Y Gwladgarwr

CSOIISNCK AND ART. -A striking instance of the immenoe value a small piece of steel may acquire by the great power of skilled mechanical labour is the balance-spring of a watch,. From its extreme fineness and delicacy 4,000 weigh not more than one ounce, and exceed in value $1,040, A most interesting little work, describing the rise and progress of watchmaking, has been published by 3. W. BensoD, 25, Old Bond Street, bnd the City Steam factory, 98 and 60, Ludgate. Hill. The book, which is profusely illustrated, gives a fall description of the various kinds of watches and clocks, with their prices. Mr. Benson (who holds the appointment to the Prince of Wales) has also published a .-pamphlet on Artistic Gold Jewellery, illustrated with the. most beautiful designs of Bracelets, Brooches, Earrings, Lockets, to. &c., suitable far Wedding, Birthday, and other presents. These pam- Phiete.are sent post free for two stamps-each, and they cannot be too strongly recommended to those contemplate a purchase, especially to residents in the country or ahread, who are thus enabled to select any article they and bayeit forwarded with perfect safety. :1: _L

UNDEB Y GLOWYR. Nos Wenar, yr wythnos ddiweddaf, mewn ystafell eaug, yn y Bute Arms, Aberdar, cy- naliwyd cyfarfod cyhoeddus mewn cysylltiad a'r mudiad hwn, pryd y cymerwyd y gadair gan Mr. Thomas Thomas, Cwmdar. Dywed- odd y cadeirydd yn ei anerchiad agoriadol fod y cyfarfod yn un hollol annysgwyliadwy, a bod'y cyfeillion dyeithr wedi dyfod y tro hwn heb eu dysgwyl. Yr oedd efeyn wir broselyt i fudiad yr Undeb cyffredinoJ, a bod y cyfeill- ion yn Lloegr wedi dyfod i cldeall ei werth, ac am gael cydweithrediad Cymru, a gobeithiai ef y celid hyny yn fuan. Wedi hyny, galwodd y llywydd ar Mr. R. Lewis, un o'r cenadau a anfonwyd ga.n v cyfeillion yn Lloegr i osod yr achos o flaen eu cydweithwyr yn Nghyniru, yr hwn oadd Gymro, ac a siaradodd Gymreig. Dywedodd mai peth drud yn y cyffredin oedd addysg, ond nad oedd neb, y mae ya debyg, wedi prynu eu haddysg mor ddryt id a'r glowyr, a chyfeir- iodd at symiau anferth oedd wedi eu gwario gan lowyr Gogledd Lloegr, a hyny yn hollol ddiles, am fod eu cydweithwyr yn Nghvmru yn gweithio yn eu herhyn trwy gyflawni eu gwaith, ac felly hwythau yn Lloegr yn gwneud yr un peth pan y ceisiai y glowyr yn Nghymru enill rhyw amcan. Eu bod bellach, wrth weithio yn erbyn eu gilydd, wedi myned mor isel, fel, os na chelid ymwared buan, y bydd- ent y dosbaith truennsaf a berthynai i gym- deithas. Yn awr, pa fodd i ddyfod o'r cyflwr i-el hwn? nad oedd y glowyr yn Lloegr yn gweled yr un llwybr ond cael Undeb Cyffred- mol rhwng holl lowyr y deyrnas. Yr oedd y meistri, y naill flwyddyn ar ol y Hall, yn myned a llafur y gweithwyr i'r farchnad, ac er mwyn cymeryd contracts eu gilydd, yn gwerthu y llafur hwnw yn ihatach na'u gilydd, a'r gweithwyr, druain, yn gorfod dyoddef wedi y èwbl. Os penderfynai y cyfryw weithwyr i wrthsefyll yn erbyn y gostyngiad, trwy y cyd-ddealldwriaeth oedd rhwng y meistri, byddai glowyr rhan arall o'r wlad yn brysur gyflawni yr orders. Bet4 sydd i'w wneud yute ? Cael Undeb Cyffredinol, a dyna yr unig obaith sydd genym. Dy wedai fod rhai yn barod i sisial mai cael arian oedd yr amcan ond dywedai ef mai nid arian ond undeb oedd eishu. Sylwai hefyd fod gorthrymder y glo- wyr y cyfryw nad oedd neb braidd yn gwybod ei faint, a'r wlad yn dywyll o barthed iddo. Gallai fod rhai yn ofni dyfod allan o blaid yr Undeb yn bresenol, am j r ofuect y collent eu gwaith o'r herwydd ond os byddai i unrhyw berson golli ei waith trwy gymeryd rhan yn y mudiad hwn, fod yr Undeb yn barod i roddi deg swllt yr wythnos i bob dyn, a swllt ar gyfer pob plentyn a feddai tra y byddai allan o waith. Wedi cael yr Undeb, cs byddai i un meistr werthu y glo dan feistr arall, yna pen- derfynid ar un waith peidio gweithio iddo ac yr oedd yn dda ganddo ddywedyd fod rhai meistri yn dymuno llwyddiant i'r Undeb. Dywedai hefyd ei fod wedi bod am dde,, wythnos ynNgogledd Cyraru, a bod y glowyr yno bellach wedi dyfod allan fel un gwr dros y mudiad, ac yn foddlontalu rhan o'r treuliau er ceisio darbwyllo eu cydweithwyr yn Ne- heudir Cymru i ddyfod gyda hwynt. Fod y glowyr oil yn awr yn barod i yru i mewn am godiad yn y pris, ond yn unig cael cydweith- rediad giowyr y parth yma o'r wlad, ac y dylent ei gael. Galwyd yn nesaf ar Mr, Thos. Efaliiday, cynrychiolydd arall yr Undeb, yr hwn a anerchodd y cyfarfod yn Saesonaeg. Dywedai mai yr amcan oedd cael Undeb dros yr holl deyrnas, ac os na chelid hyn nad oeddgobaith am wella sefyllfa y giowyr; ond pe celid hyn, credai ef, nid yn unig y gellid codi y gyflog, ond hefyd cael amser byrach i weithio, yn nghyda lluaws o bethau ereill yr oeddynt yn gofyn am danynt yn y Mines Regulation Bill. Bod y sefyllfa yr oeddynt ynddo yn caal ei deimlo, nid yn unig gan y glowyr eu hunain, ond yr oedd eu gwragedd a'u plant anwyl yn gorfod dyoddef gyda hwy mewn mwy nag un ystyr. Yr oedd llawer wedi eu gwario wrth geisio cael y Cymry i'r Undeb, ac yr oedd yn dda ganddo hysbysu fod llafur Mr. Lewis yn y Gogledd wedi bod yn llwyddianus, ac y gobeithiai ef y byddai ei lafur yr un mor llwyddianus eto yn y Deau, pan y deuai atynt fel cynrychiolydd anfonedig yr Undeb, ac na byddai yr amser yn hir nes cael y 346,000 o weithwyr tanddaearol Prydain yn rhwymau yr Undeb. Anerchwyd y cyfarfod hefyd gan Mr. Col- lins, gynt o'r Blaenau. Deallwn fod y cyfeillion hyn wedi cael cyf- arfodydd rhagorol yn Talywaun, Blaenafon, Abeitillery, Porth, Abercarne, a lleoedd ereill yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Pendexfynwyd yn y cyfarfod fod y GWLAD- GAUWR i fod yn gyfrwng i drosglwyddo hanes symudiadau yr Undeb rhwng .Gogledd a De- heudir Cymru.

ADVICE TO MOTHERS -Are you broken of your reft by a sick child. suffering with the pain of cutting teeth, go at once to a chemist and get a bottle of Mrs Winslow's Soothing Syrup. It will relieve the poor sufferer immed- iately it is perfectly harmless; it produces neural quiet sleep, by relieving the child from pain, and the little cherub awakes as bright as a button." It has been ong in use in America, and is highly reommended by medic-il men. It is very pleasant to take; it soothes the child; it softens the gums, a lays all pain, relieves wind, regulates the bowels, and is the best known remedy for dysentery and diarrhoea, whether arising from teething Or other causes.. Be sure and ask for Mrs Winslow's Soothing Syrup. No mother should be without it .Sold by all Medicine Dealers at Is. lid. per bottle. London Depot, 205, High Holborn. Y Boneddigesau hyny nad ydyHt wedi defnyddio Staroh. Glenfield. dymunir ar iddytt wneud un prawf o hono, a bod yn oralus am gatilyn y cyfarwyddiadau argraflbdig ar bob paeyn<, Y DM ya yehvdig anhawdd^ch eiwneod na StarohCs ereill* onapan y deair drofr yr aahawsdra, dy- Vedir Ul Golehwrkgodd y: Fretihinas, maiy Starcli i ddft £ nyddiwydyd#w..

'CYMANFA Y METHODISTIAID YN LLANELLI, SIR FRYCHEINIOG. Cynaliodd y Trefnyddion Calfinaidd eu cymanfa olaf am y flwyddyn hon yn y gymyd- ogaeth dlos ac urddasol uchod, ar ddyddiau Mawrth a Mercher, 19eg a'r 20fed cyfisol. Yr oedd y cynulliad o swyddogion o'r gwahauol siroedd ar y cyfan, ac ystyried cerni yr hin, ac anghanolrwydd y lie, yn gymedrol. Yr oedd sirioldeb a lletygarwch cyfeillion y lie yn ddiddarfod. Gallesid meddwl ma.i eu hamcan mawr yn ystod y gymanfa cedd sicr- hau cysur yr ymwelwyr dyeithr. Llvwyddid gan y Parch. D. Hughes, Ynys, Ystradgynlais. Hon oedd y gyntai o'r cyman- faoedd yn ei flwyddyn swyddogol ef, ac aeth trwy ei orchwyl yn ddeheuig a chanmoladwy iawn. Am haner awr wedi wyth boreu dydd Mawrth, cynaliwyd bwrdd y gymdeithasfa, pryd y penderfynwyd ar bynciau a threfn y cyfarfodydd canlynol :-Am 11, cyfarfodydd y pregethwyr a'r blaenoriaid ar wahan. Yn nghvfarfod y pregethwyr, cafwyd cydymddi- ddan pwysig a buddiol iawn ar bwnc a gyf- lwynwyd i sylw gan frodyr parchus o sir Frycheiniog, sef Gweinidogaeth gyfaddas i'r oes." Yr oedd y sylwadau a wnaed yn fudd- iol ac amserol iawn, ac ni a hyderwn y ceir gweled llawer o dda yn canlyn yn y dyfydol. Yr ydym wedi cael lie i gasglu y cawn weled cofnodion o'r cyfarfod yma wedi eu hargraffu, onite buasai yn brofedigaeth i ni yn y fan yma roddi basgedaid o'r briwfwyd a loffwyd genym ni ger bron ein darllenwyr lluosog. Am 12, cynaliwyd bwrdd neu gyfeisteddfod y Genadaeth Gartrefol, pryd y dvgwyd ger bron wahanol bynciau perthynol i'r Genadaeth, ac y cafwyd ymdriniaeth fanwl, humorous, a dyddoiol arnynt, ac y penderfynwyd yr amser a'r modd yr oeddynt i'w cyfiwyno ger bron y gymanfa. Am 2, cynaliwyd society y gymanfa. Dy- gwyd llawer o gwestiynau o'r gwahanol sir- oedd i'r cyfarfod hwn ond yr un y teimlid inwyaf o ddyddordeb cyffredinol ynddo ydoedd pwnc yr ysgrifenyddiaeth. Derbyniwyd ateb- ion y siroedd yn nghylch y cwesstiwn o barhad y swydd, a chafwyd fod y mwyafrif yn sefyll dros yr hen drefn, sef fod i'r ysgrifenydd ym- gymeryd a'r swydd heb nodi amser terfynol, ond ei fod yn agored i'w ail ethol o flwyddyn i flwyddyn, fel o'r blaen. Wedi derbyn yr atebion hyn, yna gwnaeth y Parch. J. Davies, Aberystwyth, yr hwn oedd wedi ei ddewis yn ysgrifenydd gyda'r unfryd- edd mwyaf er y gymanfa flaenorol, dderbyn y swydd mewn ysbryd gostyngedig ac hunan- ymwadol iawn, dan erfyn cydymdeimlad yr holl frawdoliaeth ag ef yn y gweinyddiad o honi. Galwyd sylw hefyd at y Dyddiadur gan y Parch. P. J. Walters. Organmolwyd y llyfr hwn eleni fel un gwir deilwng o sylw a chef- nogaeth pawb. Bu hefyd gryn sylw ar reol- au trysorfa y pregethwyr ond gau nad oedd amser yn caniatau i wneud dim yn orphenol, gohiriwyd y pwnc hyd dranoeth. Cynaliwyd society y gymanfa eilwaith am 8 boreu dydd Mercher, yn yr hon y pender- fynwyd o barthed i'r pwnc gohiriedig, sef trysorfa y pregethwyr, fod pwyllgor i gael ei ffurfio, yn cynwys dau o bob sir, sef y rhai a fuont o'r blaen, a'u bod i gyfarfod a'u gilydd i ystyried y gwahanol awgrymiadau o'r siroedd, a dwyn y cynllun perffeithiedig i mewn i'r gymanfa nesaf, ac os y cymeradwyir ef, fod y drysorfa i'w ystyried yn dechreu yn lonawr, 1870. Y gymanfa nesaf yn Tregaron, Ebrill 27ain a'r 28ain, 1870. Dygwyd y cwbl ya mlaen yn hwylus a dyddorol. TREFN Y PREGETHU: Nos Fawrth am 7, yn Ebenezer, Parchn. N. C. Jones a Thos. Levi; Carme], Parchn. J. C. Jones, Ystradgynlais, a T. Edwards, Pen- llwyn Beasfoit, Parchn. P. J. Walters a G. Williams, Talsarnau; Brynmawr, Parchn. R. Hughes a J. Pritchard, Rhos; Gilwern, Parchu. D. Evans, B.A,, a W. Evans, M.A. Crughywel, Parchn. G. Davies a George Wil- liams, Tyddewi; capel y Wesleyaid, Dr. Phil- lips. Am 6 boreu dydd Mercher, yn Eben- ezar, Parchn. Aaron Davies a D. Hughes. Am 10, yn Ebenezer, Parchn. N. C. Jones, W. Evans, M.A., a Dr. Phillips. Am 10, yn Siloam, Parchn. T. Levi a John Pritchard, Rhos. Am 2, yn Ebenezer, Parchn. G. Davies a Griffith Williams. Am 2, yn Siloam, Parchn. George Williams a T. Edwards, Penllwyn. Am 6, yn Ebenezer, Parchn. Richard Hughes a John Evans, Llanelli.

ABERTAWE. Cynaliwyd cyngherdd yn Neuadd Odyddol y lie uchod nos Sadwrn, Hydref 2, gan seindorf pres Cwmbwrla, yn cael eu cynorthwyo gan Eos Dyffryn, John George, (Llew Tawe,) yn nghyda'r cyfaill ieuanc talentog, W. Samuel, yn chwareu y berdoneg. Aeth y cyfeillion trwy eu gwaith yn. ganmoladwy. Peth gwarthus i'r eithaf ydyw gweled dynion ieuainc yn ymollwng o dan ddylanwad y ddioden, ac wedi hyny yn dyfod i gyfarfodydd o'r fath hyn i gynal rhi- altwch.—J. D. TRECYNON.-Tan.-Yr ydym ni, y rhai y llosgwyd ein hofferynau gwaith yn ddiweddar yn y taa hwnw, yn dymuno cyfiwyno ein di- olchgarwch mwyaf gwresog a diffaant i bawb a fuont mor hynaws a charedig a thaflu eu hatling er ein cynorthwno yn ngwyneb j golled a gawsom, trwy i ni gael ein hamddi- fadu braidd yn hollol o'n hofferynau gweithip (ffon ein cynaliaeth.) Dangoswyd caredig- rwydd neillduol tuag atom yn ngwyneb y dygwyddiad. Derbynied pawb ein diolchgar- wch g^resoca £ —Wm. Griffiths a Joseph Jen- tmSj Margaaret-st., Trecynon.

MARWOLAETH IARLL DERBY. Bu farw y gwleidiadwr enwog hwn "borett dydd Sadwrn diweddaf. Yr oedd iechyd am araryw ddyddiau yn flaenorol i* farwolaeth, wedi bod y fath fel yr oed& meddwl y wlad wedi ei barotoi i dderbyn 1 newydd am ei farwolaeth. Achos ei fartffl' meddwl y wlad wedi ei barotoi i dderbyn Y newydd am ei farwolaeth. Achos ei fartffl' aeth oedd y g ut. Ganwyd ei yn 1799, ac felly yr o?dd yn ei ddegfed a ugain mlwydd oed. Pan yn 22 mlwvdd o&> etholwyd ef yn aelod o Dy y Cyffredin Stockbridge. Yn 1823, pri'ododd a'r Emma Caroline Wilbraharo, ail ferch y weddar Arglwydd Shelmeysdale, yr hon foIl' eddiges, dau fab,— Arglwydd Stanley, 8 Frederick Arthur—ac uu ferch, Emma Ch^' lotte, yr hon a briododd Colonel Talbot, 1860, a adawodd ar ei ol. Y mae Arglwy^j Stanley, yr Iarll presenol, yn 43 mlvvy" oed. oed.

HENRY RICHARD, YSW., A.S., !,1 GENADWRI HEDDWCH. Dywed gohebydd o Ogledd Germany Mr H. Richard, Aelod Seneddol Merthyr Se Aberdar, yn ddiweddar wedi ymweled a Ber: lin, i'r dyben o geisio gan aelodau y Landtag1 gefnogi y mudiad o ddadarfogiad cyffrediD^' Yr oedd yn bres -nol luaws mawr o fonedo' igion perthynol i'r ddau ddosbarth o Rydd; frydwyr, a bu ymddyddan brwd rhyngddy11 ar y pwnc. Siaradodd Mr Richard yn rbJ' gorol, gan esbonio ac amddiffyn y cynllun* | dal allan yn gryf ddyledswydd pob sened<j wneud yr hyn oedd yn ei gallu i sefy^ llysoedd cyflafareddol, dyben pa rai fydd81 penderfynu dadleuon a godai cydrhwng hanol wledydd. Dywedodd fod Mr stone wedi addaw cefnogi y mudiad, er yn y Senedd, tra yn Fi'rainc yr oedd Passy, ac yn Belgium M. Fischers, W addaw hyrwyddo y gwaith. Nid oedd ael y Landtag Prwssiaidd yn ymddangos i wedi eu llwyr argyhoeddi gan ei vinresv.ol iadau, gan ddadleu fod sefyllfa Gogledd many yn un neillduol. Yr oedd Mr Rieb8^ ya bwriadu myned rhagddo i Vienna ineo cysylltiad a'r un pwnc. 0

ARDDANGOSIAD FFENIANAIDD.—Dydd_ diweddaf, yn Hyde Park, Llundain, cyna arddangosiad poblogaidd yn gefnogol i had y carcharorion Ffeuianaidd. Yr wedi dyfod yn nghyd rhyw gan mil o sonau, a thraddodwyd areithiau, a mabwysia wyd penderfyiiiadau yn ffafriol i ryddhad carcharorion. Ar ddiwedd yr areithio, yf1} wasgarodd y dorf yu weddus ac mewn trefo- 11 Y mae boneddwr o'r enw Shoard, cyfarfod a'i farwolaeth mewn dull hynod. Boreu dydd Mercher diweddaf, cafwyd ef ft eistedd yn ymyl gorsaf rheilffordd Brixtou, a yr oedd ei draed bron wedi eu tori ymaith gerbydres oedd wedi myned heibio. oedd wedi bod yn taithio yn un canys nid oedd un tocyn yn ei feddiaxA pha fodd ac i ba ddyben yr oedd wedi dyf°, i'r lie hwnw sydd anhysbys. Dywedir yn ei feddiant pan yr ymadawodd a'i ion £ 1,000, ond pan y deuwyd o hyd$ nid oedd yn ei feddiant ond un papyr V punt. Y mae y pleidiau politicaid 1 yn Lynn, ^r°? yr hwn le yr oedd Arglwydd Stanley yn afj'L o Dy y Cyffredin, yn gymaint ag y bydd ef gael ei ddyrchafu i Dy yr Arglwyddi, J? dechreu trefnu eu byddinoedd ar gyfer iad. Y mae yn ddealledig y bydd i Argl^y^ Claud John Hamilton ddyfod allan fel geisydd Toriaidd. Y mae Amerodres Ffrainc yn awr yn >fj Aifft. Cyrhaeddodd i Alexandria boreu dy41 Sul diweddaf, ac aeth rhag blaen tua QairO. Y FARCHNAD.—Gwnawd cais yn ystod y* wythnos a aeth heibio i effeithio rhyvr maint o godiad yn mhris yr yd, ond y mae Vs' dda genym ddeall i'r yragais syrthio yn brio, allu ei gyflawni, canys gwerthai yr can ddydd Llun diweddaf am bron yr brit a'r dydd Llun blaenorol. BODDTAD GIOFA.—Yr ydym yn cael foa Glofa Wynnhall yn awr wedi ei boddi. *• oedd y dwfr y fath yno fel y mae y cW wedi gorfod rhoddi y goreu iddo. Y maa yn lo am amryw flynyddoedd heb ei gael alla ac arferid cadw oddeutu pum cant o lo^ yno. Sd Ai- DAMWAIN AR REILFFORDD.—Nos Sul weddaf, cymerodd damwain ofidus le L Welwyn Junction perthynol i reilffordd ? Great Northern, trwy yr hon y collodd tri e bywydau. Aeth amryw gerbydau dr°8 cledrau yn y lie, a chwympcisant dr°s0lJ Lladdwyd dau ar y spot, a niweidiwyd MOD arall i'r fáth raddau fel y bu farw boreu Y Llun. Yr ydym yn cael, ar awdurdod da, Stansfeld wedi ymgymeryd a'r swydd Financial Secretary y Treasury, a bod y ck^ j a daenid fod Mr Layard wedi cael ei benodi fod yn Weinidog yn Madrid, a Mr A fod yn First Commissioner of Works, yn — ioneddau.

Hollow ay's Ointment and Pills.— Diseases JBowels.—A remedy, which has been tested and oD- a thousand different ways capable of eradicating ous taints f'om ulcers and healing them up, merits *0 of its capacity for extracting the internal corruption# the bowels. On rubbing Holloway's Ointment repe" on the abdomen a rasa appears, and as it tbiokeOB alvine irritatjility subsides. Acting as a derip unguent to draws the surface, releases the tender in\LgeO' from "all acrid matters, end prevents iaflammitwn. tery.and piles, for whioh bisteriag was the old fasn» -sucoesfirl /treatm6nt, now from its PaJn £ aViiiif fallen into disnse, the discowry o £ this Outwent," proclaimed a rfemedypbsfeessinjf fequally Serfoatw perfeetlypainless powers. 1 <-