Y Gwladgarwr

WR, Aberdar; y Parch. E. Matthews, (Ap Morganwg,) Canton; Mynyddog; Nefydd; Hugh Owen, Ysw., Llundain; y Parch. H. Oliver, B.A., Casnewydd; E. Prosser, Ysw., Pontypwl; Pedr Mostyn; y Parch. S. Roberts, M.A., (S. R.,) Dolgellau; y Parch. T. Rees, D.D., Abertawe; J. Rowland, Ysw., Caerdydd; y Parch. D. Richards, Caerffili; y Parch. J. Roberts, (J. R.,) Conwy; Scorpion; E. C. Spickett, Ysw., Llantrisaut; Mr. W. Smith, Cwrt y Celya; Tydfylyn; T. Thomas, Ysw., Gelli; E. Thomas, Ysw., Aber Fawr; T. Williams, Ysw., Goitre; W. Williams, Ysw., London House, Hirwaun; J. Williams, Strand, Llundain. Derbynir tanys),rifiadau gan y Trysorydd, J. Evans, Ysw., Bank, Caerffili; gan yr Ys- grifenydd, Mr. T. Thomas, Ty'nywern, Pont- ypridd; neu gan Gyhoeddwr y GWLADGARWR, Aberdar.

SCIENCE AND ART.—A striking instance of tlie immence value a small piece ofstiel niay acqnire by the great power of skilled mechanical labour is trie balance-spring of a watch. From its extreise fineness and delicacy 4,000 weigh not moro than one oai-i-e. anil exceed in value :£1,000, A most interesting little work, describing the rise and progress of watchmaking, has bean published bv J. W. Benson, 25, Old Bond Street, toil the City Steam Factory, ô8 and 60, Ludt?ate Kill. Ths book, which is profMely illustrated, gives a full description of the various kinds of watches an-i clocks, with their prices. Mr. Benson (who holds the appointment to the Prince of Wales) has also published a pamphlet on Artistic Gold Jewellerc, illustrated with the most beautiful designs of Bracelets, Brooches, Earrings. Lockets, &e.&e., suitable tor Wedding, Birthday, and other presents, ThMf pam- phlets arc seat post free for two stamps each, and they cannot bs too sln.ngly recommended to those contemplate a purchase, esoec-ially to residents ia the country or abroad, w ho are thus enabled to select any article they may fequire, and have it forwarded with pedect safety.

Y PRYDDESTAU AR EDEN. LLITH III. Wrth wneud fy sylwadau brysiog yn fy llith ddiweddaf ar yr hyn gynwysai yr ail ben o'r bryddest farddonol a duwinyddol dan sylw. yr oedd bwriad genyf i daflu bras olwg gyffelyb ar yr hyn gynwysai yr oil o'r penau ond po fwyaf yr edrychaf i'r bryddest, mwyaf wyf yn ymdeimlo o anhawsder i ddethol daman i'w dyfynu, a gwneud sylwadau ar- nynt, gan fod ei hamddifadrwydd o'r rhagor- iaethau y dywedir wrthym eu bod yn fedd- ianol arnynt, yn gymaint, fel nad oes modd i ddyfynu yr oil a ystyriwn islaw standard y feirniadaeth, heb ddyfynu braidd yr oll o'r bryddest; a chan fod gofod y GWLADG ARWR yn derfynol, efallai, yn bresenol, i lithiau o dueddiadau amheus, ni wnaf ond dyfynu o weddill y bryddest, ychydig ddarnau sydd yn arddangos gallu treiddgar, pellgyrhaeddol, ac amgyffredfawr" y Bardd, a'r rhai oedd, yn ddiameu, yn ol meddwl y Beirniad, yn gorchymyn am gael eu cydogoneddu a'r bryddest oedd yn feddianol ar yr ysplander mwyaf barddonol a digyffelyb. 0 dan y trydydd. pen, heblaw parhad ac ail- adroddiad o'r prydferthwch cyffredin briodolai i'r Ardd, cawn y dyn a'i wraig yn cymeryd walk rhwng y coed, Adda yn enwi y gedr- wydden a'r winwydden, a gofyn barn ei wraig ar y gwaith, ac yn derbyn ei gwen yn gymer- adwyol iaith, y bardd yn dymuno "clywed dyn yn cyfarch gorsedd nef, a gwel'd ei wedd," pa. un a oedd ganddo wyneb hir a'i peidio, wedi clywad Adda a'i wraig yn moli.— "Esgyaai Uzziel gyda banfloadd gref I adrodd moliant Adda. yn y net Cyd'ravai meibiou Duw un groew anthem,- Ymdreiddiai'i sain trwy danbyith erch Gehenna. Nes paralysio'r gwrthryfelwyr cryfa. Yraddyrchai Satan ar y Riei.oi frvyfastanaidcl, A thyEgw mynal dd:rygll'r nef oreuraidd. Cyrhaeddodd binaci uchel un o'r Dyrbcdd, A gwelai'n daear ni yn y pellderoedd A gwir samteiddrwydd ys. dylathru ami. Ymfrochai yn ei genfigenllyd wyniau, Apeliai at ei lys am ryw gynlluniau, I faeddu'r nef, &c. A liosgi ei llanerchi derch." Wrth gymeryd y syniad uchod-ym- gynghoriad Satan a'i lys—allan o Milton, mae yn rhyfedd na fuasai y Bardd yn ym- gynghori a Milton, o barth i bosiblrwydd neu yr anmhosiblrwydd oedd i Satan gael ym- gynghoriad ar ben pinacl y byd lle'r oedd. Yr oedd aelodau ei lys yn annwn mae'n debyg, ac felly, debygwn, y tuhwnt i'w allu gael ym- gynghoriad. Fel ac i gredu ei fod yn apelio at ei lys o'r man lle'r oedd, rhaid credu wrth gvrs fod ei lys wrth ei gwt. Rhyfedd hefyd na bai y crachfeirdd ys dywed Cap Aur, yn efrydu mwy ar ystyr geiriau wrth gyf'an- aoddi i'w hatal i fradychu eu hunain, iel y gwneir yu y linell olat o'r darn uchod. Dy- wed pobl gall mai gwastad-dir plain, flat, ac isel o ran sefyllfa, sydd i feddwl wrth iau- tich, ac felly, nis gellir gyda phriodoldeb, ddyweyd ei bod yn uchel a derchafedig. A y Bardd yn mlaen, a dywed "Ac mewn amrantiad—-Satan—disgya wnaeth Ar binaci Eden hyfryd, Yn ddystaw fel melltenog saeth Yn ymyl pren y bywyd. Efallai pan oedd angel can Yn agor llygaid Adda, 'Not huno ar y tawel fan, Lie cyntaf welodd Efa; A diction fod y funud hon Y wawr yn pell ymledu, A'r haul fel perlyn ar ei bron, A'i glaerder yn cynydda." 0 herwydd ei allu treiddgar, amgyffred- lam, a phellgyrhaeddol, rhyfedd fel y mae y Bardd yn cael ei yru i ddatgan syniadau mor arddunol a chywir. Mae y syniad fod Angel yn agor llygaid Adda i'w ddeffro o gwsg, yn ddiameu, yn un o'r syniadau ag y mae o her- S'dd mawredd ei arucheledd, yn ddigon yn- o ei hun i daflu shade, neu i wisgo yr holl bryddest a chwrlid o anghymeradwyaeth; a Poena buasai ei allu mor dreiddgar a phell- gyihaeddol, efallai, gyda damwain, y cawsem jWesgrifiad gwahanol i'r uchod, ac yn werth l>w gymharu a'r desgrifiad naturiol a bardd- °Hol canlynol o eiddo Islwyn :— E godai y foreuol awel Ion, Gerubhuyth o aroglau yn ei bron, Anadlai hwynt ar fonwes dyntr dyn Iw hyfryd ddeffro o'i felusaf hun." Ac heb ymhelaethu, beth ddywedir am y dar- felyddol, sydd yn ogoneddus ymddadblygu yn yr olygfa hon eto-pan mae y wawr yn ymledu, a'r Haul yn berl addurnol ar ei bron ? Yr haul yn y front yn rhagdaenu yn lie canlyn y wawr. Yn wir, nis gallaf lai na chredu pan y cawn gan y Bardd y fath olygfeydd, a'r haul yn canol- bwyntio i'r North a'r South, yn croesi trothwy y wawr, ac yn berlyn ar fron y wawr, fod ei awen yntau wedi ei pharalaysio. Y mae genyf i'w ddyfynu o'r bryddest ddarn neu ddau ychwanegol; a rhag iddynt, yn nghyda'r ychydig sylwadau gostyngedig wnaf arnynt, fod yn rhy feithion i'w cymeryd i fewn yn bresenol, cant fod yn fater llith arall; ac yna, gorphwysaf, gan adael i bawb farnu pa un a ydyw y bryddest, yn ol y gosodiad, yn gyfryw ag y dymunir arnom gredu ei bod. Ond cyn myned at y llith arall, cymeraf gan- iatad i ddyfynu darn o bryddest Islwyn, nid er mwyn cyferbyniaeth yn unig, ond, yn hy- trach, i gael ychydig refteghrnent Pa fodd y canaf i'r arddercliog Ardd, Boreule hyfryd y ddynoliaeth bardd ? Mae'r awen sydd yn dringo'r Alpau derch Yn gyru heibio i'r ystorom e?ch, Mewn godidocaf gerbyd ar ei hynt, Yn pasiO careg filldir ola'r gWYÐt, Yn syllu i lawr o Cbimborazo draw Ar etwi fyrdd o gwmwl tew iBhw- Mae'n methu dringo yr < e-,oIfur ay Yn can x meftn ei ham! degweh hi. Arsyllfa i m nis caf, er gwneud fy Dgoi^a I wel'd preswylfa dinivreidrwydd bo au; Y mae' cernbiaid tanilyd yn gv/aha'dd Hyd heddyw y fynedfa d"2g ir(' Ardd. Mi drof i mewn i'm lieatiid pradd fy hnn, Beth ydwyf ond par;id o'r cynf-Ilif ddyn? Parad o'i m d-vedd a i adgofion d. O'i hU-aefch mawr, a'i siomedigaefch gref? 'Rwyf ilnau fel yn teimlo ambell awr, liyw wiwiiog adgof am ogonedd mawr "Fy natur yn ei mebyl aantaidd gynt; Wan adgof am ry w ion foreaoi hynfi Ar hyd rodfeydd n anniflanol wyrdd, O'r fath s y'a harddu teg ymylau fiyrdd 17" 1 J .1 £ i Y cetbyd dwyfol fry: ryw gwmwl go' Am fore lion mewn rhyw hyfrydion fro; Bro y syrthiasai pwyntel Raphael fawr Am byth o'i law wrth syllu ar ei gwawr; Ll-j nad oedd clafaidd liwiau Hydref prudd Yn sisial enw angau wrth y gwydd. A fum i'n canu ar ryw ddwyfol draeth Gerdd nad oes genyf adgof am ei hiaith ? Pa beth oedd ymgais y ddynoliaeth egwaa Trwy'r oesoedd, i gymy^gu'r rhyfedd gwpan 0 ryw anfarwol rin, ond cof cymysglyd Am Eden deg, a rhinwedd Pren y Bywyd ? Ni chlywir bellacb, dan y felidith fawr, Ond ambell ddarn o'r ddwyfol gan yn awr; Toredig ddarnau anghysyiltiol sy O'r hen beroriaeth annherfynol fu: Ychydig yma, ac ychydig draw, Peroriaefch rhwng tara-:au ar bob Haw,, Nid yw Arweinyud cor8011 Anian gan, Perpheitbydi ei ckerddoriaefch—Dyn ei bun Yn canti ond yn bur anfynych mwy, Gan arcboll pechod erch a'i fewnol glwy'; Rhyw ambell odl ddaw o'i enau ef Wrth gaufod rhwng cymjdau' storom gref Dwr ty ei Dad, a phenrya pan o'r nef. Mae dyn a natur mewn caethiwed mwy Yn garcharorion. Ac ni cbanant hwy, Ond pan y toro rhyw belydryn gwell 0 wawr rhyddhad, i mewn trwy farau'r gell, Ond yn Mharadwys. breswyl lonydd Ian, Ni chlywid fyth ond un dragwyddol gan,— Un gvffredinol anthem gylch y byd, B('r, anfeidrolder o gydgordiacj prid; Unedig anthem gylch gorseddfainc lor, 0 feiniais pell y ser hyd islais dwfn y mor. Dldor beroriaeth oedd bodolaeth dyn, A sang ei droed ar wyrdd y W ynh gun DdefFt'oai gerdd,—er fod ei sang yn awr Y;1 deffro yspryd y daeargryn mawr. 'Roedd byw ei hun yn ddigon o fwynhad, Yr oedd ei sis.r&d yn beroriaeth fad, A'i ganu'n filwaith mwy: cerddbeiriant mawr Oedd creadlgaeth eang Duw yn awr, A dyn ddéfroaïr seifdaa mwyaf lion Trwy bob cyffyrddiai ar yr organ hou. Pe cymerai yr awen bell ac uchel-hedegog o Lanwoimo ei flight oddiar goryn yr Hima- laya; er d'od o hyd i'r uchod, byddai ar ei haden yn dragvwydd.—Yr eiddoch, WIL O'R FELIK.

Y GYM RAEG. Haeddbarch Olygydd,—Ynfy ragwvbodaeth o'ch hynawsedd arferol, credaf y bydd i chwi fjaniatau gofod yn y GWLADGARWR i'r ychydig a ganlyn. Crybwyllasoch ychydig ainser yn 01 y byddai i chwi ganiatau gofod i bwy bynag a ddeuai i araddiffyn y Gymraeg, ond iddo wneud hyny ya foneddigaidd o ganlyniad, ymdrechaf fod yn unol a'ch cais rhesymol. Y mae yn hysbys belLach i ddarlienwyr y GwLADGARwR bod Mr. Cap Aur yn darogan trancedigaeth y Gymraeg; ond rywfodd nid yw dynion o'r un faIn yn nghylch pob peth, hyd y nod yn yr oes oleu hon a chan wired a bod beirdd yn Nghymru, Did yw Cap Aur a minau yr un farn am yr hen Gymraeg swynol. Dywed ef bod dydd ei thraucedigaeth .bron a gwawrio-y mae'r meddyg ieithyddol wedi bod yn gwrando curiadau ei chalon, ac wedi cael allan ei bod yn y darfodedigaeth ond yr wyf fi fel meddyg gwrthwynebol yn credu Fod hen iaith y Cymry mor fyw ag erioed," ac yn debyg o fyw tra byddo yr efengyl yn cael ei phregethu, a'r Wyddfa heb ei falurio ac nid wyf yn dywedyd heb gredu fod genyf seiliau cadarn dros yr hyn a ddywedwyf. Yn awr, nid fy amcan with ysgrifenu ydyw ymgecru a Cap Aur am nad ydym yn unfarn am gyflwr ein hiaith, ond fy ngwaith i fydd dwyn rhesymau, yn ol fy ngallu, dros yr hyn a gredaf ac a dystiolaethaf. Y mae yn ffaith anwadadwy fod InWyfIl alluog i ddarllen ac ysgrifenu yn y Gymraeg yn y ganrif hon nag oedd yn y canrifoedd sydd wedi myned heibio ac yn awr, nid oes braidd ardal na thref yn Nghymru nad oes beirdd a llenorion galluog yn preswylio ynddynt. Hefyd y mae genym ein hysgrifenwyr gallu- og yn ngwahanol barttiau o Loegr, ereill wedi cael eu meddianu gan ysbryd ymfudol, ac wedi myned i wiedydd pellenig y ddaear. Pa faint o feirdd a llenorion Oymreig sydd yn America eang a chyfoethog 1 Pa faint o new- yddiaduron Cymru a'i chyhoeddiadau, yn ngbyd a rhai a r<yhoeddir yn America ei bun, sydd yn cael eu darllen gan Gymry cenedl- garol rhwng aibnydd llydain a mynyddau banawg gwlad y gorllewia yn v Gymraeg felusber? On id yw hyn yn profi fod ein hen dafodiaith anwvl ac enwog yn lledu ei hesgyll ac yn enill nerth yn feunyddiol, er fod rhai Cymry (?) yn ceisio tatlu mynyddau (?) o rhwystrau ar ei ffordd, a gollwng afonydd o hyawdledd ymrcsyraiadol (?) yn ei herbyn er ceisio atal ei llwyddiant ? Ond nid yw yn llesghau dim er y cyfan, a chredaf fod gormod o Gymry cenedlgarol yn y byd i adael i ys- grifeniadau clodwiw ein tadau talentog, ac awdlau, eywyddau, a chaniadau ein cyn feirdd awenyddol i gael eu claddu yn ruynwes yr hen Gymraeg gy.nghaneddol, am fod ambell fodyn yn ceisio ein darbwyllo, pe byddem yn claddu ein ben Aeg, a dysgu y Saesonaeg, y byddai genym well mantais am sefyllfaoedd uwch yn y byd, &c. Ond, a chaniatau hvny, (er nad yw yn angenrheidiol, oblegyd gallem ddysgu y ddwy, os byddai hyny yn les i ni), byddai yn warth oesol i ni ein bod wedi gwerthu ein hiaith am ychydig o elw bydol, tra y mae ein tadau gwrolirydig wedi aberthu eu cysuron, ie, wedi colli eu gwaed ar faes y frwydr, ac wedi rhoddi eu bywydau yn ebyrth ar fin y cleddyf i amddiffyn ein hiaith a'n gwlad. Dyrchafwn ein hiaith, O Gymry. Pleidiwn hi. Nid oes neb am ei chymeryd hi oddiarnom; ond y mae rhai o'n cydgenedl, fel y mae yn ddrwg genym grybwyll, am ei sathru dan eu traed bradwrus. Terfynaf yn awr, Mr. Gol., gan fod llithiau byrion yn fwy derbyniol gan y darileuwyr. Cewch lith eto yn. fuan, os yn dderbyniol genych.—Yr eiddoch yn Gymro hyd byth, PEN AUR.

UNDEB Y GLOW irR. Mr. Gol.-A fyddwch chwi mor garadig a rhoddi lie i'r ychydig linelku hyn ymcldangos yn y GWLADGARWR nesaf, er mwyn rhoddi gwybod i fy nghydweithwyr am yr undeb sydd yn awr ar ddechreu. Y mae llawer wedi ei ddweyd am dano er's rhai blynyddau bellach, a gobeithio y cawn weithio gyda siarad. Yn awr, y mae un gyfrinfa wedi ei sefydlu yn y Green Meadow, Troedyrhiw, a byddis yn cwrdd fcto nos Sadwrn, 9 fed o'r mis hwn, am 7 o'r gloch, pryd y dysgwylir holl weithwyr tanddaearol y gymydogaeth yno i roddi help Haw a'u harian gyda. yr undeb. Yn awr, ari- wyl gydweithwyr, ati o ddifxif; na fydded i b neb gael y llawenydd o weled yr amcan hwn wedi methu nes cyrhaedd yr amcan mewn golwg, sef dyrchafu eia hunain o'r sefyllia isel ag yr ydym wedi myned iddi. N i eill hunain sydd rhaid cymeryd y peth mewn llaw; ac os na theimlwn ni dros achos ein hunain, pwy a deimla drosom, canys y mae yn afresymol i ni ddysgwyl i neb arall i weithio drosom. Yn awr neu. byth, gyfeillion, am ddyrchafu ein hunain o'r tylodi ag yr ydym ynddo, a hyny trwy ffordd deg a chyfiawn. Yr eicldoch hyd ryw dro eto, PENGRWN.

THOMAS PUGH AR BWRDD IECHYD. Dywed un a eilw ei hun yn Dreihialwr yn y GWLADGARWR am Hydref 9fed, "Fod dydd- iau T. Pugh wedi eu rhifo yn Ward No. 3." Yn awr, gadewch i ni edrych a oes seiliau i'r hyn a ddywedir gau y Trethdalwr hwn, ai yute haeriad yw yr hyn a ddywed, yn codi oddiar ysbryd siomedig a gelynol. F mae yn amlwg mai ar gyfrif yr hyn a wriaeth yr etholwyd T. P. gan y dosbarth gweithiol, a meiddiaf ddweyd mai ar gyfrif yr hyn a wna y cedwir ef i mewn neu y tellir ef allan eto. Y mae yn ormod o'r dydd i allu twyllo y dos- barth gweithiol yn awr. Gwyddant yn mha beth y mae gwir werth, a rhoddant y gwerth priodol arno. Nid oes ond ychydig fisoedd er pan etholwyd T. P., ond y mae wedi gwneud mwy yn yr iawn gyfeiriad yn barod na r un o adod- au y Bwrdd Iechyd. Y mae wedi gweithxeda yn berffaith gydunoi a'i broffes cyn ei ethol- iad, yr hyn na ellir ddweyd am bob aelod o'r Bwrdd ac fe geir gweled hyny pan y daw etholiad eto. Edrycher ar weithrediadau T. P. yn ouest. Galwodd sylw y Bwrdd at dreuliau yr etholiad, a thrwy hyny, cafodd y bofcl weled i ba le yr oedd en harian yn myned. Yr ydoedd yn iawn iddynt ei wybod, a chawsant weled mewn modd goleu paham y dadleuai yr Aberdare Times gymaint yn erbyn Pugh, ac o blaid gweithrediadau y Board. Edryched pob trethdalwr dros dreuliau yr etholiad eto. Safodd T. P. yn erbyn cael water cart i Aberaman oddiar y rheswm y buasai Hir- wain, Heolyfelin, Cwmbach, a Chwmaman, yn meddu yr un hawl ac Aberaman ac y buasai cael carts i ateb yr holl leoedd hyn yn rhwym o chwyddo y trethi yn ddirfawr ac y buasai yn well ganddo ef oddef peth llwch yn ei lygaid weithiau na bod yn gruddfan dan bwysau trethi trymach eto. Chware teg i T. P., y mae trigolion Aberaman wedi byw yn ddedwydd am flynyddoedd heb ddyfrhau ei hystrydoedd, a byddant byw felly eto. Gwnaed y Bwrdd lawer o bethau sydd yn llawer mwy angenrheidiol yn Aberaman. Gwrthwynebodd T. P. hefyd gynyg y cadeirydd, sef, Fod W. T. Lewis i gael ei ethol gan y Bwrdd i fod yn aelod dros Ward No. 1. Nid wyf yn ameu hawl gyfreithlon y Board i wneud byn, ond yr ydwyf yn ameu eu hawl foesol, oblegyd yr oedd rhwymau moesol yn galw am gael dyn i gynrychioli teimladau y trfcthdalwyr, ac nid teimladau y Board. Gwnaeth Mr Pugh yn hollol yn ei le with wneud yr hyn a wnaeth, er feallai ei fod wedi tynu gwg rhai; ond gwneud yr hyn sydd iawn yw ei ddyledswydd ef, a gadael y canlyniadau i fod y peth a fyddont. Gwnaeth hefyd ei oreu i atal y Board i fyned i gyfraith a Dyer, a hyny am ei fod yn credu fod y ty yn hollol gymwys i'w drsgianu; ac am ei fod yn credu fod lleoedd creill yn cael llonydd ag sydd yn llawer llai cymwys, megys 1 e y mae privy wedi ei droi yn bed- room, a'r urinial yn kitchen, ac fe chwarddodd y Board am hyn meddai yr Aberdare Timet. Dywedaf finau y buasai yn llawer mwy cy- mwys iddynt ocheneidio. Dygodd Pugh hefyd sylw y Board at drainage y Pare, a dy- wedai ei fod wedi bod ynddo, a gweled y dwfr yn berwi allan mewn tri lie o fewn 20 llath i'w gilydd. Dyma yr hyn a udywedai T. P. er ys misoedd yn awr yn cael ei wirio. Yn awr, dymimaf ofyn i bob trethdalwr, a ydyw hyn yn gogwyddo i brofi fod dvddiau T. P. wedi eu rhifo yn Ward No. 3? Nac ydyw Trethdalwr. I brofi hyn, dymunaf ar drethdalwyr aosbarth isaf Aberdar, i alw cyfarfod cyhoeddus yn rahen y chwe mis o'r etholiad, a chaol T. P., yn nghyda'r aelodau ereill sydd yn byw yn rhan isaf Aberdar, yn nghyd, i gael gweled oddiwrth deirnlad y bobl, dyddiau pwy sydd wedi eu rhifo. Dy- wedodd T. P. yn gyhoeddus ei fod ef am gael cyfarfod felly, a'i fod ef yn foddlon cilio o'r Bwrdd 013 na byddai ei weithrediadau yn boddloni y mwyafrif o'r trethdalwyr. Gair neu ddau etc at Trethdalwr. Dy- muuwn ei gynghori i gymeryd pwy 11 wrth alw gyda dirmyg T. Pugh yn ddyn y bobl- dyma ei ogoniant ef, a gwaith Trethdalwr yw ei ddirmygu am hyn. Cyfeiria Trethdalwr hefyd at ohebwyr cyflogedig T. P. Yr ydwyf fi wedi gohebu ychydig yn ei gysylltiad ag ef, ond nid yn gyilogedig ond yr ydwyf wedi cael fy nhalu yn dda yn y gwasanaeth gwerth- fawr y mae wedi ei wneud yn barod i mi a'm cyd-drethdalwyr. Ond gwn am ereill sydd yn taluynwaelyn eu gwasanaeth i'r cyhoedd, am y drafferth a gymerwyd yn eu cylch. Hyn y tro hwn, cewch ragor eto. TRETHDALWR No. 2.

AT CAP AUR. Da machgen i, yr ydwyt yn dweyd gwirion- eddan. syml a dirodres dangosi wybodaeth ddwfn o Jlatur pethau, ac yr wvt yn beiddio llefaru pethau sydd yn llechu yn nghalon llawer o Gymry fel dy hunan. Pe bawn yn credu y gallwn roddi help Haw i ti riioddwa mewn eiliad ond y mae dy ysgrifau yn profi dy fod yn ddigon galluog i'r gwaith. Yr wyf wedi en darllen gyda bias, ac y mae. llawer o weinidogion Cymcu a ddywedant Anwu wrth gynffon dy lythyrau diweddaf. Carwn weled rhai o dy wrthwynebwyr yu codi y faneg i amddiffyn eu mympwyon, ac nid tria dy ber- son di. Ond dyna, yr wyt yn ddigoo dyogel, canys Thrice is he armed who hath his quarrel just." Gwelais rhyw A. R. T. yn bygwth yn ddiweddar, ond byrjwth yr oedd; ni chyflyrdd- odd a phen blaen yr un o'th syhvadau. Rhwydd hynt i ti, frawd, i ddynoethi twyll a hoced o bob math. Yr eiddoch yn. serchog, TAWEL,