Y Gwladgarwr

BREAKFAST.—EPPS'S OOOOA.—GRATEIRCI. AND Oott FORTING.By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations of digestion and nutrition, and by acareful application of the fine properties of weU- selected cocoa, Mr. Epps, hae provided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bln. -OWi,Z Service Gauttea. Made simply with Boiling Water or Milk. Each packet is labeUed- U JAMBS Epps & Co., Homoeopathic Chemists, London." MANUFACTURE OF COCOA,—"We will now give an ac count of the process adopted by Messrs James Epps & Co., manufacturers of dietetic articles, at their works In the Euston Road, London.See Article in CassdVs Household Guide. L 322

LLYTHYRON O'R AMERICA. RHIF IV. Minersvllle, Ohio. Mae Mason Citr yn sefyll ar wastadedd rhwng afon Ohio a'r hills y crybwyllwyd am danynt yn y llythyr o'r blaen. Nid yw" yn dref boblogaidd iawn, ac nid yw yn hardd lawn yckwaith, er ei bod yn sefyll ar ddarn o dir gwastad ac hyfryd. Mae yno nifer o Gymry yn byw, ac y mae gan y Bedyddwyr eglwys yno, ond yr wyf fi yn credu mal un fechan lawn ydyw; ac y mae y Methodistlaid rhywbeth yn gyffelyb. Mae yno ddau waith halen, ac amryw o weithfeydd glo ac y mae yno amryw o blant Mari (Gwyddelod); felly, nts gellir dysgwyl I le hardd lawn i fod yno. Nid wyf yn meddwl fod y ddegfed ran o fas nach ya myned yu mlaen yno ag sydd yn Pomperoy. Nid oes yn Mason (Jity yr un landing fel sydd yn y lie cyferbynlol yn ochr O. Yn awr, yr wyf yn rhoi llam tua dwy fill- dir a haner i fyny i le o'r enw Hartford City. Mae y gwastadeid hwn yn cynwys padair fferm, ac ar y cyfryw, y mae un gwaith halen a dau waith glo. Mae y gwastadedd cry- bwylledig yn llawn o gynyrchion amaethvddol bob blwyddyn, ae y mae hefyd berllanau ffrwvthlon iawn arno. Bum yn rhai o'r per- llanau hyn, a rhyfedd y fath doraeth o afalau, pears, &c., oedd yno. Ochr 0., y maa dwy flllUr o Pomperoy i Minersvllle, ac ar y llaw chwith, wrth ddod i fyny o honi, y mae amryw o balasdai heirdd; ac ar ol myned heibio y cyfryw, nid oes oad lie garw, dlgynyrch, a dlserch yr olwg ond ar y cyfan, yr ochr 0. sydd a mwyaf o boblog- aeth. Ar ochr chwith sydd yn arwain o Pomperoy I Mlnervllle, y mae un o'r dycion cyfoethocaf yr ardaiojdd hyn yn byw, set perchenog gwaith y lie hwn, a rhan helaeth o'r rhal a oodwyd yn Coalport. Ychydlg yn uwch i fyny, y mae gweithiau glo a halen gan yr un perchenog. Germaniad yw y goruch- wyliwr yno. Ychydig nes yn mlaen y mae melin, a gweithiau glo a halen. Yankee yw goruchwyllwr y gwaith glo olaf a nodwyd. Y mae yma hefyd forge, neu fel ei gelwir yn ddleithrlad yma, melln haiarn; ac felly y mae y Saeson hefyd, nid ydvot byth yn defnyddio y galr forge, ond iron mill Nid yw yn eang, ond y mae llawer o Gymry yn gweithio ynddo; ac yn ymyl y gwaith hwn, y mae dau Gymro yn cadw ystor fawr. Ar ochr yr urn ffordd yn ymyl Minersvllle, y mae lie o'r enw Carr's Run, yn cynwys llawer o Gymry, ac y mae gan y Be lyddwyr un eglwys vno. Mae y dynion duon yn lied luosog yn y lie hwn, ac y mae ganddyot eglwys, heb fod yn mhell oddlwrth y llali. Y mae hefyd yn cynwys gweithiau glo a halen. Cymro yw goruchwyliwr y gwalth glo. Y mae pedalr store Hed eang yno, ac y mae un o'r cyfryw yn eiddo Cymro, yr hwn sydd me<ys newydd neidio o'r gwaith glo tucefn i'r counter. Ar ochr y ffordd sydd yn arwain o'r lie olaf a noJwvd i'f lie hwn, y mae nifer o balasdai. Mae Minersvlllo yn Had hen, ac y mae'r dates sydd ar geryg beddau yn mynwdnt capel y cynulleidfaolwyr yn dangos byny. Y mae yma waith glo a thri gwa'th halen. Cymro yw perchenog un o'r gweith- iau glo, a Chymry yw'r goruehwylwyr hefyd. Mae dau gapel yma, un weil el eLwl, a'r Hall gan y Methoiistlald. E^lwyst lied fych- aln yw y ddwy. Y Parch. J. P. Williams, gynt o Maentwrpg, G.C., yw gweinidog yr eglwys gynulleidfaol, ac y mae yn ddyn pirch- us iawn gau yr eglwysl sydd dan ei ofal, ac yn bregethwr rhagorol. Nid oes un gwein- idog yn yr eglwys arall yn awr. Mae yma gapel eang gaa y Saeson a'r Yankees, ac y maent hwy yn cydaddoll. oblegyd fod eu hialth yn cydwedllu. Tua thair blynedd yn ol yr adeiladwyd y capel crybwylledig. Mae y Germaniaid newydd orphen eu eap-31 yn bresenol. Mae hem genedl y Cymry wedi bod yn cadw addoliad yn y lie hwn am ddeg- au o flynyddau mewn dull cyhoeddus wrth- ynt en hunain pan y gallasai cenedloedl ereill adeiladu cnpelau, ac addoli mewn dull cyhoeddus fel y O/wxy pe yr ewyllysient. Teimlwyf yn aah.pas iawn i orfod dyweyd fod y beer saloons yn amlach na'r addoldat. Mae ymn chwech beer saloon Gwnawa sylw eto o'r tyllau drewedfg. Y ddwy genedl lu- osocaf yma yw y Cymry a'r Germaniaid. Mae dwy ran o Minersvllle yn myned o dan yr eawau Welshtown a Dutcbtown. Yn y He cyntaf a nodwyd yr wyf fi yn byw. Mae yn dref lied eang, yn cynwys naw ar uaain o dai. Mae y Germaniaid yn byw mewn ped. war, Saeson mewn tri, Yankees mewn dau, ac felly gwel y darHenydd fod y gweddlll yn ugaltt, yn cynwys ugain o deuluoedd Cymrelg. Yn y lie olaf, Dutchlaid sydd yn byw yno i gyd, gydag eithriad o ddau non drl o deulu- oedd Oymreig. Ychydig uwchl&w MinerS- vllle y mae gwaith glo, a Chymro yw'r gdr uchwyliwr. Daeth yma tua ugain mlynedd yn ol o Gwmbach, Aberdar, o'r enw William G. Morgan. Y lie olaf yn ochr O. a nodaf yw Syracuse, yr hwn le sydd yn gyferbynlol i Hartford City, yn ochr V. Lie tIws. iawn yw Syra- cuse, yn cynwys Ilawer o Gymry, un eglwys gynulleidfaol (a hono yn un fechan,) dau waith glo, ac un gwaith halen. Cymro yw un o'r goruchwylwyr y gweithfeydd glo. Mae Hart ford City yn le eang a lied boblogaidd, yn sefyll ar wastadedd, ac yn dref brydferth yr olwg ami. Ychydig yn uwch y mae lie o'r enw New Haveo, yn cynwys gwaith glo a gwaith hales. Dywedir fod yno rai Gymry. Dyna fras ddesgrifiad o'r ardaloedd hyn heb fyned yn rhy fanol. (Tw barhau.)

OINTMENT A. PILLS H0> LTVVA Y—Yn awr. p'n ma>s y flwyddrn yn troi, .doethineb fyddai cei io gwella unrbyw glefyd a all fod yn y corff, yn enwedig y sawl sydd yn dyoddef o idiwrth glwyfau a chl-fydau cylfplyb, acos esgaulu ir, pwy a wyr y canlyniadau all ddilyn. Bydd yr Ointment hwn yn sicr o'u gwella yn drwyadl Y ma' yn glanhnu y clwyfau au vn tynu y dJwg allan o'i wraidd, ac yn aduewyddu iechyd paiffaith. rwy rhin- wedd digymar yr Ointmtnt hwn, iacli»ir y coesau clwyfus, a hyny yn ho lol Yr oedd y lath obatth i'r clif yn anghyraeddadwy yn yr amser gym.

LLAWRDYRNU SAMSON. LLITH XLII. MR. nOI.Mil o ddiolch i'r lienor grym- uafawr Mabonwyson a bech^yn ereill am en CFdymdeiixiiad at a'u syuiadan da. am wyr yr ysgubor. Y roM" Ffradach, Cadfwch, a minau yn fyw trwy'r tywydd i gyd, er wedi bod yn yr Enroclydau a'r Simoon, a manau ereill; ac y mae'r gauaf, prif dymhor y dyrn- wyr, yn agoshau, felly rhaid i ni osod y machine mewn order gynted byth ag y medr- om oblegyd y mae yr yagubau a'r yspwrial yn dod yma yn llwythi, :a a rhaid delio â. hwynt rhag blaen, neu dagu yr ysgubor. Gobeithio eich bod chwi, doulu a staff y GWLADGARWR, y dosbarthwyr a'r darilen- wyr, i gyd yn gysurua etch byd, yn iachus eich gwedd, so yn hwylua elch teiroladan. Wedi i fi fod yn dyrnu o'r blaen, mi wel- ais y Cymro Gwyllt, a llawer o wylitioa a dofion ereill. Yr oedd yn dda genyf weled y Cymro mewn gwedd mor gad wrus-a barnu wrth ei dy o glai, fe all fyw i weled claddu'n haner ui. Tase fe'n gweithio mor galed a MaVmwyaon, yr wyf yu ofni na welsid cy- maint o wSrarno. V mae Mab-n a'i bin yn el law, a'i grebwyll a'! ddarfalydd ar waith ddydd anos, ac yn oipto'r gwobrau fel mwlws: yn yr eistedifodau yma a rhwydd hynt iddo, ddywedaf fi, i brio tywyaogaeth o lenorion. Daeth I'm Haw yr wythnoa ddiweddaf y rhifyn cyntaf o "Hanes Morganwg" gan Dafydd, o'r un sir. Yn sicr, tegwch a Dafydd yw dweyd fod hyd yn nod y rhifyn cyntaf hwn wedi costio llafur ac ymchwil dirfawr iddo. DeaUwn fod ail-argraffi vl o'r rhifyn cyntaf yn cael ei barotoi, yr hyn a brawf fod hwn wedi cael run anarferol dda. Nid yw wedi cael dim ond a deilynga. Yr oedd Dafydd yn ofni yr anturiaeth dro yn ol, ond wrth bob arwyddion, ac wrth edrych ar ddiwyg gorphenol y gwaith, yr ydym yn credu na raid iddo. Llwydd iddo, m^ddai'r tri wyr hyn o'r ysgubor. Cofied pawb o fechgyn a rnerched Mor- ganwg, fod Eisteddfod fawf flynyddol Alban Elfed i'w chynal yn Aberdar y Llun nesaf 'nawr, pan mae rhyw Gurnos, < a ydych chl'n i adnabod e', i fod yno'n feirniad. Fi glywes i mai bachgen clyfer yw y Gurnos hwn, arc yr ydym ni yn meddwl myned yno i feirniadu arno yn beirniadu—tae fater am hyny—ond cofiwch, 'dots g>vu nn o honoui ni yr un lllneil i fewn, ocide, hi fase yu sier o fyned yn fiat shot ar lawer ceglyn. Goboithio cwrdd a rhyw dorf aruthrol o bob sort yn y Temperance Hall y Lion nesaf. De'wch yn rhwydu, a de'wch yn rhyddion, Yn sopranos a thenorion, Bassers mawr fel teirw Basan, Altos iu mor fine a'r arian- Deued Dafydd o Benbwla, A'r llenoi-ydd o Fryngola' Deued Maboawyson hefyd Fal un crynswth i esmwythfyd, Y mae yma le digonol I fardd feirniaid bro Cwmneol- Dysgwyl hefyd wnawn Carnelian Yma i ddod fel dyn yn chwiban, Dewi Alaw a'i Gerdclorfa, A'r holl deulu sy'n Nhwmrhondda- De'wch yn gant, a de'wch yn gyntaf Yma i guro am y goraf— Deued pawb, a deued pibau Coesau mcinion beirdd yr oesau. Dyna ddigon o watioddiad I r holl dylwyth, beth dal siarad. Pan ddechrellais i'r g&n hona, feddyliaia i ddim y daethai hi yn ddarn mnr aufarwul, ond yr oedd y llinellau a'r meddyiddrychau yn rhibino am drawa eu gilydd fel ffrwd Amos. Mae Thomas Tichbcrne a'i dreial yn myned mlaen o hyd, ac y mae yn cael ambell i wad enbyd s^an y judges am fyned mas i saetha. Weda i ddim ifordd trolth y trial, ou'te, mi gt inau fonclust Rhaid i chl basio heibio i fi'r tro hwn^ auwyl ddarllenwyr, mae'r machine li.*b '1 oilo'n dda, ao y mae dwy olwyn, sef olwyn- fon crebwyll a barn, ag eisieu glanhau rhy* ychydig arnynt. Yr wyf yn meddwl f byddant mewn trim at waith o hyn i bøIa pythefnos. Dyna ddynlon mawr yn nnrned yn gyda'r oes ydych chl yn 'BeJaar yna. Wedi .cael 'bus newydd apon, oa gwelwch chftt dda, a hwnw yn flyo lawr tua AberMMa a Chapcoch fel y iilen nes bo'r heolydd y» ffluwch gwyllt. Dynion ar 'i ben e', rhaid edrych tua'r s6r oyn 'u gwel'd. nhw. Weft done, yn mla'n a chi, pan ddown ni i'r parth- an yna, mi fynwn ride ynddo ta ffor' troltb hi. Yr ydych chi hefyd wedi ffusto Merthyr fawr ei boat a'i swn. Mae genych ohi *uaWT Lord 'Berdar—'sdim Lord Merthyr I gael O'wn i'n deud o hyd fod 'Berdar o flaen Merthyr, ac y mae'r pwnc wedi brofi. Chi bobl Merthyr ac 'Berdar, chi wrthodasoch f dyn i fod yn aelod drosoch chi, ond cyn pea pum mlynedd wedi hvnv, y mae wedi dod yB lord arnoch chi. Well done,. Mr. Bruce! Bachgon noble Cofion ysol at holl gantwyr a belrdci daear. Yr eiddoch,-SAMSON.

J. RICHARDS A SWYDDOGION YR UNDEB. Mi, GoL.,—Y mae un a gyfenwa ei hunfU J. R. drwy gyfrwng y GWLADGARWR an* Awst 30&in yn gwneud nodiadau isel at awyddogion Undeb y Gweithfeydd Helarn- nodiadau mor sarhaus ag ydynt o ddialw act danynt. Beia y swyddogion o fod yn war traffus ar arian yr Undeb, pan y dylai wybod nad ydynt mewn meddiant o'r god, ac nad ydynt yn derbyn ) r un geiniog ychwaneg nag a ganiateic yn y rheolau. Hen policy yW hwn-beio swyddogion, cael pen y gwein- idog dan draed, lladd y proffwydi, a llybyddlo y rhai a ddanfonir, yn y dybiaeth y lleddif yr achos yr un dydd. Dyma policy yr hen genedl wedi y fuddugoliaeth fythgotiadwy at Pharaoh a'i lu yn y Mor Coch. Can gynted ag y cawsant ychydig o ddyfroedd Mara, nid oHdd Moses ya werth yr enw o arweinydd. Anghofiasant ei holl ymdrechion a'i hunan- aberthiad mewn yatyr dymhorol yn flaenorol i hyn ar eu rhan, a'r t&l digonol iddo yn bre- senol ydoedd tuchan, grwgnach, a beio arno. Un o'r cyfryw, ayr, ydyw J. R. Creaduf bychan, ac .anwybodus o Bymadladau yt Undeb, onite1? Efe ydyw arch-rhagrlthiwt ei oes. Anwybodus, meddaf, am na wyddal pwy a ddanfonodd y ddau frawd Thomas a Harris i Gymru, a pha beth yr oeddent yn ei wneud yno. Nid proffwydo yr oedd Mr. Phillip Harris pan awgrymodd y tebygol- rwydd nad oedd J. R. yn undebwr ond casgliad naturiol oddiwrth y ffaith nad ydoedd yn wybod pwy a'u hanfonodd, na pha beth yr oeddent yn ei wneud, oblegyd dylaitai fel undebwr wybod. Owyna fod y "llanc" wedi myned yn bar ddwfn i bwrs yr Undeb. Dywedwn eto nad oes a fyno a'r pwrs o gwbl; oblegyd mae el gyflog, allowance teithio, a llety pan oddi- cutref yn cael eu uaniiitau i swyddogion yr Undeb, yn ol rheol 21ain, tudalen 12fed a pheth bynag nad yw yn gynwysed'g yn ein rheolau a ganiateir trwy bleidlals tair ran 0 Hedair ) aelodau yr Undeb, mewn cyfarfod gwvaiedig i'r perwyl, rheol 5ed. Pecynygiai J. R el wasanaeth yn y Conference nesaf ya lie un o'r bobl gwastrfcffus hyn, nid yw p1 debygol y boddlonai a'r gyflog isel am swydd mor anrhydeddus a llalurfawr, yr hyn ai codai uwchlaw y brofedigaeth o arian cil- ddwrn," neu gynyg am awydd daweiach nag agitato dros y gweithwyr. Os ydys am wybod beth y maent w^di ei wneud, cyfrifwch yr aelodau cyn y strike, a chyfrifwch hwynt yn bres-nol, a gofynweh, "Sat yr aeth y fechan yo fit, a'r wael yu genedl gref." ( G ayd bwys ar yr angenrhoidrwydd o gael senedd yn Merthyr yn He Darlington. Yr ii: ig fantais, hwyrach, i J. R. fyddai hyn, y tebygolrwydd y caffai awydd fel seneddwr, ac y byddai yn fantaia bythol i'r Undeb gael ei weled a'i glywed. Nid wyf yn ystyried ei waith yndefnyddio treiriau Gweddl'r Arglwydd" yn amgen 1.1& defnyddio llestri'r deml atwaith mochynaidd- C tiod yr would-be hwu naa Mr. Kane sydd rn llywodraethu, ond mai gwas ydyw i ddwYJI oddiamgylch eirchion y pwylJgor aef- ydloi/, yr hWH sydd yn agored i'w newid yn f Conference blynyddol. Os dewisa J. R. ym- h«l»'-thu ar y mater hwn, dysgwyliwn iddo Sarh&u i osod el enw priodol wrth ei ysgrifa«» yn n^hyd &'r He y preswylia, fel fy hunao. Stockton-on-Tees. T. MORGAN (Adi.)

YMFUDIAETH A PHA LE I YMFUDO. Y mae llawer o'm cydgenedl y Cymry yo ymfudo bob blwyddyn i wahanul wledydd 1 hyd. Y mae ynufudlatthyn anhebgorol aajj- enrheidiul i'r wlad hon. Y mae ei phobiog- aeth wedi cynyddu tua saith miliwn oddiar ddechreuad y ganrif hon. Morganwg sydd wedi cynyddu fwyaf o holi siroedd y wladyl1 ol ei maintioli yn ystod y deng mlynedd di- wadd f Y mae ei phoblogaeth yn un ran 0 dair o holl p ->blogaeth Cyraru Poblogaeth Cyinra yn 1871 oedd 1,217,135 Y mil" 397,859 o'r uchod yn Morganwg; feHy y ro" yu rhaid i ganoedd ymfudo bob blwyddyn er Iles y radd weithgar. Y ma" llawer mwy » genedlofrdd ereill yn ymfudo bob blwyddytt i nag sydd o Gymry. Oes, milned(I o Ger- maniaid, Ysgotiaid, Sefson, a Gwyddelod ya cyfe.rio eu gwyi> £ V1 tuag Unol Dalaethan America. Yr nedd poblogaeth yr Iwerddon yn 1841 yn 8,175; 124, ac erbyn 1861 yr cedA y rhtf wedi myned i lawr 1 5,788 967. Gwehr wrth hyn fod yabryd ymfudiaeth wedi medd- J lanu y Gwyddelod tuhwnt i auagyffrefl. Nid yw y Bod mawr wedi trefnu i ni saogu traed ein gilydd yn yr un man, pan bo gwledydi