Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
" Dylanwad y naill Ddarganfyddiad…
Dylanwad y naill Ddarganfyddiad Celfyddydol ar y llall, a Dylan- wad yr oil ar Wareiddiad." Testyn Eisteddfod Carmel, Treherbert, Nadolig, 1875. Dtlaswad YR OLL ae W AREIDDIA.D.- Dylanwad Trefnidol y Darganfyddiadau.— Edryebidgynt ar bob clefyd a haint fel ymweliad barnol o eiddo Duw, oherwydd rhyw bechod neu gilydd, a mawr y gweddio ar Seintiau y byddid yn yr oesoedd tywyll- ion pan dorai haint neu glefyd allan. Ond fel y cynyddodd gwybodaeth, daeth dynioo i ddeall mai canlyniadau naturiol aflendid ac afradlonedd oedd llawer o'r clefydau a fyddet»t yn dinystrio y gwledydd, ae mai y jfordd i gadw yn glir oddiwrthynt ydoedd nid trwy weddio ar y Saint, nac hyd yn nod trwy weddlo ar Dduw, ac esgeuluso pethau ereill, ond trwy lanweithdra a chv- medroldeb mewn bwydydd a diodydd. Yn y ddeuddegfed ganrif y darganfyddwyd ei bo 2 yn angenrheidiol palmtgntu heolydd Paris er mwyn iechyd y trigolion, gan fod yr arogi mor annyoddefol; ac yn ebrwydd ar ol hyny, cafwyd fod gwahanol fathau o glefydau yn lleihau ynddi. A'r un modd am leoedd ereill. Yna, dilynodd dyfr- ffosydd a ebwterydd er cario ymaith fudr- eddi tai a threfydd; ac ar ol hyny, dechreu- wyd goleuo yr heolydd a'r mynedfeydd cyhoeddus. Ni ddechreuwyd goleuo heol- ydd Llundain hyd y flwyddyn ddiweddaf o deyrnasiad Charles yr Ail, a'r pryd hwnw yn mnig yn y gauaf. Cyn hyny, yr oedd yr heolydd yn heidio o ysbeilwyr, ac yr oeddynt yn ilawn o beryglon, yn enwedig liw nos. Ar y cyntaf, gwneid i'r tai a wynebent yr heolydd gadw canwyllau neu lampau yn eu ffeneetri; wedi hyny, cafwyd lampau cyhoeddus, a gwellhawyd y gyfun- drefn heddgeidwadol, nes gwneyd yr heol- ydd yn gymhariaethol ddiogel hyd yn nod yn y nos. Erbyn yr unfed ganrif ar bymtheg, yr oedd'dyfeisiau peirianol a gwelliantau Uaw- weithfaol yn dylanwadu yn ddwfn ar y bywyd teuluaidd a chymdeithasol. Addurn- id y parwydydd a drychau ae ag awrleisiau, ceid mantelli uwchben y lleoedd tan. Yr oedd y bwrdd yn llwythog o ddanteithion trameraidd, oherwydd dygai masnach gy- nyrchion gwledydd tramor i'r wlad. Daeth pytatws, te, coffi, siwgr, &c., &c., i gymeryd He y diodydd cryfion a arferid mor helaeth gyct. Gwnaeth gogrynu y blawd yn y melinau gwynt beri fod y bara yn wynach a thecach. Daeth carpedau i gymeryd lie y brwyn ar y lloriau; ceid gwell gwelyau i'r bobl gysgu arnyat, a gwelid ganddynt ddillad glanach, y rhai a gyfnewidid gan- ddynt yn amlach. Yn lie huddygl a pharddu, daeth nenau eu hystafelloedd i gael eu haddurno yn brydferth. Os eid allan i'r ystrydpedd, ceid yno gerbydau o wahanol fathau, ac yn y meusydd ceid yno yn mysg y gwladwyr anwybodus fod gwell- iantau peirianyddol yn graddol weithio eu ffordd nea cyrhaedd perffeithrwyddeindydd- iau ni mewn aredig, hau, medi, dyrnu, &c. Gallai y pethau a nodwyd uchod ym- ddangos yn bethau bychain a dibwys, ond Did feU: y maent mewn gwirionedd, gan eu bod yn elfenau yn cydweithio ag elfenau ereill i gynyrcbu mwy o goethder a gwar- eiddiad yn y gwledydd. Yr oeddynt yn gynyreh gwareiddiad ar un llaw, ffrwyth oeddynt o'r hyn a wnawd yn flaenorol er gwareiddiad y byd ond yr oeddynt, hefyd, ar v Haw arall, yn foddion i'w berffeithio. Er mor fychain y :;all llawer ohonynt ym- ddangos, yr oedd iddynt hwy eu hunain, er 10 h\ nv, eu dylanwad er coethi a gwareiddio meddyliau ac arferion dynion, ac er gwella cyflwr y ddynoliaeth. Ac etc, mor an- mherffaith yw y rhestr hon, bron nad yw yr edifar gan un ddechreu enwi. Nid ydym wedi dweyd dim eto am y gwres- fesarydd (thermometer) a'r hin-fynag (baro- meter), am yr awyren sydd yn cario dyn uwcblaw y cymylau, na'r ymsudd-glooh sydd yn myned ag ef i waelod y mor. Nid ydym wedi dweyd dim am ledaeniad addysg trwy dd. rllen, ysgrifecu, ac ysgol- iori cvhoeddus, ac mewn canlyniad i hyny ffurfio cymundeb darllengar; dim am y dulliau o ffurfio yr opiniwn cyhoeddus trwy y newyddiaduron, Tr adolygiadau, y cylch- gronau, a'r mat;teision a geir trwy y post rhad; dim am ysbytai, asylums, a charchar- au diwygiedig; dim am gamlesydd, pont- ydd, ffyrdd, a phoithladdoedd; dim am y gweithfeydd cotwm, haiarn, dur, a pheir gwe iaDau; dim am y darganfyddiadau mewn fferylliaeth, y rhai, yn wir, ydynt ywlleng; &c., &c. Yn wir, ni ddeuem i ben yn fuan ag enwi yr holl ddyfeisiau, yr holl ddarganfyddiad au a pha rai y mae trefoid- edd ddynol wedi ei chyfoethogi er's ychydig gai rifoedd. Gymaint sydd wedi ei wneyd er gwella a dedwyddoli y ddynoliaeth; a chyn belled ag y mae tuedd i hyny yn yr hyn a wnawd. y mae i'r oil ddylanwad er cynyrchu gwareiddiad. Dylanwad Deallol y Darganfyddiadau.— Un o ffrwythau cyntaf gwareiddiad, yn gystal ag un o'r galluoedd mwj af nerthol yn ngwareiddiad gwlad, ydyw deall wedi ei ] oleuo. Nid oes nemawr obaith o unrhyw wlad na chenedl, os na ellir, trwy ryw foddion, gyrhaedd dealltwriaeth y genedl. Fel yr awgrymwyd eisoes, fe suddodd Ewrop yn dra isel mewn gwybodaeth yn ystod yr oesoedd tywyllion, ac fe suddodd yn gyfatebol mewn gwareiddiad. Oher- wydd rhuthriadau y barbariaid gogleddol a dwyreiniol, y Yisigothiaid, y Ffrancod, y Saxoniaid, yr Huniaid, a'r Ostrogothiaid dros y<merodraeth Rhufain yn y bumed a'r chweched ganrif, acoherwyddtra-arglwydd- iaeth dall-bleidiol y Babaeth, fe roddwyd atalfa effeithiol ar gynydd gwybodaeth yn y gwledydd. Oherwydd fod y blaenaf yn farbariaid eu hunain, nid oeddynt hwy eu hunain yn meddu bron ddim gwybodaeth, neu yn gallu prisio gwybodaeth a gwareidd- iad y gwledydd a oresgynid ganddynt. Ac fel y nodwyd eisoes, gadawodd y barbar- iaid lawer mwy o'u hoi ar Eglwys Rhufain nag a adawodd yr Eglwys o'i hoi arnynt hwy. Ac yr oedd yr Eglwys, yn yr oes- oedd tywyllion, yn meddu dylanwad an- nherfynol o'r bron ar feddyliau llywodr- aethol Ewrop. Tua chanol yr wythfed ganrif, yr ydym yn cael Pepin yn gwneuthur y Pab yn ben gwladol, fel yr oedd yn cael ei gydnabod yn ben Eglwysig yn flaenorol. Yn ganlynol i hyn, daeth dylanwad y Bab- aeth, trwy uchelgais anniwall y Pabau, i gael ei theimlo trwy holl Ewrop; ac yn gymaint ag mai mantais y Babaeth ydoedd eadw trigolion y gwledydd mewn anwybod- aeth mor ddwfn ag y gellid, gwneid pob petb i gadw moddion gwybodaeth oddi- wrthynt, yn gymaint felly, fel y gellir dweyd am y Babaeth mai ei harwyddair ydyw ac ydoedd "Mai mamaeth duwiol- deb yw anwybodaeth." Y mae bron yn anmhosibl rhoi darluniad cyflawn a chywir o'r anwybodaeth yr hwn yr oedd yr Eglwys Babaidd fel moddion i gadw y gwledydd ynddo, ac o ganlyniad y trueni a'r barbar- eidd-dra a orehuddiaiEwrop o'r seithfed ganrif a Qhyn hyny, hyd y drydedd ar ddeg ac yn ddiweddaraeh. Fel y dywed un awdwr, Yr oedd Ewrop wedi suddo mor ddwfn i dywyllwch a diraddiad cyn diwedd y ddegfed ganrif, fel y gellid meddwl nad oedd yn bosibl myned yn ddyfnach." Ond pan adfywiodd gwybodaeth a llenyddiaeth yn y ddeuddegfed ganrif, dyna pryd, mewn gwirionedd, y dechreuodd cenedloedd Ewrop ymddyrehafu o'r dyfnder yr oeddynt 'wedi bod yn gorwedd ynddo er's oeaaedd- meithion. Yr oedd yma gryn lawer o nerth, a'rhyw fath o fywyd yn flaenorol, ond nerth y gorthrymwr yn malu y gor- thrymedig ydoedd, a iau ddieflig y Babaeth vn cyd-grymu gwarau y ddau i'r ddaear. Yr ydoedd yma gryn lawer o fawredd a gwychder o'r blaen, ond mawredd bar- baraidd oedd, a hwnw wedi gosod gwedd tarbaraidd ar y gwledydd. Yn wir, pa fawredd a pha wychder bynag a ellwch roi ar ddyn, os na roir cryn lawer o oleuni yn y deall, buan y diraddia y gwychder yn rhyw ymddangosiad dichwaeth, Ac felly, un o'r pethau cyntaf a wneir tuag at war- eiddio cenedl yw estyn iddi foddion gwy- bodaeth, ceisio gafael ar y deall rywfodd. Ond wedi y caffer gafael unwaith ar y deall, nid hir yr erys cenedl, drachefn, mewn dyfnder barbareiddiwch o ran ei harferion. Nid oes un engraifft yn holl hanes y byd o genedl wedi dyfod yn genedl ddeallgar a gwybodus, ac wedi aros mewn sefyllfa anwaraidd mwy nag sydd o genedl wedi codi o sefyllfa anwaraidd, ac eto wedi aros yn genedl hollol anwybodus. Y mae deall llawer am ddeddfau natuift yn rhoi mantais i ddyn i ddwyn y deddfau hyny o dan warogaeth iddo ei hun, i wasanaethu i'w angenion. Ac nid yw dyn, un amser, yn fyr o wneuthur i bob peth a all wasan- aethu iddo ef. Nid yw yr anwariad yn fyr o hyny, er mai yehydig iawn o wrth- ddrychau natur y gwyr ef pa fodd i'w meistroli. (Tw harhau.)
Eisteddfod y Crown Hotel,…
Eisteddfod y Crown Hotel, Aberdar, Rhagfyr 24ain, 1878. BEIRNIADAETH Y CYFANSODDIADAU BARDDONOL. Cywydd ar Y Fantais o roddi Addysg Foreuol i Blant." Daeth tri eyfansoddiad i law ar y testyn swynol hwn, sef Ysbryd Twm o'r Nant, Awenydd, a Gwyddon Ganhebon. Ysbryd Twm o'r Nant.-Nid oedd Twm druan yn bidio rhyw lawer iawn am fod yn gywir bob amser o ran cynghanedd. Felly mae ei Ysbryd yma hefyd. Ym- ddengys i mi mai bun ieuane ydyw awen Ysbryd Twm—nwyfus ac anwesog, yn gofyn ei chymhell bob cam. Defnyddia ansoddeiriau eyffredin, megys I odiaeth," <( hynod," "hynodol," "hardd iawn," &c., a hyny yn fynych. Y mae haner ei gywydd wedi ei ddiwyno a liinellau gwallus, megys,- Mam a thad^o ddifrad fronau." (8au) le Rieni, cofiwch, rhanweh chwi (8au) j l Hael addysg—eich plant wna ddysgu." (8auj Ond, cofier, nid yr 8au feddyliwn wrth ddweyd eu bod yn wallus. Nid priodol rhoi lie i'r gynghanedd lusg yn yr ail linell mewn cywydd fwy nag yn y linell olaf mewn englyn. Etc :— == "0 galon unionlbob un." I =i "fLlawer ynjllaw Ner yn awr."j Proest y gelwir pethau fel yna, cofiwch. Mae yn bosibl y gellir cael gwell yn mhen ychydig amser gan yr awdwi1 hwn. Awenydd. — Nid mor awenyddgar a'i gydymgeiswyr. Cywydd hir iawn, ond meinach na'r afon yn nghanol haf ydyw. Mae yn hir yn galw ar yr awen, a rhyfedd mor fyddar oedd hono, nes y meddyliem am y penill hwnw i Gloch y Llan— Mae'r gloch o hyd yn seinio, I Heb nemawr iawn yn gwrando A'r clochydd bron a myn'd o'i hwyl— 'i»n"1^I)y(i-d Sul a gwyl wrth dincio." Anmhosibl ydyw twyllo hen aderyn ag us. Meddyliodd y bardd hwn am dwyllo rhyw- rai a'i dwyll-odlau, megys,- Yn felus fydd Yn wastad dan ryw gystwdd." Wrth ei droi, yr aberth drud 'N fuan ai'n bwynt ei fywyd." I'r galon dyma'r golud Wrth ei fodd sy'n werth y byd." Eto, proest llefarog:— "Heddyw boed llwyddiant iddi 0 riniau gwiw eiriau gu." Enilla bob un a allo, Hwyr o draw 'rol hir dro." Ond y mae gan hwn rai llinellau gwych wedi'r cyfan, ac yn dlws mewn cynghan- edd, er mai cyffredin yw'r iaith, megys,- 0 rieni gwir anwyl, Eu sylw geir Sul a gwyl Ar eu plant—llwyddiant y llu 'N ddwysgall yw eu haddysgu. 0 ddrych, yn fynych fel Y dringant i dir angel, Rhedant a nofiant i'r nef, A gwaeddant yn lie goddef Unrhyw gam, nac un anmharch, Yn y byd, ond mynant barch." Gwyddon Ganhebon.—Imeifl hwn yn ei waith gyda medr ac awen. Y mae swn troediad un uwchraddol yn tramwy yma. Mae ei feddyliau a'i gynghaneddion yn newydd grai. Y mae y cywydd hwn yn 116 o linellau, ac y mae y llinellau can- lynol wedi diane allan, fediyliaf, yn ddiar- wybod iddo:— I ddweyd a gwneyd yn ddidwyll." "Eudysguiofniyrlon." A pheidio niweidio neb." Y ddysg foreuol a ddyd. Rhy debyg. Mae ei ragoriaethau yn rhy luoso'g i'w dy- fynu heb ddyfynu yr oil ohono. Gwir deilwng o'r wobr. Can i'r "Gauaj." Pedair can ddaeth i law, sef Trebor, Cor- wynt, Myrddinfardd, a Thomson. Cyffredin iawn yw eiddo Trebor a Cor- wynt. Nid ydynt yn gwybod fawr am deithi yr hen fesur Gwyr Harlech." Gan y cyntaf wylo mae'r cymylau, rhuo mae'r gwynt, ocheneidio mae'r bryniau, heb wybod am ba beth. Gan yr ail mae y gauaf yn dringo i'w orsedd, a'i fantell wen yn cuddio gwyneb siriol yr haul, yn gwelwi y ser, ac yn gwneuthur holl natur yn Irudd ac yn lion yn yr un penill. Beth bynag am yr haul, dysglaer iawn yw y ser fynychaf yn y gauaf. Myrddinfardd a Thomson.-Canay ddau fardd hyn yn debyg iawn i'w gilydd. Edrychant ar y gauaf mewn ystyr ddeu- blyg. Pan mae natur yn welw a phrudd, mae cymdeithas yn fywiog; pan y mae y dymhestl a'r mor yn rhuo, mae yr aelwyd gartref yn llawnach, pob gwyneb yn siriol- ach, y tan yn oleuach, a'r gyfeillach yn fwy anwyl., Ni wyr cyflawnder am ddim gwell na rhanu y wobr rhwng y ddau. Can o glod i Beleni (Pills) Mr. T. W. Evans. Pedair can ddaeth i law ar y testyn rhyfeddol hwn, sef Carwr Trefn, Wmffre Jones, M.D., Fferyll, a Galen. I Carwr Trefn.-Dylai pawb fod yn gallu sillebu yn gywir cyn anfon i gystadleu- aeth. Yn hvn mae yr awdwr hwn yn dra gwallus, ac nid oes ar yr ychydig benillion hyn fawr o 61 meddwl nac awen. Hyder- wn mai ieuanc iawn ydyw. Os felly, gall ddyfod yn fardd gwych. Edryched ar ei g py. Wmffre Jones, M.D.-Mae can hwn yn hir iawn—yn 128 o linellau. Pe can ddi- fyr fyddai eisieu, hon am dani. Byddem, trwy hyny, yn foddlonach i'w ddilyn yn ei bwynt tra eithafol. Mae yr enghreifftiau y mae ef wedi nodi yn mhell iawn oddi- wrth ffeithiau profedig. Dywedai am ddyn o Aberaman wedi bod am flwyddyn yn mron colli arnp ei hun oherwydd af- iechyd, ac yr oedd efe ei hun wedi credu mai y bedd fyddai ei gartref buan; ond wedi cymeryd y peleni hyn, dyma fe A chyn pen dau ddiwrnod, Yn lie bod yn y beddrod, ,I 'Roedd ef mewn clwb menywod, Yn canu Mentra Gwen. Llawer iawn o enghreifftiau fel hyn a geir ganddo. Gormod o eithafion, Wmffre. Fferyll.—C»n swynol iawn ydyw hon. Un engbraifft neu ddwy sydd gan Fferyll yn rhy eithafol. Medra ganu mor rhwydd ag anadlu, er nad yw ei fyrdwn yn ych- wanegu rhyw lawer at deilyngdod y gan. Bydd yn dda genyf allu rhoddi gwobr i hon. Galen.—C&n ragorol- yn llawn o wir farddoniaeth, yn canmol heb organmtliaeth, ac yn mynegu am y peleni yn unol a ffeithiau. A bydd yn sicr y teimla Mr. T. W. Evans fwy o hapnBrwydd i'w feddwl wrth glywed y gan hon, na chlywed fod ei beleni wedi adgyfodi rhai meirw yn fyw, fel y crybwyllir gan yr ymgeiswyr ereill. Galen yw y goreu. u Gwlithyn." Derbyniwyd saith o dribanau. Brython llawn mewn brethyn llwyd.- Nid yw angel yn gweithio yn ddirgel bob amser. Weithiau y mae gyda ni hanes am dano yn pregethu ac yn canu. Cydgan- odd ser y boreu, ac y gorfoleddodd holl feibion Duw." Byddai yn hawdd hefyd cael gwell gair na "dideu." Term an- mhriodol ar lafar gwlad yw dweyd fod y gwynt yn isel" tra mae tawelwch." 'Nol gwres y dydd a diffyg gwlaw, I leithiaw daw y gwlithyn." Pa un ai ar ol gwres y dydd nea cyn gwres y dydd mae y gwlithyn yn dyfod ? Gwawrddydd. Mae yr awdwr hwn mewn mawr svndod. Cyn dechreu siarad, dywed Ddyferyn y gair cyntaf. Dy- feryn" a ddywedir heb gymhorth gair arall 0," rhyw," hardd," "llop," llesiol ddyferyn," &c. Hulio y dol- ydd." Onid ydyw yn hulio y bronydd a'r bryniau hefyd ? Yn mhelydr yr huau ? Dan belydr yr huan. Eto y mae y rhai hyn yn farddonol. Gresyn na chawsent well gwisg am danynt. Bugail.-Gormod o ansoddeiriau yn y penill cyntaf-dim llai na saith. Y ddau benill arall yn rhagorol dda, ond fod yma ormod o ymgais at gynghanedd, heb un angen. Athronydd.—" Ar ael pob teg flodeuyn." Onid yw ar bob peth garw hefyd ? Pliny.—" Coroni wna," presenol a dy fodol. 4' Ooroni mae" sy'n gywir. "An- fonir ef"—berf mewn modd annherfyaol. Plentyn Anian.-Da iawn, a'r goreu eto; ond nid da y linell:—" Yn wybren Nêr- i'w gorwel." Seren—"Ar ael y teg flodeuyn" eto. Yn adnewyddu swyn ei ddail." Nis gellir adnewyddu "swyn." Boneddwr yw hwn mewn gwisg garpiog, ac, yn ol fy marn i, efe yw y goreu. H vn ar air a chydwybod, HYWEL Morgahwgk
Masnach yr Haiarn a'r Glo.
Masnach yr Haiarn a'r Glo. Yr ydym yma yn derbyn hysbysiadau o wy»thnos i wythnos, ac yn neillduol yr wythnos ddiweddaf, fod y galwadau am reiliau dur yn yr Unol Dalaethau yn par- hau gyda bywiogrwydd cynyddol. Yr ydym yn deall fod y melinau yn cael eu diwallu gystal ag archebion, fel y deallwn y byddant yn gweithio yn rheolaidd hyd Hydre f nesaf. Priodolir a chymhwysir hyn, yn fwyaf neillduol, at felinau Talaeth fawr Pennsylvania, ac at Dalaeth Efrog Newydd, pa rai ydynt brif ganolfanau gweithleoedd metelaidd America. Er dangos y bywiogrwydd sydd yn v cais am reiliau dur yr ochr draw i'r Werydd yn bodoli yn awr, nodaf yma un ffaith, sef fod Cwmni Edgar Thompson wedi ilyfru, yn mis Ionawr, archebion am ddim llai na 50,000 o dunelli, ac nid yw nerth cyhyrch- iol blynyddol y Cwmni ond yn unig yn nghylch 65,000 o dunelli. Nid ydym yn rhyfeddu wrth y cafs dihafal sydd yn awr yn bodoli am reiliau dur yn mysg yr 0 Americaniaid, pan yn sylwi ar y lleihadau ma« rion y maent eisoes wedi rhoddi i elw y Bheilffordd Americanaidd. Y mae yn wybyddus i bawb ohonom ag sydd wedi bod yn teithio ar Reilffyrdd Americanaidd y modd anmherffaith y gwneir hwynt, ac hefyd eu bod yn agored i gyfnewidiad hin- soddol gerwin, fel nad oedd sicrwydd am ddiogelwch na phleser i deithio arnynt; ond trwy gynorthwy reiliau dur, mae prif gwmnxau Rhellffyrdd Americanaidd yn ym- wneyd a hyny mewn modd llwyddianus i osod eu rheilffyrdd mewn diogelwch par- haol. Er hyd yn hyn, mae cryn lawer o'r cerbydresu wedi myned oddiar y rheiliau ar y lliuellau Americanaidd, neu i ddefnyddio iaith ddarluniadol y brawd Jonathan- have jumped the track." Ond er hyny, ymddengys fod rheiliau dur, mewn modd cyflym, yn lleihau y mathau hyn o ddam- weihiau ar y Rheilffyrdd Americanaidd. Er hyn oil, yn ngwyneb y cynydd helaeth- fawr yn y Rheilffyrdd Americanaidd, acyn cynyddu felly gyda'r fath bwysfawredd, fel nad yw hyd yn nod, yn awr, y rheiliau dur yn dwyn ffrwyth i'r cyflawnder y dysgwylid oddiwrthynt; eto, mae y meth- iant Americanaidd, heddyw, yn dyfod yn llwyddiant Americanaidd yfory, ac nid oes i ni ond dysgwyl am fwy o ddadhuddiadau yn y dyfodol mewn Rheilffyrdd American- aidd, a mwy o gais cynyddol yno am reil- iau dur. Ac yn ngwyneb hyn, dylasai ein Llywodraeth ddefnyddio ei dylanwad am ddilead o'r rhwymau caethiwol sydd wedi cael ei osod gan y Jonathaniaid ar yr haiarn a'r dur a fordrosir yno o Brydain Fawr. Masnach sydd i ni yno yn gystd ag iddynt hwy yma. Tn HTGHABUDrDD a'i rhanbarthau eang, llwythwyd symiau mawrion o lo yr wythnos ddi weddaf. All- foriwyd 99,958 o dunelli o lo, 1,650 o dunelli o haiarn a dur, a 2,885 o patent fuel. Yr oedd y tonnage yn ddigonol yn y dociau. Y prisoedd ddim yn gystal ag y buont. Bu yr wythnos ddiweddaf yn llawn o ffrwst am lwytho llongau, a chlirio allan. Prif weddnod yr wythnos oedd cymeryd agerlongau i gludo gio i Simon's Bay, Penrhyn Gobaith Da; nodwyd saith o longau am 50s. y dunell. Am Cape de Verds, hefyd, mae eais am lo wedi cynyddu. Cymerw/d cwpl o agerlongau am bris uchel; rbyw gymaint ag 16s. y dunell wedi ei dalu. Dim gwelliant yn masaach. yr haiarn yn Nghaerdvdd. Arwyddion amlwg o welliant yn marchnad yr alcan. Gwell prisoedd, a llawer o lwytho am y Talaethau. Yr wythnos ddiweddaf, y swm o fwn haiarn a fordroswyd vma o'r Ysbaen oedd 10,000 o dunellit Ni ddaeth i mewn yma, yr wythnos ddiweddaf, ond 2,000 o dunelli o goed pyllau Ffrengig. 0 adran ABERT"- WE, yr wythnos ddiweddaf, allforiwyd 10.981 o dunelli o lo, a 4,000 o dunelli o patent fml -dim haiarn. Parheir i ddwyn yn mlaen weithrediadau (yn gyfyngedig i derfynatz neillduol) yn Ngweithfeydd Dur Glandwr, a phur debyg nad atelir y gwaith, ond y sylfeinir hwjnt a sylfaen mwy parhaol nag erioed. Dim cyfnewidiad teilwng o nodiad yn y gweithfeydd alcan. Gweithir yn hwylus am bed war diwrnod o bob wythnos, ac enillir cyflogau rhesymol yn yr ysbaid hwnw. Dim arwydd o welliant yn RHYMNT, mae y bywiogrwydd a fodolai yn nosran Bessemer yn y gweithfeydd cymydogol yn dal ei dir yn lied dda, ac ymddengys fod cais da am reiliau dur. Archebion ar y llyfrau a geidw y gweithfeydd i weithio am dymor i ddyfod. Cais da am agerlo a glo at wasanaeth teuluol, gyda'r eithriad o adran Caerfflli, lie y mae rhybuddion wedi cael eu rhoddi allan fod terfyniad i'r cytun- debau gweithiol presenol, a meddylir mai yr amean yw gostyngiad cyflogau. Nid oes dim yn newydd i'w adrodd am Tredegar, Penyoae, na'r Foehriw. Yn DOWLAIS A MEHTHYR TYDFIL a'r cwmpasoedd mae marchnad y glo wedi bod yn fywiog am yr wythnos ddiweddaf. Yr ydym yn deall fod glowyr y Plymouth wedi galw cyfarfod er siarad am amrywiol grievances a dybiant sydd yn fltnder iddynt. Mae gweithfeydd glo y Gyfarthfa wedi bod yr wythaos ddiweddaf yn hynod fywiog; and mae y gweithfeydd haiarn yma yn gystal ag yn y Plymouth megys o dan ia tragywyddoi. Mae Dowlais yn awr yn fwy prysur nag y mae wedi bod yn ddi- weduar yn marchnad yr haiarn, ac wedi anfo." ttUaa yn ddiweddar symiau mawrion o reiliau tuag Alexandria. Mae yn ym- ddang is y bydd Dowlais yn fuan yn un o brif fan'iiu gweithio dur. Drw holl ranau gweithfaol ein gwlad yr y i.v m wi gweled goat. pgiad cyfLgau yn cymery lie, a phrisoedd y glo a'r haiarn yn gostwng yr un modd. Yn y cyfwng preseiiol byderir v bvd iwn, fel gweithwyr, arweiuwr. a ph'twb oil i ymarferdoeth- ineb, gan fod mewn cydweithrediad a'n meistri, drwy beidio troi gwaith o'r neilldu, a chau i pyllau Yr oedd y newydd wedi cyrhaedi Caerdydd vma os mai sefyll allan a wnai glowyr y P.D's, na fuasai adagoriad ar y py1.au hyd nes y deuai adfywiad mas- nachol ond ere iir, er y cyfyngder y mae gweithwyr yndao eisoes, eu bod yn ddoeth i adymuflyd yn eu gwaith ar y gostyngiad. Bobl anwyl, gobpithio y daw agoriad buan ar ddr ,s gobaith masnachol ein gwlad. Caled yw yn awr, ac nid oes ond megy& haner torth i' w chael er chwysu a gweithio yn galed. Yn NGHASHTEWYDD, yr wythnos ddiweddaf, allforiwyd 13,180 o dunelli o lo, a 1,897 o dunelli o haiarn a dur. Aeth 1,'J00 o'r cyfryw i Malaga oddiwrth Gwmai Blaenafon Y mae y gweithwyr oemyat ar strike yno am y gos- tyngiad wedi ail ymaflyd yn eu gwaith. Mae cynydd yn ngwneuthuriad haiarn a dur yn yr a Iran. Gwneir ychydig yn fwy mewn haiarn rheilffyrdd. Gwneir rheiliau Bessemer, hefyd, mewn modd helaeth. Marwaild vw masnach bariau haiarn, ond fod cais sefydlog am fathau amrywiol. Cwmni Haiarn, Glo, a Dur Glyn Ebwy yn gwerthu glo ager am 5s. 3c. y dunell ar lan y pyllau Masnach glo allforiadol yn weddol fywiog. Torwyr glo yn Mlaenafon yn gweithio pump diwrnod yr wythnos ar y day-by-day system. Cymerodd strike le yn Ngweithfeydd Dar Paotteg, yn y dos- barth peirianyddol. Rhoddwyd rhybudd- ion allan y buasai yn rhaid i'r rhai a weithient yn y dosbarth hwn o'r weithfa. weithio deg awr y dydd yn lie naw, a hyn achosodd y strike. Mae 209 allan o waith oherwydd yr annghydwelediad. Maaitachdeiihiwb.