Y Gwladgarwr

Penillion i'r Cig Rhad Ddygwyd o America i Aberdar. Mae siarad bendigedjg Am y cig, am y cig, Ddaeth yma o'r Amerig- Dyma gig Gan Davies ddewr a Hiley, Mae pawb yn eu clodfori, A'u clod sy'n myn'd trwy Gymru, Mae miloedd yn eu moli Am y cig, am y cig. Mae'r dynion yn rhyfeddu Gwel'd y cig, gwel'd y cig A miloedd sydd yn gwaeddu Dyma gig!" Rwy'n d'wedyd. heb ddim sebon, Na welais well cig eidion Tu yma- i donau'r eigion— Mae'n werth i brynu'r legbone, Dyma gig, dyma gig Mae'r pris yn eithaf isel Am y cig, am y cig "Cewcli loned col a chesail .'Nawr o gig Fe welais Jane, Llanwenog, Yn prynu gwerth naw ceiniog, Ca'dd haner llon'd ei ffedog, A hwnw'n gig godidog, Dyma gig, dyma gig. 1 Eoedd Mari Lewis Hopkins Am gael cig, am gael cig 'Doedd ganddi fawr o docins I gael cig » Ond gofyn wnaeth dan grynu 1 Pa faint y pwys raid dalu Am ddarn roi yn yr heli, 5 Sl Q, four pence" ebe Hiley, t Dyma gig, dyma gig! Gall Beto Pantyrodyn S 'Nawr gael cig, 'nawr gael cig ? A suet i wneyd pwdin, Gyda'r cig; Bydd John, y gwr, yn neidio Yn llawen i'w chofleidio Gan ddweyd, da chwareu Beto, A gwaeddi Dyn a'n cato, Dyma gig, dyma gig 1" Daeth gwraig o blwyf Llanwyno I brynu cig, i brynu cig Pe bae chwi'n clywed hono 'N bragio'r cig; A hefyd Modryb Malen, F A Mari, merch Jac Owen, "RoedA pob un 'nawr yn llawen, Yn dwli ar eu bargen, Am y cig, am y cig RHIGOSWYSON.

BREAKFAST — EPPS'S COCOA. — GRATEFUL AND COMFORTING.—"By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations of diges- tion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of well-selected cocoa, Mr. Epps has provided our breakfast tables with a deli- cately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills. It is by the judicious use of such articles of diet that a constitution may be gradually built up until strong enough to resist eVery tendency to disease. Hundreds of subtle nil ladies are floating around us ready to attack "wherever there is a weak point. We may escape many a fatal shaft by keeping ourselves well forti- fied with pure blood and a properly nourished fra.m.e." -Civil Service Gazette. Made simply with boiling water or milk. Sold only in packets labelled — James Epps and Co., Homoeopathic Chemists, London." JJ- 1 Boneddigesau hyny nad ydynt wedi defnyddio Starch Glenfield, dymunir ar iddynt wneyd un a.prawf a hono, a bob yn ofalus am ganlyn y cafar- 1 wyddiadau argraffedig ar bob pacyn. Y mae yn /ychydig anliawddach ei wneyd na Starches ereSi,

BARGOV3D- Wela fl yn cymeryd aC £ 3? linellau i'r GWLADAARWR eto Yr ydym wedi bod yn gyfeillion weieci ac yn parhau i fod felly. Da genj-. dy wyneb yn y Bargoed o ran hyny, i. llawer o bentrefydd chwaethach trefydd, c. | wyt'ti yn dangos dy wyneb ynddynt, ac nlu oes achos i ti gywilyddio gwneyd hyny ychwaith. Yr ydym yn adnabod ambell i berson mewn cymdeithas a chanddo got neu het go dda, ond y rhan arall yn wael ac afler; a dylai gywilyddio i gario i gymdeithas y pethau hyny ag y gallai goruchwylia.eth dwfr a sebon ei gadw o gymdeithas. Fel yna y mae hi gydag amryw o newyddiaduron y mae eisieu i rai o'n golygwyr gymhwyso gor- uchwyliaeth y dwfr a'r sebon i lanhau amryw o'u gohebiaethau a chyhyd ag y byddo ti, y GWLADGARWR, yn arfer y moddion hyn, bydd dy ymddangosiad yn dderbyniol mewn cym- deithas. Y mae rhagolygon gobeithiol yn ymddangos o flaen y Bargoed yn bresenol, gan fod gweithiau nwy a dwfr i gael eu dechreu yma yn fuan. Hefyd bwriada y Trefnyddion Calfinaidd adeiladu capel newydd yma tua dechreu y gwanwyn. Y maent eisoes wedi dechreu cynal moddion, a dywedir eu bod yn dyfod yn eglwys gref ag ystyried yr amgylch- iadau. Bwriada y Primitive Methodists godi capel yma yn fuan hefyd. Felly gwelwch, os ydym yn myned i gael goleu a dwfr naturiol, fod yma ddarpariaeth ar gyfer cael goleuni a dwfr moesol hefyd. Rhaid ymatal ar hyn y tro hwn efallai, os y Gol. a'i myn, y cewch air eto cyn hir. W.

LLITH O'R DERI. DYRCHAMAD.—Bydd yn dda gan gyfeillion Mr. R. Phillips, is-olygwr Glofa y Darran, glywed ei fod wedi pasio yn anrhydeddus yn yr arholiad diweddaf i fod yn Oruchwyliwr Trwyddedig Glofa. Y mae Mr. Phillips wedi ymdrechu yn erbyn llawer o rwystrau, ac wedi ymddyrchafu yn raddol oddiwrth y "mandrel" i'r sefyllfa anrhydeddus y mae ynddi yn bresenol, a'm dymuniad yw iddo gael einioes faith i fedi ffrwyth ei lafur. Y mae Darranwyson wedi rhoddi darluniad annghywir a lliw anmhriodol ar sefyllfa y gweithfeydd yn y lie hwn. Fe ddylict yn ofalus i ddweyd y gwirionedd wrth ddan- fon i newyddiadur, a dylid rhoddi y lliw priodol ar bethau. Y mae Darranwyson ar ddechreu ei nodiad yn dweyd gwirionedd eglur, sef fod y gweithfeydd yn myned yn mlaen yn hynod o gyson. Ond yn y frawddeg nesaf y mae yn dywedyd anwiredd noeth, sef mai yr arwyddair yma yw, Digon o waith ac ychydig o bris." Nid oes yr un dyn yn ei synwyr cyffredin a ddywed ei fod yn credu y syniad. Y sail sydd ganddo i'w dybiaeth ydyw ymddygiadau tawel y gweith- wyr' Atolwg, beth y mae yft ei ofyn? A ydyw am i'r gweithwyr i beidio gweithio pan y mae gwaith i'w gael ? Onid ydyw pawb yn gwybod fod ein pris wedi ei benderfynu gan y Bwrdd Cymodol, fel nad oes genym ddim i'w wneuthur ond bod yn dawel. Dywed yn nesaf, "Y mae pob peth yn myned yn mlaen yn ol eu hewyllys." Yn hyn eto y mae yn cyfeiliorni oherwydd yr ydym wedi cael ein rhwymo yn erbyn ein hewyllys gan y Bwrdd Cymodol, ond yr ydym ni yn Nglofa y Darran yn gweithredu mewn modd effeith- iol i gael ein hunain yn rhydd a phe byddai i bob glofa trwy Ddeheudir Cymru i weith- redu yr un fath a ni, ni fyddem yn hir cyn cael gwared o'r ymyrwyr, sef peidio rhoddi iddynt ddim cynorthwy. Cyn terfynu, y mae Darranwyson yn gwneuthur bygythiad ofnadwy os parhawn yn ein tawelwch pre- senol, sef y bydd i ryw chwyldroad gymeryd lie. Wel, nid oes achos i ni ofni llawer, oherwydd yn yr un man y byddwn wed'yn canys y mae pob peth ag a fyddo yn gwneuthur chwyldroad yn dyfod yn ol i'r un man. Y mae y ddaear yn gwneuthur chwyl- droad oddiamgylch yr haul mewn blwyddyn, ac felly y mae haf a gauaf yn dyfod yn eu hamser.-Ioan ab leuan.

CASTELLNEDD. "MESSIAH."—-Nos Fawrth, lonawr 16eg, perfformiwyd prif orchestwaith y prif gerub- gerddor Handel gan y Neath Harmonic Society, dan arweiniad Jules Allard, yn ysgoldy Alderman Davies. Cyfeilydd, Mrs. Gwyn Lewis. Aethant drwy eu gwaith yn ganmoladwy, yn enwedigyr oedd_y cydganau "For unto us a child is born,' Hallelujah, "Worthy is the Lamb," a'r "Amen," yn dda iawn. Aed drwy yr unawdau gan Misses Maggie Arnold, Jenny Jones, Eleanor Rees, Annie Rees, Jennie Morgan, a Braine Mri. Hopkin Morgan, Lewis Arnold, W. H. Braine, a W. Millett. Gresyn fod llais Mr. Millett yn rhy fras i wneyd cyfiawnder a l unawd ef. Canodd Miss Jenny Jones "Rejoice greatly" yn swynol dros ben. Caf- odd gymeradwyaeth wresog. Cafwyd I know that my Redeemer liveth" yn effeithiol gan Miss Braine. Mae gan Mr. Hopkin Morgan chwaeth uchel a llais da, ac ychwaneg- odd at ei faintioli fel canwr yn y perfformiad hwn. Aeth Mr. Lewis Arnold drwy y recit- ative a'r unawd "He that dwelleth in heaven" a "Thou shall break them" fel meistr ar ei waith. Y mae efe yn favourite bob amser, ac yn brysur ddringo grisiau enwogrwydd fel tenor yn meddu llais clir a chyfoethog. Caf- wyd cynulliad anrhydeddus, yr hyn a ddengys fod yma chwaeth bur at gerddoriaeth o natur aruchel.-Neddfab..

CRANOGWEN YN RHYMNI. Nos Iau diweddaf, yn nghapel Brynhyfryd, cawsom y pleser o wrando ar y foneddiges nn +.1;1,1; n. nghyd i gael gwybod pwy oedd y gwron. Mae yn debyg mai eglwys y Brithdir oedd wedi dyfod a'r ddarlith hon i Rhymni, er mwyn gwneyd ychydig elw i'w cynorthwyo i gario achos crefydd yn mlaen yn y lie bychan hwnw, ac yn hyn bu trigolion yn dra charedig tuag atynt, oherwydd yr oedd fod capel lielaeth y Bryn yn llawn yn Bier o gyflawni eu dysgwyliadau. Os cawsant hwy eu dys- gwyliadau, cawsom ninau fwy na hyny. Yr oeddem yn dysgwyl llawer oddiwrth Cranog- w^n, ond y mae y ddarlith hon yn rhagori ar ddiri.1 glywsom ganddi o'r blaen. Ni wrandaw- som ai ddarlith yn cynwys cymaint o athron- iaeth addfsgiadol erioed o'r blaen, a byddai yn iechyd i ben a chalon pob dyn i gael ei chlywed. CANADA.—Yr oedd un Mr. Capper, goruch- wyliwr ymfudol i Canada, wedi bwriadu traddodi ei genadwri ar ran yr achos hwnw yr un noson a Cranogwen, ond meddyl- iodd mai gwell fyddai iddo gael caniatad i ddweyd ychydig eiriaa wrth gynulleidfa Miss Rees, ar ol iddi hi derfynu. Felly, o naw hyd haner awr wedi naw, cawsom ein hunain yn nghanol y wlad hono, a chan ei fod yn meddu peiviant llafar cyflym, cawsom olwg helaeth ar y wlad, yn ddaearyddol a moesol, yn yr amser hwnw. Os oedd ei ddesgrifiad ef yn gywir a theg, gallem feddwl fod yno le braf i bob un sydd a chwaeth mewn hwsmon- iaeth; a chan fod gormod o weithfeydd yn y byd, a'r gweithfeydd hyny yn rhy boblog, tebyg na allai y gweithwyr wneyd dim yn well na cheisio meddianu y ddaear sydd yn segur yno a manau ereill.

ABERAFON. Cynaliwyd cyfarfod arholiadol y tonic sol-fa yn y lie uchod y 13eg cyfisol. Yr arholwr eleni ydoedd Mr. Anthony, Abertawe; a'r, ysgolorion oeddynt yn myned trwy yr arhol- iad ganddo, ac a gymerasant y tystysgrif ganol ydoedd y rhai canlynol:—(1) Mri. J. Rees, (2) Charles Griffiths, (3) Thomas Griffiths, (4) William Evans, a (5) Thomas Rees; ac aethant trwy eu harholiad yn anrhydeddus. Cafodd yr arholwr galluog foddlonrwydd mawr ynddynt, a thystiolaeth- odd na fu neb erioed o dan ei arholiad yn y tonic sol-fa mor drwyadl a'r rhai hyn, yr hyn sydd yn llefaru yn uchel am fedrusrwydd eu hathraw medrus a galluog Mr. D. Davies, yr hwn sydd yn eu hyfforddi hwy i fyny yn y gangen hon o wybodaeth, ac sydd a'i holl fryd a'i ymdrech yn ceisio dwyn ieuenctyd y lie uchod i fyny mewn cerddoriaeth yn y tonic sol-fa ac os oes rhai o ieuenctyd sydd yn trigianu yn y lie uchod yn teimlo awydd i ddringo grisiau uchel o wybodaeth mewn cerddoriaeth, byddwch mor ddoeth ag i gymeryd y fantais hon yn bresenol, trwy ym- uno a'r ysgol ardderchog hon, yr hon sydd yn agored yn bresenol i dderbyn unrhyw rai a ddeuant i mewn iddi, os byddant yn ewyllysio.—D. J.

At Bwyllgor Eisteddfod Treherbert, Dydd Gwyl Dewi Sant. FONEDDIGION,-Mewn cysylltiad a'r darn "Dewch i'r gad," i barti o wrywod, oni fyddai yn fwy doeth i chwi i ddewis rhyw ddarn arall o waith yr awdwr galluog, G. Gwent, na hwnyna, ? Yr wyf yn credu ei fod wedi cyfansoddi llawer o ddarnau a deilyng- ant ein sylw yn fwy arbenig na'r darn uchod; ac heblaw hyny, y mae wedi bod yn gystadl- euol o'r blaen yn y Public Hall, er y dichon na chafodd ei ganu i'r graddau o berffeith- rwydd ag y dysgwylid. Hefyd, ni chystadleu- odd ond dau barti; ac fel y mae y dynion uchaf a feddwn ni, fel cenedl, yn condemio y dull hwn o gario eisteddfodau yn y blaen, sef trwy osod yr un darnau byth a hefyd yn gystadleuol, fod prif amcan sefydliad yr eisteddfod yn cael ei golli. Gobeithiwyf y gwnewch sylw o hyn, ac y gwnewch osod rhyw ddarn arall yn gystadleuol yn ei Ie. Credwyf y rhydd hyn fwy o foddlonrwydd i'rcystadleu- wyr, yn enwedig y rhai anfuddugol, oherwydd gallant ddweyd nad ydyw yr oil yn golled, am eu bod wedi cael y mwynhad o ddysgu darn newydd. Gair o eglurhad ar hyn a rydd foddlonrwydd i lawer heblaw GWILYM. At Bwyllgor Eisteddfod Sciiven. FONEDDIGION,—Dymunwyf eich lion gyf- arch ar eich anturiaeth, ac hefyd am eich dull deheuig a thestlus yn tynu allan y pro- gramme ond carwn dynu eich sylw at un testyn arall a fyddai yn sicr o fod yn gaffael- iad i'ch eisteddfod, sef B Flat (I key flute). Dywedwch "I'r hwn a chwareuo yn oreu unrhyw dair alaw Gymreig," ac yr wyf yn sicr y cewch gystadleuaeth ardderchog, .5 oherwydd byddai yn anhawdd cael allan ardal sydd mor llawn o flfers a Sciwen. Credwyf, hefyd, y gallech fforddio i roddi gwobr lied dda. Cymerwch y peth o dan eich ystyriaeth.—Yr eiddoch, SCIWENWYSON. Eisteddfodau o Oroglith a'r Pasg. MR. GOL.-Hyderaf ycaniatewch i mi gwr bychan o'ch newyddiadur er galw sylw corau ac arweinyddion at y ddwy eisteddfod sydd i'w cynal yn y Music Hall, Abertawe, y naill dydd Gwener y Groglith, a'r llall Dydd Llun Pasg. Fel y gwelir mewn cwr arall o'ch newyddiadur, y mae Y Glov. r" yn gystadl- euol yn y ddwy, ond fod tair punt yn fwy o wobr y eisteddfod y Pasg nag yn y llall. Wel, yn awr, gwyr y rhan fwyaf o'ch darllenwyr lluosog mai dim ond dau gor sydd wedi dysgu y darn ardderchog hwn, sef cor Treorci, dan arweiniad Eos Cynlais, a chor Treherbert, dan arweiniad Mr. Thomas Phillips. Gan fod cymaint o rwgnach wedi bod adeg y Nadolig, fod arweinwyr corau yn rhy lwfr i -I .1. 1_ Ystalyfera, am ddangos eu' gwroldeb yn y ddwy ymdrechfa hon, drwy gystadlu yn y ddwy eisteddfod ar y darn campus hwn o waith Gwilym Gwent. Gan fod gwobrwyon mor deilwng, beiuniaid mor alluog, a'r darn yn un newydd spun yn y cylchoedd yna, hyderwn y cymer y corau a nodwyd yr hint, a.c y gwnant yn fuanymwroli erbyn yr ym- drechfa. Hoffwn glywed barn Hirwainfab ar hyn, gan ei fod yn teimlo tipyn o ddyddordeb yn nghorau Hirwain.—Yr eiddoch, EHEDYDD MORLAIS. Eisteddfod Soar, Pontlottyn, Nadolig. MR. G- oi. -Mae rhywrai yn dweyd fod J. Cledan Williams yn euog o ddanfon hanes yr eisteddfod uchod, yn nghyda chyfarfod llen- yddol Moriah ar yr un dydd. Wyf fiuau yn apelio at eich geirwiredd, anwyl syr, na ddarfu un linell i ddyfod i'ch llaw gan y person uchod mewn cysylltiad a'r fath o gwbl. Byddweh mor garedig i gyhoeddi, drwy gyf- rwng y GWLADGARWR, ei fod yn ddyn rhydd. Hefyd, gair at bwyllgoryr eisteddfod uchod. Anwyl gyfeillion,—Credwyf y byddai yn dda i'r cystadleuwyr, ar y don M. 8.8.8., pe byddai beirniadaeth Cerddor Gwalia yn cagl dyfod allan yn y GWLADGARWR yr un modd, gan fod rhywrai yn siarad yn wahanol i'r hyn ydyw.-Ydwyf, anwyl syr, Ionawr 22. i,lioia J. CLEDAN WILLIAMS. [Tystiwn nad Mr. Williams ddanfonodd hanes y cyfarfoddydd uchod i ni. —GoL ] j —' At y Corau. "YR AWYREN" A "GWALIA WEN." BARCHUS OLYGYDD,—Teimlaf yn ddiolch- gar os caniatcwch i mi ateb gofynion lluaws o gantorion a chorau yn nghyleh y canigau "Awyren" a "Gwalia Wen." Fy rheswm am ateb yn gyhoeddus yw, er mwyn osgoi unrhyw dybiaeth a allai gyfodi, (pe buaswn yn ateb yn gyfrinachol) fy mod am i un cor i lwyddo mwy na'u gilydd yn yr eisteddfodau dyfodol, wrth gystadlu ar y darnau crybwylledig. Wrth hyn, credwyf y ca pob cor a beirniad berffaith chwareu teg i ddeall eu gilydd, ac y gwel y cyfeillion sydd wedi ysgrifenu ataf y priodoldeb o atebiad cyhoeddus. Yn y symudiad olaf o'r "Awyren," yn y chweehed ban, y mae y gair "esgyn" i fod ar y ddau nodyn cyntaf o'r ban, felly y daw y gair "hwre" yn y soprano ar y ddau nodyn olaf o'r un ban. Yn y symudiad olaf o "Gwalia Wen," trydydd a'r pedwarydd ban, nid yw y slur uwchben y gair "tynion" wedi ei bwriadu i ateb y gair Cymraeg, ond i ateb y gair Saes- onaeg "tight," trwy wneyd hyn daw yr acen briodol ar y gair "bwau" yn y pedwarydd ban, sef ar y sill olaf "au," ac yn Saesonaeg ar y sill gyntaf o'r gair "bowstrings," sef "bow." Gobeithio y bydd hyn yn ddigon o eglur- had, ac os dygwydd yr un dyryswch yn nglyn a'r anthemau "Molwch yr Arglwydd," "Yn ddyfal gwyliais am fy Nuw," a "Ti a folaf o Jehofa," y cymerir ychydig drafferth o gyd- maru y geiriau Saesonaeg a Chymraeg a'u gilydd. Gwelir fod y slur mewn ambell fan yn ateb i'r Saesonaeg, ac mewn man arall yn ateb i'r Gymraeg; mae yn anmhosibl cyhoeddi yn y ddwy iaith heb gael llithren.—Ydwyf, yn gerddgar, Aberystwyth. D. JENKINS (Trecastell).

Nodiadau Cerddorol, LLUNDAIN, Ion. 27. Gwnaeth cerddorfa Mr. Manns, yn y Palas Grisial, roddi treat ardderchog dydd Mereher diweddaf. Yn mhlith y mwyaf swynol oedd "Exhibition Overture," o waith Auber. Yr oedd yr horn solo yn gampus, ac yn gwefreiddio y dorf fawr oedd yn gwrando. Y dewisiad o Rigoletto oedd yn gywrain, yn enwedig "Over the summer sea," i cornet, tenor horn, trombone, ac oboi, fel solo, yn eu tro; ac yna daeth y clari- net a'r flute a'r un alaw fel solos, nes y gorfu ail chwareu; ond y gem oedd dance music o Robert le Diable. Yr oedd offerynoliaeth Myerbeer, yn enwedig yr offerynau pres, yn ardderchog, a therfynwyd drwy chwareu Overture (campus- waith Thomas) "Raymond." Dyma y gerddorfa oreu wyf wedi glywed yn Llundain. Nos Fe] cher, Ballad Concert yn Neuadd St. James. Mae clod mawr yn ddyledus i'r "London Vocal Union" (deg o wrywod), am eu dull meistr, olgar o ganu Part Songs. Nid wyf yn cofio i mi erioed glywed cystal rhan-ganau, ar gyfartaledd ag wyf wedi fwynhau gan y cwmni'uchod. Can- odd Mr. Maybrick dair gwaith, omFi'm tyb i> ni phrofodd ei hun yn gymaint artiste a'r dysgwyl- iad. Chwareuodd Madam Goddard'yn ardderch- og, yn enwedig y "Spinning Wheel" a'r "Spring Songs," o waith Mendelssohn. Yr oedd ei manipulation bron yn berffaith. Wn i ddim yn iawn ai Madam Goddard. ynte Mr. Edward Lloyd oedd seren y cyngherdd. Gwnaeth yr olaf ganu dwy gan yn feistrolgar, yn hynod felly, er ei fod yn dueddol i lithro i arferiad ddrwg, sef defnyddio yr aspirate. "Sometimes my love'will £ listen," fel hyn,—So-home ti-himes my-hy lo-hove wi-hill li-histen. Arferiad ag sydd i'w gaseiddio mewn unrhyw fath o ddatganwr. Er hyn i gyd, y mae Mr Lloyd yn artiste o'r iawn ddull. Canodd Sims Reeves yn well nag y clywais ef lawer tro. "My Pretty Jane" a "Tom Bowling" oedd i'w ran ef. Canodd y gyntaf yn wir dda, fel dat- ganiad cariadol, ac yn swynol, er nad oedd y nodau C a D yn glir yn ei lais ar y pryd. Yna daeth "Tom Bowling," yr hon gan sydd yn xr i ifWabanoI deirnI- -An gyda theimlad calon. Cafodd encore brwd- frydig, nes yr oeddwn yn meddwl fod y bobl wedi dwli ar ei ganu; ac ar ol peth amser, daetlfc yn ol i'r esgynlawr yn swn taranau o gymera- dwyaeth. Gyda bod y cyfeilydd yn taro y nodau cyntaf o "Come into the garden, Maud," dyma daranau a bloeddiadau drachefn, a chanodA yr hen wr fel pe buasai wedi ei ail-gyfnerthu, nes gwefreiddio y dorf fawr oedcl yn bresenol. Canocld Madam Sherrington gan newydd, "Dres" den China," yn swynol; ond pan ddaeth at "Home, sweet home," buasai yn well dweyd "Variations on sweet home/' by Madam Sher- rington. Clywais lawer o'r prima donnas mawr yn canu yr hen gan fendigedig hon, ond yn wir ni chlywais neb erioed yn ceisio gwneyd cymaint o amrywion o'r alaw ag a wnaeth Madam Sher- rington. Cafodd Madam wers; ni wnaethpwyd. ei hencorio am y fath gaboli. "Down among the dead men," gan Mr. Maybrick, yn bur ddi- effaith. "Sally in our ally," gan Edward Lloyd, yn swynol dros ben. Canodd Madam Sterling ddwy gan yn hynod o effeithiol; ac un gan Mr. Thornton (tenor) yn dda. Dydd Iau, yr oedd "Feast of the conversion of St. Paul," yn St. Paul's Cathedral. Gwasan- aeth prydnawnol oedd y wledd, ac yn ol y dull arferol. Yr oedd y cdr yn gynwysedig o bigion Llundain, yn rhifo 350, a cherddorfa yn rhifo 51, yn nghyd a'r organ ar droion. Dr. Stainer yn arwain y rhan gerddorol. Dechreuwyd drwy chwareu Overture St. Paul (Mendelssohn) a. chafwyd "Magnificat" a "Nunc Dimittis," o waith G. C. Martin, (sub-organist i Dr. Stainer,) yn dra effeithiol. Yna daeth tua haner traeth- gan Mendelssohn, gan ddechreu gyda'r recit. "And as Saul journeyed, he came to Damascus." Yr oedd y cyfanwaith yn dda odiaeth mewn. gwasanaeth eglwysig, yn enwedig "Rise up, arise," yr hon gydgan a ganwyd mewn amseriad da—tua 80 minims-ac heb wylltio dim, ond. cadw at fawredd y derayn o'r dechreu i'r diwedd; "Sleepers, awake," "0 God, have mercy," "0 great is the depth," "Be thou faithful unto death," a "See what love hath the Father. Wrth glywed y perfformiad hwn, yr oedd yn. hawdd canfod nad oedd Mendelssohn wedi bwr- iadu i wrywod ganu y soprano parts, fel y gwneir yn Eglwys Loegr fynychaf. Rhaid cael menywod. at y rhan hon, neu ynte collir yr effaith a ddys- gwylir. Ar yr un pryd, nid yw Dr. Stainer i'w feio am hyn, o herwydd cyfraith yr Eglwys yw.. Yr oedd y gerddorfa yn dda dros ben, a'r cyfaa y fath ddadganiad eglwysig ardderchog na chlyw ais erioed o'r blaen. Yr wyf yn credu pe bai ein heglwysi a'n capelau Cymreig yn cefnogi mwy o anthemau yn y cyfarfodydd, y byddai ein corau cynulleidfaol yn llawer gwell, ac yn nesau mwy at yr Eglwysi; y byddai llawer llai o annghyd- welediad rhwng yr eglwysi, y gweinidogion, a'r corau. Hefyd, yr wyf yn credu yn gydwybodol y dylai pob gweinidog fyfyrio a gwybød rhyw- beth am gerddoriaeth. yr hyn a fyddai yn sicr o fodynfendith iddo ef a'i eglwys.—Yr eiddoch. yn barchus, PARSON PRICE.

PWLL Y BUTE, TREHERBERT. MR. GOL.Yr wyf fi yn synu na fydde rhai o'r gweithwrs o'r lie hyn yn hala i weyd am y strike sy'n Pwll y Bute yna. Dyna. John ni a'r plant yn segur er ys jist mish nawr, heb enill dim yn siwr i chi, mae arna. i ofan yr aiff hi yn dlawd arno ni, a na chawn ni ddim bwyd o'r shop os na thalwn ni heb fod yn hir wath o ble gall y siopwr i roi e os na thaliff neb iddo. Ma yma igeine yn segur yr un peth a John ni; fe wedas i wrth John am sgrifenu, ond fe ballws am i fod e'n ffeili spelian Cymrag, ne chi gelsech yr hanes yn well ganddo fe. Y mae John yn dweyd i bod nhw yn penderfynu sefyll yn erbyn i'r cwstwm newydd gal dechre yn y pwll yma a nine'r menywod yn dweyd y gwnawn ni'n goreu gyda nhw achos bydd rhaid cael y dwbwl shifft yn y ty hefyd—bydd llawer ragor o gost ty yn myn'd a bydd y ty yn. agored bron trwy'r nos. Pan ddetho i'r Cwm hyn gynta, yr o'wn i yn gwel'd y tai yn od iawn, achos mai tai bac a ffrant i nhw, a wi'n cofio i fi ofyn i un pryd hyny, pan o nhw yn bildo un fel hyny, a dyna yr hyn a ddwedodd hi yn ol, bod nhw'n meddwl ca'l y dwbwl shifft i'r gweithe yma, a bod un shifft i fyw yn y frant ac un arall yn y bac. "W el, beth yw y tri room da yna ar y 110ft 1" meddwn i. "0, lie i'r lodgers yw e," medde hithe. A nawr dyma nhw yn cynyg y dwbwl shifft yn y gwaith, ac ar ol i ga'l e i'r gwaith pwy drusfc sy' na ddaw e i'r tai; achos ma yma gyment o dai cwmpni. Nawr, os y'ch chi, gweithwrs y Cwm yn erbyn y shifft hyn, helpwch weithwrs y Bute yn awr ynte mae yn siwr o ddod, a falle i'r tai hefyd. Gobeithio y deallwch chi hwn, ac y caiff ddod mas yn y GWLADGARWR. SHAN MORGAN.

GYFARFOD LLENYDDOL TRINITY, ABERTAWE, NADOLIG. SYR,—Gan nad ymddangosodd hanes y cyfarfod uchod yn eich newyddiadur parchus, fel ag y dysgwyliais, erfyniaf eich caniatad i geisio eglurhad gan eich gohebydd cyffredin o'r capel uchod, ar yr annghydfod a gymerodd le mewn cysylltiad a'r gystadleuaeth ar yr Antimacassars yn y cyfarfod dan sylw. A fydcl efe gystal ag ateb y gofyniadau canlynol:— 1. Pwy a agorodd y gystadleuaeth 1 2. A oedd unrhyw amodau yn pertlyrcai