Y Gwladgarwr

Damwain ger y Porth, Cwm Rhondda. Fel yr oedd mab Mr. Thomas Jones, Navigation, yn dychwelyd gyda nifer o gyfeillion ar ol bod yn hela yn y ffordd dywell o'r Porth i'r Hafod, nos Iau, daeth ceffyl a chert i wrthdarawiad a'r merlyn a farchogai Mr. Jones, ac aeth blaen y shaft i mewn i ochr yr anifail tua 12 neu 15 modfedd. Gyrodd y car ymaith, a methwyd gwybod y pryd hwnw pwy ydoedd. Y mae yr anifail wedi colli llawer o waed, ac y mae yn amheus pa un a'i diogelir ei fywyd. Dywedir fod y police wedi cael allan pwy ydoedd ygyriedydd.

EISTEDDFOD LLWYDCOED. MR. GOL.Yn y GWLADGARWR diweddaf, gwelais yn hanes yr Eisteddfod uchod fy enw yn gydfuddugol a Mr. R. Rogers ar y traeth- awd ar u Ddarbodaeth." Dymunaf hysbysu mai Mr. Morgan Thomas (Celynfryn), Peny- graig, oedd y cydfuddugwr. Dygwyddodd yr amryfusedd drwy i'm cynrychiolydd ddef- nyddio fy enw i pan nad oeddwn i fewn ond ar destyn barddonol. Trealaw. D. J. RHYS.

ALETHOGRAPHY v. PHONOGRAPHY. MR. GOL. ,-Drwg genyf weled fod Porcu- pine, yn eich rhifyn clodwiw am Rag. 24ain, yn dangos y fath anwybodaeth yn nghylch Llaw-fer. Y mae yn eglur na wyr efe ddim am y gelfyddyd, ac ond ychydig, os dim, am Phonography. Pe buasai wedi darllen ond y gradd lleiaf am y gelfyddyd, cawsai sicr- wydd y gellir argraffu yn hawddach nodiadau Alethography nag eiddo Phonography, am fod y cyntaf yn fwy eglur. Dylasai wybod hefyd fod amryw o fasnachwyr pwysicaf y wlad yn noddwyr i Alethography yn bresenol, ac wedi ei fabwysiadu fel cyfundrefn, ac yn ei ddef- nyddio yn eu swyddogaethau, ac hyd yn nod' lie yr oedd Phonography yn ffynu o'r blaen. Hefyd, y mae un o'r Phonographyddion blaenaf yn y wlad, un sydd wedi troi allan dros gant o efrydwyr bob blwyddyn, wedi addef yn gyhoeddus fod Alethography yn gyfundrefn hollol ddealladwy, ac hefyd yn fyrach na Phonography, yn ol cyfrif deg. Ond rhag ofn i Porcupine amheu hyn eto, gwnaf roddi yr address. Dyma fe,—Joseph Kemt, Reporter, Principal of the Shorthand Institute, Cumberland-street, Bristol,-am ddeg mlynedd yn athraw yn Phonography. Gall Porcupine weled ei eiriau yn llawn yn Design and Work, July 31, 1880. Y mae ffeithiau fel yma yn cael eu cyhoeddi yn barhaus mewn gwahanol newyddiaduron, ac eto y mae Porcupine yn hollol anwybodus ohonynt! Y mae y GWLADGARWR yn deilwng o sylw holl ieuenctyd Cymru, gan ei fod gydag un o'r newyddiaduron goreu i ddwyn gwelliantau celfyddydol o flaen sylw yr oes sydd yn codi ac os ydynt eto mewn anwybodaeth, nid ar y GWLADGARWR y mae y bai. ALETHOGRAPHER.

COR UNDEBOL TONYPANDY. MR. GOL. ,-Mae yr Eisteddfod Genedl- aethol eleni wedi dyfod yn agos ac yn gyfleus iawn i ni w9"r y Rhondda. Gwn fod yma ganoedd yn y cylchoedd nad ydynt erioed wedi cael y fantais o fwynhau breintiau yr Eisteddfod Genedlaethol, ond yn benderfynol o gael hyny yn Eisteddfod Merthyr, os byw ac iach. Wel, yn awr, ynte, am dani, boys. Tebyg y bydd Eisteddfod Merthyr yn un o'r Eisteddfodau goreu gafwyd erioed. Mae y pwyllgor wrthi yn ddiwyd yn trefnu, ac y mae y prif ddarnau allan. Ai nid yw yn bosibl i ni ddangos ein hochr eleni, ynte, drwy roddi ein cefnogaeth wresocaf iddi ? Yr wyf wedi cael ar ddeall fod teimlad cryf yn mhlith cantorion ardaloedd Tonypandy, Dinas, Penygraig, Gilfach, Llwynpia, a Chlydach Vale, am ffurfio cor undebol i gys- tadlu ar rai o'r prif ddarnau. Well done, boys. Eithaf da. Paham lai 1 Mae yn y cylchoedd gyflawnder o leisiau campus, a leaders ardderchog. Ni fydd eisiea myned o'r cylch i ddewis arweinydd first- class. Mae y si ar led fod yr adran uchaf o'r Cwm wrthi yn ddiwyd yn ffurfio cor erbyn Merthyr. Paham y byddwn ninau yn dawel ? Mae yma gystal lie am gor ag yn un man yn Nghymru. Beth pe ceid cyfarfod o gynrychiolwyr o'r gwahanol gapelau ar unwaith, er ystyried y mater, a threfnu mesurau i gario hyn allan mor fuan ag y gellir. Os cystadlu, nid oes amser i'w golli. Hwyrach mai y cynllun mwyaf hwylus i gario hyn i weithrediad buan fyddai i ddau neu dri o bob capel perthynol i'r holl enwadau yn y cylch i gyfarfod &'u gilydd, nos Sadwrn nesaf, Ionawr 8fed, yn nh9" Mr. W. Moses, Temperance Hotel, Dewinton Field, i ddechreu, dyweder, am 7 o'r gloch. Wrth gwrs, bydd eisieu dewis committee, arweinydd, lie i gynal y rehearsals, ac amryw faterion ereill. Ati, ynte, boys, o ddifrif. GOHEBYDD. Pandy, Rhagfyr 31ain, 1880.

DUCHAN VERSUS TUGHANGERDDm MR. GOL. ,-Diolchaf i chwi am ychydig ofod i ymdrin â'r ddau air uchod. Ar hys- bysleni ein cyfarfodydd llenyddol, yr Eistedd- fodau lleol, ac hyd yn nod yr un Genedlaeth- ol, ceir y gair Tuchangerdd fel i ddynodi math neu ryw neillduol o farddoniaeth. Os oes yn mhlith eich gohebwyr un a wyr pa ryw o farddoniaeth yw Tuchangerdd, byddwn ddi- olchgar am y cyfryw hysbysiad. Gwn beth yw Duchan, ac yr wyf yn credu y gwn beth yw ystyr y gair Tuchan-grwgnach, ochain, &c. ond yr wyf yn methu gweled y priodol- deb o gysylltu cerdd a'r gair Tuchan. Nid wyf wedi bod yn hollol ddisylw o Rywiau Cerdd Dafod ychwaith ond ni chyfarfyddais a Thuchangerdd yn eu plith. Os mai Duchan feddylir, ni ddylid defnyddio T i'w ddechreu, gan y newidia hyny yr ystyr yn hollol. Tardda y gair Duchan o du a chdn, sef can ddu, neu gan i dduo a gwyr pawb ag sydd wedi talu ond ychydig o sylw i athroniaeth y Gymraeg nad yw D yn troi neu yn cyfnewid am T, ond treigla i N ac Dd felly, wrth osod y fanod y o flaen y gair, y Dduchan ddylid osod, ac nid y Duchan ac os cysylltir cerdd a'r gair, y Dduchangerdd yw, ac nid y Duchangerdd. Er fod hyn yn eithaf amlwg i bob dyn o syn- wyr cyffredin, ac yn neillduol felly i'r rhai sydd yn honi eu bod wedi efrydu Rhywiau Oerdd Dafod, er hyny myn hyd yn nod rhai o'r cyfryw gefnogi anwybodusion i ddefnyddio y gair Tuchan yn lie Duchan, er nad yw yn perthyn i un math o Rywiau Cerdd. Gwn yr arferai yr hen awdwyr ysgrifenu y gair yn Duchan, ac er ei fod yn eglur mai M ddylai fod, ac nid y, eto y mae yn llawer gwell na'r Tuchan arferir yn awr. Gadewch i ni edrych beth ddywed yr awdnrdodau ar y pwnc. Dyma fel y dywed Cyfrinach y Beirdd":— Gogan, neu Ddychan, neu Sen, neu Gan Gwarth, neu Gan Sathr, yw cerdd a wneir er sathru drwg dan draed," &c. Yry ddefnyddiaCaledfryn hefyd:—"Pryd- yddiaeth Ddychanol. Bu y Cymry yn nod- edig am ganeuon dychanol (satirical), sef gogan-gerddi. Cyfansoddai J. Jones, Glany- gors, lawer o ddychangerddi digrif.Drych Barddonol. Dyma fel y dywed Geiriadur Richards, Llangrallo Dychan, yw gogangerdd- satyr-a lampoon, a libel in verse, an invec- tive poem." W. Richards, Ll.D., a gyfieitha satirical- duchanus. Dichon y cydnabyddir Gweirydd ap Rhys yn wr hyddysg mewn geiriaduriaeth, a dyma fel y dywed ef Duchangerdd-satire, irony. Duchanwr-satirist, lampooner. Satire -duchangerdd, gogangerdd." Barnwyf yr addefa mwyafrif y genedl fod Cynddelw yn awdurdod uchel ar hyn, a dyma fel y dywed ef: Duchan-sen, gogangerdd. Duchangerdd—gogangerdd, dirmyg." 90 Gallesid ychwanegu amryw o awduron ereill i brofi mai Duchangerdd y dylift ysgrifenu y gair, neu ynte Duchan heb y gerdd, ac nid Tuchangerdd, gan nad oes un synwyr yn y fath air.—Yr eiddoch, &c., DAFYDD MORGANWG.

YR EISTEDDFOD GENEDLAETHOL A "SlOB." MR. GOL.,—Ymddengys fod Eisteddfod ddyfodol 1881 yn cael llawer iawn o sylw mewn gwahanol ystyriaethau ond nid oes a fyno fi a hi ond fel un genedlaethol (?), ac y mae yn ymddangos mai hyny oedd teimlad Sior yn y GWLADGARWR diweddaf. Ond tra mae ef yn cwyno nad yw yr Eisteddfod mor genedlaethol ag y dylai fod, ymddengys mai cyfyng a thywyll iawn ydyw ei syniadau yntau am genedlaethol, oherwydd pan mae yn cwyno am nad yw y gwahanol gerddorioa yn cael eu dewis i feirniadu, ond fod yr un rhai yn rhy ami, &c., nis gall ei deimladau ceuedlaethol ganiatau iddo fyned ddim pellach na therfyn- au y Deheudir.. Gofyna, Onid yw y cerdd- orion Alaw Ddu, Dr. Parry, a Jenkins yn deilwng o eistedd ar y fainc farnol V Wel, pwy bynag sydd yn amheu hyny, mae mewn sefyllfa druenus o ran ei feddwl, ac yn deilwng o gydymdeimlad. Ond, gofynwn ninau, A oes neb yn Nghymru yn deilwng ond hwy 1 Onid oes yn y Gogledd luaws o rai teilwng 1 Beth am awdwr Storm Tiberias," ac awdwr Jeremiah," ae awdwr "Owain Glyndwr"? Beth am y lluaws cerddorion ieuainc sydd yn y De a'r Gogledd—onid doeth fyddai cael un ohonynt gyda'r rhai henach a mwy profiadol, er eu haddysgu ? Ond ofer ydyw son am ddim o'r fath, ac ynfydrwydd ydyw son am yr hyn ddylai fod mewn cysylltiad a'r Eisteddfod Genedlaethol, fel pob Eisteddfod arall. Gan mai personau sydd yn eu dwyn yn mlaen, personau fydd eu hamcan. Ac yr ydym yn methu gweled paham y gelwir hi yn un gen- edlaethol o gwbl, ond yn unig am fod rhyddid i'r holl genedl ddyfod iddi, a chyfranu er ei chadw rhag gwarth. Yr ydym yn cydnabod fod dynion galluog a dylanwadol yn aelodau o'r pwyllgorau y naill flwyddyn ar ol y llall; ond mae ganddynt eu cyfeillion, a'u perthyn- asau, a'u cysylltiadau masnachol, ac mae eu gallu a'u dylanwad yn myned o blaid y rhai hyny yn naturiol. Nid ydym yn cyhuddo y rhai hyny o fwriadu dim yn annheg, oad yr hyn sydd yn naturiol i'r natur ddynol ac yn ol pob tebyg, felly y bydd yn y dyfodol, os nad oes gan y pwyllgor ymchwiliadol yna ryw gyneddfau newyddion i'w rhoddi yn y symud- iad ac os oes, gwyn fyd y dydd y eawi weled Eisteddfod Genedlaethol yn deilwng o'r enw, heb yr amcanion israddol ac annheilwng sydd yn ei llychwino yn barhaus, a cheisiwn fodd- loni i bethau fel y maent hyd nes cawn weled, a hyny heb roddi gormod o bwys ar ein dys- gwyliad. Yr ydym ni yn myned yn mhellach yn barhaus oddiwrth y syniad o un Eistedd fod Genedlaethol bob blwyddyn. Gadawer i'r De gael ei Heisteddfod fawr, a gadawer i'r Gogledd gael ei Heisteddfod fawr hithau. Nis gellir dysgwyl ond ychydig i fyned o'r De i'r Gogledd, neu o'r Gogledd i'r De ac y mae digon o drigolion yn y ddau barth i gynal Eisteddfod ar wahan-le, pe byddent ar yr un dyddiau,-a hyny heb niweidio y naill na'r llall; -ac mae digon o feirniaid, a digon o ddatganwyr, fel na byddai rhaid iddynt fod yn ddim rhwystr y naill i'r Hall. Mae genym beth arall i'w ddweyd yn nghylch y gystadl- euaeth gerddorol, ond gadawn hyny y tro hwn. EISTEDDFODWR.

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL 1881 AC ALAW DDU.. SYR,—Mi a welais lythyr y person uchod, —dyna'r unig ateb a drafferthaf roddi iddo, ac i unrhyw beth o'r fath a ddygwydda gael ei ysgrifenu o hyn allan gan y person hwn, neu unrhyw un o'i giwdaid, bydd fy ateb yn fyrach fyth—dirmyg perffaith ddystaw.—Yr eiddoch, D. EMLYN EVANS. Henffordd, Ion. 1, 1881.

YR ARIAN PAROD ETO. At Un o'r Tri. MR. GOL.Dichon mai y ffordd oreu yw i mi ofyn caniatad y cyfaill hwn i'w hysbysu yn ddystaw bach, a hyny ar air a chydwybod (chwedl y beirniaid), ddarfod i mi ddarllen pob nn o'r cyfansoddiadau cystadleuol ar y testyn hwn, bob sill, a hyny dair gwaith dros- odd a gallaf ychwanegu na welais favourite yn eu plith, a g,vyr y rhai sydd yn fy adnabod nad wyf yn arfer gweled favourites wrth feirn- iadu. Goddefwch i mi eich hysbysu yn mhell- ach fy mod, fel un o'r beirniaid," yn abl i hysbysu pwy oedd yr ail, a'r trydydd oreu hefyd ond nid yw cyhoeddi hyny yn ddyled- swydd arnaf, ac nid oes un hawl gan neb ar Glanffrwd a minau i beri i ni amlygu hyn. Cofier mai i feirniadu y cyfansoddiadau, a chael allan y goreu, y cyflogwyd ni gan y pwyllgor, ac nid i foddio cystadleuwyr af- lwyddianus. Yr wyf wedi bod yn gystadleu- ydd aflwyddianus fy hun lawer gwaith, ond cheisiais gan ein beirniaid erioed yr hyn nad oedd genyf hawl iddo. Atebais o'r blaen mewn dull chwareus a chellweirus, felydylesid ateb ond ni wna y tro, mae'n debyg. Dy- wedaf eto nad oedd ateb y gofyniad hwn yn y contract gwreiddiol; ond er mwyn rhoi taw ar y rhai sydd a. gwaew arnynt, eymered Frugality yr anrhydedd.—Yr eiddoch, &c., DAFYDD MORGANWG.

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL 1881. MR. GOL.,—Caniatewch i mi hysbysu y rhail sydd Iwedi anfon ataf am restr testynau yr Eisteddfod uchod, ac heb eu derbyn, y gwnaf eu gyru iddynt mor fuan ag y deuant oddiwrth yr argraffydd. Gwasgarwyd yr ychydig ganoedd a dderbyniais er's tua phy- thefnos yn ol mor llwyr mewn ychydig ddydd- iau fel nad oes un ar law ond yr ydym yn dra hyderus y bydd genym ddigon cyn diwedd yr wythnos hon, fel y gallom anfon i bawb sydd wedi gofyn am danynt. Y rheswm am yr oediad a orphwys yn swyddfa yr argraffydd. Naturiol yw hysbysu fan yma fod yr aw- grymiadau a anfonwyd at y pwyllgor wedi cael eu sylw yn y cyfarfod diweddaf, a phen- derfynwyd ar Ddr. Parry i gydfeirniadu a'r tri a apwyntiwyd yn flaenorol ar Y geiriau goreu i gyfansoddi Chwareugerdd (Opera)." Apwyntiwyd G. Livesey, Ysw., arweinydd Seindorf Oyfarthfa, i gydfeirniadu a.'r rhai a enwyd o'r blaen ar y cystadleuaethau ar offer- ynau cerdd. Hefyd, yr ydym wedi chwyddo gwobr y Brass Bands o ddeuddeg gini i UGAIN GINI a THLWS AUR, a'r ail wobr i barhau yn offeryn gwerth DEUNAW GINI. Hyderwn y rhydd hyn foddlourwydd cyffredinol.—Yr eiddoch, &c., RHYS T. WILLIAMS, YSG. Abertonllwyd, Treherbert, Ionawr 3ydd, 1881.

CYMRO GWYLLT A "DUO WEL- LINGTON." MR. GOL. Yn eich rhifyn am Ragfyr 24ain, dywed y Cymro Gwyllt fel hyn:—"Dywedat" eto nad oes un math o berthynas rhwng testyn yr arwrgerdd. a'r genedl Gymreig, ac nid yw cynygiad y wobr ond gwastraff ar amser ac arian, am y gallesid cael amgenach arwr o blith y genedl na'r Maeslywydd Wellington." Yn awr, cynygia pwyllgor yr Eisteddfod Genedlaethol nesaf yn Merthyr wobr am yr arwrgerdd oreu ar yr enwog-ddyn uchod, ac y mae y Cymro Gwyllt, fel y gwelir yn eglur oddiwrth yr uchod, yn annghytuno yn fawr 11'1' pwyllgor oherwydd eu dewisiad o'r testyn. Pa beth a wnaeth y maeslywydd enwog uchod, fel yr haedda cael ei enw allan o goffadwriaeth gan y Cymro ? Ai nid oedd yn ceisio amddiffyn Cymru, yn gystal a Lloegr, pan y gorchfygodd y Napoleon Fawr ? Y mae pob synwyr yn dywedyd fod Due Wel- lington yn haeddu parch pob cenedlgarwr yn Mhrydain, byclded Gymro, Sais, Gwyddel, neu Ysgotyn. Nid yw ond y ffolineb penaf i ddweyd ei bod yn wastraff ar amser ac arian" i ganu arwrgerdd i un sydd wedi gwneyd cyinaint dros ein gwlad, ac y mae yn eglur i'w weled nad yw y Cymro Gwyllt wedi ystyried yr hyn a haera o gwbl. Pan yr oedd y Due yn arwain ei fyddin gref i frwydr fyth-gofiadwy Waterloo, credwn ei fod y pryd hwnw, a phrydoedd ereill hefyd, yn ymladd dros Gymru, yn gystal a Lloegr, onid oedd ? Yr oedd yn ofynol cael rhywun ag oedd a digon o yni meddwl a gwroldeb i wrthsefyll y Napoleon Fawr, yr hwn ydoedd wedi penderfynu concro Prydain a'r holl fyd, pe gallai, gyda'i fyddin fawr, yn nghyd a'i Invincibles, pa rai a dybid ganddo ef yn anorchfygadwy. Wel, pwy oeddent i gael ar y pryd i gymeryd y swydd ? Wellington ydoedd yr unig un a'i hawliai, neu a'i llanwai, gan ei fod wedi dangos ei allu a'i ddewrder mewn rhyfeloedd blaenorol. Pob parch i'r Cymry ddywedaf fi o waelod fy nghalon, gan fy mod yn credu nad oes un genedl dan haul yn fwy goleuedig na hwynt, o ran y manteision a gant; ond eto, dywedaf pob parch i'r Saeson, er mai Cymro ydwyf, ag sydd yn haeddu hyny, a chredwyf yn hollol fod y Due yn un o'r cyfryw. Credaf hefyd na fuasai Cymru na Lloegr yn en sefyllfaoedd bresenol, oni b'ai y buddugoliaethau gafodd ein milwyr, dan eu harwr enwog, y Due. Y mae y pwyllgor wedi bod yn ddoeth i ddewis y testyn, yn ol fy marn i-ïe, ae wedi dewis testyn nas gellir cael ei well i fod yn wrthddrych arwrgerdd, ac ni fuasai y clod ond yn fwy iddynt, pe buasent yn dwbli y wobr. Sicr ydyw fod y pwyllgor yn gwybod yn well na'r Cymro Gwyllt beth i ddewis. Gwir, ys dywed y Cymro Gwyllt, y "gallesid cael amgen- ach arwr o blith y genedl," hyny yw, y genedl Gymreig; ond pa synwyr sydd mewn dweydu ei bod yn "wastraff ar amser ac arian" i gan arwrgerdd iddo ? Ffolineb penaf ydyw i neb dan Lywodraeth Prydain Fawr i feddwl hyny. Nid yw myntumio hyn a'r llall am bethau a phersonau, fel y gwna y Cymro Gwyllt, ond y mympwy penaf, os nad all efe brofi yn well nag y mae wedi ei wneyd am haeddiant Due Wellington i gael arwrgerdd. Agored y Cymro Gwyllt ei lygaid cyn ysgrifenu y tro nesaf, ac ystyried y daioni a wnaeth y Due i'n gwlad, a pheidio ceisio gosod y damper ar un nad yw yn gwybod pwy a pha beth ydyw. Y r eiddoch yn wladgarol, MARSHAL SOULT.

Yr Hyn a Glywais. CLYWED nad cyfiawn i ymyrwyr ysgrifenu o dan ffugenwau ar bwnc y ddadl rhwng yr Emlyn a'r Alaw. Gadawer y ddau frawd i gael chwareu teg i frwydro, gan fod y pwiae yn bwnc cerddorol, a'r naill fel y llall yn athrawon cerdd. Bid gwych bid gwael y testyn, ni gawn ychydig foddhad i wylied y ddau gawr yn ymgodymu ar yr Olympia. CLYWED fod tywysog y gwellaif wedi bod yn tocio yr Ysgrepan," yr hyn a brawf fod y tuciwr yn amddifad o dalent i weled gwerth ergydion cyrhaeddgar a bwysant yn y glorian cystal ag aur, pe byddai hwnw yn aur coeth. OLYWED fod Oarnelian a Dewi Alaw mewn cynghrair a'u gilydd, er dwyn allan ryw gampwaith orchestol a fydd yn taflu pob peth ag sydd wedi ymddangos hyd yma, yn fardd- onol a cherddorol, i'r cysgod. Nid rhyfedd fod y ddau mor ddystaw er's cymaint o amser. Hawdd tybio fod rhywbeth newydd yn y darllawd^, gan gymaint y tawelwch. CLYWED fod Homo Ddu wedi myned yn grediniwr mewn Ysbrydegaeth os felly, ni allwn ddysgwyl am wrthdarawiad rhyngddo a'r Coch Crychiog. CLYWED mai araf ydyw gwerthiant y pedwar carnolion yn ardal felly, nid oes fawr llwyddiant ar weinidogaeth yr hen gyfaill Dewi Harran. CLYWED fod Llyfnwy yn arfaethu anfon llwyth agerlong o durciod Americanaidd i'r Gwyn o Essyllt, fel adgof o'r dyddiau gynt. Gofaled Dewi na fydd i'r llwyth fyned i borth- ladd L'erpwl, rhag i'r Cymro Gwyllt osod y doll arnynt dipyn yn drwm. CLYWED fod Mabonwyson yn gwenu pan daeth y newydd i'r Bont yn y gobaith o gael gwledd unwaith yn rhagor cyn canu yn iach i'r glanau Prydeinig. CLYWED fod y ffaith wedi ei chadarnhau nad oedd Ooleg y Teitlau yn y ddinas, ar lan y Deleware, yn ddim amgen na ffugiaeth hon- iadol, a bod y Penciwdawd wedi ei gyrchu i garchar y dalaeth, a thalu degau o ddoleri am dwyllo y byd. Onid oes llawer yn gwiso-o teitlau Amencaaaidd yn ein gwlad, a rhyfedd fel yr ymsytha rhai poblach o dan yr anrhyd- edd ? Ond wedi'r cyfan, nid ydynt yn gymaint gwerth a phibellaid o fyglys rhagorol Caer- odor. CLYWED fod rhai degau o ymgeiswyr am y swydd o Ysgrifenydd y Cynghrair, neu yr Eisteddfod Genedlaethol. Onid yw hyn yn syndod, a Dan Rhys wedi gwrthod y cyfryw pan gafodd gynyg arni dro yn ol, am y buasai yn rhaid myned i Lundain i fyw. CLYWED fod Salmon Dafydd i gael ei dynu drwy y pair berwedig gan Gwilym ab loan, a bod y teiliwr wnaeth y par dillad yn bygwth ei bwytho, os ceir hyd iddo yn Nghwmaman. Bydd yno fyd rhyfedd, oblegyd teiliwr ydyw Salmon ei hun ond nid Daniel y teiliwt cofier, oblegyd byddai yn ddrwg wneyd cam a neb dyn, chwaethach teiliwr. CLYWED fod Philip Rees, ac yntau yn deil- iwr, wedi teimlo nad cyfiawn sathru yr urdd gan grach-feirniadaeth, er mwyn elw an- nheilwng. Nid rhyfedd fod beirdd nef-anedig yn ffromi, oblegyd nid pob teiliwr y gellir gwneyd bardd ohono, er fod marchoaion y bwrdd yn hynod ffraeth a thalentog, fel rheol. CLYWED fod crydd, heb fod yn mhell o'r swyddfa, wedi gwneyd cymaint gorchest wrth ganu unawd am ddeunaw ceiniog, nes iddo neidio allan o'i esgidiau. CLYWED fod llawer o gribo ar y beirniaid cerddorol ar ol y Nadolig ond ni raid teimlo oblegyd siomedigion sydd bob amser yn cwyno ac yn grwgnach. Os heb ffydd yn ngallu a gonestrwydd y beirniad, paham y cystadleuwch? Neu, os am enwogrwydd rhywsut, cytuner ag ef yn mlaenllaw, a rhodd- wch iddo bar o ddillad newydd. CLYWED fod Alltud Eifion wedi darfYanfod cynllun newydd i werthu llyfrau, un llawer mwy effeithiol i cldwjTn elw na gwerthu peleni or pethau a gesglir gan hogiau ar Foel y Tryfan. Anfona Cell y Meudwy," o waith yr yswain o Gefn y Meusydd, gyda gorchvmyn pendant am daA gyda throad y llythyrgod. Cymered Cynhaiarn sylw o hyn, rhag gwarth- ruddo y dref a'r porth lie y preswyiiant. CLYWED fod yr Alltud wedi gwneyd un gynysgaeth dda, ar y peleni, ac nad oes un bardd cyfosthog yn Nghymru ond efe, a'i fod am gynyg gwneyd un gynysgaeth arall, er ei rhanu rhwng plant y dref, i fytholi coffadwr- iaeth yr Alltud a. phe!eui llysieuol Tremadog. Fe wertha bills i garthu byd 0 bob clwyfus hen glfefyd. CLYWED fod tri deg tri yn cystadlu ar y 0 dag llioell cadeirio y bardd. Celt iog Hughes