Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
MADOG LWYD.
MADOG LWYD. PENOD LT. Arglwydd Mansel yn derbyn y cynyg, gan syIwi,- "Arglwydd Robert Vernon a ymbiliodd arnaf fi yr wvthnos o'r blaen i ofalu am My- famvv Morgan, a'i chadw yn gloedig mewn ystafell ddirge], rhag i'w wrtbymgeisydd ef (Madog) ddyfod a myced a hi ymaith. Ym- ddengys ei fod wedi clywed fod Owain Glyc- dwr a'i wyr wedi croesi y bargodion, ac yn dynesu at Morganwg, a bod rhyw Fadog yn ben swyddog yn ei Ivs; ac ofnai mai Madog Llwvd ydoedd, gan i'r ceisbwl a Paulinus yr eunuch ei hysbysu mai i'r llys Glyndwraidd y ciliodd. "Diolch byth am fod Myfanwy anwyl yn fyw; bwda'r arian, a gollwng dithau yr angyles hudolus yn rhydd." Mansel a'r pentrulliad, yn cael eu canlyn gan Madog a'i gwmni, yn brysio tua chyfeiriad y daeargelloedd; ac wedi myned at y mwyaf dirgelaidd o honynt, gwaeddai y pentrulliad ar Myfanwy, ac agorodd y drws, pryd y rhuthrodd y cwmni gwladgarol achalon-wresog i mewn yn orfoleddus, a Madog yn flaenaf, yr hwn, pan welodd Myfanwy, a'i cofleidiodd yn haner gwallgofus, a'r boll gwmni yn cyd-dy- wallt dagrau cydymdeimlad wrth weled brwd- frydedd cariadus y par ieuanc ar eu c.yfarfydd- iad ffodus presenol. Aeth rhai mynydau heibio heb i neb dori ar ddystawrwydd y lie; o'r diwedd, gofynodd Madog yngalon bryderus,- "O! Myfanwy, gobeithiwyf nad wyf wedi cofleidio yn fyrbwyll eiddo arall!" "Na, Madog bach, yr wyf wedi cadw yn ferch rydd er myrdd o rwystrau, er mwyn Madog anwyl!" "Pethmawr yw cariad, Myfanwy; y mae cariad yn gryfach nag angeu?" sylwai Madog, pryd yr ychwanegai hithau,— "Trechais holl gynllwynion dichellgar Ro- bert Vernon, a cbedwais fy bun yn ddifrycbeu- lyd yn ngwyneb y profedigaethau mwyaf chwerwon." "Yn awr, tyred allan yn fy mraich," meddai Madog wrtbi, "gobeithio nas medr neb ond angeu ein gwahanu rnwyach!" Yr holl gwmni Glyndwraidd yn ymadael a phalas Arglwydd Mansel, a Myfanwy gyda hwynt; a pbrysurodd Madog a Myfanwy, ac Einon Hopcyn tua Phenygraig, a dychwelodd y lleilJ i'r gwersyll ar lan Nedd, yn ol gorchy- myc y Tywysog. Cyrbaeddodd y cwmni ieu- anc i Penygraig, a mawr fu gorfoledd Elen Morgan a'r teulu oil wrth weled Myfanwy a'i chydmar wedi dychwelyd yn ddyogel ac an- rbydeddus. Anfonwyd yn fuan (yn ddirgel- aidd) am Hopeyn Morgan a chaplan y fyddin Glyndwraidd; a boreu tranoeth, trwy ganiatad offeiriad y lie, cysylltodd y caplan Cymreig Madog a Myfanwy mewn glan briodas yn Eglwys Catwg. Wrth ddychwelyd o'r seremoni briodasol, sylwai Madog wrth ei briod newydd hawdd- garol,— "Myfanwy fach, ai tybed nad oes rhan mewn priodas ?-rbaid ei fod, neu nis gallaswn gyf- arfod a thi y ddoe mewn modd mor rhaglun- iaethol, na'th gael yn y diwedd yn anwylwraig fy mynwes, yn ngwyneb y fath lu o rwystrau mynyddig." "Madog anwyl, bach y gwyddost am y mil profedigaethau chwerwon ddarfu i mi ddal, er mwyn bod yn eiddo i ti. Chwareuodd Hywel dy frawd ran y bradwr mwyaf cyfrwysddrwg a mi," meddai Myfanwy, pryd yr ocheneidiai ein harwr yn bruddfeddyliol wrth gofio am ei ddi- henydd drwg, gan awgrymu iddi ei ddiwedd drwg. — r>- Hithau yn ysgwyd ei phen a sylwi yn mhell- ach,— "Ondobawb dynion byw, Robert Vernon yw y cnaf mwyaf. Cynygiai i mi lonaid bwrdd o aur pur, am i mi gydymffurfio ag ef yn ei ddymuniadau llygredig! Ond Ah! cefais nerth i gadw yn ddihalog yn ngwyneb llu o'r cynlluniau mwyaf dichellgar a ddyfeisiwyd yn erbyn merch o fewn anwn erioed. Bu y ddau Vernon a'r rhaff am fy ngwddf yn bygwth fy nghrogi, os na wnawn addaw bod yn wraig i Robert y mab!" Madog yn gwenu, ac yn dywedyd wrth ei briodas ferchw yryfol,- "Daliasom y ddau gnafystrywgar; maent bellach yn ddigon dyogel yn ngafael y Glyn- dwriaid, ac ni ddihangant heb dalu y ffyrling eithaf." Y cwmni priodasol yn cyrhaedd Penygraig, lie eu croesawyd yn frwdfrydig, ac yr huliwyd y byrddau gyda'r danteithion goreu. Erbyn hyn yr oedd Meilir, Rhys ap Dafydd, Hopcyn Morgan, y Caplan, a Madog a'i rieni hoff wedi cyrhaedd i'r wyl briodasol, yn ol y gwahoddiad arbenig, a chlywid swn can a gorfoledd yn ad- seinio trwy holl neuadd eang Penygraig. Ar ddiwedd y giniaw, eyfododd Madog i fyny i anrhegu ei dad anwylgu a'r chwe' chan' gini a dderbyniasai gan Arglwydd Mansel; a chyflwynodd i'w gadwraetb, yn nghanol gor- foledd mawr, y weithred hono o roddiad i fyny y Drumau, pa un a wnawd gan yr unrhyw dirfeistr gormesol. "Madog anwyl, fy mab," meddai y tad yn ddrylliog ei deimladau, "y mae dy lwyddiant yn anhygoel, a thuhwnt i ddim a ddysgwyliais erioed; y mae llaw yr Arglwydd o'th du, ac yn gwneuthur pethau mawrion drosot." Angharad Llwyd yn cyfodi yn nesaf, a aylwi,— "Bydded yr arian a'r Drumau yn eiddo bythol i Madog a'i hiliogaeth,ei eiddo cyf. iawn ef ydynt. Ni cheisiwn ganddo ond cael byw fel deiliad ufydd iddo ar ryw gwr o'r ystad eangfawr." Y tad yn ateb yn doddedig,- "Felly y boed; eiddo cyfiawn Madog fy mab ydynt, a gwn y cofia mab mor anrhydedd- ua a ffyddlawn am ei rieni tlodion. Madog, gyda theimladau mabaidd toddedig, yn taflu dau can' gini i arffedog ei fam, gan sylwi,- "Bydded yr arian yna at eich gwasanaeth i ddodrefnu y ty, a phrynu ystoc o anifeiliaid i ddodi ar y tir; a chaffed amaethdy y Drumau fod yn feddiant i chwi hyd eich bedd; a bydded y gweddill o'r ystad at fy ngwasanaeth inau, a'm hanwyl dad yn arolygydd dros y cyfan." Angharad Llwyd yn sylwi yn orfoleddus ei thoD,- "Ni bu mab erioed fel Madog ein mab ni. Y mae ei ffyddlondeb, ei haelioni, a'i lwydd- iant digyffelyb wedi ein gyru i syndod per- lewygus." Myfanwy hithau yn sylwi gyda gwen cariad yn dawnsio ar ei gwynebpryd angylaidd,- "Ni chaiff eisiau byth i fod ar deulu caredig y Drumau tra y byddo yn ein gallu ni i'w cy- nortHwyo." "Da iawn, Myfanwy," meddai Rhys ap Dafydd, "y mae dy ymddygiad yn ganmolad- wy. ac yn esiampl i wragedd ieuainc ein gwlad." Einon Hopcyn yn cynyg am gadw hanes y briodas yn ddystaw oddiwrth Edith, rhag y byddai i'r fath newydd annerbyniol ei gyru yn wallgofus; a Meilir yn cael ei anion gan Madog i hysbysu y Tywysog o'r penderfyniad, Kc i wneud trefniadau cyfatebol. Boreu tranoeth yr oedd Madog yn canu yn iach i'w anwylyd briodasol, ac yn cychwyn i garslyn y gwersyll, gyda'r dealltwriaeth yr an- fonai am dani pan yn gyfleus i'w derbyn. (I'w orphen yn y nesaf.)
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD IFOR-AIDD…
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD IFOR- AIDD TREOYNON, MEDI 13, 1869. GAN DAFYDD MORGANWG. (Parhad.) Traethawd ar Ostyngeiddrwydd.—Der- byniwyd cynifer a deuddeg o gyfansoddiadau ar y testyn hwn, y rhai sydd yn gwahaniaethu llawer o ran teilyngdod cyfan soddiadol. Abwydyn, a Llai na'r Lleiaf.—Gan eich bod eich dau wedi co,tio lluaws o frawddegau sydd yn hollol yr un fath i'ch traethodau, ac heb gydnabod yr awdwr, rhaid i mi eich cyhoeddi eich dau yn lien ysbeilwyr. loan Cynon.-Traethawd lied gyffredin yw yr eiddoch chwi, wedi ei ysgrifenu yn rhy frysiog, debygwyf, ac heb fod yn ddigon gofal- us gyda threfniad eich brawddegau ac y mae yn eich ysgrif amryw wallau orgraffol hefyd. Benoni.-Er eich bod yn fyr, yr ydych yn lied lithrig; eto y mae genych chwithau amryw wallau orgraffol. Arthur.-Gallwn feddwl wrth ddarllen eich ysgaif ei bod wedi ei chyfansoddi gan un yn meddu teimladau crefyddol uchel, a than ddy- lanwad y teimladau hypy, y mae yr hyn a fwriadwyd yn draethwyd wedi myned yn bre- geth; eto y mae yr ysgrif yn un lithrig a theimladol. Cyfaill y Gostyngedig.-Mae eich ysgrif chwi yn amlygiad o gryn allu meddyliol ac yr ydych wedi ysgrifenu yn bur fanwl; eto rhaid dweyd mai pregeth sydd genych chwith- au, fel amryw o'ch cydymgeiswyr. Gostyngedig.—Anfonodd yr awdwr hwn ataf i'm hysbysu pwy oedd, abeth oedd ei ffugenw ar y testyn hwn. Barned y darllenydd beth oedd ei ddyben. Cynwysa eich ysgrif ambell dudalen gwir dda a barddonol iawn eto mewn rhai manau y mae o ran arddull yn rhy debyg i bregeth, ac yn camddefnyddio y ly- thyren h yn fynych. Ar y cyfan y mae eich traethawd yn un da a chanmoladwy ond yn anffodus i chwi, y mae ei well yn ol fy marn i yn y gystadleuaeth y tro hwn. Tacitus yr ail.-Dyma draethawd gwych iawn drwyddo. Yr ydych chwi, pwy bynag ydych, yn ymddangos i mi fel yn feistr ar eich gwaith, ac yn gyfarwydd iawn a chyfansoddi; eto yr wyf o'r farn y gallasai y traethawd hwn o'r eiddoch fod yn well pe buasech yn trin y testyn yn fwy athronyddol, a bod with lai o enghreifftiau. Apolos.—Mae genych chwithau draethawd cryno a phur fedrus, yn cynwys llawer o syn- iadau gwerthfawr a choethedig, a diamheu y gwnelai cyhoeddi yr eiddoch chwi a Tacitus yr ail lawer o les. Ymostyngol. —Byr, cryno, a da; wedi ei osod at ei gilydd mewn dull coethedig a chwaethus. Ceredigwyson.—Traethawd maith, manwl, a lied alluog; wedi ei ranu yn ddestlus dros ben, ond ei weithiad allan heb fod mor fedrus a meistrolgar mewn rhai manau. Gyda chyf- newid ambell frawddeg, a thynu ymaith ambell frycheuyn o hwn, gellir ei wneud yn draethawd cymeradwy iawn. Brysiog.—Mae yn amlwg i mi mai chwi ydyw y meddyliwr mwyaf annibynol o'r holl gystadleuwyr eto yr ydych wedi bod yn dra diofal mewn rhai manau. Yn nhudalen 13 anghytunwch a Locke, Hobbs, Burdon, ac ereill o barth sefyllfa y meddwl ar ei ddyfod- iad i'r byd ond yn y tudalen nesaf yr ydych yn hollol gyduno a hwy, pan y dywedwch fod dynolryw yn gyfartal o ran galluoedd meddyl- iol, a bod cyfansoddiad y meddwl yn ymddi- bynu yn hollol ar ddylanwadau gwrthddrych- au allanol; eto, er hyn, y mae rhan flaenaf eich traethawd yn alluog a meistrolaidd, ond y mae y rhan olaf, fel amryw ereill, i'm barn i yn rhy bregethwrol. Mae y chwech olaf a enwyd yn meddu cyf- ansoddiadau teilwng iawn, a phob un o honynt yn llawn gwerth y wobr. Mae'r tri olaf yn fy marn i yn rhagcri ychydig ar y tri ereill, ac mor agos i'w gilydd o ran teilyngdod, fel y mae yn anhawdd genyf gyhoeddi un o honynt yn oraf; ac er nad yw y wobr yn fawr, yr wyf yn meddwl mai y ffordd decaf fyddai rhanu rhwng y tri, sef rhwng Ymostyngol, Ceredig- wyson, a Brysiog. (Fw barhau.)
Y PRYDDESTAU AR EDEN.
Y PRYDDESTAU AR EDEN. LLITH IV. Fel yr awgrymais yn fy llith ddiweddaf, nid oes bwriad genyf i ddyfynu o'r Bryddest ond mater llith ychwanegol, er i mi gael fy ar-og a'm herio hefyd i ddyfynu rhagor, a'r oll a ys- tyriwn yn wallus ond yn hytrach na myrr-d i foddbau'm hauogwyr na'm herwyr, dymunaf yn ostyngedig ar i aelodau pwyllgor yr Eis- teddfod i beidio bod mor waradwyddus a gadael y Pryddestau gwobrwyedig i fod yn nwylaw unigolyn ag sydd yn dyoddef cymaint oddiwrth anhwylder y ddneg, ond iddynt ddwyn y Pryddestau allan drwy y was, er mwyn i'r wlad feddylgar a llygadgraff i farnu drosti ei hun, pa un o'r ddwy sydd oreu yn ol y cynllun gvmerir i gyfansodcli wrtho gan y naill a'r llall o'r ymgeiswyr. Gan fod "Gardd Eden" yn destyn mor ago red i'r ymgeiswyr i gymeryd y cynlluniau fynent i gyfansoddi wrthynt, nid' oedd yn iawn a theg, yn ol fy syniadau "loloaidd" i'r beirniad, er mor uchel a "dwyfol" ei awdur- dod, i benderfynu rhwng yr ymgeiswyr pa lwybr ddylasent gymeryd i gyfansoddi wrtho, mwy nag oedd i minau, yn ol barn y dwyfol- fardd, i feimiadu ac i gymharu amgyffredion y gwahanol feirdd, ond yn hytrach beiiniadu y Pryddestau ar eu teilyagdod eu hunain, fel pe buasai gan bob pryddest ei thestvn ei hun a gwn, debygwn, pe beirniedid y Pryddestau yma yn ol y llwybr y mae beirniaid yn gy- meryd yn gyffredin wrth feirniadu cyfan- soddiadau o'r fath, ac nid yn ol mympwy, na fyddai dau feddwl o barthed iddynt. Nid wyfwrtb hyn, fel yr awgrymir gan y beirn- iad, am i neb gredu fod Pryddest Glanffrwd yn hollol amddifad o syniadau da, ond ei bod mor doreithiog o wallau orgra ffyddol, cystrawen- olr cymysg rhywiau ac amserau, anghydwedd- iadau ffigyrol, amwysedd, (diffyg precision,) y syniadau plentynaidd ac anmrwd, ac am- ddifadrwydd barn, &c., &c., nes y mae y "syniadau duwinyddol" a mwyaf "sylweddol," yn gorwedd mewn "pentwr" neu domen o "anghysonderau," a'i bod yn dwyn nid "brychau" megys brychau ar HEULIAU fel Milton a Chaledfryn, (heddwch i'w llwch bellach,) ond brychau ag y mae eu lluosog- rwydd a'u duwch y fath fel ag i "gymylu go- goniant barddol llachar Gwilymfel y ca y dy- fyniadau dylynol fod yn foddion ychwanegol i arddangos hyny. Wele adran gyfan o'r Bryddest ar "Ymadawiad Adda ac Efa o Ardd Eden.— Wedi hyn, Cerub {rwyn, wyliai syn bren y bywyd, Troai'r dyn gyda'i fun d'os y cun latierch hyfryd; Pafai ef ccdai le' tU'r Nef arn dosturi, Dan ei fron yr awrhon chwyddai ton o di-neni; Gado'r coed jn ddioed fu erioed ei le difyrol, Ga,do hardd flodeu'r Ardd lie gynt chwarddai'n dded- wyddol; Mwy na hyn reelldith syn i ddilyn yn dragywydd, Dros bob parth/taenodd ffvartb euoff-wartb a ehywilydd. o na chawn orig lawn dde Iwydd awn i ymrodio 'N santaidd ihydd rhwng dy wydd Eden firdd unwaith eto; Troed na llaw aid a'i draw aty fFaw goeden acw; Cadwn hi ya awr,, fri w th dy li bythol loew Fryreiau ter-lwyni per fel y ser fyth ddisgleiriweh, Clywch fy nghwyn ker eich swyn) wyf yn dwyn aned- wyddwch; Y mae nos dywyll dros baulwen dlos fy ng-ogrmient Clywch er hyn, dacw syn belydr gwyn o faddeuant!" )P Wrth osod neu enwi "penau" i gyfansoddi neu i draethu araynt, fel y gwneir yn y Bryddest hon, mae cynllun felly fynychaf yn peri i'r darllenydd neu y gwrandawr fod ar ei guarcl-yn cael ei lenwi a dysgwyliad, a'i dueddu yn hytrach i feirniaclu nag i'w barotoi i dder- byn argraff a chyffroad, yn enwedig os bydd y "pen" a'i gynwys fel yr uchod, a'i amcan i hyny. Oad yn gyffredin, cyn y mear rhan o Bryddest neu ddhcourse (pe heb ben ") fod yn ddwys, difrifol, a phathetie, mae yn rhaid iddo fod heb olion gorchest llafur, a rhag- fyfyriaeth, neu cyll ei nerth ac folly, pan y daethum wrth ddarllen i gyfarfyddiad a'r pen" uchod, fe'm llanwyd a dysgwyliad y buaswn yn cael y fath bortread yn nghynwys y pen," a'i effaith araaf yn gymaint, nes y buasai yr olygfa ar fy nagrau yn gyfryw, fel na fuasai yn ddichonadwy cael cynelwad o honi mewn natur ond er fy mawr siomedig- aeth, y mae yr adran yn dwyn y fath olion gorchestol, llafurus, a rhagfyfyriol mewn odl, mesur, ac expressions sylweddol, nes y mae hyny yn gwrthweithio ac yn lladd y pathetic, fel y mae y darn yn ymddangos i mi, nid yn unig yn amddifad o Bathoi, ond yn dalp o Antipathos. Heblaw y fath annaturioldeb es- goredig, a'r acen dwbl-dwmpawl a thor-eiriawl, beth feddylir am y plentyneiddiwch extra- ordinary, a'r dduwinyddiaeth ddofn (?) ac orthodoxaidd, (?) ffrwyth pellgyrhaeddni" y bardd yn y iinell, Troed na llaw nid ai draw at y ffaw-goeden acw." Heblaw fod y Iinell yn peri i mi feddwl am fy addunedau (?) pan o dan oruchwyliaeth y wialen fedw, par i mi hefyd ameu yn ddirfawr allu moesol neu ataliol Adda bellach wedi y cwymp—pe cawsai ail brawf i fedru cyflawni yn ei gyflwr cwympedig, yr hyn nis medrai cyn cwympo o hono. Hefyd, debygwn, mai anghoeth, anghlasurol, anysgrythyrol, ac "an- nuwinyddol" yw galw hyd yn nod "ffaw- goeden" ar "Bren y Bywyd!" Eto, o dan y pen YR ADDEWID I' cawn y gymhariaeth neu y cymhariaethau "sylweddol" (?) a ganlyn:— "Pe tynid un o ser goleua'r ne', A rhoddi niwl a cbaddug yn ei lie, Neu ps diffoddid en o'r heuliau ter Hydrl yn ganolbwynt myrdd o fflamllyd ser: Pe gwyrailr Ceugont i dragwyddol diwch O divl.ni, guddiai ei oleuni ffl'fch, Pe gwrthdarawai el olwynion chwim Ar un ymrantiad nes jniuhwalu'n ddim, Ni fy.iuai hyn ond megys chwareu bychan Ya ymyl ca^aug Eden a'ichyfltfan." Y mae yma yn ddiameu ymgais i roddi des- griflad mawreddog ac aruchel o rts o drychin- ebau aruthrol mewn anian, i wan osod allan effaith y cwymp yn Eden. A debygid fod yr awdwr (a'i feirniad) pan yn defnyddio y cym- hariaethau pellgyrhaeddfawr hyn, yn ystyried eu bod yn addurniadau gwychion, ac yn ychwanegu yn ddirfawr at fawredd, urddas, ac aruchieledd y cyfansoddiad. Mae yn wir, efallai, fel yr awgrymir, nad oes angen am gyfMybrwydd cywir rhwng y gwrthrychau yn sail i'r cymhariaethau, ond mor belled ag y byddant yn cytuno yn eu heffdthiau ar y meddwl, neu mor belled ag y byddant yn cy- fodi i'r meddwl res o feddyliau o'r un natur ac ansawdd. Oad yn y gymhariaeth ganmol- adwy, would be orchestol a "Byronaidd" hon, nid ydym yn gweled ond y peth nesaf i ddim o gvfatebiaeth rhwng v gwrthrychau a natur eu hf.ffdthiau eithaf ar y meddwl. Nid yw y gymhariaeth ond rhyw gymysg- edd ereh o ffi^yrau hollol anmherthynasol a'r hyn eu cymherir, ac hollol anghysylltiol a "rhy bellgyrhaeddol" i ni, y bodau ag y mae amcaniaeth i'w llanw ag ofnadwyaeth; canys pan y delwedda o flaen ein llygaid yr act ofn- adwy, debygid, o dynu seren dylawd o'r gwraidd a'i chabago, mae'n debyg, a chyfleu caddug" yn ei lie—nid yn unig fid yr act yn amddifad o effaith drychinebus-yr hwn gaddug a fyddai i'n golwg ond o faint pendduyn, ond ei bod hefyd yn hollol wrthun neu ridiculous. Hawyr bach, onid ydym yn cael nosweithiau ac wythnosau cyfain o "gaddug a thywyll- wch," fel nad ydym yn cael y fraint o weled "seren" na lleuad chwaith? Bi)sh! Eto, y mae "diffodd" un o'r heuliau sydd yn "ganol- bwynt myrdd o fflamllyd ser"—rhyw ganol- bwynt dychymygol, mae'n debyg, sydd y tu hwnt ac o gyrhaedd observing power y ddynol- iaeth, yn bortread rhy bellenig a chaddugawl, chwedl y Bardd, ac hollol amddifad o erchyll- dod i beri braw a dychryn ynom ni, drigolion y blaned hon. Credwyf fod y Bardd, fel y sylwyd yn flaenorol, wedi bod yn ymgynghori a Milton ar lawer amgylchiad; ond dyna beth sydd yn bity, yn lleefelychu Milton, y mae wedi bod ar ei oreu i fod mor annhebyg iddo ag y mae modd; a phe ceisiai y Bardd yma, fel Milton, diesgrifio effaith diffo ddiad neu ddiffygiad yr haul—canolbwynt y gyfundrefn yr ydym yn adnabyddus o honi—diameu y buasai yn effeithiol; oherwydd gwyddom am enhuddiad rhanol o'n haul ni, ac i'r graddau yr ydym yn sensitive o'r amgylchiad, y mae portread o hyny yn unig, debygwn, yn cael mwy o effaith arnom na rhyw ddarluniad o drychineb dychymygol, er yn fwy erch ei natur. Etc,— "Pe gwyrai'r eeugant i draarwyddol drwch 0 dwllni, gudriiai ei oleuni ffl. wch." Mae yn rhaid fod yma gamosodiad neu ychwanegiad diangenrhaid. Wedi dweyd am wyro o'r ceugant i "dragwyddvl drwch o dwll- ni," gosodir drachefn, mae'n debyg, os hyn yw y meddwl, i dwllni guddio goleuni y ceu- gant yr hyn sydd, beblaw ei f.)d yn syrthiad o'r sublime i'r ridiculous, ond hefyd yn hollol angramadegol, anghyfansoddiadol, ac anfaddeu- 01, neu gellir bentbycio rhan o'r frawddeg, a gwaaddi uwch ei phen, 0 dwllni." Yn y lineU ddilynol sonia am "ei olwynion." Blaenorydd (antecedent) y rhagenw "ei" ydyw Ceugant." 0 ran y gwyddom, nid oes gan "geugant" "olwynion chwim nac arai" Os mai rhagenw am yr haul dychymygol ydyw, y mae cvflead yr enw newydd—y ceugant— rhwng y prif enw-haull a'r rhagenw ( ei," wrth gwrs, yn hollol anghywir. A chaniatau a goddef yr amryfusedd, amheuwn y priodol- deb o rldweyd fod olwynion un haul (wrth dybied am amryw) yn "gwrthdaro yn erbyn eu gilydd nes ymchwalu'a ddim." Nid yw yn briodol defnyddio y terrri" chwareu," amyr hyn y mae y bardd yn ddiamheu yn olygu Tsrth ,qanlyniadau ac effeithiau y gweithrediadau a ddesgrifia pe'u gwnelid ac y mae anghyd- weddiad hollol yn y gyferbyniaeth ymgorph- oredig yn y term ag effaith y cwymp, sef caddug a chyflafan. A defnyddio y term yn gywir a rheolaidd, mae yn rhaid i't gyferbyn- iaeth fod rhwng y term ar acts, ac nid a'u heffiithiau. Nid oes hefyd briodoldebT cyd- weddiad, cyfatebiaeth, na dim o'r cyffelyb yn nefnyddiad y term Cyflafan," yr hyn ystyria y bardd yn effaith foesol y cwymp. Yr hyn dybir wrth gyflan yn gyffredin ydyw lladdfa, galanasdra, neu fwtcheriaeth ofnadwy ar nifer fawr o fodau dynol ac o ddefnyddiad y term yn y cyfryw gysylltiad, debygwyf ei fod yn hollol ddisylwedd." Nes yn mlaen eto, ac o dan y pen hwn, cawn y gymhariaeth gan- lynol o barthed i result y cwymp :— Yn Eden ltedwvd dorau C' Trueni dwfn ac angau, A gwrthlif pob avteithiau A dynwyd d 03 ei chaerau." Nid oes yma eto briodoldeb yn nefnyddiad gwrthlif, am yr hyn ganlynai llediad, agoriad, neu godiad y (illifddorau." Gwrthlif ydyw counter current-Ilif yn erbyu llif; ac anmhri- odol i'r pen hefyd ydyw dweyd fod y gwrth neu yr anwrthlif yn cael ei dynu dros gaerau Eden! Mr. Gol anwyl, ni wiw i mi ymhelaethu a threthu gormod ar eich natur dda; mae yn rhaid i mi ddirwyn i ben. Yr wyf eisioes wedi myned dros y terfynau osodais i mi fy hun. Heb ddyfynu ychwaneg o ddarnau a ystyriwn islaw standard y feirniadaeth, barnu yr wyf fod y darnau ddyfynwyd yn ddigon i brofi yr hyn wyf wedi ei ddweyd ar y cychwyn, —" Nad yw y bryddest bythgofiadwy hon o Lanwonno yn gyfryw ag y dymunir arnom gredu ei bod." Fe'm cyhuddir i ac ereill am ysgrifenu fel yma i'ch colofnau, a dywedant fod ein hysgrifau yn geryg rhwystr dan ol- wynion y "bedrolfen dystebawl," gan led- awgrymu fod y drol yn dringo i fyny y rhiw, a'r rhwystr lleiaf ar ei ffordd a'i hetyl! Ond wrth ysgrifenu fel yma, ai nis gellir gofyn, Onid oes achos ?" Mae yr arferiad o ganmol y naill a'r llall yn y gyfnod dystebawl" yma y fath nes y mae yn drewi yn ffroenau y wlad. Cof genyf am gyfnod er's ychydig yn ol, pan y dywedwyd ynddi am feirdd, cynyrchion pa