Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
RHYS TREFOR.
RHYS TREFOR. lIOFEL FUDDUGOL EISTEDDFOD GENEDLAETHOL 1881. PENOD IX. IIANGFA—XN GARCHAROR UNWAITH ETO. TYRED yn ol, y ffwl gwirion!" ebe un o'r cyfeillion a safai y tuallan i'r ogof wrth y llall. Yr oeddwn yn ystyried bob am- ser dy fod yn feddianol ar fwy o synwyr cyffredin na hyn." u, Wel, beth am hyny ?" Ie Ai nid wyt yn gweled gwe y pryf gopyn yn daenedig dros ei genau ? Pe y buasai yn ymguddio ynddi, nis gallasai fyned i mewn iddi heb ei dori i lawr." "Gwir; Jlid oeddwn wedi sylwi arno o'r blaen. Buasai yn rhwym o'i dori i lawr wrth wneyd ei fynedfa iddi, oherwydd y boreo hwn y buasai wedi myned iddi, gan i ni fod yn chwilio y lie yn fanwl yn hwyr neithiwr." u Wel, y mae yn rbaid ei fod yn ym- guddio naill ai gartref yn y Graig Wen, neu ynte yn rhywle oddeutu copa y mynydd acw. Y mae y rhedyn yn hynod o dal ac ami acw, ac oherwydd hyny, nid yw yn an- nhebyg nad all fod yno. Tyred i ni gael chwilio y lie acw am dano." Boddlon, cychwynwn ynte." Aeth y ddau i -ffwrdd ar hyn, a theimlai ein harwr ei galon yn cael ei gorlenwi a diolchgarwch am y waredigaeth hynod a gwyrthiol oedd wedi ei gael. Y diwrnod hwnw, fel yr oedd Myfanwy Trefor yn eistedd gan wau yn ei thy1, wele guro wrth y drws. Atebodd yr alwad ar Tinwaith, a mawr y synwyd hi wrth weled boneddiges dal, brydferth, yn sefyll yn y drws. Nis gallai ei hadnabod, gan fod ei gwyneb yn cael ei guddio gan orchudd trwchus. "Esgusodwch fi," ebe y foneddiges ddy- eithr, "y chwi, feddyliwyf, yw Myfanwy, gwraig Llywelyn Trefor, a mam llane ieu- anc o fugail o'r enw Rhys ?" Ie. Beth am hyny?" Dim, ond fod genyf genadwri oddiwrtho atoch." Oddiwrth fy mab, Rhys, ddywedasoch? Pa lie y mae, ynte ?" gofynai Myfanwy yn synedig. Ie, oddiwrth eich mab. Ac o barth i'r ail gwestiwn, dymunaf eich hysbysu nad yw yn mhell oddiyma." Ddim yn mbell oddiyma ail-adroddai Myfanwy. "Yr wyf i ddeall, oddiwrth hyny, ei fod yn fyw ?" Ydyw, ac yn berffaith iach hefyd." "Diolch i Dduw am y newydd. Ond O hysbyswch i mi pa le y mae, fel ag y gallwyf fyned i gael gweled fy machgen mawr, anwyl." "Ehaid i chwi beidio bod yn wyllt yn ei gylch. Chwi gewch ei weled pan ddaw yr amser priodol i hyny. Y mae ar hyn o bryd yn ffoadur, ac yn ymguddio mewn ogof heb fod yn mhell oddiyma, a byddai i unrhyw gynyg o'ch eiddo i geisio myned ato yn sicr o ddinystrio ein holl gynllun, gan y byddai i'r gelynion sydd mewn ym- chwiliad am dano yn debygol o'ch canfod, ac felly drwgdybio eich neges, ac mewn canlyniad, gael allan ei ymguddfan." Ocd, gwelwch yn dda hysbysu i mi i ba le y dygwyd ef pan aethpwyd ag ef i ffwrdd o'i gartref?" "I Fynachdy Penrhys; ac yr oeddent yn bwriadu ei laddmewn modd dirgelaiddyno." "Bwriadn lladd fy machgen diniwed ? Am beth ? Yn sicr, ni waaeth un drwg i neb erioed." Gwir ond nid yr euog sydd yn cael ei gosbi bob amser. Mae llawer un yn cael ei fradlofruddio yn bresenol er ateb dyben- ion dynion drygionus ac uchelgeisiol." "Mae yn beth Iled debyg fod yr hyn a lefarwchyn cynwys gormod o wirionedd, fel y mae gwaethaf y modd. Ond, sut y gallodd ddianc o afaelion y cnafiaid ?" If Wel, nid wyfyn hoffi bostio fy ngweith- ledoedd fy hun un amser; ond drwy fy offerynoliaeth i yr achubwyd ef, ac y cafodd lwybr i ddianc. Yr oeddwn inau, hefyd, wedi cael fy ngharcharu oddifewn i furiau yr un adeilad, ond drwy enill ffafr un o fynachesau y sefydliad, llwyddais i gael llwybr o ymwared i ni ein dau, ac y mae Rhys, y fynyd yma, yn ymguddio yn yr "ogof dywell," yn Nghwmy Coed-da-dew, a'r hyn yr wyf yn ei geisio genych ydyw dyfod i'w weled heno. Byddwch yno oddeutu wyth o'r gloch. Nid yw o ddyben yn y byd i chwi feddwl am geisio dyfod cyn hyny, gan fod y gymydogaeth yn Ilawn o ddynion yn chwilio am dano, am fod gwobr fawr yn cael ei chynyg i unrhyw un a lwydda i'w ddwyn yn fyw nen yn farw i'r mynachdy." ii Ond, pwy yw v foneddiges urddasol sydd yn teimlo eymaint o ddyddordeb yn achos fy mab, ac wedi ymddwyn mor ffydd- Ion iddo yn ei gyfyngder ?" "Nid yw o fawr pwys pwy ydwyf. Cewch glywed hyny eto." Ond, hynod mor fawr y carwn gael •wybod hyny; ond oa ydych am gelu eich tlW, nid oes mo'r help am hyny." WeI, gellwch fod yn benderfynol fy mod yn gyfeilles o galon i Rhys Trefor, ac y mae hyny yn ddigon o sicrwydd i chwi am wirionedd yr hyn a draethir genyf. Cofiwch 6hwi, yn nghyd a'i dad, fod wrth yr ogof ar yr amser yr wyf wedi ei nodi, oherwydd y mae yn rhaid iddo ffoi ymaith o'r wlad, a hyny ar unwaith, gan ei bod yn rhy beryglus iddo aros yma ddim yn hwy. Rhaid i mi ddychwelyd. Byddaf yn cyf- arfod a chwi wrth enau yr ogof y pryd y dywedais." Gyda bod y gair diweddaf yn dyferu dros ei gwefusau, trodd i ffwrdd gan adael Myf- anwy wedi cael ei llyncu i fyny gan ormod o syndod i allu llefaru yr un gair. Yn mhen ychydig, cyfododd oddiar y gadair, a cherddodd yn mlaen at y drws, er cael gweled a allai ddeall i ba gyfeiriad yr aeth y foneddiges hynod oedd newydd ei gadael; ond nid oedd dim ohoni i'w gweled yn un man. "Pwy allai fod, tybed?" holai iddi ei hun. "Fe ddichon y gall fod yr hyn a ddywedai yn gywir, ond yr oedd rhywbeth oedd yn hynod ac anarferol yn ei dull. Yn wir, tueddir fi weithiau i gredu mai neges- ydd bradwrus ydoedd, wedi cael ei gosod ar waith gan rywrai, gan iddi omedd rhoddi ei henw i mi." Rhywbeth yn y dull yna a lanwai feddwl yr amaethwraig wladaidd a syml o'r Graig Wen yn ystod y prydnawn hwnw. Oddeutu amser machludiad haul, er ei mawr lawenydd, canfyddai ei phriod yn ar- wain y deadelloedd i lawr ar hyd ystlys y mynydd, er myned a hwy i'r gorlan dros y nos. Ni fu Llywelyn yn hir cyn dyfod i'r tý, ac adroddodd Myfanwy yn union wrtho am ymweliad y foneddiges hynod, yn nghyd a'r ystori ryfedd a draethwyd ganddi. Hoi odd Llywelyn hi yn fanwl yn ei chylch, ac atebodd Myfanwy yr oil, gan roddi desgrif- ad ohoni, yn nghyd a'r dull y siaradai. Yr oedd rhywbeth yn ei dull o siarad yn rhyfeddaoh na'r un fenyw arall a glyw- ais erioed," ebe Myfanwy. Yn wir," ychwanegai, tueddir fi weithiau i gredu mai un o fendith y mamau ydoedd." Gad dy ffolineb, ferch," ebe Llywelyn. Na, nis gallai fod yn un o'r rhai hyny. Yr wyt yn dywedyd ei bod yn dal, ac yn feddianol ar gorff lluniaidd, yr hyn nas gallasai fod pe yn perthyn i'r llwyth hwnw, oblegyd nid ydynt hwy ond corachod bych ain a sarug yr olwg. Beth bynag am hyny, os wyt yn cyduno, mynwn weled os ydyw yr hyn a draethwyd ganddi yn wir neu beidio." W el, os ai di tuag at yr ogof, mynaf finau ddyfod gyda thi>"c^tebai Myfanwy. Yr oedd erbyn hyn yn bryd iddynt gychwyn Cyn eu bod wedi cyrhaedd gwaelod y Gae oedd o flaen y tý, safodd Llywelyn yn sydyn, fei pe byddai wedi an- nghofio rhywbeth pwysig. U Yr wyf yn rhwym o droi yn ol er cyrehu hen gledd fy nhadcu. Hwyrach y bydd angen am ei wasanaeth arnom, oblegyd ni wyddom beth all ddygwydd," ebai wrth Myfanwy, ar ei waith yn troi yn ol tua'r ty. Yn mhen yehydig o fynydau, dychwel- odd a'r hen gledd enwog yn hongian wrth ei oebr. Yn mhen awr wedi y pryd y cychwynasant, yr oeddynt wedi cyrhaedd i ymyl yr ogof. Adeg bryderas oedd arnynt pan yn gwneuthur eu mynediad i mewn i'r hen gell dywyll, lie yr oedd eu hunig fab yn ymguddio rhag ei erlidwyr gwaed-sych- edig. Ond, cyn hir, yr oedd y mab yn mreichiau tyner ei fam, ac yn cael ei gusanu ganddi mewn modd gwresog, tra y safai ei dad ychydig oddiwrthynt yn sylwi ar yr hyn oedd yn myned yn mlaen. Yn mhen ychydig, wedi i angerdd y cyfarfyddiad basio, adroddodd Rhys wrthynt hanes ei garchariad yn y mynachdy, yn nghyd a'r modd hynod y cafodd ei waredu oidiyno, drwy ffyddlondeb ac offerynoliaeth Elen deg o'r Cwm. Ar ei waith yn enwi y rhian deg o'r Cwm, yr oedd gwrid gywilyddgar yn croesi dros ei wyneb hawddgar a serch- og, ac ni fu ei dad yn ol o sylwi ar y cyf- newidiad yn ngwyneb ei fab, a deallai wrth ei deimlad yn rhy dda i holi ond ychydig pwy oedd y feinir hono, tra yr holai ao y croesholai ei fam ef yn ol a gwrthol yn ei chylch. Cyn hir, clywent rywun yn brysio i mewn atynt drwy y fynedfa, ac erbyn aros i gael gweled pwy oedd yno, llonwyd eu calonau pan welsant Elen yn neshau atynt. "Nid oes genym ond yehydig bach o amser," dywedai Elen yn ddystaw. Mae y gelynion yn sier o fod yn ein gwylio." Beth sydd yn peri i chwi dybied hyny, fy ngeneth ?" gofynai Llywelyn Trefor. "Awelsoch chwi rai ohonynt?" holai Rhys. "Na, ni welais i yr un ohonynt; ond y mae rhywbeth yn ddystaw lefaru wrthyf eu bod yn yr ymyl." Braidd yr oedd wedi gorphen llefaru y frawddeg uchod cyn y clywent drwst cerdd- ediad rhywrai yn dyfod i mewn drwy enau yr ogof. Yr oedd Rhys a'i dad ar eu traed mewn amrantiad, yn barod i roddi derbyn- iad gwresog iddynt, ac yn mhen eiliad wedi hyny, canfyddent ddau wyneb ellyllaidd yn tremio arnynt yn y tywyllwch, a chyda bloedd fuddugoliaethus, cydruthrasant yn mlaen tuag at Rhys a'i dad ond yn fuan, eawsant ddigon o brawf eu bod wedi bloedd- io buddugoliaeth yn rhy gynar, oherwydd eawsant allan fod y bugail ieuane a'i dad yn medru trin y cledd lawn mor ddeheuig a hwythau. Yr oedd yn anhawdd pender- fynu i ba ochr y troai y fantol am hir am- ser, oblegyd tarawai y tad a'r mab ergydion yr ymosodwyr ymaith gyda'r fath ddeheu- rwydd nes eu synu. Modd bynag, ar ol hir ymdrechu, yr oedd yn ddigon amlwg fod nerth y tad a'r mab yn dechreu gwanhau, a thorwyd cleddyf Llywelyn yn ddau yn ei law gan ergyd cryf o eiddo ei wrthwyneb- ydd, a syrthiodd yntau i lawr yn ddinerth ac archolledig, a thra y daliai hwnw ei gleddyf, gan ei bwyntio at fynwes Llyw- elyn. yn sydyn, ac ar amrantiad, gellid can- fod ei wyneb yn eyfnewid ac yn myned yn wyn fel marmor, a'r eiliad nesaf, gydag ochenaid drom yn diane dros ei wefusau, syrthiodd yn ol yn gorff marw :r Yr oedd Elen er's peth amser yn gwylio am le i gynorthwyo ei chariadfab a'i dad yn y frwydr, a phan welodd Llywelyn yn syrthio i lawr yn glwyfedig, rhuthrodd y tu ol i'r gelyn, a chyda chyflymira y fellten, trywanodd ef yn angeuol a'i dagr, yr hwn oedd yn ihwym ac yn guddiedig wrth ei gwregys. Yr oedd yr ymladdfa rhwng Rhys a'i wrthwynebydd yn parhau o hyd; ond pan oedd ein harwr ar gael yr oruchafiaeth arno, wele bedwar yn yehwaneg o'r gelynion yn gwnenthar eu hymddangosiad. Nid gwiw oedd i Rhys gynyg gwrthsefyll y fath nifer annghyfartal, ac o ganlyniad, rhoddodd ei gleddyf i fyny; a chyn pen pum' mynyd, yr oedd Elen deg ac yntau yn ngafaelion gweision yr Abad Lleision mor rhwym ag erioed. Pan yn barod i gychwyn ymaith gyda'u hysglyfaeth yn llawen, elywent rywrai yn dyfod i mewn drwy y fynedfa, ac un yn gofyn mewn llais uchel, "A ydych yn sier mai yma y maent hwy ?" ( l' wbarhau.)
Nodiadau Amaethyddol.
Nodiadau Amaethyddol. (Cyfteithiad). GAN EOS HAFOD. Rhydd y Ffermwr yr hysbysiaeth dydd- orol a ganlyn mewn perthynas i sefyllfa amaethyddiaeth yn Neheudir Cymru Newydd (New South Wales) :-Ar ddech- reu chwarter y gwanwyn, rhif yr erwau dan wenith oeddynt 252,240, yn rhoi ffrwyth o 3,708,737 o fwsielau, ac yn dangos cynydd o 19,172 o wyneb-fesur (area) mewn erwau, a 95,471 mewn bwsielau. Gwyneb-fesur mewn grawn-yd, 123,679 o erwau, sef lleihad o 8,671 o erwau oddiar y flwyddyn flaenorol, a'r ffrwyth yn llai o 275,399 o fwsielau. Yn yr haidd, yr oedd y cynyrch yn 160,602 o fwsielau, neu 20,861 yn fwy na'r flwyddyn flaenorol. Ceirch, 356,101 o fwsielau, neu leihad o 160,816. Cyfartaledd y gwenith wrth yr erw oedd 14! o fwsielau, sef-1 yn llai na'r flwyddyn a basiodd; grawn-yd, 35 o fwsielau yr erw, un rhan o dair yn llai; haidd, 20 o fwsieli, neu 1-1 yn llai; ceirch, 19 o fwsielau, 4 bwsiel yn llai; tatws, 2i o dunelli, yn erbyn 3:1 y flwydd- yn flaenorol; gwair, o dunelli, yr hyn hefyd oedd yn llai. Mae gweithgarwch gyda'r siwgr wedi cynyddu mewn pwynt o wyneb-fesur. Er hyny, y mae y cynyrch wedi lleihau. Y cyntaf yn 4,465 o gy- nyrch ffrwythlawn, a 6,506 yn anffrwyth- lawn, tra yr oedd y gollyngiad yn 16,352,336 pwys, yn dangos lleihad o 376,960 pwys. Cafodd y gwin ei dderbyn mewn symiau llai, sef wrth 149,294 o alwyni—y swm gyflawn yn yr ymollyng- iad yn 587,282 o alwyni. Y mae y gwr- teithiad yn y siwgr yn dangos helaeth- rwydd mawr, nid yn unig yn Neheudir Cymru Newydd, ond hefyd yn nhrefedig- aeth gymydogaethol Queensland, lie mae y tir yn cael ei gymerd i fyny yn gyflym ar afonydd Herbert a Mackhay. Yn y rhan- dir olaf, y mae cwmni goludog wedi sicrhau 10,000 o erwau i dyfu siwgr arnynt, ac y mae y Colonial Sugar Refining Company, o Sydney, yn bwriadu treulio 200,000p. ar afon Herbert, a dysgwylir y bydd i boj) erw gostio o 6p. i lOp. cyn y byddant yn addfed i'r aradr. Trwy yr holl randir gogleddol y mae galw mawr am lafur, ac hyd yn nod mewn trefydd ar lan y mor y mae'n orchwyl anhawdd cael dynion. PLANU TATWS YN TR HYDREF. Ysgrifena gohebydd i'r un newyddiadur fel y canlyn Efallai y byddai o ddydd- ordeb ac adeiladaeth i'ch darllenwyr wybod yr effaith o blanu pytatws yn yr hydref yn lie yn y gwanwyn. Yn yr hydref di- weddaf, plenais ran fechan o dir. Oddi- wrth hwn, derbyniais 56 pwys o'r pytatws mwyaf hyfryd i'r bwrdd, a Ilawn bwsiel o bytatws had. Plenais beth o'r un had yn agos i'r lleill yn y gwanwyn hwn, 80 oddi- wrthynt ni dderbyniais ond un rhan o bedair o'r cynyrch a dderbyniwyd genyf oddiwrth y rhai a blenais yn yr hydref. Nid oes genyf gymaint ag un bytaten ddrwg. Y mae hyn yn siarad yn uchel yn ffafr plana pn yr hydref. s TtTKIS FEL GWLAD I DYFU YD. Dywed y Pall Mall Gazette y gall o bosibl y caiff gwenith America ei yru yn y diwedd o farchnadoedd Ewrop gan ^d o Tunis. Dywedir y gellir pwrcasu tir yn Tunis am haner y gwerth a roddir am dano yn nhalaethau gorllewinol America, ac y mae mor gnydiog fel y gwna roddi dau doraeth yn y flwyddyn. Yn mhellach, y mae ansawdd yr yd yn gyfartal i wenith Hungaria, yr hwn a ganmolir gymaint. Y mae y ceffylau yn rhai rhagorol, ond o genedliad gwanach, a gellir eu prynu am ylltrif (fraction) o'r pris a roddir am danynt yn yr Unol Dalaethau, a cheir ychain llusg (draft oxen) am lai nag haner pris America. Yn olaf, tra y mae cynyrch America yn cael ei gludo am ganoedd o filltiroedd dros reilffyrdd i'r arfordir, ac, yn olynol, yn cymeryd taith hirfaith dros y mor, bydd ffermwyr Tunis, bron y rhai mwyaf pellenig, yn gymharol agos i lan y mor, ac nid yw porthladd La Goletta ond pellder o dri-ugain o oriau o Marseilles, .Uai o Genoa, a dim ond yn mbelIaeh o bedair awr ar ugain o Trieste a Flume Mae yr amaethwyr yn mhellach yn alluog i godi mathau ereill o gynyrchion, pa rai a wna gynyddu eu derbyniadau oddiwrth eu ffermydd, ac mewn canlyniad yn lleihau y gost o godi gwenith. Yr oil sydd eisieu i ddadblygu y gystadleuaeth yw ymfudiad helaeth o ymsefydlwyr diwyd Ewropaidd, gyda golud Ewropaidd, ac appliances amaethyddol priodol, a'r golud sydd yn aros i'w ddiogelu sydd mor mor fawr fel y byddai y fath ymfudiad, fel ein hysbysir, yn sicr o ganlyn eydgysylltiad (annexation) gan Ffrainc, a'r sicrwydd am fywyd ac eiddo mewn canlyniad i hyny. Fe ellid awgrymu nad yw y dygwyddiadau diwedd- ar yn Algeria yn addaw y sicrwydd hwnw i fywyd ac eiddo a ellid ddysgwyl o angen- rheidrwydd i ddilyn annexation gan Ffrainc. A gadael yr ystyriaeth hon naill ochr, fodd bynag, y mae y mater yn ddyddorol mewn cysylltiad a dyfodol yr amaethwr Ameri- canaidd. A WNAIFF GWEITHFA BUTTERINE DALU? Gwna y Proffeswr L. B. Arnold, mewn gohebiaeth yn ddiweddar yn y New York Tribune, alw sylw gyda golwg ar y priod- oldeb yn y dyfodol o gael ymenyn pur yn lie ymenyn celfyddydol (butterine), yn mha un y pwyntia allan nad yw y llaw-weith- feydd butterine, fel rheol, yn orchwylion enillfawr. Meddylia ef mai dim ond ychydig o'r rhai mwyaf masnachol a all wneyd hyny, ac yu ffafr ei olygiadau dywed fel y canlyn:—" Y mae pedwar o bob pump o'r holl gwmniau yn y Talaethau Unedig sydd wedi eu ffurfio er llaw-weithio butterine wedi myned i'r mur, gan beri colledion o yn agos i 400,000p. mewn golud; a'r rhai sydd heb fethu, nid ydynt wedi dangos rhyw lawer o lwyddiant. Os oes un yn barod wedi ei sefydlu yn dda yn y fasnach, y mae y rhagolygon am y weithfa mewn butterine am eh we' mis neu flwyddyn yn y blaen yn dda. Am y rheswm fod sychder mor fawr yn bodoli yn bresenol, y mae ymenyn yn sicr o fod yn ddigon uchel i oddef elw ar y butterine; ond mewn blwyddyn arall, efallai y gwna y sefyllfa newid. Os bydd ymenyn mewn digonedd ac am bris isel, bydd ymenyn celfyddydol yn sefyll cyfle gwael. Nis gall butterine gystadlu gydag ymenyn rhad. Y mae yn rhwym o werthu o dan yr ymenya pur; a thra y mae yr olaf yn isel, nid oes lie digonol rhwng y pris a'r gostyngiad o dan ymenyn i adael lie i elw."
[No title]
Y mae gan y QUININE BITTERS un cymer- adwyaeth anarferol, sef bod meddygon o bob gradd yn cydnabod heffeithiau trwy eu rhoddi i'w cleif- lon (patients), pan yn fynych y methant gyda'u cyfferi meddyginiaethol eu hunain. G-welir man- ylion ar dudalen arall o'r papyr hwn. L. 163 KENTISH CHERRIES.— Kent, called the Garden of England, is noted for its Cherries; and of all kinds the Morella stands pre eminent for richness and delicacy of flavour. From this kind is pro- duced GRANT'S MORELLA CHERRY BRANDY, the most delicious and wholesome of all Liqueurs. It may be used in place of wine, is a fine tonic, and nice with hot and cold water. Enquire for it at all Bars, Restaurants, and Wine Stores. Manu- facturer, Thomas Grant, Distiller, Maidstone. r 2574 DR. DE JONGH'S LIGHT-BROWN COD LIVER OIL.—SURPASSINGLY EFFICACIOUS AS A RESTOR- ATIVE MEDICINE AND FOOD. Dr. Whitmore, Medical Officer of Health, St. Marylebone, writes:—"My own somewhat lengthened ex- perience as a Medical Practitioner enables me with confidence to recommend Dr. de Jongh's Light Brown Cod Liver Oil, as being more uniform in quality, more certain in its effects, more palatable, and infinitely less likely to disagree with the stomach than the Pale Oil. The practice which often prevails of mixing certain ingredients with Cod Liver Oil, to render it agreeable to the taste, is highly objectionable, for we have it on the authority of Dr. de Jongh himself, that anything which sophisticates it, takes largely from its therapeutic value. If I were asked for an explanation of the marked success which for so many years has attended the administration of Dr. de Jongh's Light-Brown Cod Liver Oil, I should say that it is owing to its extraordinary medicinal, dietetic, and regiminal properties, and which are found to exisi in no other medicine that I Am acquainted with, in such uniform combination." Dr. de Jongh's Light-Brown Cod Liver Oil is sold only in capsuled imperial half-pints, 2s. 6d. pints, 4s. 9d. quarts, 9s. with his stamp and signature and the signature of his sole consignees on the- eapsule and the label under wrapper, by all chemists. Sole Consignees, Ansar, Harford and Co., 77, Strand, London. I
Hwnt ac Yma.
Hwnt ac Yma. PAN gyrhaeddais y Brif-ddinas, brysiais goreu y medrwn i'r Gwalia House, y t1 a gedwir gan y governor from Cardiland. Pwne yr ymddyddan yno ydoedd helynt y gantawd yn Merthyr. Bid gwycb, bid gwael, mae eisieu gosod terfyn ar y trybini hwn, er mwyn heddwch gwlad a tbawelwch cenedlaethol. Gall y Pencerdd Eifion rhegu a fyno, ni'm dawr i, ae os na fydd iddo dewi, hwyrach y bydd i mi estyn bonclust iddo wrth fyned heibio. Pan ddelo i Lundain y tro nesaf, cofied alw yn y Llythyrd^- Cyffredinol, fel y caffo wy-bod nad yw yn gywir yn ei freu- ddwydion dychymygol. Mae llawer i'w ddweyd ar helyntion y byd llenyddol a cherdd- orol, ond ymataliaf ar hyn o bryd rhag bod yn euog o osod y gath yn mhlith y colomenod. Mae y wobr ar gael gan y Cor Cymreig ar amodau neillduol. 0 ganlyniad, tawed pob- cegrhwth, a phenoder beirniaid newyddion. Awgryma rhai yn Llundain y priodoldeb o- gyhoeddi awdlau buddugol Abertawe a Merthyr, a throsglwyddo y cynyrch arianol i drysorfa yr Y sgoloriacth Gerddorol Gymreig, dros yr hon y gweithia Pencerdd Gwalia mor egniol. Mae Cymry Llundain yn wasgaredig, ond gellir taro ar ambell un yma a thraw, os ceisia neb wybod am eu trigfanau. Y Cymro, Tew yn cadw ei Gymraeg yn rhyfeddol dda er wedi byw rhai degau o flynyddau yn y ddinas fawr. Cyfarfod a'r Ap Herbert, a chael y brawd mewn sefyllfa gysurus mewn ystyr fydol, a cheidw ei draed o dano yn lied dda yn mhlith miloedd trigolion Llundain. Ceidw ei le yn y Foundling Hospital yn mhliih y cantorion, a chawn ef yn mynych wasanaethu yn nghyngherddau y Covent Garden, a lleoedd poblogaidd ereill. Clywais fod yr Athrofa Gerddorol yn cael ei hanurddo i raddau mwy neu lai gan fecbgynos didalent a dibrofiad. Os bydd rhyw hoglanc o Gymro yn dipyn o ganwr, ni fydd dim i'w wneyd ond ei anfon i'r Athrofa Freninol, a chawn ryw 99 y cant yn methu a gwneyd un math o gynydd na llwyddiant. Mae y wlad i'w beio am lawer o hyn, drwy wneyd budd- gyngherddau er eu cychwyn tua'r ddinas fawr. Mae dywediad yr hen gyfaill Dewi Alaw yn darawiadol dros ben am lawer o'r dosbarth hwn sydd yn myned i'r athrofa am dair wyth- nos neu fis, ac yn dychwelyd yn R.A.M.s, wedi cbwyddo fel llyffaint Cors-y-fochno. O'r holl ferched Cymreig, nid oes ond un hyd yma wedi gosod ei nod ar y byd cerddorol o fewn cylch y deng mlynedd diweddaf. 0 ganlyn- iad, nid yw ond gwastraff arianol, a dinystr tymorol llawer o feibion a merched ein gwlad, am nad ydynt yn feddianol ar y galln cynhwynol i gyrhaedd yr enwogrwydd gofynol, a safle deilwng yn y byd cerddorol. Mae llawer a wisgant yr R.A.M. yn debyg i'r Gwyddel hwnw oedd yn myned i Awstralia, a phan aeth i fwrdd y llong, cafodd fod yr ystafelloedd gan mwyaf wedi eu llenwi; ond, sut bynag, cafodd hyd i ystafell wâg, ac ysgrif- enodd^ ar y drws, « Patrick O'Connor, Esq., M.D. Pan wnawd ymchwiliad, ymholwyd y Pat., beth oedd ei swyddogaeth, gan dybio mai meddyg ydoedd; ond cafwyd allan yr ystyr o'r M.D." pan ddywedodd mai mule driver ydoedd wrth ei alwedigaeth, yr hyn a barodd chwerthin mawr, a chafodd yntau leyn y Hong trwy ei ffraethineb, Nid anoihriodol fyddai i lawer un a gymer yr R.A.M. ar ol ei enw i gymeryd yr "M.D." hefyd yn yr un goleuni ag y cymerwyd ef gan y Gwyddel. Gwn y digia rhai, ac y ffroma ereill, ond be waeth am hyny? Mae y sylwadau yn wirion- edd nas gellir gyda rhwyddineb droi cymaint a iota yn ol. Mae cylchoedd ereill, tebyg i'r cylch cerddorol, yn codi rhyw ysfa ryfeddol ar lawer o ddynion ieuainc i gyrhaedd safle nad yw Rhagluniaeth erioed wedi fwriadu iddynt. Byddwn yn cyfarfod â llawer un wedi ei godi yn bregethwr, pan, mewn gwirionedd, y dy- lasai fod yn gyfreithiwr. Ca-nsyniad wrth gychwyn bywyd ydyw hyn. Felly, rhaid cael rhywbeth mwy na llais i wneyd canwr, a rhyw- beth mwy na rhyw fath o athrylith i wneyd areithiwr neu bregethwr. Mae bechgyn a merched yn cael eu difetha yn gyfangwbl trwy gael eu porthi y gellir gwneyd cerddorion ohonynt Mae pob rheswm yn dweyd nad oes neb wedi ei eni all fyned trwy gwrs o addysg athrofaol mewn ychydig wythnosau neu fis. oedd. Os felly, mae y sawl a wisgant yr R.A.M. yn warthnod ar yr Athrofa Freninol fel sefydliad o urddas. Llwybr breninol i ddinystr oddiwrth oes o ddefnyddioldeb yn y cyleh fyddo yn ateb yr hwn a gamarweinir ar y cychwyn. Gwn am rai yn y Brif-ddinas allent ymdrin a'r pwnc hwn gyda medrus- rwydd, gan roddi amlinelliad cyyrir o'r cam- syniadau, trwy nodi ffeithiau sydd wedi dyfod i sylw digon amlwg mewn cysylltiad &'r Boyal Academy of Music. Bydd llawer un yn tybio hyn, a dycbymygu y nesaf, am lawer o bethau a ysgrifenir, ond nid hyny ddylai gael sylw, ond yn hytrach yr hyn a ysgrifenir. Cywir- deb a dilysrwydd yr hyn a ddywedir ddylai fod yn safon, ac nid ymholi pwy sydd yn siarad. Yn mhub gwlad y megir glew, ac nid yw Cymru ar ol gwledydd ereill yn y cysyllt- iad hwn. Mae Gol. y Gronicl Gerddorol yn defnyddio y gyllell ddeufin gyda doniolwch yn y rhifyn am Tachwedd, a synwn i ddim na ddaw hi yn wrthdarawiad rhyngddo &'r cawr gerddor o Arfon, oblegyd un garw ydyw y Behemoth pan gynhyrfir ef. Cesglais lawer byd o wybodaeth o blith y brodyr cerddorol, ond cofied y darllenydd nad yw lletya yn y Gwalia House yn gwoeyd neb yn ganwr na cberddor, os bydd natur wedi ei dori allan i fod yn Iifiwr, yn saer maen, neu gloddiwr.-Yr eiddoch, TOM. JONES.
[No title]
DYWED Mr. Goldwin Smith mai prif fai y Grwyddelod yw eu harfariad o ymddiried a shanlyn arweinyddion drwg, y rhai sydd yn gwneyd eu bywioliaeth oddiwrth ddallineb ea oanlynwyr. .J "t.