Y Gwladgarwr

GWRTHRYFEL YSBAEN. Gorchwyl digon poenus ydyw gorfod ysgrifenu y penawd uchod yn wythnosol. ^yrtliryfel Ysbaen ydyw y prif anghyd- Bain ag sydd yn disgyn ar ein clustiau yn jjsherddoriaeth soniarus cydgordiad ac presenol teyrnasoedd Europ. ^resyn na fuasai wedi ei derfynu am byth. £ llygaid eraffus gwledydd y Cyfan- dir yn gwylio, gyda graddau mwy neu lai bryder a dyddordeb, symudiadan ac ym- pecbion gwrol a diflino y Weriniaeth lelaanc yn erbyn ei gelynion ystrywgar a paedsyehedig. Y mae y ffaith mai Gwer- lniaeth ieuane ydyw, mewn cyfnod o brawf, creu pryder dwys a gofidus yn meddyl- 1411 cefnogwyr y ffurf werinol o lywodraethu gyda golwg ar ei dyfodol; canys y mae .pob peth ieuanc yn dra agored i dderbyn argraffiadau a all nychu ei dyfiant. Y mae Gweriniaeth Ysbaen megys plan- *8yn gwyrdd, ond pur eiddil, wedi ei blanu at' wastadedd eangfaith, heb gysgodlwyn Yn agos, yn cael ei siglo a'i ysgwyd i'w ^raidd gan y tymhestloedd didrugaredd; e¡thr nid yw pob rhuthrwynt ysywaeth a Yra drosti ond yn gwthio ei gwreiddiau yn ddyfnach ac yn ei cbadarjahau i wrthsefyll fwy digryn pob ymosodiad yn y dyfodol. £ ttae calonau fil yn euro yn aiddgar a bryvdfrydig dros ei ffyniant oddiallau i gy- gwlad yr Ysbaenwr, ac yn mhlith y cyfryw y mae calon fawr, rhyddfrydig, ^fesog, a dyngarol y Cadfridog Garibaldi. Er fod y Cadfridog urddasol, canys os °6s urddas yn crogi wrth fywyd milwrol, Yn ddiau y mae yn hongian wrth ysgwydd- uchel Garibaldi, er ei fod wedi disgyn jfa isel i lawr i riw bywyd—er ei fod yn **en, yn benwyn, ac mewn rhyw ystyr yn fethiantus, y mae yn teimlo yn awr mor 7W a dwfn dros ryddid a breiniau dyn fel y mae wedi cynyg ei wasanaeth i'r Werin- laeth-cynyg gwneud yr hyn a fedr i orch- ftgu ei gelynion, a'i gosod i sefyll ar syl- eioi cryfion. Mewn atebiad i gynyg eWyUySgar y Cadfridog gwrolfrydig, dat- Sanodd Senor Castelar ei gredmiaeth y J^ddai ymdrechiadau. gwladgarol y fyddin ^sbaenaidd yn ddigonol i drechu pob 8elyn, ac i ddwyn y Weriniaeth drwy y prawf poeth presenol yn fuddugoliaethus. Y mae dechreuad Senor Castelar fel %wyd& y Weriniaeth yn addaw yn hynod °Deithiol am y dyfodol—cymeradwyir ei "eithrediadau hyd yn hyn yn dra gwresog a chyffredinol. Y mae, yn gymeriad crwn a dysglaer, yn meddu llygad craffus a J&eddwl nerthol; ac y mae yn wleidyddwr ^afal o unffurf, ac yn ddysgyblwr llym— Y mae yn gyfryw ag oedd Ysbaen yn sefyll lXlewn angen dirfawr am ei fath i ymaflyd Yn yr awenau. Mae efe yn awr mewn undeb a'i gyd- 8^yddogion yn ymarfer yr egnion llwyraf a fedr eu hymadferthoedd er ceisio ad- Sefydlu trefn ac heddweh yn y deyrnas. Y MAE'R Prif Lya yn Wisconsin newydd

"an nawdd Duw a'ihedd." Adgof uwch anghof." Goreu arf, arf dy-g." EISTEDDFOD Y casnewydd, Hydref y 6ed a'r 7fed, 1878. 73QMiaid y Canu: BBINLEY RICHARDS, Yaw., a J..THOMAS, Yaw., (Pencerdd Gwalia.) Beirniaid yr Offerynau J. THOMAS, Ysw., (Pencerdd Gwalia), a Caradog. yR elw at oaod cofgolofn ar feddau y Parohn. p. R. Stephen, W. Roberts, (Nefydd), a J. E. Jones, D.D., (loan cauyn.) YEGTIFENYDDION: P. D. DUDLEY EVANS, C&F- NE'WYDD j BENJAMIN ROSSEE, Blaioa. 527 Oddfellows' Hall, Midc-lesbro'. Gogledd I loegf. B YDDED hysbys y oynellr AlL EISTEDD- FOD FLYNYDDOL y Methodistiald Calfin- aidd yn y lie uchorl, NADOLIG, 1873, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol ar y tes- tynau oo,nlynol TRAETHAWD. < £ S. C. "Y drwg moesol a chymdeitha^ol cysylltiedig a rhedegfejdd" 1 0 0 BARDDONIAETH. Am y Bryddest oreu, "Y Bardd," ddim llai na 1CO na thros 150 olinell- au 1 1 0 CANIADAETH. I'r C6r a gano yn oreu When his loud voice," allan o Jeptha 10 0 0 Ceir pob manylion pellach yn y programme, yr hwn a ellir ei gael drwy anfon at yr ysgrif- enyddion. Pris lc.; trwy'r post, ljc. CHARLES LEWIS, Jamieson-street, Middles- bro'; THOMAS BOWEN, Parkfield, Stockton-on- Tees, Ysgrifenyddion. 555 Ya ngwyneb haul a llygad goleuni." EBENEZER, ABERAFAN, CYNELIR TRYDYDD EISTEDDFOD Flynyddol Fawrqddog y lie uchod, dydd NADOLIG, Rhagfyr y 25sin, 1873. PRIF DDARN CERDDOROL. X S. C. I'r C6r, heb fod dan 80 o rif, a gano yn oieu "The Heavens are telling," o Haydn's Oratorio (Creation) 15 0 0 Am y Traethawd goreu ar y "Tugel" 1 10 0 Beirniad y cyfansoddiadau a'r adroddiadau, y Parch. B. Thomas (Myfyr Emlyn), Penarth, Caerdydd. Beirniad y canu, Mr. D. Davies (Dewi Alaw), Pontypridd. Ceir manylion pellach drwy ddanfon dan stamp i'r Ysgrifenydd, JOHN MOBRIS, 482 Red Lion, Aberafan. EISTEDDFOD GADEIItI, L A BERT AWE. GOHIRIAD. D YMUNIR hysbysu fod yr EISTEDDFOD uchod wedi ei gohlrio hyd MEDI yr 22ain, ac felly, yn rhoddi TAIR WYTHNOS YN m i'r holl gystadleuwyr i barotoi. Bydd y Cyfansoddiadau felly i fod yn nwylaw y gwa- hanol Feirniaid erbyn AWST y 25ain, a'r enwau priodol i'r Ysgrifenydd erbyn yr un dydd, ac enwau y canwyr erbyn MEDI y lOfed. Gall y rhai a hoffant gael eu cyfansoddiadau yn ol er eu diwygif) neu eu helaethu gael y cyf- ryw ond anfon at y Beirniaid. go- DALIER SYLW.—Nid To him be glory evermore" fydd y prif ddernyn cerddorol, ond Worthy is the Lamb" a'r "Amen Chorus." 517 M. HUMPHREYS, YSG. Y mae CASTOR OIL yn cael ei gymerad- -*■ wyo fel moddion rhyddhaol, mwynaidd ac effeithiel-i wragedd mewn amgylchiadau tieillduol—i ladd llynger, at ddiffyg treuliad, at y Colic, ac yn enwedig at y bolrwymedd parhaol Ond y mae gwrthwynebiad neillduol f'w gy- meryd oherwydd ei flas anhyfryd, a thrwy hyuy oedir ac esgeulasir cymeryd dogn o hono, pan y byddai hyny yr bur debyg o ddiogelu y corff hag doluriau peryglus. Y mae Gronynau Agoriadol yn cael ei parotoi gan Mr. James, Pontypridd. Y maent yn fy- chain iawn-yn berffaith ddi-flas, ao yn cyuwys holl rinweddau iachaol y Castor Oil. Cymeradwyir hwynt gan Feddygon enwog fel inoddyginiaeth deulualdd, yn neillduol i w<ag- edd mewn amgylchiadau delicate, i blant (uwch- law 10 ced), ac i bawbsydd yn eistedd llawor. Y mae yn bwysig i bob dyu er mwynhau iechyd da, hoenusrwyddabywiawgrwydd, i gael rhyddhad i'w gorff yn ddyddiol, a gellir sicrhau hyny trwy gymeryd yn achlysurol un neu ddwy o ronynau agoriadol JAMES. Ar werth mewn Blychaa, Is. yr un. Gellir ei cael trwy unrhyw fforyllydd, neu oddiwrth vr unig wnenthyrwr, JOHN JAMES, Chemist, Pontypridd, ar dderbyntad 13 stamp. 534 GWYL GEBDDOROL ABEBDAR. NAD OLI a, 1873. £ 8. 0. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 mewn rhif, a gano yn oreu y Chorus "Gloria," o Mozart's 12th Mass 20 0 0 yn nghydag ha-monium gwerth £ 7 i'r arweinydd. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb enill dros £ 15 yn flaenorol, a gano yn oreu Let the hills resound," gan Briuley Riehards 10 0 0 a chadair i'r arweinydd. I'r Parti o Wrywod, heb dan 12 na thros 16 mewn rhif, a gano yn oreu -"Who comes so dark," o'r Musical Times 0 0 a darlun o'r parti buddugol. Am y geiriau [(Libretto) i gyfan- soddi Cantata, arnynt (yr awdwr i ddewis ei destyn) 3.3 0, Ceir y gweddill o'r testynau, yn nghyda phob manyJion, yn y GWLADGABWK nesaf. HYWEL CYNON, Ysg. TABERNACLE, MA" STE gr. CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod, NADOLIG nesaf, pryd y gwobr- wyir yr ymgeiswyr baddagol ar y Farddon- iaeth Traethodau, a Cisaniadaeth. Beirniaid—Y Ganiadaoth, Mr. William Rees (Alaw Ddu) y Traethcidau a'r Farddoniaeih, Parch. Mr. Rowlands (Eurglawdd,) Caerffili. CANIADAETH. £ a. c. I'r dim llai na 40 mewn nifer, a gano yn oreu "Worthy is the Lamb," (Ilandel ) Yr Amen i'w adadl allan. 10 0 0 A Chadair i'r Arweinydd. I'r C6r, dim llai na 30 mown nifar, a gano yn oreu "Nant y Myaydd," gwaith J. Thomas, Iilanwrtyd 2 0 0 Bydd y programme yn barod diwedd Awst, ac i'w gael am ddau stamp ceiniog gan yr Ys- grifenydd,—DAVID JOSEPH. 495 7, South Parade, Maeateg. CYLCEWYI, GEBDBOEOL SCAB, YSTALYPEBA. Dydd Nadolig nesaf, Bhagfyr 25ain, 1873. £ s. c. I'r Cdr o'r un gynulleidfa, ddim dan 60 mown nifer, a gano yn oreu But as for his people," o Israel in Egypt. 15 15 0 I'r Cdr o'r un gynulleidfa, ddim dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu Deffro, Arglwydd," o'r Cerddor Cymreig, Rhif 3ydd 4 4 0 a Chromatic Pitch Pipe i'r arweinydd. Beirniad Mr. D. LEWIS, Lis mhystryd. Y programme, yn cynwys y gweadill o'r tes- tynau, yr amodau, &c., i'w gael am I lo. oddi- with yr ysgrifenydd, JOHN DAVIES, Storekeeper, 468 Ystalyfera. "Gorea arf a darf derfysg, Gwr fo doeth yw art dyeg." PEDWERYDD EISTEDDFOD CAB MEL, TBSHEBBEBT. CYNELIR yr Eisteddfod uchod ar ddydd Nadolig, Rhagfyr y 25ain, 1873, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn rhyddiaeth, barddoniaeth, caniadaeth, &c. PElF DESTYNAU. I'r Cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu "Bendi- gedig fyddo Arglwydd Dduw Israel" (John Thomas) 14 0 0 yn nghyda thair volume o Welsh Airs John Thomas (Pencerdd Gwalia) i'r arweinydd, gwerth 3 3 0 I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod -< dan 30 o rif, a gano yn oreu "Fryth- oniaid dewr, i'r gâd," o'r Gerddorfa, gan Alaw Ddu 5 0 0 Am y Traethawd goreu ar "Y posibilrwydd o gadw y Sabboth, a hyny yn nglyn a'r gweithfeydd a masnach" 2 0 0 Am y Bryddest oreu ar "Ferthyr- dodAbel" 1 10 0 Am y Penillion Coffadwriaethol goreu am y diweddar Mr. Thomas Evans (Telynog), Aberdar, (gwobr gan gyfeillion) 1 0 0 Beirniaid: y Ganiadaeth, Mr. ROBERT REES (Eos Morlais), Swansea; y Rhyddiaeth a'r Farddoniaeth, &c., Mr. D. W. JONES (Dafydd Morganwg), Cwmdare, Aberdare. Yn yr hwyrbyddCYNGHERDDfawreddog,pryd y gwasanaetha amryw o brif gantorion Cymru. Y programms, yn cynwys yr holl destynau, i'w cael ar dderbyniad dau stamp gan yr ys- grifenydd, REES T. WILLIAMS, Abertonllwyd Row, 461 Treherbert, Pontypridd. CALF ARIA, CLYDACH. PYNELIR yr wythfed EISTEDDFOD FLYNYDDOL yn y He uchod dydd NADOLIG, RHAGFYB 25, 1873, pryd y gwobrwyir y buddugwyr ar y testynau canlynol:— £ a. o. I'r Cor, heb fod dan 80 mewn nifer, a gano yn oreu The many rend the skies" 20 0 I'r Cor o'r nn gynulleidfa, a gano yn oreu Bavaria," o Lyfr Ieuan Gwyllt 3 0 0 BEIKNIAD,—EOS RHONDDA. ■pc Cyhooddir y gweddil o'r testynau mor fnan ag y byddont yn barod. 520 J. B. JONES, YSG. Co Goren arf, arf dysg." TABEBWAOL, PONTABD 7LAIS. CYNELffi ail Eisteddfod flynyddol y lie uchod dydd GWENER Y GBOGLITH, 1874, pryd y bydd gwobrwyon teilwng i'r ymgeiswyr ar y gwahanol destynau. Ceir manylrwydd pellach yn faan. T. JAMES, Ysg., 529 Bridge Row, Pontardulais. "M6r o gan yw Cymru i gyd." AIL EISTEDDFOD GADEIRIOL NEUADD Y GWEITHWYR, TAIBACH. Llywydd: C. R. M. TALBOT, Ysw., A.S. Is-Lywydd: Parch. JOHN GRIFFITHS, Rector, Castellnedd. "DYDDED hysbvs y cynelir y GYLCHWYL FAWREDDOG uchod dydd Llun., Hyd- ref 20fed, 1873. Y prif destynau ydynt:— TRiJETHODAU. £ B. d. Am y Traethawd goreu yn Gymraeg ar "Gonedlyddiaeth, (Ethnology.) 7 7 0 Am y Cyfioithiad goreu o'r Traethawd ar Taibacb, (sef prif Draethawd yn yr Eisteddfod ddiweddaf,) i'r Saesoneg. 2 2 0 BARDDONIAETH. Am yr Awdl oren ddim dros 300 o linellau ar "Losgiad Chicago." 3 3 0 A chadair hardd gwerth tri ginL Am y Bryddest Goffadwriaethol oreu dim dros 200 o liaellau, i'r diweddar JohnHemy Vivian, Yaw., A.S., yn Saeaoneg. 3 3 0 CERDDORIAETH. Am y Gin Ddesgrifiadoloren (Scena) &r y geiriau sydd i'w cael yn Qemau Llwyfo, "Can y Gwys," tudalen 23. 1 10 0 CANIADAETH. I'r CÔr heb fod dan 80 o nifer a gano yn oreu "Hallelujah to the Father," Beethoven. 20 0 0 I'r C6r heb fod dan 60 mewn nifer a gano yn oreu Y Gwlithyn," gan Alaw Ddu 8 0 0 BEIRNIAID- Y Traethawd ar Ethnology, y Parch. DAVID THOMAS, A.C., (late Fellow qf Trinity College, and for some time examiner at the University, Oxford); y Farddoniaeth a'r Cyfioithiad, y Parch. R. ELLIS (CYNDDELW), Caernarfon; y Ganiadaeth a'r Desgrifgan, ALAW DDU ao EOS RHONDDA. ? t AMODAU. Ni chaniateir unrhyw arweinydd a fyddo wedi enill dros dElS 15s. i arwain unrhyw g6r ar "Y Gwlithyn." Y Cyfansoddiadau gyda'r enwau priodol dan sel, a'r Ethnology, i fod yn llaw yr Ysgrifenydd- ion erbyn Medi y 12fed, 1873 Yr holl Gyftm. soddiadau 61 eill erbyn yr 20fed o Fedi, 1873, gyda'r enwau priodol dan sel. Y ffngenwau oil .1 fod mewn Haw erbyn y lOfed o Hydrd. Ni wobrwyir oni bydd teilyngdod. Y brcddngwyjr i fod yn bresenol, neu cedwir tocyn blaensedd o'u gwobr. Y Cyfansoddiadau buddugol 111 elddo y Pwyllgor. Pob manylion ereill, yn cynwys rhestr o'r testynau a'r geiriau i'r Gan Ddesgrifiadol (Scena), i'w cael trwy anfon dau stamp i'r Yegrifenyfid- ion. THOMAS JENKINS, Vama. 403 JOHN EVANS, Scutari. TABERNACLE, MAESTEG. CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod NADOLIG nesaf (Rhagfyr 25ain, 1873,) pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr budd- ugol mewn Traethodau, Barddoniaeth, a Chau- iadaeth, &c. Bdrniaid,- Y Traethodau, Parch. T. E. ROWLANDS, (Eurglawdd); y Ganiadaeth, Mr. W. T. REES, (Alaw Ddu.) 442 "Goreu arf, arf dysg." EISTEDDFOD GADEIBIOL ABfiBTAWE. CYNELIR yr EISTEDDFOD uchod yn y MUSIC HALL, Abertawe, dydd Linr, Medi 22ain, 1873. Prif Destynau. I'r Cor ddim dan 100 mewn nifer, a gano yn oreu "Worthy is the Lamb" a'r "Amen Chorus." Gwobr, 20 gini, a thlws i'r arwein. ydd. Am y Traethawd goreu ar "Elfenau Athroc- iaeth Foesol." Gwobr, .£5. Am yr Awdl creu, ddim dros 350 o linellau, ar Gyflafareddiad." Gwobr, .£5, a chadair. Rhoddir hefyd bump punt yr un am gaueuon. Ceir pob manylion ar y programme, yr hwn a ellir ei gael trwy anfon dau stamp ceiniog i- Mr. M. HUMPHREYS, 24, Waunwen Terrace, Swansea. DALIER SYLW.-1—Bariia y pwyllgor mai gwell peidio cyfyng "Let Old Timotheus yield the prize," (Rhif 8), i gorau na enillasant ddeg punt o'r blaen felly bydd "yn agored i'r holl gorau. 436 Y mae British Medical Journal, Lancet, a'r alwedigaeth feddygol, yn uchel gymeradwvo D-VIES' EFFERVESCINE ALKALINE SALINE, at llyny bustl, dolur yn y pen, enrnL cyll-agwst, a diffyg treuliad. Y mae yn puro y gwaèd. yn rhediefvo y coluddion, ac yn symud ymaith pob rhag-ddarpariad i'r gymal- wat, croen ddoluriau, twymyuan, a phlau. A ganlyn a ddywed Dr. Brown, Haverfordwest Y wae eich Saline mor flasus ag yw o w(,'rr.h- fawr." Ar werth mewn potf li Is. 6d t 2a. 6d. yr un. Na chjinorwoh ddim yn ei le Yn cad ei Wotoi yn unig gnn M. P. Daviee, Ph. Chem- ist. Tonby; a gworthir of yn Aberdar. ga- D. t Williams, Chemist. Gadlya. 532