'r Ar- weinydd. I'r Cor, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano. oreu "See the Chariots at hand," o'r Mimcal Times; gwobr, 2p. Rhyddiaeth. Llaw-lyfr i Drethdalwr gwobr, lp. tlarddoniaeth. Marwnad i'r diweddar William JTire, Picton- place, Maesteg gwobr, lp. Is. WM. OWEN, Ysg., 1488 25, Grove-street, Maesteg. "Cymru lan, Gwlad y Gân," Eisteddfod Gerddorol, Abertawe. BYDDED HYSBYS y cynelir yr eisteddfod! uchod, yn y Music HALL, ar DDYDD LLUN Y SULGWYN NESAF (1877), pan ygwobrwyir y corau a'r ymgeiswyr buddugol fel y canlyn 1. I'r cor, heb fod dan 150 o nifer, a rydd y dat- ganiad goreu o "Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan J. Thomas; gwobr, 42p. 2. I'r c6r, o'r un gynulleidfa, heb fod dan 60 o. nifer, a rydd y datganiad goreu o "Then round: about the Starry Throne; gwobr, 12p. ?. I'r côr, yn nghyd a'i arweinydd o'r un gynull- eidfa, heb fod dan 50 o nifer, a rydd y datganiad. goreu o "Rhosyn yr Haf," gan J. Parry; gwobr, 6p.. Testynau ychwanegol, yn nghyd a manylion pellach, yn mhen ychydig ddyddiau. 1492 "Dan nawdd Duw a'i dangnef." "0 Iesu na'd gamwaith." Eisteddfod Ton-y-Pandy, BOED HYSBYS y cynelir yr eisteddfod uchod' DYDD LLUN SULGWYN, 1877. Ymddengys rhestr o'r testynau, enwau y beirn- iaid, &c., ar fyr, a bydd y programme yn barod Chwefror laf. 1494 EVAN LEWIS, Ton-y-Pandy. Eisteddfod Undebol Pontardawe a'r Alltwen. "DYDDED HYSBYS y cynelir eisteddfod ar raddfa eang yn un o'r ardaloedd uchod, DYÐD LLUN SULGWYN, 1877. Ceir y manylion yn y rhifynau dyfodol. 14980. Purwch eich Gwaed a Chryfhewck eich Cyfansoddiad TRWY GYMERYD EVANS' QUININE BITTERS^ NEU VEGETABLE TONIG„ Y MAE y Bitters hyn yn hollol lysieuol, x ac yn cynwys y canlyn :-Quinine, Sars- parilla, Saffron, Lavender, Burdock, Liverwort, Gentian Root, &c. Mewn gair, y mae bron pob llysieuyn a gwreiddyn gwerthfawr yn y feddyg. iniaeth ryfeddol hon, ac y maent wedi cael etf parotoi ar ol llawer o fyfyriaeth yn y moddr goreu er eu perffeithio i fod yn wellhad difeth- iant at y doluriau canlynol (1). Gwendidau o bob math yn ymddangos feT un neu ragor o'r anhwylderau canlyiaol-iselder ysbryd, nervousness, curiad y galon, y gwaed yn rhuthro yn ddisymwth i'r gwyneb, llewygon, teimlad o bwysau ar y chest, poen ar y cheW, poen rhwng yr ysgwyddau, diffyg anadl, peswch, a thueddiad at y darfodedigaeth (decline). i (2). Diffyg treuliad a'i ganlyniadau, sef gwael- der cyn bwyd, trymder anarferol ar ol bwyd,. diffyg archwaeth at fwyd, yr ystumog yrs chwyddo trwy wynt, yr afu yn afiach, a thrwy hyny yn achosi y clefyd melyn, poen yn groes i'r llygaid, ac ysgafnder yn y pen. (3). Trw-y effaith y Sarsaparella a'r Burdock ar gylchrediad y gwaed, y maent yn hynod a effeithiol at y blast neu'r awelon, gwynegon, ystyffdra y cymalau, a phob math o ddistemper yn y gwaed. Y mae tystiolaethuu pwysig yir cael eu derbyn yn barhaus. Cyhoeddir tri ya unig o'r lluaws. Gellir cael pob hysbysrwydd trwy ysgrifenu at y perchenog. Old Globe, New Dock, Llanelly, May 24th, 1876. ANWYL SYB,—Dymunaf hysbysu i chwi fy mo<j wedi cael fy llwyr iaohau trwy gymeryd eicb Suinine Bitters. Yr oeddwn wedi myned bron yn. ly wan i gerdded, ac yr oedd y clwyf ar fy mraicb yn myned yn waeth bob dydd. Yr oedd meddylr- on Llanelli a'r ardaloedd am dori fy mraich ymaitb er achub fy mywyd; ond trwy gymeryd y Quinine Bitters, yr ydwyf yn awr wedi gwella, ae YD. gweithio bob dydd. Rhoddaf fy enw yn Ilawn, fel y gallo ereill gael manylion pellach oddiwrthyf os mynant.—Yr eiddoch, yn barchus, GRIFFITH WILLIAMS. Dylaswn ddweyd fy mod wedi bod dair blynedd heb weithio ond ychydig. The Grand Hotel, Brighton, July 28th, 1876. DEAR SIR,—I feel it is my duty to the public and yourself to inform you that I have derived" immense benefft from your Quinine Bitters or Vegetable Tonic. I have been for some months a- victim to headaches, pain in the back, and I believe- a general derangement of the liver. I am happy to say I now feel well, but take a dose of your- "Bitters" occassionally when my appetite fails.— Yours faithfully, Eossr/x' PofSiiiK. Ruthin, Awst 15fed, 1876. SYR,—Yr wyf wedi derbyn lies mawr oddiwrth? eich Quinine Bitters. Bu'm yn cael poenau an- nesgrifiadwy > n fy mhen a'm danedd, yn cael eif achosi (meddai'r Doctor) gan fy ystumog. Yr oedd y bwyd yn gwasgu cymaint fel yr oedd arnaf ofn bwyta dim. Yr oedd y gwynt yn fy n-liofidio,. bias caa yn fy nghenau, yn enwedig yn y boreu, fel bwystl. Yr oeddwn yn hala haner fy amser yn. y gwely trwy wendid, ac feallai ychydig iselder ysbryd. Cymerais ddwy botelaid o'ch moddion, ac yr ydwyf yn awr yn teimlo yn gryf a diboen.— Yr eiddoch, Mr. Gwilym Evans. JANE S. THOMAS. D.S.-Os bydd y corff yn wan, y mae yn agored i bob math o anhwylderau, a dylid cofio < bod bron pob math o beleni yn gwanhau y cvf- ansoddiad. RHYBUDD.—Gcfalwch fynu gweled "Gwilym Evans, Ph.C., M.R. P.S. wedi ei ysgrifenu ar stamp y llywodraeth; heb hyn, twyll ydynt. Ar werth gan bob Chemist cyfrifol mewn botel. au 2s. 9c. yn unig, neu gan Mr. GWILYM EVANS. Pharmaceutical Chemist, Stepney-street, Phar- macy, Llanelly: Llundain, Barclay & Sons. &c. 1462.

Byddai atebiad i'r gofyniadau hyn yn fodd- ion i roddi taw ar lawer un ag sydd, er dydd y gystadleuaeth, a'i swn megys llestri gweig. ion. Hefyd, teilwng o'n sylw ydyw y gyffel- ybiaeth annghyffredin a wnawd gan y brawd Thomas Phillips, henaf, a'r gystadleuaeth, sef cyffelybu "arddangosfa amaethyddol," i gystadleuaeth o'r fath dan sylw. Druan 0 ^ono, ddywedaf fi; ond dyn?,, nid egb;trodd i'r rhai oedd yn bresenol yn y cyfarfod, ond "Yn ei ddull a ddeallo," Heb ymhelaethu yn bresenol, a gwastraffu maes teilwng o bethau mwy addysgiadol, gorphwysaf, yr eiddoch, 0' IOAN ALED.