Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
COLEG Y GWEITHIWR.
COLEG Y GWEITHIWR. GAN AP CORWYNT. —5 ^1]:. LLYTHYR XX. Ap Corwynt.—Wei, fechgyn ffiamgoch, faint o valentines dderbyniasoch chwi yr wythnos cyn y ddiweddaf ? Fe gafodd gweis- ion y Hythyrdy waith garw am ddau ddiwrnod i drosglwyddo yr epistolau doniol hyn i'r gwahanol fanau ac mewn rhai trefydd, yr oedd yn angenrheidiol iddynt i gael helpers i gario sacheidiau ohonynt o gwmpas. Cyr» haeddir llawer o amcanion yn nanfoniad y ■valentine* yma. Rhai yn dyferu gan wlith, ac ereill yn persawru gari arogl cariad ac yr oedd bronau llawer mab a mun yn ym- chwyddo wrth eu hagor, a fflamiau serch yn cyneu yn fwy tanbaid, nes oedd dagrau llaweuydd yn croni i'r llygaid. Cyrhaeddir amcan arall, hefyd, gan lawer yn nanfoniad y valentines. Danfonir rhai ohonynt gan y merched cellweirns at hen lanciau oedranus, ar aelwydydd Laplandaidd calonau pa rai y mae pob ymdrech i gyneu tan cariad wedi bod yn hollol aneffeithiol hyd yma. Y mae y llanciau drygionus, hwythau yn eu tro, yn gyru ami un at yr hen ferched sydd wedi eu gadael yn amddifad ar lwm gyfandir unigedd a gweddwdod. Danfonir ereill gan elynion at eu gilydd, i brovokio a chynhyrfu y naill y flail a gellir penderfynu fod teimladau tra gwahanol yn ymgyfodi yn nerbynwyr y valentines y flwyddyn hon fel yn y blynyddau basiodd. Wei, os bydd valentine ehwaethus, heb fod yn vulgar ac enllibus, yn cael ei danfon, nid wyf fi yn gweled rhyw niwed mawr yn hyny ond byddai yn ddymunol cael rhyw amcaniaeth faint o arian wariwyd i brynu ac i bosto folants eleni. Sicr yw eu bod yn mlaen yn filoedd lawer o bunau, a hyny i ddim dyben ond cael tipyn spree, fel y dywedir. Lewis Ffregod.—Cariad a folants ar ol, machan i, a dere i ni gal tipyn o rwbeth mwy sylweddol na rhw dra<h wel hyny. Er mi ges i folant a'r olwg inwya felldith arni a welas i rioed. Wat o scrapen o hen fenyw fawr, bump a deg o daldra, gallwn feddwl wrth i llun hi, a phac o blant rh&csog o bothti'i thrad hi. Rych chi gyd yn gwbod ma hen lane wdw i, a hen lane fydda i, ed, os na cha i rwbeth heb yr hen sgubell odd ar y folant ges i. Dir cato ni 'rodd yr olwg mwya vengans arni, a ffrwd goch o snisin a phethau erith yn llifo i lawr o'i ffroenau, nes yr oedd hi'n ddrychynllyd edrych arni San i ddim ond gwbod mai Sal Frongoch halodd hi i fi, mi rown i wasgfa iddi tro cynta gwelwn i ddi. Ond dewch, fechgyn, â. rhw dicyn o hanes y ddiar, a'r creaduriaid byw sy arni, ofad nid yr un fath a sy gan John Goldsmith. Agrippa.-Oliver Goldsmith, fachgen. Wel yn wir, mawr cyn lleied o hanes da sy gyda fi, beth bynag, i gyfiwyno i chwi. Un peth, y mae cryn lawer o ysbryd ymfudiaeth Wedilefeinio gwahanol ardaloedd yn Nghymru y dyddiau hyn, waeth mae pobl yn gweled nad oes ond y peth nesaf i ddim o argoelion cyffroad er gwell yn masnach y wlad hon; felly, mae llawer o'n cydweithwyr yn beader- fynol i fyned i wledydd pellenig y byd i chwilio am ffortiwn, yn lie aros yn Nhgymru dlawd i bilo esgyrn a mawr Iles i'w calonau. Yr oeddwn i yn pasio heibio i Station y Cross Keys, islaw Cwmamam, sir Gaer, yr wythnos ddiweddaf, ac mi dybiais ei bod hi wedi troi yn Paddington ar unwaith, gan y fath dorf oedd yno. Beth oedd yno ond tri brawd ieuanc yn hwylio eu camrau tua Queensland, a'u perthynasau a'u cyfeillion yn dyfod i'w danfon at y tren. Chi ellwch chwi bender- fynu, fechgyn, pe buasai cymanfa fawr o'r gweithwyr yn eu dilyn i wahanol wledydd y ddaear, fe ddeuech chwi sydd ar ol i gael gwell parch a mwy o gyflog, a byddai yr ym- fudwyr, heblaw llesoli eu hunain, yn eich llesoli chwithau, hefyd. Gan hyny, pob un ohonoch a alio, ar bob cyfrif, ffwrdd a chwi i rywle-dewiswch chwi eich gwlad eich hun- ain, fel y dywedais o'r blaen. John Abram.—Mae'n bryd i ni fynd i rywle o'r wlad hon, canya y mae ar ben yma, oa na ddaw rhyw dro ar fyd yn fllan. Pob ctfmwd ac ardal yn griddfan dan fraich gor- lethol adfyd ac iselder. Ap Corwynt.—Bu eich ufudd was yn rhoddi tro trwy y wlad yn ddiweddar, a dygwydd- odd iddo basio trwy Landeilo Fawr ar ddydd tffair Mis Bach, fel y gel wir hi, neu Ffair Pys a Ffa. Pwy gymrfyddwn, yn ddam- weiniol ar yr heol ond y bardd Teilo. Y mae efe newydd gael cwpanaid o ddyfroedd Mara trwy golli cydmar ei fywyd. Pan yn ym- gomio ar ei dywydi garw, saerniwyd yr englyn canlynol:— Yr anwyl, o feddu rhinwedd,— angel I A ddringa o'i gwaeledd Daw'r awr y cwyd i fawredd, I wir fyw tudraw i fedd." Cyfarfyddais a rhai hen adnabyddion yn nhref St. Teilo, ac yr oedd yn iechyd i ysbryd a chalon i weled gwynebau iachus y gwladwyr, yn wyr a gwragedd, bechgyn a genethod. Arafaidd yw masnach yn rhanau amaethyddol, fel yn ardaloedd gweithfaol y wlad. Yr un gwyn a'r un gau sydd yn mhob man. „ „ Dewi Dinorben.-Yr ydwyf fi yn credu y daw rhagfvnegiad fflamychol Ap Crychydd yn y cyfarfod diweddaf i ben cyn hir. Nis gall pethau sefyll yn zero o hyd, ac y mae y ffaith fod amgylchiadau wedi myned ir iselder dwfn presenol yn darogau y cawn rywadfyw- iad heb fod yn faith Os yw pethau yn farwaidd yn myd masnacli, y Y11 yYio§ lawn vn myd y beirdd, oanys y maeut yn ymbaffio yn annghyffredin ar dndalenan Y GWLADGARWR. yn mhersonau J. B. P., Veritas, B., ac ereill. Ond yr ydwyf fi yn hollol gredu mai doethineb yw tynu pen ar y ddadl ddiddefnydd hon, canys ni chredaf fod xin o bob cant o ddarllenwyr y GWLADJARWR yn teimlo rhyw ddyddordeb mawr yn y firi hon. Da iawn oedd y dyfyniadau o awdl Elias yn y rhifyn diweddaf. Deued ag ychwaneg ohoni eto. Byddai yn dda genym weled y ddwy awdl, sef eiddo Mabon ac Elias, yn ymddangos drwy y wasg, fel y gallo y wlad fwrw barn arnynt yn ogystal a Cynfaen ac Elis Wyn. Hefyd, y mae yn hen bryd i brogramme Eisteddfod Gadeiriol Daheudir Cymru ddod allan o'r wasg. Yn yr hysbysiad dywedir fod deg gini am bryddest, ond ni nodir y testyn. Dylai hyny fod wedi ei wneyd cyn hyn, onide efallai y cyfansodda rhywun bryddest ar Lyffan," neu Gorgi." John Scregyn. — Ble ma'r Sais odd yn sharad yma wsnoth i heno Rwy i'n fotio nag os dim rbagor o Sasneg i fod yn ein cwrdd ni. Be sy wedi dod o r Gohebydd Llundain, tybed ? A ydyw y Cockneys wedi ei dransmogrifflo ? Hefyd, dyna hen frawd sy wedi tewi er's llawer dydd yw Hen Domos." Clywsom ei fod yn para yn hen lane hyd yma. Felly, y mae yn sicr nad yw gwraig a phlant yn un rhwystr iddo ysgrif- enu. Yr oedd ei lithiau yn dra derbyniol, a buasai yn dda genyf weled ei enw eto ar faes y GWJLADGAKWR. Agrippa.— Dymunol iawn yn ein newydd- iaduron Cymreig fyddai iddynt ymgadw rhag rhoi cymaint o ofod i fan-gecrwyr i drin pynciau annyddorol. Byddai yn werth i ni gymeryd dalen oddiwrth ein cymydogion y Saeson yn hyn o beth. Yn wir, y mae rhai papyrau Cymreig yn ystod y blynyddau di- weddaf hyn wedi cyhoeddi digon o libels i'w crogi. Dyna'r peth ddylai fod yn llanw ein colofnau newyddiadurol yw gwybodaeth fuddiol ac angenrheidiol i'r gweithiwr, fel y gallo wybod ansawdd prif bynciau y dydd. Yn amser Alun, y bardd hedegog a diguro hwnw, yr hwn, ar ran ddiweddaf ei oes, fu yn Ficer Manordeifi, Penfro, cychwynwyd mis- olyn dan ei olygiaeth ef, o'r enw Y Oylch- grawn. Yr oedd hwnw yn un gwir ddydd- orol ac addysgiadol i'r lluaws, a chynwysai gronfa o wybodaeth gyffredinol. Gwnaed cynyg i'r un cyfeiriad gan y cyhoeddwr an- turiaethus, Mr. Humphreys, Caernarfon, flynyddau yn ol, trwy gyhoeddi y misolyn Golud yr Oes; ond yn niffyg cefnogaeth ddigonol syrthiodd hwnw i'r llawr. Trueni na fuasai genym rywbeth o'r un nodwedd yn ymddangos yn y Gymraeg. Y mae ein cy- mydogion, y Saeson, hefyd yn colli tir yn y cyfeiriad hwn, canys nid wyf fi yn gweled dim yn dod allan o'u gwasg hwy i gystadlu a'r hen Saturday Review fu mor enwog flyn- yddau yn ol. John Fleming.—Yr wyt yn dweyd llawer o wir, frawd. Gormod o lenyddiaeth wag a llygredig-dadleuon a checru diles, sydd yn ffynu, pan y dylai rhywbeth sylweddol ddylifo o'r wasg. Rhys o'r North.-Wel, rwan, rwy i'n dod o 'Stiniog, ac wedi bod yn darllen papyre'r North acw e& blynyddau; ond rwy'n reit siwr fod mwy o duedd yn mhapre'r South yma i ffraeo nag sydd efo ni acw. Braidd y mafia i yn un papyr yma na fydd ynddo ryw gecreth, yr hyn sy'n wirion o boenus. Dewch i mi &g erthygl sylweddol ar bwnc addysg- iadol, ac mi adawa i y ffraeo a'r pastynu o'r neilldu rhag blan. Tomos Ashtons.-O machan i, mi weles i ffraeo gyda chi sha'r North acw cyn yma. Rwy'n cofio'n ddigon da am y ffraeo gwyllt fu am awdlau y Greadigaeth," ac wedi hyny am lesu Golyddan, ac arwrgerdd Dafydd," pan fu Aaron Mochnant a Cyn- ddylan yn mesur arfau. Gwyr cedyrn oedd- ynt hwy, mae'n wir, a thrinwyr iawn. Yr wyf yn cofio am un linell y chwerthinid llawer am ei phen yn arwrgerdd Cynddylan, sef,— Fel cythraul yn chwerthin yn y gwlaw," ne rywbeth felly. Llew Llwyfo aeth a'r wobr y pryd hwnw ond yr wyf fi yn styried fod y Llew wedi cyfansoddi gwell cerddi na hono. Drwg genyf fod "yr hen Lew" wedi bod yn anhwylus yn ddiweddar, nes methu myned i'r 'Merica, i 'Steddfod y Na- dolig. Tase fe ddim ond gyru y tocyn saloon i fi, mi awn i'n groes i'r Atlantig yn ei le fo'n union. Da genyf wele4 fod yr hen frawd ar fin cael tysteb. John Sol-ffa. — Mae rhyw Parry, o'r 'Merica, yn ddiweddar wedi ysgrifenu yn y Drych mai C6r Waunfawr bia pluen gerdd- orol Cymru y dyddiau rhain, tra mae rhyw frawd yn gwrth haeru mai Cor Mawr Caradog pia hi. Pwy by nag yw y Parry hwnw, y mae yn dra sicr ei fod yn benbwl gwirion cyn byth y meiddiai geisio cymylu gogoniant y Cor Mawr wnaeth gymaint o wrhydri ar yr Handel Orchestra. Pur debyg fod rhai gwyr o'r North yn haner meddwl, trwy i Gor Waenfawr guro Corau Gwilym Cynon ac Eos Cynlais, yn Birkenhead, ddarfod i Gor Caradog gael ei guro. O'r bitw gwirion. Beth? Nid oedd gan Gwilym Cynon ond rhyw nifer dan 150, o Hirwain i Mountain Ash, ac Eos Cynlais rywbeth yn debyg- o Gwm Rhondda, pan yr oedd y Cor Mawr yn rhifo 450 strong, yn gynwysedig o brif gan- torion y llefydd canlynol :-Llanelli, Aber- tawe, Castellnedd, Cwmafon, Maesteg, Dow- lais, Merthyr, Aberdar, Cwm Rhondda, Pontypridd, Mountain Ash, Hirwain, Ton- gwynlais, a manau ereill. Heblaw hyny, yr oedd yr enwogion cerddorol a ganlyn yn perthyn i Gor Caradog :-Emlyn Evans (y flwyddyn gyntaf), Alaw Ddu, Dewi Alaw, Eos Rhondda, Eos Cynlais, Gwilym Cynon, Silas Evans, Eos Morlais, Alaw Buallt, Mr. D. Rosser, Mr. Dan. Griffiths, a llu mawr o fechgyn hyfedr heblaw. Gellir sierhau gwyr y North mai corau tra gwahanol i'r Gor Mawr oedd y ddau fu yn cystadlu yn Birkenhead, ac na feddylient mai hwy sydd yn dal llawryf gerddorol Cymru ar hyn o bryd. Sicr yw na fu y fath gor o Gymryyn cydganu erioed ag oedd gan b Caradog dan ei arweiniad yn y Palas Grisial, a chyflawnasant,orchestwaith a fydd ar got a chadw, trwy guro "trained choristers" Mr. Proudman. Y mae yn gas clywed hen gyfarthiadau bychanus gan ryw bibrwyn o'r 'Merica, na wyddant, fe ddichon, ond y peth nesaf i ddim am yr amgylchiadau. =Y Ap Pibonw. — Dyna ddigon am ganu, bachan, am heno ta beth. Does dim son fawr gan neb o chi am farddas, ac am feirdd anian a barddoniaeth. Y mae yna rywun yn y GWLADGAKWR jjn cymryd arno i ysgrifenu ar Y Bardd." Gellid meddwl, wrth yr hyn sy wedi ymddangos eisoes, mai rhyw dalp o hunanoldeb yw y bardd Cymreig. Wel, fallai bod rhai o honyn nhw yn cyfateb i'r desgrifiad yna ond hyn a wn, nad ydynt oil 11 y felly, canys adwaenaf fi lawer ohonynt gyda'r mwyaf gostyngedig a difombast a ellwch. gyfarfod. Be feddyliwch chi am y tri englyn canlynol ges i yr wythnos ddiweddaf :— DIM. Cryd a hedyn y cread ydyw-dim, 0 law'r Duw uchelryw; Difater. eel, a rhelyw, O'r hyn nas gwel angel yw." Eto :— Y DWFR. Y dwfr sydd elfen dirion-o naws iach, Dyr syched bywiolion; Yn loew rhed o law yr IOn, Yn iraidd ffrydiau oerion." Eto Y FESEN. "Yn eiddilaidd fry gyda'r ddeilen-gain, Y genir y fesen; Eilw&ith yn ar dan wlith nen, Hi ddeora ar dderwen." Treied un ohonoch chi wneyd englyn i'r Fesen i guro hwna. Dim at all. Wel, bachan bach o ardal Merthyr wnaeth y tri, sef y brawd dirodres Hywel Morganwg, yr hwn a oganir ac a fychanir gan rywrai yn ddiachos y dyddiau diweddaf hyn. Cofnodydd.—Y nos a gerddodd yn mhell, fechgyn. Rhaid tynu pen heno eto, gan obeithio y cyfarfyddwn yn iach a heinyf yr wythnos nesaf. Mae Zadkiel, yn ei Almanac, yn deyd fod gwell amser i fod tua mis Ebrill nesaf. Hwyl wynt iddo, weda i.
if AT BEIRDDGARWR.
if AT BEIRDDGARWR. SYR,—Y mae Dewi Wyn o Essyllt, fel yr awgrymasoch, wedi enill pump o Fardd- gadeiriau, fel y canlyn :— Cadair Glenydd Taf. Eisteddfod Dowlais, yn y flwyddyn 1851. Testyn, awdl ar y Geri marwol." Gwobr, 5p. a thlws 3p. Cadair Eisteddfod Freiniol Gwent a Mor- ganwg, a gynaliwyd yn Nowlais, Gorphenaf 1857. Testyn, awdl ar "Ddyn." Gwobr, 20p. a thlws 5p. Cadair Eisteddfod Daleithiol Caerdydd, a gynaliwyd yn Nghaerdydd yn 1858. Am yr awdl oreu ar Lwyddiant, gogoniant, a mawredd Prydain Fawr," gwobr, 20p. a thlws 5p. Cadair Eisteddfod Caerffili, a gynaliwyd yn Nghastell Caerffili, Sulgwyn 1878. Awdl ar yr "Haul." Gwobr, 5p. 5s. a Chadair 5p. Cadair Eisteddfod Llantrisant. Awdl i'r "Tri Enwogion." Gwobr, 5p. a Chadair 3p. Cynaliwyd Gorphenaf, 1878. —Yr eiddoch, t GOL. Y GWLADGARWR.
ARIAN Y OOR MAWR.
ARIAN Y OOR MAWR. MR. GOL.Gwelais fod Alaw Dulais yn cynyg rhoddi y gweddill arian perthynol i'r cor i law trysolydd Eisteddfod Deheudir Cymru. Gan y credwyf nad oedd Alaw gyda'r cor y pryd hwnw, nis gallaf weled ei hawl i gynyg dim. Darfu i ni weithio yn galed i enill yr ariaii, a gwn fod llawer, fel finau, mewn eisieu peth o'r fath ar hyn o bryd, a dylent eu rhanu, a gadael pwyllgor yr Eisteddfod i guro y ffordd fel ninau. Dyna fyddai yn iawn, ac nid oes arnaf gywilydd ei arddel. UN GANODD DROS EI GENEDL.
EIN BEIRNIAID CERDDOROL.
EIN BEIRNIAID CERDDOROL. MR. GOL.Da genyf weled rhywfaint o gyffro o barth ein beirniaid cerddorol. Byddaf wedi fy synu lawer gwaith wrth feddwl fod ein cerddorion yn gallu bod mor ddystaw ar ol llawer o Eisteddfodau, am eu bod yn cael eu cario allan mor warthus, a hyny, yn benaf, ar ran ein beirniaid yn gerddorol a barddonol. Mae yn warth i feddwl fod y fath sefydliad yn cael cymaint o gam ar ran rhyw fodau gwael a diegwyddor -sefydliad ag sydd wedi bod yn fendith i'n gwlad a'n cenedl lawer gwaith. Ac os na cheir rhywbeth yn wahanol i'r dull y dygir hwynt yn y blaen y dyddiau presenol, byddai yn well ei chkddu ar unwaith i beidio codi byth. Fel y dy'wed "Carwr Cysondeb" yn ei lith yr wythnos cyn y ddiweddaf, am y t&l mawr mae ein beirniaid yn ofyn am feirniadu, heb son am eu gallu i feirniadu, &c. Dynion mor ddiegwyddor a gofyn o'r 5p. i'r 20p. y dydd, a hyny ag ychydig weiniaid, yn ami iawn, pan yn ceisio gwneyd lies i ryw achos sydd yn fil rhagorach na hwy na'u barn. Darllenweh eu beirniadaeth. Beth ydyw o werth ? Rhoddwn i ddim dimau bren am fyrddiwn ohonynt. Maent fel yr hen eiriau hyny, Megys yr oedd yn y dechreuad y mae'r awrhon," &c. Gellweh eu troi at bob peth, bron. Siaradant am lights and shades, bad intonation, &c.; y lliwiau ddim wedi eu cymysgu yn briodol; a gallech feddwl, wrth eu clywed yn beirniadu, mai rhyw gystadleu- aeth mewn painting oedd ar y bwrdd, ac feallai, ar yr un pryd, na fyddai y beirniaid yn deall dim mwy am hainting nag oedd asyn Baalam yn ddeall am seryddiaeth. Too bad, Mr. Gol., nid dyma'r ffordd i addysgu ein gilydd, ac i welia mewn unrhyw gangen o wybodaeth. Ar ol clywed y feirniadaeth drwyddi, ni fydd y cyfansoddwr yn gwybod dim, braidd, ble 'roedd ei ddiffygion, ar ol bod, feallai, yn eistedd nosweithiau hirion yn cyfansoddi y darn, a hyny dan lawer iawn o anfanteision, fel mae gweithwyr yn gyffredin, gan feddwl cael ychydig o oleuni ar eu llafur, ac er cael ychydig wybodaeth yn ychwaneg at yr hyn oedd wedi enill o'r blaen. Nid fel yma yr oedd ein hen deidiau yn arfer gwneyd. Nage, nage. Yr oedd Mr. John Williams, L'erpwl. a'r anwyl Ieuan Gwyllt, yn werth byd o'n beirniaid presenol, a byddaf yn hiraethu llawer am eu colli. Dyma ddynion ag oeddynt yn caru eu gwlad a'u cenedl-dynion ag oeddynt yn gweithio nid am 5p. y dydd, ond am ddim, er mwyn gwneuthur daioni. Llawer gwaith, pan yn beirniadu, buasent yn ein gwahodd at eu peneliniau, ac yn ein harwain drwy y cyfan- soddiad o'r naill ben i'r llall iddo, gan ddangos yr holl o'r ditfygion-mewn melod- edd, mydr, acen, cynghanedd, &c., ac yn eu hadgyweirio. Yr oeddem yn teimlo ein hun- ain wedi cynyddu, ac wedi casglu ychydig nerth at yr hyn oedd genym o'r blaen. Ac o'r ugeiniau cymhellion gawsom ganddynt, os y buasai rhywbeth yn eisieu arnom, am ysgrifenu atynt, neu ymweled & hwy yn bersonol, er cael eglurhad ar y pethau hyny, a hyny yn rhad ac am ddim. Ai fel yma mae ein beirniaid presenol ? Nage, nage, ond yn hollol groes. Un o'r pethau cyntaf mae ein beirniaid presenol yn ei wneyd, pan ddaw y cyfansoddiadau i law, ydyw edrych o ba le mae y cyfansoddiad yn dyfod, beth fydd y post mark fydd arno ac os bydd wedi dyfod o le lie mae cyfansoddwr mawr yn byw, bydd yn gyfansoddiad aruchel. 0 mor ysgolheigaidd y bydd yn cael ei glasio. Bydd yn sicr o fod yn Handelaidd, Mendel- sohnaidd, neu yn Sabastinaidd, &c., yn union a hyny, cyn gweled yr hyn sydd tufewn iddo. Mae genym brofion o hyn, Mr. Gol., ac mae llawer o'n cyfansoddwyr wedi deall hyn, ac yn cario y syniad hwn allan. Gwelais brawf o hyn y dydd o'r blaen, a hyny dan feirniadaeth un o brif gerddorion y genedl. Mae y feirniadaeth i'w gweled yn y GWLADGARWR, ac mae y don oedd yn cael ei chodi a'i rhestru yn don dda, ac nid oes dim llai na dwsin o wallau ynddi mor amlwg a 8au a 5au dilynol. Dangoswyd y d6n i mi wedi'r Eisteddfod, a chefais fy synu yn fawr pan y gwelais hi, a gwelodd ei hawdwr ei bod yn wael dros ben wedi dangos y gwallau iddo. Nid oedd ond cerddor ieuanc ond yn medru ar law-ysgrif ardderch- og, ac wedi deall y tric yma. Peth rhwydd iawn yw dweyd mynydd, ond cryn anhaws- der yw ei groesi. A'r un fath yn union gyda'n beirniaid y dyddiau hyn. Hawdd yw dweyd geiriau pert, ond peth arall yw gwybod am yr hyn maent yn gynwys. Oyhoeddir beirniadaeth, a gallech feddwl eu bod wedi chwilio y cyfansoddiadau, gan eu chwalu cymal ar ol cymal, nes mae pob rhan o'r cyfansoddiad wedi ei analyso i'r perffeith- rwydd mwyaf, ac feallai na fyddant wedi cymaint ag edrych ond unwaith dros y rhan fwyaf ohonynt. Yna, clesir hwynt i wahanol ddosbarthiadau, sef un, dau, a thri, &c.; a'r cyntaf, wrth reswm, yn Handelaidd, Mo- zartaidd, Beethovynaidd, &c., tra bydd safie yr ail ddosbarth gyda Dr. Parry, Emlyn, ac Alaw Ddu, fel y byddo y beirniad yn gweled yn oreu. Yna, bydd rhaid i'r cyf- ansoddwr ei hun wybod am y gwallau, ac mewn pa bethau y mae yn debyg i'w flaenor- iaid, a pha faint yw y dosbarth blaenaf yn rhagori ar yr ail a'r trydydd, &c. Ac os awn i siarad yn Euclidaidd, gallwn feddwl mai yr un rhai fydd y dosbarth blaenaf a'r olaf, oherwydd bydd un o'r personau yma yn sicr o fod yn un o'r cyfansoddwyr mawr ac yna, os byddwn yn un ohonynt hwy, byddwn ninau yn sicr o fod yn un o'r cyfansoddwyr poblogaidd hyn. Mae Euclid yn dysgu rhywbeth fel yma i ni, gallwn feddwl, ar y cychwyniad. Byddaf yn teimlo yn falch yn ami iawn pan y byddwyf yn cael fy ystyried yn Dr. Parry neu yn Alaw Ddu, ond ar yr un pryd braidd yn rhyfyg. Un bai mawr fyddaf yn ystyried sydd yn nglyn & beirniad- aeth fel yma, na byddont yn nodi mewn peth wyf yn debyg i Parry, neu mewn pa bethau y maent hwy yn tebygu i Handel, &c.; ac yna, gallwn ddysgwyl rhyw fudd ohoni. (rw barhau.)
EISTEDDFOD ENWOG Y GORON.
EISTEDDFOD ENWOG Y GORON. MR. GOL.Yr wyf am wthio fy hun i'r ffrwgwd uchod fel canolwr. Mae canolwr ar brydiau yn hollol .angenrheidiol i derfynu cweryl. Yr ydych weithiau, mi warantaf, wedi gweled dau gorgi yn ymladd am asgwrn, a phe cydiech yn yr asgwrn a'i roddi i New- foundland dog a ddygwyddai ddyfod i fyny, cawsech dawelwch yn y fynud. Dyna yr hyn wyf fi yn myned i'w wneyd yn awr. Nid "John y dysgybl anwyl" (er anwyled yr ymddengys "John" o'i gynyrchion), nac ychwaith "Gwyfyn," ond "Perris" bia y wobr am yr englyn ar "Gariad." Gwnaeth y beirniad gamsyniad digrif yn nglyn ag englyn Perris." Y mae y copi a fu yn y gystadleuaeth wedi gwneyd ei ffordd i ofyn am chwareu teg i'r ty hwn, ac y mae ar y bwrdd hwn y fynud hon. Dyma fel y mae'r englyn wedi ei ysgrifenu "Llonber nwyf-elfen ddwyfol—yw cariad, Enwog gerub nerthol; 0 Dduw-y nef a ddaw'n ol I'n o'i fodrwy anfeidrol." Cyfeiria y beirniad at yr I'n yna sydd yn nechreu y linell olaf, a dywed mai I'w ydyw, ac mai "Yw" ddylasai fod Pa synwyr a wnai Yw yna, wys ? Dyma y meddylddrych a olygai y bardd drosglwyddo yn ddiau :— 0 Dduw y mae cariad. Y nef a ddaw yn ol i ni o'i fodrwy anfeidrol." Cydnabyddwn fod y sillgoll yn y lie anmhri- odol-ar ol yr n y dylasai fod. Bydd cant croesaw i bwy bynag ewyllysio weled yr englyn fel y cafodd ei anfon i'r gystadleuaeth foddloni ei guriosity end galw yn y Goron, neu yn nh £ G-T- R-S-F-X-P.
[No title]
Y mae siarad am gael Arddangosfa Gydgenedl- aethol yn New York, yn y flwyddyn 1889.
AT Y PROFOUND LINGUIST-B.
AT Y PROFOUND LINGUIST-B. MR. GOL.Taer erfyniaf eich hyuawsedd am eich trafferthu unwaith yn rhagor, a gofynaf am ychydig o'ch gofod, er mwyn gwneyd sylw neu ddau ar lith diweddaf B., ffrwyth ymenydd yr hwn sydd yn parhau o hyd i fendithio pawb a phob peth a ddeuant i gyffyrddiad ag ef. Bydd general panic yn y lie y trigfana cyn bo hir, oblegyd bydd "bendWL on the brain" yn blag cyffredinol yno. Mae yr infection wedi cyrhaeddyd ymenydd rhyw "Dremydd" eisoes, ac y mae rhyw Die Shon Dafydd" wedi cael slight touch of the disease. Ond ar ol darllen ac analyzo y tri llythyr, sef eiddo B., Trem- ydd, a Die, a chymharu refined style eu hawdwyr—quite worthy of Macaulay any day (?) -daethum i'r penderfyniad fod sawr obnoxius yr un lie gan ddau ohonvnt beth by nag, os nad gan y tri. Wrth fyned heibio, gwnaf sylw byr ar eiddo Tremydd. Dywed y llanc self-satisfied hwn fod B. wedi rhoddi digon o foddionrwydd i bawb ond i Veritas. Bydded hysbys iddo fod yn rhaid i ni gael hyn ar awdurdod uwch nag eiddo Tremydd. The idea! Cilionen o ddyn fel hwn yn beiddio siarad. Ni ddywedaf ragor am dano, canys y mae islaw sylw, ac yn annheilwng of a pausing notice. Dyweded a ddywedo, ni chymeraf sylw ohono, canys byddai yn ddar- ostyngiad o'r mwyaf i wneyd hyny. Dyma y ffordd oreu o lawer i ateb ffol yn ol ei ffolineb." Ond y mae a fynwyf a B. beth bynag, ac ymgymeraf yn llawen a'r gorchwyl o ymgod- ymu ag ef, a cheir gweled yn fuan buan pwy fydd ar y llawr. Y mae ef wedi bod yn y llwch unwaith neu ddwywaith eisoes (in the estimation of people endowed with common sense, Mr. Gol.) ond ni fydd yn ddedwydd nes y byddo yn y baw a'r llaid. Dyna'r lie priodol iddo, canys yno, ac yno yn unig, y daw i wybod ei size natvriol. Dechreua ei lith grasol fel y canlyn :—" Dysgwyliem, wrth waith y g*r dysgedig yn defnyddio y gair Lladinaidd Veritas' (Gwiriomdd) (what a discovery, Mr. Gol.) fel ffugenw, y buasai yn ymgadw yn fanol at y perl gwerthfawr hwnw." "Those who dwell in' glass houses should not throw stones." Os wyf wedi troi oddiwrth y gwirionedd, neu os wyf yn euog o unrhyw beth i'r gwrthwyneb, rhodded enghraifft, os gall. Rhoddaf her iddo ef. ac i bob crachfardd arall a'm cyhuddo yn y mater hwn. Dywed yn mhellach Y mae wedi britho ei ysgrif a'r geiriau 'gigantic,' 4 conical,' 0 mea patria &c., fel pe bai neb yn deall Saesonaeg a Lladin ond ei hun." Wel, ceir gweled pwy sydd yn deall Lladin yn fuan, a chawn dipyn o sport (at his expense, Mr. Gol.) cyn terfynu y llith. Dysged ef ei hie, hoc, hoc, yn gyntaf dim. Ie, dysged gradd i hen farch, a dysged ei famgu i odro hwyaid, cyn siarad am y Lladin. Siarada hefyd am yr englyn yn ei ddiwyg newydd (diwyg on the brain fydd y clefyd nesaf), a dyweda :—" Os yw hwn yn englyn cynghaneddol, barned beirdd Cymru, a Bro Gwalia gyda hwy." Wel, os nad oes cryfach ymresymiad ganddo i ymddibynu arno na gwall cysodyddol, y mae ei achos yn rotten to the very core. Gofyna yn mhellach:- Oddiar pa bryd y mae cariad i gael ei gyf- ieithu yn 'crowning element V Gofynaf inau, Onid yw y gair coron yn y man lie cyfieithir y llinell felly ? Eto :—" Oddiar pa bryd y mae gan' i gael ei gyfieithu yn 'theme of songs V Dywedaisyn fy llythyr diweddaf nad oedd y cyfieithiad yn llythyr- enol, ac os nad yw ysbryd ac ansawdd y gwreiddiol yn y cyfieithiad, barned holl ddar- llenwyr y GWLADGARWR. Nid oes arnaf ofn open verdict y byd Cymreig yn hyn. Ond yn awr am dipyn o spree (a little exposure, Mr. Gol.) Efe ei hun sydd wedi gosod ei droed yn y trap, ac felly must bear the consequences. Oddiar pa bryd y mae rhad i gael ei gyfieithu yn 4munificenceV meddai. Atebaf, cyn geni B., Tremydd, Die Shon Dafydd, a phob Die arall hefyd. Wel, ddarllenydd, dyma irr doeth Chwi, feirdd Cymru, dyma i chwi linguist profound 1 Nid yw Lowth. John- son, Sheridan, Kenrick, a Nares, ond gwreichion yn ymyl y fath luminary (?). Rhad-grace, favour,' ydyw yn fy ngeir- iadur i," meddai. Aethum ar hyn, Mr. -Jol. (it tickled me so much), i chwilio am three- and-sixpenny Dictionary B-, ac yn siwr ddigon i chwi, daethum ar draws y gair rhad," a'r geiriau grace a favour ar ei ol. Ond ai dyma yw extent library y dysgawdwr bydenwog hwn ? Ai dyma'r trysor bendigedig oedd ganddo o'i flaeri pan yn concocto ei dipyn beirniadaeth (and a very exhaustive adjudication it is, indeed) ar yr englynion? Ha I ha I ha I Thret-and-six- penny dictionary! Yn awr, sylwed holl ddarllenwyr y GWLADGARWR. Wele y gair, a'i ystyr hefyd RHAU -Muniiicence, free gift, favour, grace. Ond beth ydyw ystyr munificence ?" Yn awr at darddiad y gair :— MUNIrICEXCE-L. Munificentia. Radix-- Mu- nus, a service, favour, or gift, and facio, to do or make. Erj<o Munificence means doing a favour or making a gift, and consequently bountifulness or liberality. Yn awr rhoddaf instances yn y rhai yr arferir y gair munus yn yr ystyr uchod Totum numeris hoc tui est" (Horace). Cyf- ieithiad- This is entirely through your favour. Eto Muner-e aliquem donare (Virgil). Cyf- ieithiad—To present one with a gift. Felly, fe wel y darlleuydd mai prioiol a llythyrenol hefyd yw cyfieithu 11 rhad" yn "munificence." Cymaint a hyn o telling facts i'r gwalch i'w llyucu, a cha beirdd Cymru farnu os mai bombast a chrach- ddysgeidiaeth yw eu cynwys. Yn mhellach Efallai y dylaswn ddweyd," meddai, "nad ydynt (dedwydd, hedd, rhad, a golud) yr un yn llythyrenol mewn yatyr." Chwi welwch erbyn hyn, Mr. Gol., fqd hyd y nod y deillion yn dyfod i