Y Gwladgarwr

Adolygiad Wasg. LLYFR DADLEUON At wasanaetli Cyfarfod- ydd Ysgolion, Llenyddol, a Dirwestol. Wrexham: Cvhoeddedig gan Hughes a'i Fab. Fel yr hysbysir yn y rhaglith, y mae y llyfryn hwn yn ymgai's i gyflenwi y diftyg cynyddol a deimlir gan y rliai yr ymddiriedir y gwaith. o ehwilio am ddefnyddiau gogyfer a Ohyfarfodydd Llenyddol, Ysgolion, a Dir- westol." Cynwysa y llyfr tua deg ar ugnin o .ddamau amrywiog .iawn, rliai cyfaddas i'w. hadrodd gan -un, rhai gan ddau, rliai gan bedwar, a "Phrawf Die Shon Dafydd" gan naiv o feokgyn, a thuddeg o reithwyr. Dy- munwn gymeradwyo y llyfr i'n holl bobl ieuainc, a diameu geaym y caiff y gwaith gylchrecliad mawr. Y mae y Cyhoeddwyr. fel arfer, wedi gwneyd eu gwaith yn rhagor- ol. Nid vw pris y llyfr ond swllt.

Y Llifcgydci diweddar a Ohwrw Burton. Dywedir. fod y llifddvfroedd diweddar wedi achesi gwerth 20.D00p. o golled yn narllaw- dai Burton ar y Trent, Er fod y fEgyrau hyn yn cynrychioli swm anfevtli o iawr, nid yw yn debyg y gwna. hi i Bass ac Alsopp deimlo rhyw lawer o wendid. Mae y ddau ddarllawy dd hyn yn gwneyd gwerth pum' mil o bunau y dydd o gvn-w! Mae Bass ei hun yn daxllaw yehwaneg na, miliwn. o farilau. y flwyddyn; dilynir cf gan Alsoppgan ei 750,000 o farihu y flwyddyn. Y mae lluaws o firms llai yno yn darllaw o haner miliwn i waered o farilau yn ffynyddol. Beth ddywed Syr Wilfrid am hyn, wys ?

Dyn wedi ei losgi i Farwoiaeth. Dygwyddodd damwain. echrydus nos Sad- wrn diweddaf i Mr. Buryiie, Lambeth Walk, Llundain. Yr oedd yn ymdclihatri i fyned i'w wely wrth oleu paraffin lamp, pan y darfu iddo ei dymchwelyd yn ddamweuiiol a syrthiodd yr %lev/ llosge dig ar ei ddiilacl. nos, fel y rhostiwyd ef yn fyw. Cymerwyd ef yn fnan i St. Thomas's Hospital, lie y bu larw. ¡"

Nodion am y Beirdd, &c. o Arwydd bur sicr o ddirywiad cliwaeth, a bad breeding a bad manners yw fod rh&i a alwant eu hunain yn feirdd yn d'od i'r raaes i lifio yr awyr a'u dyrnau yn ol ffasiwii Tom Say era a'i olynwyr, ae yn ymorstwng i ehwilio am faw a llaid o gwteri enllib, i luchio am draws rhai nad ydynt deilwng i ddatod carau eu hesgidiau. Os tlyraa beth yw etiquette barddol, dywedwn ni eled i'w grogi. Tvbia rhai oud iddyni. luchio SQ11>S cenfigen a bod yn doraethog yn marweiddiweh eu cyfeiriadau person" eu bod wedi cael y goreu mewn argument, ond ni raid iddynt dreulio ilawer o amser i ehwilio er cael allan beth yw barn pob dyn call am danvnt—dyma hi, yr un farn ag sydd ganddo am y ar ben yr lxeol, ag yr hoii sydd yn mynu cael y gai r olaf mewn dadl neu ymrafael rhyngddi hi a'ichymydoges. Felly, y gwirioniaid hyn ydynt am i'r wind eu hedmygu fei. beirdd Jiu teitl i gael ou galw yn feirdd, mae'n debyg, yw yr allan-doriad croufaol o gecraeth a. difnaeth sydd yn. eu lloclweÚcln. Yr ydym yn gwybod barn pob llenor o bwys am y cyfryw hustyngwyr. Cawsom gipdrem am y waith gyntaf-yn ddiweddar ar bryddest y diweddar Dr. Einlyn Jones ar "Adgyfodiad Crist," yr lion oeddyr ail fuddugol vn Eisteddfod Ddirwestol Merthyr, Nadolig, 1350. Yn sicr, y mae yn bryddest ardderchog. Icnan Gwynedd oedd y buddugol ar y testyn. Fa uryd ydym yn mvned i aael gasgliad o weithiau barddonol Emlyn I Oes rliywun all ateb 1 Kid ydyr-. wedi gweled dim o gynyrchxon barddol yr ayvenydd Teilo er ys talwm iawn, Byddai yn cU", genym^gael golwg ar ei Hen Goed y 3onlan Fawr" unvvaith etc. Y mae y gercM hono yn feichiog o farddoniaeth. Yr Jrdym yn llav<ven i ddeall fod ein cyfaill ieuanc awenyddol Dyfedfab yn parotoi cyfrol o'i i'r wasg. Ni ddaw dim gvvaeL o ('.an la\7 y oardd. isdanc iiwn, ac yr ydym yn. addaw i ni ein. huuaiu wiedd pan ddaw i'u dwyltw. V laae '^idLudliod Niae'n dol)j~g, wedi ei goliirio, oherwydd fou eorau gaihwg Morgriuwg yn rhy biysur gyda lien .ddamau cerddoruf i" feddwl am ddysgu 1m gweddol newydd. Nid yw hyn. yn taliu fawr lewyrch ar e-'Lii fuddylicm- ni, yn enwodig yn ngwvn;• v aehwyiuadau parhaus wneii' yn erbvn pv-'yllgoraxi e'.sfceddfodaxi. Onid yw liyii~y~n b'r?iwf inai cael 6a gorfodi i gogimo i afceb cluvaetli y cantoriony maoy pvyilgorau^; ac iiiai ni: y pwyllgorau, yn wii-foddol, sydd yn po'l^ji diOj'i cerddoroi I iviodd byiiag, cawn L{'>'n:b.yrddaii bencugedig Naciolig a r Llun cardynoJ.

LLANFABON. Nos Lun, yr 8fed o'r mis hwn, cynaliwyd mi o'r cynglierddau goreu (os nid y goreu) a fu yn y lie hwn erioed. W. Beddoe, Ysw., yn llywydcl. Yr oedd yr elw yn cael ei rhoddi i Mr. David E. Davies, arwemydd y Nelson Glee Party, yr hwn sydd yn bwriadu myned i'r ysgol. Y cantorion fu yn gwasnnaethu oeddynt Eos Morlais, Llinos v Dyfiryn, Mountain Ash; Gwaich Aiaw, a Win. Hop- kins, Mountainash; Miss Rowells, Nfilson Eos Hefiri, a parti o Mountain sh Cor Penuel, a Miss Jiynon, Mountain Ash, yn chwareu y berdoneg. Aetli yr holl gantorion • trwy eu gwaith yn gauipus. Dymuna Mr. D. E. Davies gyllwyno ei ddiolchgarwch gwresocaf i Eos lielin a holl gantorion Mountain Ash, a Miss Howells, Nelson, am eu parodrwydd i'w gynorthwyo, a rhoddi eu gwasanaeth am ddim. IiefydiMrs. Rosser, Wellington Hotel, am fenthyg y perdoneg. Nicl cymwynas fechan oedd dyfod a pharti o Mountain Ash i'r Nelson, a hyny yn unig er mwyn rhoddi lift i'w gyfaill sydd yn ceisio dringo i fyny. Oeisiodd yehyclig o wehilion y gymydogaeth niweidio llwyddiant y cy- ngherdd, trwy rhoi y si ar led nad oedd Eos Morlais yn dyfod o gwbl—nad oedd gosod ei enw ar yr hysbysiad ond scheme dwyllodrus er ceisio tynu dynion i'r cyngherdd. Yn ffodus, nid yw dylanwad v mwyaf o honynt 1. 2 yn cyrhaedd y tualian iddo ei hunan. Felly, chwi welwch fod absenoldeb dynion o'r fath yn fencMh.—

DOLGELLAU. Bu cyngHerdd yn y Neuadd Gyhoeddus, er budd i'r Proiieswr Pritchard, gan Gymdeithas I Gorawl Idris, Mr. Sauvage, 'Llywelyn o'r Brithdir, a chor o blant y British School. Cued cynulliad gweddol dda, ac aeth pawb drwy en gwaith yn deilwng o honynt eu hunain. Canodd y Cor ainryw cldarnau cerddorol o waith y prif awdwyr yn deilwng o'u harweinydd ac o 'honynt eu hunain. Canodd. Mr. Sauvage amryw weithiau, nes •enill qdmygedd y gwrandawyr. Ni chlyw- sum Dywelyn o'r Brithdir er's tro o'r blaen diolch iddo am ei gan. Canodd cor y piani "See the conquering Hero comes," -tra yr oedd Miss Roberts, pupil i'r Proffeswr Pritch- ard, yn chwareu y piano ar y rhan gyntaf o hono, yna y ddau yeaii gilydd, pan yr unodd yr holl gor yn deilwng o honynt en hunain. Bydded i bobl ieuain-j Dolgellau wneyd y def- nycld priodol o arosiad Mr. Pritchard yft. ein plith fel Professor of Music. Ba Cyfarfod Pregethu gan y Weslej^aid yma, ddechreu y mis, a'r pregethwyr oeddynt Mri. 0. Williams, Bermo; Hughes, Caergybi; a J. Evans, Liverpwl, (Eglwysfach, gynt). Yr oedd y pregethau yn efieithiol, ac o'r pryd hwnw hyd yn awr ycliwanegwyd ICeg at rif yr aelodau. Bu Cyfarfodydd Pregethu hefyd yn Llan- elltyd a Llanfachreth, ond ni chlywais am ddim neillduol oddiyno, rhagor nab-od yrholl- bregethau yn dda ac effeitliioi. Bu cyfarfod yn y Neuadd Gyhoeddus hefyd, yn mlJa un y cymerwyd o clan ystyriaetli a oedd Parliament Owen Glynclwr i sefyll yiite syrtliio. Yr oedd llais y cyfarfod o blaid iddo sefyll, ac felly trosglwyddwyd yr achos i ofal pwyllgor i'r dyben hwnw. • Gall cad.wr- aeth hen bethau. yclnyanGgn at at-dyniadau y fro ramantus hon.- Purion peth fuasai i'r pwyllgor gymeryd sefyll fa Ffynon Fair, Ffyn- on PHryyi, a.'r Ffynon- Lyga.id o dan eu hys- iyvuxQih.—IIa')t.e$ydd. ■

LLANFAIRMUALLT. ANGBU SYDYJST.—Dvdd Mercher, v/ythnos i'r diweddaf, yr oedd hen \»r o r enw Lewis, llafnrwr o Lanfaii-muatlt, yn dymn llafur yn Cid, amaethdy oddeutu millclir. o'r dref. Aeth Mi". Williams, yr amaethwr i giniaw, a chafodd ef wedi marw

LLANGEINOS. J.lA::v.'o!ir SVOYN.—Taflwyd y gymyd- ogaeth lion i syndod dydd Sactwrn wythnos i'r diweddaf gan y .iiewydd annymunol o farwolaeldi Miss Catherine Thomas, naw ar hu,grain oeclj merch henaf amulmod E. Thomas,-Ysw., Braichycymer. Pan gododd ei chwaer oedd wedi bod yn cysgu gyda hi y nos flaenorol boreti dydd Sadwrn, nid oedd yn achwyn cfddiwrth' ddim ond pan aeth ei mh.m i'r ystafell mewn ychyclig amser ar ol hyny, dyclirynwyd hi yn fawr wrth weled ei Di-jreh vii. agos treiigu am anadl, a fu ftirw" mewn ycliydig fynudau yn inreichiau ei mam ac yn ngwydd ychydig o'r teulu oedd wedi cael amser i ymgasglu, OJaddwycl hi y dydd ,Iau .carfyuol yn mynis ent y Betws, a dangosai y nifer fawr oedd yn yr angladdy parch oedd iddi yn y gyiuydogaetli.—O v C. G. Gazette.

PONTAEDAWE. YR EISTEDDFOD.—Dydd Sadwrn, y 13eg cyfisol, cynaliwyd eisteddfod lewyrchus yn y lie uchod. Cadeirydd, y Parch. D. Jones, Nantvjiin. Beirniad y canu oedd Eos Dyiiryn, Llanelli, a'r farddoniaeth, &c., a farnwyd gan D. Onliwyn Brace. Ar ol an- erchiad gan y llywydd, aethpwyd yn mlaen fel y canlyn :—Adrodd "Colli y Tien," goreu, Stephen J ones. Cauu "WyresFach Ned Puw," goreu, Miss Hughes. Marwnad y diweddar Barcli. David Edwards—rhanwyd wcbr riling Enriryn a Gwaich Ebrill: Enill- wyd ar y deuawd gan Eos Dyfed a Miss Hughes. Darlien ar y pi'jd, cyfaill o'r Cwm oedd y goreu. Y Oor Plant buddugol oedd- Our Bach Y'nysnieudwy, (Uin arwemiad Alaw Meudwy. "Am y gan oreu o glod i G. Lev.-is, Ysw., Alitycliaim rhanwyd y wobr rhwng Eurfryn ac E»>3 Wyn, a dymunai y beirniad eu hargrali'u gan gystled barddon- iaeih a gynwj^sai eu cynyrchion olodwiw. Solo Bass, goreu, James, Ystradgynlais. Araeth fyrfyfyr, goreu, John Owen. Enill- wyd ftr y don gynulleidfaol gan gor Eos Dyfed. Darllen cerddoriaeth ar y pryd crwt bach o Ystalyfera a faeddodd hyd yn nod Telorfab, Daniel Thomas, Howell Tho- mas, ac ereill da machgen i. Enijlwyd ar y Traethawd gan Mr. Jphn Owen, Cwmtwrch, a chafodd ganmoliaeth uchel gan y beirniad., j Enillwj'd ar y pedrawd gan Llew Glan Tawe a'i gyfeillion. Ni atebodd neb ei enw ar yr Englyn Beddargran. "Can y Melinydd" a eniilwyd' gan Eos Dyfed. Enillwyd ar y prif ddarn corawl gan Gor y Dyífryn, 'Pont- ardawe, o dan arweiniad Alaw Meudwy. Yn yr hwyr cafwyd cyngherdd rhagorol, yn yr hwn y cymerwyd rhan gan Bos Dyiiryn ac amryw gantorion y gymydogaeth. Trodd yr eisteddfod allan yn llwyddiant perffaith. Yr oedd yno bump o wahanol gorau yn cystadlu, tua deugain o feirdd yn ymdrechu aiii y llawryf, ac amryw draethodwyr, fel yr oedd clod yr enillwyr yn fawr, a dymunai y beirniad ar y pwyllgor i argraffu y marwnadau, y caniadau, a'r traethawd buddugol, am y rheswm y buasent yn anrliydedd i'r awdwyr ae yn gaffaeliad i'r genedl. -Gohebydd.

SOIWEN. "V. Yr wythnos hon mae Tramway ncwydd Castellnedd yn cael ei. bagor o Llansawel i'r Sciwen. Dyma gaffaeliad mawr i'r lieoedd uchod mewn mssnach mae wedi cysylltu'r Sciwen a Rhyd-y-Brytlion wrth eu gilyad fel cysyiitiad cydiol yn cysylltu chvy frawddeg wrth eu gilydd. Bydd yn fantais fawr i bvyll- gor yr eisteddfod, y Nadolig, gan y gall Rhyddercli ab Morgan, Eos iaaiod, a'r cys-. tadleuwyr dclyfod gyda'r -horse-fra-in o Lau- sawel i fyny hyd at ddrws yr Ysgoldy Cenedl- aethol, lie y bydd yr eisteddfod yn cael ei chynal. Cofiwch feibion a merched y gan, beirdd, a llenorion, ddyfod yn llu tua'r wyl y Nadolig. Mae'r pwyligor yn egniol wrthi'n parotoi erbyn yr adeg, ae y mae Llew Lhvyd mor ddiwyd gyda'i fasnach a goliebu erbyn yr eisteddfod fei nad oes ganddo hamdden i ddim yn y byd. Dichon y bydd gamMa le cysurus i'r beirniaid. Bydd gwycld dew gan y Llew Llwyd,—a photes A pliytatws heiyd O'r biif fan, goreu brofwycl, Tu a Haeth iydc1.f3.cth i gyd. y SCIWENFAB.-—Drwg genyf fod y cyfaill Sciwenfab wedi c-ael ei oddiweddyd gan boenau helbulus a dirdyniadol iawn er ys dros flwyddyn o amser. Y mae yn facligen a -fawr geiir gan bawb yn yr ardal, a gobeithiaf y caiif adfexiad iechyd yn fuan.—lien gyfaill iddo.

YR EGWYDDQR GYD WEITHREDOL YN HIRWAIN. Dymunwn dynu sylw ein darllemvyr at hysbysiad yr Hirwain Iron and Brass Formdry Company, mewn colofn arall. Nid yw y Cymry hyd yma, wedi cymeryd mantais o'r elfen gydweithredol i'r un graddau a'n cy- mydc'gion y Saeson. Er foci ein dyffryn- ocdd a'n bryniau yn feichiog.ogyfoeth,yr -Y ydym wedi dyoddef i estroniaid i fed! ohono, gan'ymfoddloni ein hunain a.r fyw yn dylod- ion fel yr ymgyfoethc>gent liwy. did y mae arwyddioM, beilach. fed y Cyutry yn dcchren gweled y pwys iddynt hwy sicrhau'rjian o'r da osodwyd yn ngLudd yn eu gwlad. Mae yn arferiad cyfFredin yn Lloegr, yn neil!ducl yn y cymydogaethau Uaw-weithfaol,' i nifer o ddynion o-ychydig gyfoeth personol, i ymuno a'u gilydd yn gwmnioedd i garip yri mlaen wahanol ganghenau o bsnach; ac yn ami coronir eu hymdvecliion cl llwyddiant. Mae yn Lancashire yn unig uwclilaw cant o law- weithfey-dd wed; eu sefydlu ar egwyddor y limited liability-, ac yn perthyn,, yn fwyaf arbenig, i'r dosbarth. gweitliiol. Mae rhai o honynt wedi liwyduo yn gampus, ac wedi talu cymaint a y cant,- neu 8s. yn y bunt mewn un flwyddyn. Un rheswm paham y dylai anturiaethau o'r fath dalu yw fod pob gw'eithiwr yn rhan berelienogy ae- felly yn teimlo yn ddjdedswvdd arno.i. wneyd ei oreu gyda'i waith, ac osgoi-afradlohedd a diogi. 'Mae yn dda genym fod yr egwyddor yn yn lleciu yn yr ardal hon. Mae yr y tynwyd sylw do yn egluro un o'r anturiaeth- au hyn. Dyma fantais yn awr i weithwyr- ydynt wedi cyuilo ychydig—hyd y nod ngain punt—i osod on harian •allan. i cldwyn llog. Nicl. Yll mlll y rkoddir mantais i. weitliwyri osod eu harian allan ar log da. Nid yw y banc yn rluxidi olid-6c. yny bunt ae jv.tyrir fod ty fyddo Vii galluogi y. -percheiiog i • dderbyn swllt y bunt o log ar ei werth, ar ol talu y trethi, yn talu yn dda. Yr yUyta yn eredu, oddiwrth nodweddau rhai c'r dynion sydd yn arweinwyr Cwnmi Hmvain (aç adwaenwn rai o honynt) fod yr Hirwain Brass and Iron Company (Limited) yn ym- ddiriedaetli deilwng o gael ei cliofncgi, ac y gellir gosod aiian ynddi, gyda dyogelwch, a cliyda gobaith am env da. Mae hyn o fantais gycla chwinhi lleol o'r fath, y. gall y rhan- ddalwyr weied drostynt eu hunain pa ioddy y dygir pethau yn y blaen, ac -y gai:ant ddwyn eu dylanwad i gynorthwyo y fasnach.

I-LANGENECH. G!WAITH (iLO ST. DAVIDS.—Y mae tua blwydtlyn i'r ruis diwedchif er pan aeth yn stop pay yn y gwaith uchod. Felly fe wel y darlienydd "uad yw sexyllfa Llangenecii rliwng pob pcth ond pur isel a. gwael. Qallwn feddwl er hyny fod. gwawr gobaith ar dori yn y gwaith hwn. gan fod tua dwsin o weithwyr G- eii elYI)ell oefy(Ict newydd a gosod y gwaith mewn trefii. Olld nid oes dim gair o son. am yr hen arian* jm ii-,i g,)i, o awr. Atolwg pa le mae swyddogion yr "Ciideb yn awr i A oes dim model cael 13aw o gymortli ganddynt hwy yn y mater pwysig liwnl Tiueni llóawr fod y gweithwyr yn cael bod hcibd-dynt beth bynag.—Morlaisfab.

YMWELIAD A WORKINGTON. Parhad o'n lihifyu diweddaf. Nos Sadwrn, Hydref yr 16eg, trefnodd i ni gael cyngherdd ardderchog gan ybobl ieuainc.. Detholodd ddeunaw o ddarnau o Ganiadau Banhey i'w canu; a gwobrwywyd y plant, yn ol eu teilyngdod, am ddysgu einynau. Cymer- wyd y gadair am saith o'r glocli gan yr ysgrif- enydd, aed i mewn dtwy dalu, ac yr oedd yr ystafell yn orlawu. Arweihiwyd y plant gan Mr: Rees Davies, a chwareuwyd y cyfeiliant gan Mr. Griffiths. Cafwyd anerchiadau gan weinidogion y Weslsyaid, Presbyteriaicl, a'r Annibynwyr, yn ngliyd a boneddwr arall o dref Workington, gan Mr. Griffiths, a'r ysgrif- enydd. Cyfarfod Seisnigoedd hwn drwyddo, ond dymunv/yd arnom i ganu un darn Cym- reig, gan y boneddigion dyeithr, a clianwyd yr Hen Ganfed, ar y geiriau Newyddion braf," &c., nes. oedd ein calonau yn tanio. Dywedai y cadeirydd wrthynt fod canu yn beth mor gartrefol a naturiol yn Nghymru, fel y canai plant by chain eu hunain i gysgu yn eu cryd; a bod y Cymry wedi enill idclynt eu hunain y safle fwyaf anrhydeddus fel cerddorion yn inhrif ddinas Prydain, a'r byd. Rhodclüçld y boneddigion compliment teilwng i ni fel y cyfryw.. Buom hefyd yn talu ym- weliacl a melin bapyr yn y lie, ac yh sicr mae yno ryfeddodau lawer i'w gweled. Yr oedd yno beiriant, tebyg i'r devil y soniai Siencyn Penhydd am dano, yn darnio yr hen garpiau yn ganddryll milddryll, gytut'r cyflymder mwyaf. Berwid y tameidiau hyny o gerwyn i gerwyn, ac ysgydwid y trwydi berwedig hwnw gan beivianau. nes y teimlid ef rhwng y hysedd eyn cleeed a'i\can, a bnan y deuai i gyffyrcldiad a rol fawr o haiarn llyfndeg, ac agerdd o'i fewn i'w gadw'n boeth; ac wedi i'r rol hon roddi. un tro, a'r trwyth arno, deuai oddiarno yn bapyr parod i waith, dim ond ei dori i faint.priodol. Mae yn amlwg, oddiwrth lawer o enwau sydd ar leoedd, &c., .yn y sir hon, fod ein tadau Cymreig, yn y cyn-oesoedd, wedi bod yn preswylio ynddi, ac yn ei meddianu. Enw y brif afon yw Derwent (o ter a Gwent), Lodore (gloew-d'.tr). Buom trwy ddwy orsaf ar y gleddfordd o'r enwau Penrith (Penrhudd, Pen coch) a Penrudock (Penrhuddgoch). Y mae hefyd lawer o eiriau arferedig gan drig- olion y whel sydd yn Gymr;i eg pur. Daeth dau o'm cyfeiilion parchus, sef Mri. William Morgan, Aberafon gynt, a Thomas Thomas, Merthyr, gyda mii weled lie hynocl iawn o'r enw Keswick (Cesail y wig). Mae y lie hwn i fyny o Workington un-ar-ugain o 1 9 fllldiroedd. Wedi cyrhaedd yno, buom yn ymyi ty yr enwog ÙmiLl Seisnig, Robert Southey; typrydterthia,wn, a chyflawnder o olygfeydd barddonol a rhamantus yn ei am- gylfchu, ond Southey enwog nid yw mwy. Yr oedd genym fwriacl i dalu yinweHad a'i fedd, ac er nad oedd ond ychydig Hordd tua'r fynwent lie y gorweclda. yr oedd ein hamsei* yn rhy brÏll." Buom hefyd yÜ ngweithfa Hogarth & Hayes, lie y gwneir black-lead pencils. Goiygfa ardderchog. Arweiniwyd ni ,y holl waithyn fanwl, gan egluro 0 gwalianol ranau gc i'uehwyliaetli barotoawl yr olforyii defnycldiol Invnw, nes yr oedd yn barod yu ein dwylaw. Prynasom amryw o honynt, yn cynvys amrywiaeth mewn maint a liurf, ac y v mae-'yn ein niedcliant un sydd dros fodfedcl o dryftsur., Mao yn yr arcta!oedd nyn Jynocckl o gryn hyn(;drwydd, ac uu u r. rhai rhyfeddaf yw y Derwentwater Lake. Y mac? yu ychydig dros dair mi Lidir U.2.C A rilidir a. haner o led, ac yn y I:IP.I d'i'nai' ) oara 81 troed- fedd i'w waelod. v lIe Invl1 y cymerir y teitlau 0 Ked ,l d r of Derwent- water. Mevnt gv il 01 o1 I < u yn y llyn y 1 mae naw: o :ttj;\i 'n "T cv i 1 itd ydynt oil yn .berchenogaeth i'r mi med I mydcl. Hyd yn" ddiweddar, yr g\uon y Termissive Bill, Syr Wilfrid Lfnvsou; b.,clien6g"ar un o'r ynysoedd. Nid oes ond un or yr:ysoedd n th5" arni yn bresenol, a thy ardderchog ydyw. Huriasom gweh a'i berchenog i'n rhwyfo dros y llyn, ac i ddangos i ni y rhyfoddodau a'i amgykdnri. Aethcan- allan yn gyntaf ar yr aswy .i wnlcd y Birrrow FalL. Yr oedu palas prydferoli iawn yn y fan lion, & neu \vraigyncadvyfyi!.udfa..Rhaidoeddini ysgrifenu eia honv/au a 1 c.. llyfr, cyn cael ein liar hen 1 j, i weled y Fall; ond nid oedd ciim talu. Ó3 nad ewyllysiem. Ysurifenasoul ein hen wan yn bur Gymreig- aiddj ifi'-n hen gartrefl ariwyl yn Nghymru yn atodiad i hyny. Arweiniwyd niat yr olvgfa. ac yr oedd vyn. un ^r^lfci^tli iawn, orid nid mor qgoneduus-ag yn%^v^l.ieni. Cymeras- om. ein cweh eilwaitli, a- rhwyfwyd hydo fewn ychydig 1 ben pellaf y Hyn. Aetiiom (1;illa.n eto ya ymyl gwesty mawr iawn o'r en\v Lodore Hotel; ond nid oedd a wnelem a'r gwlyby.roedd dinystriol a werth id yno, a buafeai yn dda gHnym- gael y gorchwyl o .ollwng caethioii ei seleri i ryddid gtisialaicld y Derwentwater Laice. Yr ooddym wedi civwed llawer o son acwodi darlien ychydig ■am y Fall of 1m >dpro, vn^ieillauol y desgrifiad ardderci f d > yn marddoniaeth Southey i myned am ycliydig Ifordji ti ac yr oedd swn y d yed 1 c l c'u u yn gorddoriaeth aj-wrol. 'Jp-i'iam eu ood yn gwroli ein i. cjiUin -ac yu Hny onhau em hysbryd wrth dd'Hngo tt i 3 <■ c ii' tuag'-ati. Yr oedd gogoniant. yr ymadrod u barddonol hwnw o eiddo Xo.ail yji "llyfr y LVjfcgjxddiad am nerth, dylanwad, ac ardder^hogrwydd llais eiii dylanwad, ac ardder^hogrwydd llais eiii Gwaredwr yn fyw yn ein meddwl ar y pryd A'i !ais fel h-Aii o ddyfroedd." .Wedi dyfod i ymyl yr olygfa arnthrol a gogoneddus hon, yr oecldyru yn teinili) ein hunain megys yn ymgymdeithasu ag ysbryd yr anfarwol Dewi Wyll o Eifion yn ei englyn i'r Rhaiadr." Ucheigadr, vladadr, ch/r owyn—hydrwyllt, Edrych anion'disgyu Crochwaedci y i-hedlif crycliwyn, Symi.«peiisyirc!aiiu dyn. Nid yw y disgyniad yn syth dros un clogwyn aruthrol i'r gwaelodion; ond ymferwa, yn yr uchder pell, gan ysponcio, crychneidio, dawnsio ac ymdreiglo, fel cawr wedi gwin, dros dalpiau ysgythrog, o feini mawrion, moelion, nes cyrhaedd y gwaelodion yn fuddugoliaetlius ar bob rhwystrau. Yna. rhed yn aflywodraethus, ac anorchfygol, ar ffrwyn ar ei gwar, nes y tawelir ei hyffrost yti nyfnder y llyn. Daethom ag haner llonaicl ein llogell o gerig man o'i godreu, yn ngliyd a mes, cnau, a dail oddiar y coed cyll, a'r derw a'i cysgodai; er coffadwriaeth o'n hymweliad a'r olygfa hirgotiadwy hon; yn debyg fel y gwhaeth. yr ofleiriaid wrth groesi yr lorddon- en, pan yn myned i gymeryd meddiant o Wlad yr Addewid. Bydd yn dda genyf an- rhegu fy hen gyfaill Llyfnwy, pan ddel i Brynawen., a rhai o'r relies hyn. Mae un peth hynod arall, ar lan, ac yn y llyn hwn, sef yr hyn a alwant yn YllYS NoSedig, (Floating Island). Ychydig tfordd ar yr aswy, cyn dyfod at y Barrow (Bcrw feddyl- iwn) Fall, y mae Fall gymharol fechan yn disgyn, o'r bryniau uchel yno, ond llyncir ei I dyfroedd gan y ddaear yn ddisereinoni, pan I I cl, gyrhaedda'r gwastadedd cul yn y gwaelod, tua haner can' llath o lan y llyn. Yn y man hwnw o'r llvn, cyfyd ynys. fechan i fyny, amryw fodfeddi uchlaw'r dwfr, bob dwy neu dair blynedd i,, y mae tyru mawr i'w gweled; cyfrifir hyn i weithrediadati'r nwy sydd yn y dyfnder, lle'r ymwythia y dyfroedd yn ddir- gelaidd i mewn i waelod y llyn. Y mae yn eglur iawn, wrth edrych ar y pigdyrau ar- uthrol. a amgylcliynant yr holl ardal hon, fod daeargrynfuau, ac ysgydwadau rhyfeddol wedi cymeryd lie yuia rywbryd yn oes y byd. Rhyw greigiau sythion, moelion ydynt am- ddifad o wyrddlesni, gyda'r eithriad o'r coedydd planedig, sydd yn addurr.o rlianau o'u bochgernau. Mae rhai o houynt can sythec1 a thortli o sigwr gwyn; wedi toichipu llewys ac yn dyrchafu ei breichiau, a'u bysedd preitiion i gant y nefoedd, megys i arwain yr ymwelydd, i edrych heibio iddynt hwy, ar Greawdwr cyran'r ddaear" ac addoli ger ei fron. itiaeun or pigdyrau. hjur iiior uctiol, fel y cymer i dclyn a'r farch, cliwech awr i ddryngo i'w goryn, a dychwelycl yn ol. Yn y gymydogaeth lion, y inagwyd y bardd enwog Wordsworth. Cymerasom y a dychwelasom o Lodore yn ddyogel, cawsom luniaeth ill tri (ac nid heb ei eisiau) yn Keswick yr oeddemwedi. ein hanor inirtio, gan ogoniant, a mawredd, arddangosfa natur yn y lie. Yn ymyl gorsaf y gledrffordd yn y lie liwn, y mae un o'r tai lllwyaf yn y Gogledd, sef y Keswick Hotel, dywedir fod yncldo gynifer o yatafelioedd ag sydd o ddyddlau yu y flwyddyn. Y mae prif fon- eddigion- y deyrnas yn ymweled a'r lie hwn yn yr liaf, a lie iawn ydjrw. Byddai yn ^iechyd i galon ein beirdd a'n llenorion ieuainc i daIn yimveliad a Keswick. Gwn- ewch y goreu o'eh. arian, ac na weriweh" lrwyut ar olr e k-I (I a niynwch weled y golyg- fevdei rhamantus hyn byddai hyny yn iéchycl i'ch corfl", ac yn adfywiad gwerthfa.wr i'ch nieddwi. Cawsom ddigon o gwnipeini wrth ddychwelyd ten, Workington, pobi yn dycli- welyd o Ffair Oockermoutli, ac wft't byth i'w Saesonaeg candryll.' Yr oedd yn daft genym gael ein hunnin drachefn yn mh&las y felin yn cael pob ymgeledd, siriolde'b, a pharch, gan un o'r teulu oedd hawddgaraf ar y ddaear. Cyn rUoddi'r pin heibio, rhaid i nu gyllwyno fy niolchgarwch gwresoctrf i bawb o'm cyfeillipn a'm caredigion diledryw yn Workin^ton* am eu sirioldeb neillduol i mi yn ystod fy arosiad byr yn eu plith. Ni welais erioed gymydogaeth mwy caredig na Gwlad- ychfa. Gymreig Workington. Fy serch cynesaf atocli oil, g-an ddechreu yn y pen ucha-f gyda theulu siriol Bir. Williams,' teulu parchus Derwent House, a tliros y gwastadedd, trwy bob tý, gan derfyrjii gyda'r patriarch rlyddlon yn rhestr amddifiynol Dyfiryn Ciwyd.—- Ydwyf, yr eiddoch yn flfyddlon, Aberafon. RHTTDDEKOH .AB MOIIOAN.

LL AN FX H ANG EL, LLANDILO. CY^LWYSIA.O TYSXEB.—Nos Sadwrn di- weddaf cynaliwyd cyfarfod gan drigoliou phvyi l.'laiiiihangel Aberbythycli, i'r dybcn o gyllwyno tysteb i Mr. J. Lockyer, (yr hwn sydd nev/ydd fyned i'r stad bi-io'dasol), fel arwydd o 1 > L ac anrhydedd iddo. Mab ydyw-Mr.- Lockyer i Mr. T. Lockyer, yr hwn sydd wedi f » ^thu fyl gameJisep<r i Iorll Cawdor, yn Ji ^.ur, am-flynyddauniaith, ac y mae. y mab, set arwr y cyfarfod dan syiw, yn is-oruchwyliwr yn ngwasanaeth yr larll. Cymerwyd y gadair gan Mr. Phillips, ysgolfeistr y lie, a chafwyd anerchiadau pwr- paso-1 a dyddorol, a rhai anerchiadau barddon- ol. a denllwn fed y bardd ieuane gobeithiol- W. Rees (Ariiuiglawclcl), Penrhhvgoch, wedi cyfansoddi priodasgerd'd iddynt. Y mae yr Ysgrythyr yn dywedyd "N id oes anrliydedd. i. broil wyd yn ei wlad ei hun," ond y mae yr achlysur yma yn proii i'r gwrEluvyueb, o blc-gyd y mae Mr. Lockyer. wedi ei eni a'i fagu yu ein plitli, yu e cael yr anrliydedd o. dderbyn gan Cl blwyfolion y rh.oddion a ganlyn.:—Teapot, Cciieepot, Sugar-basin, a Cream-jug, yr oil yr arian pur, ac yn werth dros Hip" ac y mae yn gerfiedig ar y blaenaf y all hyn, "Presented o Mr. James Lockyer, by the tenants of the parish of Llantihangel Aborbythych, on the occasion (.>f his marriage. Sept. loth, —i n oedd ]j:iO.

Nl CHEOWIR RWYNT.—Y mae y cyhoedd yn ea-jl eu rhybuddio yn o'rbyn peirianau gwnio rhad- lavvn -ac o v.neuthin-iadgwael, y rb ai yn fynycfi a argyinellir ar y prynwyr oherwydd yr elw mawr a gfcir, rhagor rliai o .wneuthuriad da, am -bris rhes- ynioJ, y rliai ni eJtedivir ac yr ydym yn anog prymvyr i fynu gweled Taylor's Patent, a pliau w.t ettolwh' hvvynt, a-afoner am y darlunlen at TAYLOR'S PATKST HV.VVING M"ACH!>'H COMPANY, Great iJrbiield, lieu 97, Cheauside London, 1C.O. 1177.