Y Gwladgarwr

ETHOLIAD DOVER. Y'mae canlyniad etholiad Dover wedi dyfod i law, ac y mae yn awgrymu y dylai y Rhyddfrydwyr agor eu llygaid, a rhoddi eu hymenyddiau mewn llawn waith, gan fod Oeidwadwyr yn cipio y seddau yn yr etholiad- au diweddaraf, braidd yn ddielthriad. Dau ymgeisydd ydoedd ar y maes yn Dover, ac fel y canlyn y trodd allan :— Forbes (Rhyddfrydwr) 1089 Barnett (Celdwadwr) 1415 Mwyafrif, 326. Wele Geidwadwr eto wedi ei ethol drwy fwyafrif o dros dri chant, ac y mae hyny yn Bicrhau y sedd iddo yn gyatal a phe buasai ganddo dair mil o fwyafrif. Dengys hyn, yn nghyd a'r etholiadau diweddaraf yn gyffredinol, fod y Ceidwadwyr yn amlhau yn ein gwlad. A ydyw Gladstone yn gyru y cerbyd yn rhy wyllt, wys ?

UNDEB CENEDLAETHOL Y PEIR- IANWYR. Y mae yr Undeb uohod yn myned yn y blaen yn gyflym iawn mewn llawer o fanau, sef Glandwr, Treforls, Cwmclydach, ac 1 fyny i Gastellnedd a Llansawel, ac i lawr iPenbre a Chwmgwendraeth yn sir Gaerfyrddin, ac o'r dlwedd wedi cyrhaedd Tredegar. Ymae dros bedwar ugain o aelodau yma eisioes, a dysgwylir y bydd dros y cant erbyn y cyfar- fod nesaf, sef ar y 4ydd o Hydref. Yr ydym yn methu a. deall am Rnmni a Phenycae. Tybed a oes dim pelrianwyr yno ? Anwyl gyfeilUon, deffrowch, deuwch, ac ymunwch Woh holl egni i gael byddin gref. Gallaf ddweyd fel y dywed y Sais,— "Every little mite, Every little measure, Helps to spread the light. Helps to swell the treasure." Gelwir yr Undeb uchod "The National Asso- ciation of Engine-drivers, Stokers, &c." PEIRIANWR.

__0_ RHYFEL VR ASHANTEE. Yn awr, pan mae y fath S'ID a slarad am sefydlu cyflafareddiad cydgenedlaeth^l i der- fynu anneal Id wriaethau acymrysonau rhwng gwahauol wiedyddr gwareiddied:g y byd, y mae y Llywodraeth Brydeinig wedi gyru ei milwyr arfog ai1&u can belled a gorllewin- barth craaboeth Affrica, i blygu y. preswyl- wyr duon, diwrtaith, ac haner- barbaraidd, i dderbyn fci deddfau a'i chyfreithiau ac arn eu bod yn meiddio peidio cydsynio a. hwyut, barnu drostynt ea huuain, ac hwylio rhyddid i dramwyo heb dalu toll ar y soil a gawsant yn rhad gan Ra-gluniaeth Ddwyfol, y mae Prydain Griationogol yn eu tanbeleni, ac yn benderfynol eu gorfodi i ufyddhau, a hyny ar draul abeithu llxiaws o fywydau. a chreu yn mhreswylwyr y wlad, yn bur debyg, ddygasedd yn ymylu ar fod yn ddygaaedd tragywyddol tuag at bob Prydeiniwr. Coleddid y gobaith, y mao ya wir, fod rhu trystfawr a. yddarul y megnyl, a'r dinysti' ofnadwy a gataethus a gyflawnwyd mewn byr amser drwy danb3leniad tref o'r enw Elinina, wedi dychrynu y gelynion Affricanaidd i heddwch a llonyddwch oesol. tOnd cafodd y cyhoedd eu taraw & deffroad synfawr yr wythnos ddiweddaf, pan gyhoeddwyd y newydd cyffrous fod y fyddin Brydeinig wedi derbyn ergyd trwm a phoenus oddi- wrth y gelynion dewrwyllt ar y Gold Coast. Nid yn unig y mae yr Ashanteea yn amlygu penderfyniad pur ddigryn i barhau i ym- ladd yn ngwyuob eu holl aufanteision a'u anhawsderau, h. y., gwaelder arfau, prinder o bonynt, a diffyg dysgyblaeth filwrol; ond y mae trlgolion Chamah, pa rai, yn ol pob tebygolrwydd, a gymerasent blaid y Pry- deinwyr pe buasent yn credu yr enillasent, wedi ymuno a'r Ashantees-maent wedi cyd- gasglu eu nerthoedd yn nghyd yn un fyddin unol, yn fflamio gan ystryd ymddial, ac y maent wedi gwneud ymcsodiad yatyfnig a chethin ar ein milwyr. Y mae y manylion wedi eu cyhoeddl mewn cysylltiad a'r gyflafan angeuol a gymerodd le ar yr afon Prah; ac y maent o natur llawn cynddrwg, os nid yn waeth, nag oedd- ys yn ddychymygu. Cychwynodd cwmni ymchwiliol o'r arfordir i'r lan ar hyd y Prah er sicrhau pa wasanaeth y gallasai yr afon wneud i drosglwyddo milwyr ac angenrheid- iau I fewn i ganolbarth y wlad canys bwr- iadai ein milwyr adael y glanau, ac anturlo i fyny i'r wlad, ac ymosod ar Coomassle-prlf ddinas y gwrthryfelwyr. Cyn i'r cwmni ym- chwiliol, yr hwn oedd yn gynwysedig o ddau agerlong ac amryw fadau, gychwyn i'r lan i'r afon, cymerwyd meddiant o amddlffynfa yn nhref Chamah, a gadawyd nifer o filwyr i'w chadw yn ddyogel; ac yna dechreuodd y fleet nofio i fyny ar hyd tbnau yr afon i slcr- hau yr amcan anturiaethus. Beth bynag, yn fuan ar ol eu hymadaw- fad, tost fu tynged ceidwaid yr amddlffynfa. Ymosododd preswylwyr y dref arnynt mewn ffyrnigrwydd-Iladdariant nifer o honynt, a chadwodd y gweddili eu bywydau drwy en- cilio. Nid oedd y fleet ymchwiliol chwalth wedi myned i fyny i'r afon yn mhell cyn i gawodydd o dan ddisgyn arnynt o'r gwig- oedd a gylchynent yr afon, nes taraw pawb & malldod ac a dychryn marwolaeth! Niweldiwyd tri o'r swyddogion yn dra chlwyfus, yn mhlith y rhai yr oedd y prif swyddog Commodore Commerell. Dadym- chwelwyd hefyd un o'r badau, ac nid oedd gan y dynion oeddent ynddo ddim i wneud ond ymdrechu nofio at un o'r agerlongau a phan welodd yr Ashantees hyn, rhuthrasant yn orpnwyllog i'r dwfr, allwyddasant I dynu all un o'r morwyr, ac mewn ellfad torasant ei ben ymaith a'u cyllyll hlrion yn ngwydd ei gyifeillion. Cludwyd y pen ymaith gyda bloeddiadau gorfoleddus a buddugoliaethus; ac y mae yn fwy na thebyg fod y pen wedi jei anfon oddlamgylch i'r amrywiol lwyth- au i'w cynhyrfu a'u cynddeiriogi i ddyfod allan yn heldiau i wrthsefyll eu gelynion. Clwyfwyd yr oil o'r cwmni ymchwiliol oddi- eithr un. Nid yn hir hefyd y bu ein milwyr heb ym- ddial, canys tanbelenwyd tref Chamah yn ulw gan y rattlesnake; eithr credir fod y rhan fwyaf o'r preswylwyr wedi dianc i'r coedwigoedd.

Y LOOK OUT YN FOREST OF DEAN. Fe gofia ein darlienwyr fod y glowyr wedi eu cau allan yn ddiweddar yn ngwelthfeydd y lIe uchod, ond y mae y newydd dedwydd wedi ein cyrhaedd eu bod wedi all ymaflyd yn eu goruchwylion er y Llun diweddaf.

LLOFRUDDIAETH Y THAMES. Y mae y llofruddiaeth uohod yn tynu cryn sylw a dyddojrdeb yn y wlad, ond nid oes pelydr o oleunl wedi ef danu ar y llofrudd- taeth erchyll hyd yn hyn. Y mae y cwbl yn ddlrgelwch ac yn ddirgelwch trwyadl. Cafwyd y corff fel y cyhoeddasom pymtheg- nos yn ol yn yr afon, ao er fod Iluaws wedi bod yn ei weled, nid oes neb wedi ei adna- bod a'i arddel hyd yn hyn, ac yn ol pob ar- wyddion, fe erya y ffeithfau cysylltiedig a chorff y ddynes anffodus yn ddirgelwch hollol.

Y mae'r Tideoute Journal yn son 20 esampl o Young American sydd yn lied debyg o gaei el enwogi gan golofnau'r PolieØ Gazette. Nid yw ond dwy flwydd OBCI mae'n ysmocio, cnoi tybaco, ac yn yfed cwØ "fel dyn," ac yn fynych yn meddwl. PaØ roddir iddo buina' cent i brynu candi, efe bryna gwrw, ac yn lie bwyta melusion, enol dybaco, a Uynoa ef. Mwy na thebyg y c&WO glywed am dauo yn y dyfodol. Oymerodd yr ymddyddau canlynolle rhwøg ysgubwr heolydd Costerrnonger yn Llundalflj yn nghylch y Shah :—" Chwi welwch," ehal yr ysgubwr, a siarad fel gwr priod, fel tafl nid wyf yn meddwl fod y Persiald yna JØ gwneud yn iawn wrth gario y games Mor- monaidd yna. Beth sydd gan chap tair o wrageidd V Bendith arnoch chwi! oedd yr atebiad, "nis gallant mo'r help alii hyny—dyna'u brid nhw. Nid yw eu gwrag- edd nhw i fyny a'n merched ni; ao am dair nou bedair o wragedd, mi dd'wedaf I chwi 7 buasai alsleu deg o honynt i wpeud un gyatáJ a'm gwraig I Bu ffowndri berthynol i weithfeydd hal- am Danville, Pa., yn olygfa trychlneb at" swydtts ychydig ddyddiau yn ol. Yr oedd nifer o ddynion yn arllwys tunell o fetel toddedig i'r moldiau, pan ddarfu i'r awyt gauedig ymledu gany gwres ac achosi ffrwydr- iad, gan chwalu'r metal tawdd a llosg i bob cyfeiriad, a llosgi pob dyn yn y foundry ryw raddau. Yr oedd yr olygfa yn ofnadwy- Dlsgynai'r metal peeth ar y dynion, gan load trwy eu dillad, a rhedeg yn llifogydd ar hyd en cnawd, nes yr oedd yr olwg arnynt yn druenua.

PRIF YSGOL CYMRU.—Y mae Mr. John Mortimer Angus, mab Dr. Angus, prif athraw Baptist College, Reger ts Park, Llundaiu, wedi ei beno ii yu Orotfeswr lladin ac hanesyddiaeth. yn y coleg uchod. Y mae Mr. Angus wedi enill iddo ei hun eaw fel ysgolor o ucbel radd yn Mhrif Ysgol Llundain, ac y mae yn fedrus yn y lladia a r classics. TREFORIS.—Cyfarfod Blynybdol —Cyn- aliwyd cyfarfod blynyddol yn y lie uchod, nos Sadwni a dydd Sal, 12led a'r 13eg o Fedi, gan y MethodistiaidC alfinaidd. Y gvreitiidogion a fu yn gwasanaethu y tro hwn oed jynt y Parchn. J. James, Peuvbont, a Williams, Bethany, Abertawy. Cafwyd pregethau rhagorol, a gwenau y cefoedd ar y cyfarfodydd. Yr oedd y, oftTHi cynulleidfaol yn rhagorol. Casglwyd win.anrhydeddus at ddyled y capel—gerllaw I can' punt.—Ioan Glan TAWE. ADULAM, PONT ARB AWE.—Borm dydd Sul, Me-ii 14eg, talodd Ysgol S&bbothol Adu- hill, Ltans imlet, ymweliad fI.'r lie uchod, yn cael ei blaenori gan ci pharchus weinidog, Mr. E. Williams. Cynaliwyd y cyfarfodydd am 10 a 2 o r gloch, pryd yr adroddwyd amryw ddarn- au bard don ol a rhyddiaethol yn ardderchog, yn nghyd & chanu cynulleidfaol swynol a nerthol. Adroddwyd hefyd amryw ddadleuon yn alluog. DiolchYll fawr i'r Adalamiaid am eu hymweliad cy, sn-c s. -NE, Bo. AR30ED.—Temlyddiaeth Dda.—Ychydig fisoedd yn ol, dechreuodd hon yn y lie hwn, pan nad oeddynt ond ychydig mewn niter, ond yn fjwr y maent yn xhifo tua. 50 o aelodau, ac aid oes cyfarfod yn myned heibio heb fod rhywnn yn ymuno. Enw y demi uchod ydyw RJsYll Bedwellty. Yn mhen tua pythefnos, bwriada yr aelodau gael gorymdaith trwy y Be, ac ar ol dychwelyd bydd i bawb gyfranogi de a theisen.—Groegwr. RHONDDA.—Yu un o'r rhifynau diweddaf, darfu i mi sylwi ar ysgrif fechan gan W. R. M. Crybwyllai yn ei ysgrif y byddai yn dda. ganddo gael cyfodi cymdeithas lenyddol yn y lie uchod 8m y gauaf, er cael lie i'r ieaenctyd i gyrchu iddo, &c, Wel, nid wyf wedi gweled neb yn eilio ei gynygiad, ond yr wyf fi fel un yn gwneud hyny i gynal rhes o gyfarfodydd llen- yddoi y gauaf dyfodol. Pa le y cynelir y cyf- ryw? meddrhai. Tybed na roddai y Bedydd- wyr fenthyg eu capel i gynal peth ag sydd we ii profi ei hun o gymaint lies yn ein gwlad ? Tybed y gallasai y Parch. Mr. Di.,vies, yr offeir- iad, wrthod rhoddi yr Ysgoldy Cenedlaethul at ein gv asanaeth ? Nis gallwn am foment gredu y byddai iddynt hwy ymddwyn mor annynol. Gadewch i ni gael pwyllgor ar unwaith, a hwnw yn gynwysedig o ddynion gweithgar a llafurus, fel y gallwn gynal cyfarfodydd a fydd yn an- rhydedd i'r lie. Deued Metoa, Tawenog, Akw Rhondda, a W. R. M. i'r golwg yn y cyfarfod- ydd hyn. A ydyw y cyfaill Tawenog yn fyw, tybed? a lie yr wy-t tithau, Eryr Morganwg ?— Llenor. ABERAFAN.—Undeb Y Peirianwyb A'R I TANWYR. — Agorwyd cyfarfod peithynol i'r urddd uchod yn yr Oddfellows Arms, Aberafan, lies Sadwrn, Medi 20fed. Yr oedd amryw frodyr parchus a charedig o ardaloedd Treforis a G.'andwr wedi dyfod i fyny i'n cynorthwyo, a chafwyd cyfarfod dyddorol iawn. Yr ydym yn synu am na fuasai mwy o'n cydweithwyr wedi presenoli eu hunain. Diau fod yr achos hwn yn teilyngu sylw pob peirianydd a thanwr drwy y wlad, canys yr ydym wedi cael digon o brofion eisioes nas gellir ein cynrychioli yn deg mewn undebau cymysg.-HEN Beiranwr. ABERAF AN.Cynaliodd y Prince of Wales Society ei gwyl flynyddol yn y Red Lion Inn, dydd Sadwrn, Medi laf. Cafwyd y danteith- ion i'r bwrdd erbyn 2 o'r gloch, ac wedi i bawb gael eu digoni, cafwyd areithiau gwresog a phwrpasol gan amryw frodyr. Yr oedd yn mryd y gyfrinfa i gael Maer parchus y dref yn bresenol, ond drwy amgylchiadau methodd fod yno. Gwnaeth D. Smith, Ysw., cyn-Faer y dref, ei ymddangosiad yn y cyfarfod, yr hwn sydd yn deilwng o gael ei barchu ar gyfrif ei serchogrwydd a'i haelionusrwydd gyda phob achos daionus. Efe ydoedd llywydd y cyfarfod, ac yr oedd yn ei ddull difyrus arferol. Bon- eddwr o'r iawn ryw ydyw D. Smith, Ysw. Y mae y gyfrinfa hon yn un o'r cyfrinfaoedd goreu ag a wyddom am dani-cyfrinfa dda am ei threfnusrwydd mewnjcysylltiad a'i chyfrifon, a phob peth arall. Y mae yn bresenol yn werth mil o bunau, er nad yw yr aelodau ond cant snetra nifer. Y mae elw yr arian am y flwyddyu ddiweddaf wedi taluyr holl dreulian. Dy munwn i'r gyfrinfa hon bob llwyddiant i fyned rhag ei blaln fel arferol. Bydded i heddwch a chariad forawdol i fiynu yn eu plith. MERTHYR TYDFIL.—Ymadawiad MR. W Da vies, Graig.—Y mae yn hysbys i luaws weithian, fod y Parch. W. Davies wedi cael galwad gan eglwys Cwmaman, Aberdar, i ddyiod i'w bugeilio, a'i fod ynteu wedi ateb yn gadarnhaol. Nos Fercher, 17eg cyfisol, ym- easglodd cynnlleidfa luosog i gapel y Graig, er dangos eu teimladau cynhes tuag ato mewn modd sylweddol. Cymerwyd y gadtar gan Mr. J J. Evans. Wedi sylwi ar amcan y cyfarfod, ealwodd ddau o ddeaconiaid hynaf yr eglwys i «mlygn en teimladau ar yr amgylchiad. Dy- wedai y ddau eu bod yn teimloyn flin ar ol Mr Davies, a'u bod yn ei garu oddiar pan ym- sefydlodd yn en plith, ac nad allai neb ddweyd yn amgen. Siaradodd Mr. W. Deer yn yr un cvfeiriad. Yna canodd y c6r y "Marsellaise A wir dda. Yn nesaf, galwyd ar Mr. Owens mill manager, Pentrebach, yr hwn a ddywedodd fod Mr. Davies ac ynteu wedi cydlafuro llawer yn ddiweddar mewn cysylltiad ag addysg, a dvwedodd ei f od wedi ei gael yn ddyn, yn gyf- aSTcalon, ac yn un a fedr sefyll vn ddi-ildio dros ei egwyddorion, a phe buasai haner trigol- ion y lie wedi gweithio cymaint ag ef yn y cyf- eiriad hwn, buasai agwedd arall ar addysg y TIp Yna cafwyd sylwadau pwrpasol ar ragor- r^thau Mr. Davies gan y IJrduu Williams, (A) a Parish, (B.) T gorchwyi nesaf oedd LflWyno anrheg yr eglwys yr hon oedd yn gyn^vysedig og&dhardda'lllondoaurmelyn, pa un a gyflwynwyd gan Mis& Todd. Dioleh- ddd Mr. Davies yn gynhes am y rhodd, a dy- wedodd fod ei deimladau yn thy ddrylliedig i riarad llawer. Cyflwynwyd anrhegion hefyd Sdogany Temlwyr Da. sef nrddwisgyruwch Teml, a chodaid o aur eto. Yr oedd aelodau Teml y Graig Gadara yn bresenol yn eu heirdd wisgoedd. Yna anerchwyd y cyfarfod gan y Parchu. T. Rees, Pontmoilais, a D. G. Jones, Troedyrhiw, yn nghyda Mr. R. Lewis, swyddfa y FeKfsm.—TwYNO&. TREC YNON.—Yn y Gwladgauwe, cyn y diweddaf, ymddangoeodd ysgrif dan y pen- &wd "Un o Hoci Nhw." Nid y nhw ddariu. ddweyd fod angyles gan briod Mr. James, ond ef ei hun a iunlodd hyn, ac ar ei ffolineb ayned pawb. Dywedodd hefyd eu bod nhw yn dweud na chaflfa! Mr. Hallid&y fod yn aelod eeneddol yn yr etholiad nesaf. Caiff, meddai bechgyn cluon y glo bron yn ddy- elthriad. ac y mae ynteu yn larod i gyflawni y swydd bwyslg hon, 8. bod yn arwelnydd yr Undeb hef vd. Mae Mr. Fothergill yn A.S. ac hefyd yn gadairydd cyfarfodydd y meistri, a gall Mr. Halliday ein cynrychioli, ac eto gadw ei le fel llywydd yr Undeb. Pan y I cymer hyn le, yna bydd llafur yn cael eyn- rychiol-eti) deilwng yn Senedd ein gwlad.— Tawel Wit. GILFACH GOCH —Otfahfod LlenyHo- oii.—Cynaliwyd y eyfwfod llenyddol uchod nos Sadwrn, Medi 20fed, yn nghapel y Bed- yddwyr. Llywydd, Mr. Humphreys. Bsirn- iaid—y auu. Mr. D. T. Prosser (Eos Cyn- hde); y farddovaaeth, Rhedynog y traeth- odau, Mr. T. Benjamin (Cynfelyn.) Enill- wyd yr englyn i "Long Undeb v Gweith- wyr" & pfe.enUJ.iorA i'r "Band of Hope" gan Mr. Lewis Pierce. Rhaa^yd y wobr am y 60 Uinell ar y "Corwynt" l'hwng Gwynrudd a Dafydd o Went. Rbanwyd y wobr am gatui unrhyw hen alaw Gymreig rhwng J. Jenklcs a D. Daniel. Y buddugwyr ar y traethodiiu oeddynt Rhedynog a W. Davies. Yr alaw ar "Ddelgrya Merch," Eos Coity. Enillodd Eos Ogwy ac Eoa Cynon amryw wobrwycn am ganu. Terfynwyd y cyfarfod trwy gauu "Hen Wlad f? Nhadau" gan Eos Oynlais. Cafwyd cyfarfod difyruB iawn.- Gohebydd. TRECYNON, ABEltDAR. -Cynaliodd Yagol Sabbothol y Wesleyaid Seisnig yn y lie rhagsiontsdig eu te blyayddol dydd Iau, wytiinoa i'r diweddaf. Cyfarfu. aelodau yr ysgol yn y capel oddeutu dau n'r gloch, a ffuriiwyd yn oryuadalth, a cherddwyd drwy brif heolydd y lie, ac a:thpwyd allan i Bare y Cyhoedd i aoAdlu ychydig o'r awyr iach yno. Yna dychwelwyd i'r cap si, a gwnaeth y plant gyfiawnder a'r danteithion blasua oedd ger eu bron. Am bump o'r gloch, am- gylchynwyd y byrddau gan yr ymwelwyr, a mawr mor ddawnua yr oeddent yn canuxawl y te a'r deisaa. Cynaliwyd cyfarfod yn yr hwyr i adloni y meddwl. Llywyddwyd gan Mr. Ivy, arolygwr yr ysgol, ac anerchwyd y cyfarfod gan y Parch. C. Wood, gwelnfdog y dosbarth. Yraddengys fod yr eglwys ieuanc Seisnig a'r Ysgol Sabbothol mewn sefyllfa I hynod flodeuog.