Y Gwladgarwr

LLITH 0 GEREDIGION. Y Grwydriaid.—Y mae y tylwyth hyn yn lluosog iawn i'w gweled yn ein cymydogaeth- au y dyddiau yma, a rhai 0 honynt yn ym- ddangos yn hynod annhebyg i fodau dynol yn eu dulliau a'u gweithredoedd. Ymdyrant at eu gilydd i'n trefydd a'n pentrefydd oddeutu yr hwyr ac os na fydd iddynt gael cydym- deimlad (?) pawb, a derbyn elusen oddiwith bawb y gofynant ganddynt, byddant yn un- iongyrchol yn tywallt eu dialeddau ar y bobl annhrugarog (?) yma, drwy ddarnio eu ffen- estri, neu osod tin mewn rhai pethau perthyn- ol iddynt, &c. Y mae Iluaws mawr wedi cael dyoddef yn ol y gyfraith am eu troseddau o bryd i'w gilydd yn ngharchar y sir ond er gwaethaf pob peth, y mae y locustiaid haner dynol yma fel yn amlhau, a diamheuol mai amlhau a wnant nes y llwyddir i gael rhyw ddyfais i osod terfyn ar y rhyddid crwydriad- ol. Nid ydynt yn cyfrif mis 0 garchar ond rhyw gyfnod o orphwysfa ac ymneillduaeth Clywais un o'r llwythau yn diolch yn garedig i Ynad Heddwch o'r sir hon am ei ddanfon i Aberteifi am chwech wythnos. Dywedai ei fod yn falch gael myned Yn ngwyneb rhyw enghreifftiau fel hyn, pa leshad yw carcharu daearolion sydd wedi gwerthu eu hunain i ddifaterwch a phob llygredigaeth a phechod— y rhai nad ydyw y senedd uffernol obry yn ngwlad Gehena yn dewis eu Uiwio yn dduach? Yr wyf yn meddwl mai yr unig gynllun effeithiol er dileu a throi ymaith o'r tir yr hil ansanctaidd fyddai yr hwn a grybwyllwvd gan Ddeon Tyddewi ychydig amser yn ol, sef chwipio yr had llygredig nes y byddont yn teimlo eu bod yn wahanol i fodau dynol cyff- redin ereill. Nid annymunol fyddai cael y frawdoliaeth oil o dan glo gweithgarweh "a buddioldeb ar gefn yr hen" grwstyn" daearol yma. Strike yn esgor ar strike sraH.—Bu yn amser pur drwstan yn y dref hon, sef Llanbedr, dydd Iau diweddaf, drwy i ymrafael gymeryd lie rhwng y gweithwyr a chlerc y gwaith mewn cysylltiad ag adeiladu yr Eglwys blwyfol newydd. Cododd y clerk y cwlwm pump er cau llygad y contractor, a bu agos cyrhaedd ei amcan. Syrthiodd y bltnch of five ar y win- dow sill, ac nid yn syrth ar y llygad, neu ffenestr yr hen dy pridd. Wedi canfod hyn, yr holl wersyll gweithiol a gynhyrfwyd, a chydymgynghorasant i fyned ac i lwyr ddial ar y pwniwr, ac ymlidiwyd ef nes yr aetb. yn ddiangol dan do ei lety, a meddyliwyf, wrth ei ddull yn rhedeg, ei fod yn barod i ddiolch am ddinas noddfa Bu y gweithwyr yn un gatrawd fawr yn meddwl llusgo y gwrth- wynebwr drwy y dref mewn car 'llusg, pe buasai yn dyfod allan y dydd hwnw ond cadwodd yr hen gadnaw ei wal yn ei ffau yn bur glos hyd yr hwyr. Buont yn pallu gosod careg ar gareg, na llunio un math o waith perthynol i'r Eglwys nes cael gwaredigaeth o'r ymladdwr, a thebyg, ar ol cyfarfod o'r awdur- dodau, y rhoddir i'r gwr tew y sach. Y Revising Barrister.-Y mae y boneddwr hwn wedi bod yn talu ymweliad a gwahanol ranau o'n sir y dyddiau diweddaf, a gwnaed llawer iawn o adgyweiriadau yn nghofrestrau y pleidleiswyr yn gocb a glas. Nid ydyw yn wybyddus o ba du y torwycl y mwyafrif 0 enwau, ond tebygol fod y pleidleiswyr anghyf- reithton wedi cael eu rhesu oil yn mhlith. y neutraU, 0 herwydd bu rysgota. manwl o bob ochr cyn dydd y prawf. Bardcl Newydd.—Cefais yr anrhydedd a'r hyfrydwch 0 fedyddio (neu enwi yn hytrach) bardd "newvdd spon" y Sadwrn diweddaf, sef y Parch. Griffith Jones, Llandyssul, gwein- idog efo y Wesley aid, yr hwn sydd bexchen ar yr awen wir, ond iddo ei gwrteithio drwy astudio rheolau barddoniaeth. Yr enw a rodd- wyd i Mr. Jones oedd Myrddynog; "ae os gwyr neb am un achos cyfreithlawn trwy ba un na ddylid cysylltu yr enw hwn a'r bardd mewn glan briodas farddol, myneged hyny, fel na byddo un dwndwr yn olllaw. DymaV waith gyntat" a'r olaf i ni ofyn y gostegion. Un mawr ei ddawn fo Myrddynog,—a'i g:1n I gyd yn odidoe I'w awen rwydd liwyd a Hog—fo'n ddibaid, Y cawr o enaid fo'n Faril Coronog Llanbedr. MARLAIS.

Kulioway's Ointment and Fills.—Disease-? of the Bowels. -• A remedy, which has bc:en testcrl ?.n?l proved ia a thousand different wars, c&psblc of eradicit'nt; prison, ons taints Lorn ulcers and healiag them up, merits a trial of its capacity for ext-aotiog thointwi^i cotrnptions from the bowels, Oa rubbjQg Holloway's Oiufiect repeat-idly on the abdomen a yas r. appears, and ¡1. it tiiciysas the alvine irritability subsides. Acting'as a dcivatice, tllÍ3 unguent to draws the surface, releases tla te.;dor iutesthes from al' acrid matters, gnd preventsinfiaTimation, dfsei- tery, a ad piles, for which b.istering was the old fashion?: though succesful treatment, now from its painfainess fallen hJt) discs-3, the discovery of this Ointment having proclaimed a remedy possessing eqially derivative, yet, perfectly painless powers.

CwMNEOXDDA.—Y mae gohebvdd o'r Y s- trad yn rhoddi i ni hanes cyfarfod hynod a gynaliwyd ddydd Sul, y 19eg o'r cynris, ar y niynydd rhwng yr Ystrad a Blaenllechau, gan weision y tywyliwch. Y mae y fath beth yn siarad. yn effeithiol am foesoldeb y cyfryw a gyrchant i'r fath leoedd. Ebenezhk, CWMBACH.—Dydd UnB, Hydref y 4ydd, cafodd deiliaid Ysgol Sabbothol y capel uchod, wledd, sef te a bara brith, o'r fath a garent, ac y mae clod yn ddyledus i Mrs Evans am ei medrusrwydd yn gwnenthur y deiseif. Yn yr hwyr, cafwyd. cyfarfod i'r meddwl. o dan lywyddiaeth Mr Evans, Agent. Adroddwyd amryw ddarnau. yn wir deilwng gan y plaut, a chanwyd amryw ddarnau yn dda gan wahanol bersonau, a chan y cor. Llandycie.—Oynaliwyd cyfarfodydd di- olchgarweh yn Cros? Inn, capel yr Anuibyn- wyr, ar ddydd Llun, y 4ydd cySsol, pryd yr oedd pawb fel eu gilydd yn dyrchafu eu cri mewn diolch at Dduw, am yr hin gy suiub a gafwyd i gasglu y cnydau i ddiddosrwydd.— Carter Diolch. TREFORIS, Lib anus.—Nos Fercher, Hydref y 6ed, traddodwyd darlith gan v Parch J. Davies, Caerdydd, ar "Ddygwyddiadau rhy- fedd y blynyddau diweddaf hyn." Mynediad i mewn trwy docynau swllt yr un. Ir elw at gynulleidfa Horeb, er adeiladu ei capel newydd. Cymerwyd y gadair gan y Parch. W. E. Jones, a chafwyd capelaid llawn. LLANDEILo.-Iforiaeth.-Dydd Mawrth, y 5ed o'r mis hwn, cynaliodd Adran Llandeilo, o Urdd y Gwir Iforiaid, eu cyfarfod misol, yn ngwesty y Castell, Cross Inn, Llandybie. Y swyddogion oeddynt Jacob Jones, Cwmaman, llywydd; Rees Jenkins, Bettws, is-lywydd; John Richards, Waunlwyd, trysorydd; a Job Davies, Llandybie, ysgrifenydd. Erbyn 12 o'r gloch, sef yr amser penodedig, yr oedd y swyddogion a'r cenhadon oil, oddigerth un, wedi dyfod yn nghyd, yr hyn oedd yn dra boddhaol, a dechreuwyd ar waith y cyfarfod. Cafwyd y cyfrifon yn eglur a dealladwy; ac y mae yn bleser genym ddyweyd fod y rhifnodau yn dangos cynydd mewn aelodau, yn gystal ag mewn arian. Rhifa yr adran (sef 10 cyf- rinfa) tua 800 o aelodau, ac y mae ei thrysorfa uwchlaw £3,500. Gallwn ddyweyd yn ddi-, betrus na fu yr adran hon erioed yn fwy lle- wyrchus. Ymdriniwyd hefyd a'r gwahanol faterion yn bwyllog, ac, ar y cyfan, yn dra boddhaol. Penderfynwyd i gasglu pob 0 geiniog yr aelod at drysorfa y Brifvsgol, ac hefyd i ledaenu cylchrediad y cyhoeddiad newydd a fwriedir ei ddwyn allan dan nawdd y Cyfundeb, sef Y Cymro Iforaidd. Cyn ter- tynu, a gaf fi ofyn, A fyddai yn ormod gor- chwyl i adffurfio a chyfanu hen adran ddarn- edig Llanymddyfri? Tybiaf y clywaf adsain llu o Iforiaid twymgalon vn dyweyd,—"Na fyddai." -lfor Glangwenlas. ABERDAR.-Co-operative Stores.—Cynaliwyd cyfarfod tri misol y mudiad uchod nos Fercher wythnos i'r diweddaf, pryd yr oedd yn bresenol lawer o'r aelodau. Am wyth o'rgloch, cymer- wyd y gadair gan Mr. Richard Lewis, yr hwn a agorodd y cyfarfod trwy araeth gynwysfawr a phwrpasol ar natur y mudiad, a dyledswydd yr aelodau tuag ato. Wedi hyny, rhoddwyd y cyfarfod yn agored i'r rhan arall o'r aelodau i siarad ar yr un testyn, prycl y cawsom lawer o areithiau da a phwrpasol iawn. Gallasem fecldwl erbyn hyn fod pawb wrth eu bodd Wedi hyny, galwodd y cadeirydd ar yr ysgrif- enydd i roddi cyfrifon y chwarter a aeth heibio, yr hyn a wnaeth gyda y parodrwydd mwyaf, ac i foddlonrwydd pawb ag oedd yn bresenol; ac i goroni y cyfan, cyhoeddodd fod chwech punt a deugain 0 dividend i ranu rhwng yr aelodau, a phnm' punt arall dros ben. (Cymeradwyaetb.) Dyma anogaeth a chalondid mawr i weithwyr Aberdar i ddal ati. Y mae y gwaethaf drosodd, a'r wawr wedi tori, a chawn yn y man weithio wrth oleu dydd, pryd nas gall twyll masnachol nac anghyfiawnder ddangos eu gwynebau. Yn awr yw yr amser, fy nghydweithwyr, ag sydd wedi bod fel fy hunan am flynyddau dan rhwymau caethiwed masnachol, deuweh allan o'i afael; ni raid i ni ei gario yn hwy. Cof- iwn yr hen ddiareb Saesoneg hono, Provi- der: ce helps them that helps themselves ond mewn gwirionedd, yr ydym ni, weithwyr Aberdar, fel llawer ereill, wedi gwneuthur daioni i ereill, yn hytrach na gwneuthur daioni i ni ein hunain, a thrwy hyny y mae llawer o honam wedi syrthio i dylodi, Ile y cawn aros, oddieithr i ni ymysgwyd a hono, a dyfod allan fel un gwr, fel y dywed y Sais, A strong pull, a long pull, and a pall alto- gether."—Un OEDD YNO. Llangadog.—Ffair Medi.—Y mae y ffair hon wedi ei gosod, fel ag i fod bob amser ar y dydd Iau cyntaf ar ol Medi yr 11 eg a ph'e byddai ffeiriau ereill yr un Inodd, ni ddy- gwyddent ddisgyn ar y Sabboth. Nid oedd y ffair hon eleni yn gymaint ag arferol; nid oedd cymaint o anifeiliaid na dynion ynddi ag a welais mewn fFeiriaci blaenorol, a marwaidd iawn oedd y fasnach—y da corniog a'r ceffylau —ac ni chyrhaeddasant agos y rate ag y dys- gwyliai y gYferthwyr iddynt fod, a phriodolid, hyny i'r sychder diweddar yn Llcegx. Felly gan nad oedd fawr o brynu fry, nid oedd ond ychydig o werthu yma. Dranoeth i'r ffair gyntaf, yr oedd ffair moch, DoC ni welais yn fy oss well arddangosfa or fath ryw. Yr oedd yn bleser edrych ar y droves o foch mawrion yn dyfod i mewn, a'u prynwyr fel curyllod am danynt; a dywedwyd wlthyf fod saith truckaid. 0 honynt wedi eu hanfon ymaith gyda'u gilydd, heblaw y trackeidiau. a anfon- wyd ymaith, pa rai a brynwyd ar hyd a lied y gymydogaeth cyn y ffair. Methodd y ffair hon, fel pob ffair arall, a chadw ei chyiiieriad. Bu yma gryn ddefnyddio y breichiau i gosi, a chafodd llawer o'r gweilch gwaethaf hi yn enbyd, nes yr oeddynt nos y ffair ddiweddaf yn waeth na,'x gyntaf. Yr yd wyf lawer gwaith wedi edrych ii mewn er gweled pa fath ddvn- ion yw y rhai sydd a'r ferw Íftwr; ac yr wyf yn cael mai dynion aollythyrenog ydynt, na fedrant ymresymu ond ychydig cyn y cyfodo eu nwydau, ac yn3 defnyddiant eu dyrcau. Methai.3 a chael hanes gwirioneddol mewn pryd am y weithrsd ysgeler a gyfiawnodd an dyn, csidwad helwriaeth gyda L. Pryse, Ysw., Abermarlais, ar gorff W. Lewis, gof, yn Llaugadog. Y mae yn debyg mai felly y gwnaeth gohebydd arall, ac felly yn ysgrifenu ychydig allan o^i le. Dywed v gohehydd. hwnw iddo geisio benthyg cylleU gan un o weithwyr J. W. Lloyd, Ysw., Dauyxallt; pan, mewn gwirionedd, un o'i gydwasanaethyddion a geis- iodd y gyllell gvdag ef i. garthu y cefyn cwta, sef j bibell; ac ar yr adeg yr oedd yn flaw yr hwn a'i rhoas, gan fod y llall wedi eidychwel- yd, cymerodd y gof fantais o'r cyfle, ac ¡;¡,'i tarawodd mewn brad yn ei wegil; a sut v bu wedi hyny ni fedraf roddi hants cywir, "hyd nes y clywaf yr achos yn cael ei drin yn liys yr ynadon.-Ioan Dofydd. HiRWAUN.—Marwaidd iawn ydyw masuach y lie hwn er ys amser bellach, gan fod y rhan fwyaf or gwaith yn sefyll, sef y Sceam Coal, fel ei gelwir; ond yn awr y mae siarad brwd am ei ddechreuad eto. Gobeithio y gwirir y frawddeg yn fuan fod Mr. Crawshay a Mr. Williams wedi dyfod i gydweled. Cyfarfod Llenyddol.—Cynaliwyd cyfarfod llenyddol yn yr Ysgoldy Brytanaidd nos lau, Medi 30, am y tro cyntaf. Tebyg eu bod i barhau dros y gauaf fel arferol. Yr oeddynt wedi penodi llywydd, sef Mr. D. Williams, Hirwaun; ond yn anffodus, nid oedd efe gartref, a gwnaeth hyn dipyn 0 ddyryswch. Da chwi, foneddig- ion, gwnewch eich goreu i bresenoli eich hun- ain yn y cyfarfodydd, i'w hyrwyddo yn mlaen yn llwyddianus, er gwneud lies i'r do sydd yn codi. Beirniad, Mr. Thomas Howells, Aber- aman. Awd trwy y programme yn Lwylus a boddhaol iawn hyd at gystadleuaeth y llythyr caru, yr hwn oedd wedi ymddangoa mewn newyddiadur yn Ebrill diweddaf. TerfynWj^ y cyfarfod trwy y seremoni arferol, pryd Y cyhoeddwyd v cyfarfod nesaf nos Iau, J5 mhen y chwech wythnos.-Un o'r Pwyllgof-

SERIOUS ACCIDENT PREVENTKD.—" Not many weeks a box of matches was left accidentally in a barn in parish (St Minver), and ere it was remembered, the was put inmotion, and the matches were scattered in direction. Some probably found their way into the stra house, and others a resting place in the stable or the (,±' hall, and had taey been of the old material, such a would have occured as would have destroyed proper iy tothe amount of jei,000, but bein^ Bryant & May's Patent Saw" Matches, which light only on the box, no evil resulted

CYFLEUSDERAU TEITHIOL I'R DOS- BA.RTH GWEITHIOL. Y mae mudiad tra chymeradwy yn dechte'j dyfod i gryn sylw, sef cyfleusdra teithiol rhad I a chyson i'r dosbeirth gweithiol. dydd lau diweddaf cynaliwyd cyfarfod cefn' ogoli'r mudiad yn y brif ddinas, pryd y f, t derfynwyd deisebr, y Senedd am gefnogaetb i1 symudiad. Yn v ddeiseb y mae yr awgrymiaj au canlynol yn cael eu gWlleud :-Fod cerbyd' resi i gael eu rhedeg rhwng, yr oriau o bump 0 wyth o'r gloch yn y boreu, o fewn cyrháed yr holl weithwyr o bob dosbarth; bod toeynllat1 gweithwyr i'w rhoddi yn ddyddiol yn e wythnosol, ac yn agored i ddychwelyd unrhy^ adeg o'r dydd fod tocynau i'w rhoddi i a,C 0 orsafoedd o fewn deg milldir i'r Prif Lythyr^ am lc. y siwrnai a bod darpariadau cyffeW i'w gwneud ar gyfer dosbarthiadau neilldu"^ ereill.

HELYNT ARSWYDUS A POACHERS. Boreu dydd Llun diweddaf, yn Bolton, LaII' cashire, cymerodd helynt arswydus le gyb haid o boachers. Yr oedd bod er's peth amser o barthed i gwmni 0 boachers, a phenderfynwyd eu gwylio. ychydig wedi deuddeg o'r gloch y boreu gwel, wyd hwy yn dyfod ar hyd y ffordd. Rhuthr' wyd arnynt gan wyth o wjdv/yr. Yr oedd Y poachers yn un-ar-bymtheg mewn nifer aC amrywohonyntabwyeill ganddynt, ac ymladd' asant yn erbyn cael eu cyineryd. Cafo^ pedwar o'r gwylwyr eu tori yn ofnadwy o a10' gylch eu penau, ac y mae amhauaeth mawr 0 adferiad un o honynt. Dywed hysbysiaett diweddarach fod helynt cyffelyb arall wedl cymeryd lie yn yr uu gymydogaeth, ond yj unig hysbysiaeth yn nghylch hwnw ag sydd wedi ein cyraedd ydyw fod brawd i un 0 swyddogion trefol Clitherae wedi cael ei daflfl dros y bont.

TAN A CHOLLIAD BYWYDAU. Boreu dydd Sul diweddaf cymerodd tan dychrynllyd le yn Llundaiu. Torodd alllØ yn mhreswylfa un Mr. M'Micken, teiliwr, 44, Newington-batts, Y mae yn ymddangos It tan gael ei ddarganfod yn fuan gan Mf M'Micken, yr hwn wedi rhoddi yr alarwm i'r heddgeidwad, a ruthrodd drachefn i'r ty 6r achub ei wraig a'i blant, ac a fu farw gyda hwynt. Collwyd pedwar o iywydau-" M'Micken, ei wraig, a dau o blant. Gallodd y forwyn ddianc heb nernawr y niwaid.

DAMW AIN AR REILFFORDD-SAITI1 0 FYWFDAU WEDI EU COLLI. Cymerodd damwaia annymunol iawn le prydnawn dydd Sadwrn diweddaf ar y Mid- land Railway. Cymerodd y ddamwain Ie trwy i'r mail train red eg i gerbydres wJTbdeith- iol yn agos i. Junction Trent, pryd y lladdwyd saith o bersouau, ac yr anafwyd lluaws ereiJ^ Cymerodd ffair gwyddau Nottingham le ddydd Sadwrn, yr hyn fu yn atdynia neillduol 1 luaws o ymwtdwyr o Leicester, a threfyd^ creill. Er cyfarfod a hyn, rhedwyd pedwar 0, gerbydresi neillduol o Leicester, tair o ba ral a ddychwelasant yn ddyogel yr un nosoa, tra y daliwyd yr olaf gan y mail o Nottingham.

Y mae etholiad Dwyreinbarth Cheshire wedi ei ddwyn i derfyniad, a'r mwyafrif dros yr ymgeisydd Toriaidd—Brooks, yn 1,003. LLYTHTRDOLL Newydsiaduron.—Y mae y newyddiadur a elwir yr Echo yn hysbysa ei bod yn fwy na thebyg y bydd i'r Llywodraeth ddyfod ag ysgrif i mewn yn gynar y tynior dyfodol yn awdurdodi dwyn allan stamps dimai er cludiad unrhyw bapyrau argraffyddol a newyddiaduron o dan ddwy wns. J Y Cnydau.—Y mae y illark Lane Express yn dywedyd fod y tyfiant rhagorol o wellt sydd ar v ddaear yn addaw ymborth digonol hyd y Nadolig, ac y mae y tymor presenol yn un rhagorol er rhoddi y gwenith yn y ddaear- Dydd Sul diweddaf claddwyd Martin, neu y Kelly tybiedig, gan y Ffenianiaid yn LIun: dain. Yr oedd dros 4,000 o bersoaau wedi ymgynull ar yr achlysur. Y FAJICIINAD.- Y mae marchnad yr yd wedi bod yn farwaidd iawn am yr wythnos ddiweddaf eto, ac wedi. gostwng rhyw swllt neu ddau hefyd yn ei bris. Y mae y dadforion tramor wedi bod yn helaeth, ac yn debyg 0 fod felly am yr wythnosau dyfodol. Deallwn fod y Senedd, ag oedd yn obiriedig hyd yr 28ain cyiisol, wedi ei ohirio yn mheIl- ach hyd Rhagfyr y 23ain. Yr ydym yn cael fod y Tywysog Arthur wedi talu ymweliad a'r Niagara Falls ar y 25ain o'r mis diweddaf. Y mae larll Derby wedi cael ei flino y dydd- iau a aeth heibio, yn waeth nag erioed, gan ? gout, yr hyn sydd wedi effeithio yn fawr ar el iechyd. Y mae Amerodres Ffrainc wedi eyrhaedd Athens, ar ei ffordd i Constantinople. DiENYDNAD.—Boreu dydd Llun diweddaf dienyddiwyd y milwr Taylor, o fewn i fur*8*1 carcnar Exeter, am lofraddio Corporal Skol" len yn Devonport ar y 31ain o Oxphenaf weddaf. Yr ydym yn cael ei fod wedi yn chwerw ar ei ffordd i'r dienyddle.