Y Gwladgarwr

BWRDD Y GOLYGYDD. .IDarbynlasam 10s. oddiwrth y Oymro Gwyllt i'r rhai sydd allan." Gan na roddodd y Cymro un cyfarwyddyd pellaoh, yr ydym wedi trosglwyddo 5s. i drysorfa haiarn- weithwyr Abernant, a 5a. i Diysorfa Gan- olog y Glowyr, Aberdar. AcHWYNA Mr. W. Owen, Trecynon, fod Ihyw berson yn ngholofnau newyddiadur yn Aberd&r yn ymosod arno yn llechwraidd .gan ei gyhuddo o fod wedi bradychu pob sgwyddor drwy fyned i weithio i lofa Scuborwen, yn afreolaidd. NIs gallwn ym- yraeth mewn dadl yn cael ei chario yn mlaen mewn newyddiadur arall. Cynghorem Mr. Owen I amddiffyn ei hunyn y papyr a grybwyllir ganddo yn ei lythyr. Derbyniwyd —Un yn gwrando, Ap Ilid, Martini, J. T. (Penygraig),' J. W. (Maes- teg), D. Jones, Ap Didymus, Un o'r gweith- wyr, M. Thomas (Abert^we). E. G. (Ystrad), Calon Dyner, T. W. R. (Llan- Bamlet), Hen Domos, T. W. Blake, loan Llal, Neddwyson, Gwyddonydd GlanAfan, Eog Aman. lGWRTHuNDEBWR-Dlolch am eich sylwadau. Rhydd i bob medawl el barn, onlde 1 J. A. LL.-Anfonwch elch enw priodol a'oh cyfeiriad. YN EIN NESAF-J. H. (Tregooh). I

aHudd i bob gohebiaeth gyrhoedd y swyddfa dydd Llun cyn y gallwn sicrhau eu hym- ddangosiad yr wythnos hono. ^Cyn y gallwn addaw sylw i unrhyw ohebiaeth, rhaid cydymffurfio a'r rheolan canlynol c-l. .• Y sgrifenweh ar un ochr i'r ddalen yn eglur a dealladwy. 2. Byddwch mor fyr ag sydd tosibl. 3. Danfonwch eich onw priodol mewn nodyn cyfrinachol, ac nid ar ddiwedd yr hyn fwriedir i'r swyddfa. Itob llyfrau i'w hadolygu i'w danfon i'r Gol. ygydd, GWLADGAKWH Office. lPob Archebion a Thaliadau i'w gwneud i "Walter Lloyd, GWLADGAKWK Office, Aberdare."

SEFYLLFA EIN BYDDIN. Arferem ymffrostio yn fawr yn rhagor- aaeth. y fyddin Brydeinig, ac yn y mae ei gorchestion o ddyddiau Marlborough, a -chyn byny, hyd at amser Wellington yn cwbl gyfiawnhau ein hymffrost. Ni raid i -ni ychwaith wrido oblegid ein byddin yn ihyfel y Crimea, er i'r Ffrancod "ddys- gleirio bron yn fwy tanbaid. Fe ddaeth ten quality nodedig y milwr Prydeinig i'r :golwg yno, sef steadiness, sefydlogrwydd, Pan wnaeth y Rwsiaid en hymddangcsiad llechwraidd yn Inkerman, darfu i yehydig sgatrodau Prydeinig eu gwrthsefyll gyda'r -dewrder galluocaf, fel gwal fain yn gwrth- liyrddio llanw y cefnfor: a chyfaddefodd swyddog Ffrengig wrth swyddog Prydeinig, Mae'n dda mae chwi oedd yn y front." J)yma y quality a synodd Napoleon ar faes Waterloo, ac erbyn hwyr a wrthroliodd .ei fyddin i fyny -fel diadell o ddefaid dychrynedig mewn cornel cul o gae. Y maent yn ymffurfio yn ardderchog" meddai -Napoleon yn y boreu, eto rhaid iddynt xedog." I" Reda' nhw ddim" meddai Ney. £ t Pam ? gofynai ei feistr. Oblegid nhw igymerant eu tori i fyny yn ddarnau yn igyntaf." Yr oedd Ney wedi cael bias eu ,dur lawer tro o'r blaen, a chafodd Napoleon ddigon o hono cyn nos. Ond y mae lie i ofni fod cyfnewidiad amseroedd ac amgylchiadau yn dwyn i -mewn gyfnewidiad yn ansawdd ein byddin. Y mae report y recrutio am 1874 wedi ei igyhoeddi, ac y mae yn datguddio un ffaith mg sydd o natur i beri anesmwythder difrifol yn mynwes pob gwladgarwr. Yr ydym yn -cyfeirio at yr enciliadau (desertions) tra iluosog sydd yn cymeryd lie yn barhaus. Yn 1873 fe ymunodd 17,194 o'r newydd fyddin, ond o'r nifer hyny fe olgiliodd A 702. Yn 1874 fe godwyd o wyr newydd y nifer o 20,640, ond o'r nifer hyn fe aeth -5,572 ar ddifancoll. Yn awr, y mae desertion allan o unrhyw wasanaeth yn ^profi fod rhywbeth o'i ie yn y wasanaeth lono, a l bod wedi colli ei swyn a'i attraction i raddau enbyd iawn. Nid oes neb yn gadael meistr da un amser. Rhaid fod rhyw achos yn gorwedd wrth wraidd hyn .011. Y prif achos, fe ymddengys i mi, ydyw bychander y tal a roddir i'r tnilwyr cyffred- in. Y mae yn well i ddyn fod yn deiliwr yn brentis crydd, neu yn dorwr ceryg, na bod yn fllwr, yn enwedig pan ystyriom fod tyd yn nod y ceryg-dorwr yn mwynhau ei ryddid, ac yn gallu myned a dychwelyd heb achos ofni undyn. Os ydym ni am gael byddin dda, rhaid i ni ei thalu yn dda; os ydym am iddi ymladd yn wrol pan ddelo -galwad, rhaid i ni ddodi calon ynddi. Nid ;yw underpaid army yn well na cheffyl underfed, ni ellir rhoi mwy o hyder yn y cyntaf mewn rhyfel nag yn yr olaf ar ddydd y Derby. Gwir ein bod yn rhoi arian ofn- adwy am ein byddin bob blwyddyn, ond mor wir a hyny nid yw yr arian, oddigerth pur ychydig, yn myned i bocedi y milwyr. Y mae yn amlwg fod yr adeg gerllaw pan fydd yn rhaid i'r Senedd gymeryd y cwest- iwn hwn i fyny, ac unioni y cam sy'n bod yn rhywle neu gilydd.

MARWOLAETH SYR CHARLES LYELL. Yn nghanol cynhyrfiadau Seneddol, chwildroadau teyrnasoedd, a chyfyngderau neu ffyniantau masnach, y mae angau yn distaw-ddiwyd chwynu y ddynoliaeth-a dyma un arall o gedrwydd athrylith wedi talu y dreth i deyrn y gweryd dydd Llun diweddaf. Y llwybrau ag y bu Syr Charles Lyell yn hoff o'i tramwy trwy ystod ei oes hirfaith, oedd myned i lawr dan sylfeini y myriyddoedd a chwilio a chwalu yno yn mhlith y gobenyddiau a'r gwrthbanau sydd ar wely cadarngryf y bryniau. Merch ieuane yw Daeareg yn mysg y gwyddorau, ond y mae yn un a chanddi lawer o admirers yn y dyddiau diweddaf hyn. Mae Daeareg mor hen a'r eyfnod hwnw- Ae ar ei air neidiai'r nen—I'w chylchoedd, A chwarddai bydoedd yn lluoedd llawen, A chwblhawyd hyd at drwch y blewyn, Y lleoedd uchel a lie pob llwchyn, Anian gydbwyswyd, rhanwyd pob gronyn Wrth arfaeth yr Hwn fu'n murio'i therfyn; Goleuadau gloew eu hedyn- W elwyd, Trwy rym nodwyd eu tro i'r mynydyn." Ond, yn gymharol ddiweddar, y mae wedi cael y sylw a'r ymchwiliad dyladwy fel gwyddor. Diau fod nifer fawr o'n darllen- wyr wedi gweLed yr ysgrifau dyddorol hyny ar Ddaeareg a ymddangosasant yn y Popular Educator, cyhoeddedig gan Cassell, awdwr y rhai oedd fachgen tlawd, genedigol o Ferthyr Tydfil, ac a fu unwaith ai fandrel yn tori glo, sef yr enwog Dr. Jenkyn. Geill Daeareg ddarllen oedran y bryniau 4ragywyddol drwy agor eu coluddion a rhifo eu hasenau. Geill fynegu oes y graig wrth gyfrif ei danedd. Wedi i Ddaeareg esgyn i'w gorsedd yn mysg y gwyddonau, bu rhai penboethiaid fanaticaidd mor ynfyd a dadleu ei bod yn milwrio yn erbyn hanes y cread a roddir gan Moses yn llyfr Genesis, ond cododd Pye Smith, Lyell, Jenkyn, ac enwogion ereill i roddi taw bythol ar faldordd y fath benweiniaid ofaus. Y mae y cyd-gysondeb a'r eydweddiad perffeithiaf yn bodoli rhwng Daeareg a'r Pentateuch, ac ni raid i dduwinyddion ffoldybus bryderu dim am y gwirioneddau a gyhoeddir i'r byd gan y blaenaf. Yn y dechreuad ddy- wedodd Moses, ac yn y dechreuad" ddywed Daeareg, pa bryd bynag oedd hyny. Tad ein gwrthddrych oedd Mr. Charles Lyell o Kinordy, yr hwn a fu farw yn y flwyddyn 1849, ac oedd yn dra adnabyddus fel llysieuydd enwog, ac y mae llawer o blanigion Awstralaidd wedi eu galw ar ei enw. Syr Charles oedd ei fab hynaf, yr hwn a anwyd yn Tachwedd 1797, ae aeth i goleg Exeter, Rhydychain, yn 1818, a graddiwyd ef yn M.A. yn 1821. O'r Brif Ysgol daeth i Lundain, a galwyd ef i'r bar, ond yn fuan ar ol hyny, yn 1824, aeth allan ar ymchwiliad gwyddonol i barthau mynyddig Ffrainc, Germani, ac Itali. Cy- hoeddwyd ei sylwadau ar y daith hon yn "Ngweithrediadau y Gymdeithas Ddaear- egol" y rhai a dynasant sylw gwyddonwyr. Yn 1830, cyhoeddwyd y gyfrol..gyntaf o'i waith mawr "Elfenau Daeareg;" ac yn 1832 apwyntiwyd ef i draddodi cyfres o ddarlithiau ar Ddaeareg yn King's College, yr hwn a agorasid y flwyddyn flaenorol. Felly, o ris i ris, esgynodd Syr Charles Lyell i binaclau uchaf anrhydedd fel daear- egydd, ac mewn araeth a draddodwyd gan Proffeswr Huxley, hen ddisgybl iddo, yn Llundain, dydd Llun diweddaf, cydnabydd- wyd ef fel y daearegydd blaenaf yn ei oes. A droddai y Proffeswr am ei ymweliad a'r athronydd enwog yn ddiweddar, a phan oedd bron yn rhy wan i siarad trosglwyddai i'r Proffeswr y syniadau oeddynt yn pasio trwy ei feddwl cawraidd ar ei hoff bwnc. Ond efe a fu farw, ac y mae erbyn heddyw wedi cael myned i wyddfod yr Hwn sydd yn "pwyso y mynyddoedd mewn pwysau, a'r bryniau mewn clorianau." Y mae erbyn heddyw yn mhrif ysgol y bydysawd, lie y caiff ei feddwl mawr ymagor ac ym- ddadblygu, a rhyfeddu yn dragywyddol uwchben rhyfeddodau creadigaeth lor. Pwy a wyr na chaiff ei enaid mawr fyned weithiau ar excursion gyda mintai o engyl i chwilio mynyddoedd a dadansoddi haenau yn mhell-fydoedd ymerodraeth y Brenin Mawr ?

pirwywyd Richard Pugh, o Bilston, De- heudir Stafford, i ddeg punt a'r coataa, am gymysgu rhyw atwff mwnawl a sand a'r te a werthai i'w gwasnerlaid. prwg genym fod awdurdodau y llywod- raeth wedi gwtthod derbyn mab Lady Franklin fel un o awyddogion y wlb fordaith ymohwiliadol am y North West Pasage—am y rheawm meddynt fod y list yn llawn. Dy- lent dreio gwneyd lie I hwn er mwyn el fam -a choffadwllaeth el dad.

YR ARSYLLFA. MAWBTH 4YDD, 1875. Mae mis Mawrth yn ddlarebol am ei anadl oer, yr hon sydd rywfodd megys yn treiddlo i fewn i ffynonellau y gwaed, ac y mae yn gynoxthwyol fawn I'r darfodedig&eth waeyd el waith, yn nghyq a llawer o glefydau ereill. Daeth Mawrth i fewn eleni yn holl arddeich- awgrwydd ei gymeiiad a'i urddas henafol. Arosodd byddinoedd y gauaf gyda ni er croes- awl Mawrth i mewn, ac nid oes un arwyddion ar y pryd yr ysgrifenwn hwn fod un bwriad ganddynt ymfudo yn fuan tua Siberia, Lap land, a Labrador. Gwell, er hyny, yw gweled Mawrth yn d'od i fewn yn ei sandalau o la, a'i wen fantell o eira, canys bydd gobaith y caiff gwyr y Gogledd notice to quit yn gynt mewn canlyniad. Y mae hen ddywediad y tadau yn cael ei wirio yn ami, sef pan ddaw i fewn fal oen â. allan felllew, ac 1 fewn fel llew allan fel oen. Yn Dgwyneb hyn, gallwn obelthlo y daw awel fwyn y Dahau cyn bo hir i nawssiddlo a thymeru ein daear, er el gwn- eyd yn addas I dderbyn yr had. Yr ydym yn oofio yn dda, flynyddau yn ol, mai yn mis Mawrth, yn benaf, y byddai amaethwyr dlwyd Caerfyrddin a Cheredigion yn hau ceirch, a dlau eu bod yn gwneyd hyny hyd y dydd hwn pan fydd y tywydd yn caniatau. GweUr wrth yr hanesioh a gofnodir genym mewn colofn arall, fod calon fawr John Bull yn dechreu curo o ddifrif mown cydymdeimiad a dyoddefwyr Morganwg a Mynwy. Hen fachgen glew yw efe, ac nnwaith y teimla i'r gwaelodion, fe gynhyrfa ynysoedd a chyfan- diroedd cyn y cymer ei luddio yn ei fwriadau. Mae mil o bunau oddiwrth y Miners' National Association wedi cyrahedd Morganwg, ac addewir rhyw dair mil Reu ychwaneg yn wythnosol. Bwtledlr eu rhanu 1 bawb fyddo mewn angen, mor bell ag y cyrhaeddant. Gallem ni feddwl fod yr Undeb hwn wedi dysgu gwers I'r Amalgamated. Nid oes son fod yr Undeb hwn wedi votio dim, ond yr hyn ag y mae perffaithhawl gan yr aelodau iddo; ond dyma y National yn anfon eu haxlan heb dderbyn dimau erioed oddiwrth lowyr y dosbaxth hwn. Y mse bechgyn y National-Mr. Macdonald, A.S., ac ereill, yn condemn io ymddygiad meistri y lock out yn yr iaith gryfaf, ac yn gwahodd Trades Unions o bob cangen fasnachol 1 uno er cynoithwyo y dyoddefwyr yn eu caledi. Drwg genym orfod cyhoeddl yr wythnoshon, nad oes un wawr obeithiol hyd yn hyn, wedi tywynu yn awyrgylch Mynwy a Morganwg. Para yn anhyblyg y mae y metstri-inexot able, fel y dywed y Sals; a'r gweithwyr hwythau yn ymladd hyd y earn, er fod byddinoedd y rhew a'r eira, prinder glo a bara, a'r meistri hwythau gyda hyny, yn rhengoedd i'w herbyn. Y mae y newydd am gydymdelmlad a chy- northwy eu cydwladwyr, wedi calonogi y glowyr yn fawr y dyddiau diweddaf, ac yn ddiau eu bod yn penderfynu dal ati hyd nes y derfydd adnoddau cynaliaath yn lan. Der- byaiodd pwyllgor o weicldogion Merthyr lythyr oddiwrth Mr. Alexander Dalzlel, ya- grlfenydd Undeb y Meistri, o Gaerdydd, yn hysbyau na allesid galw cyfarfod o'r meistri hyd nes y byddai nifer digonol o'r gweithwyr wedi amlygueu bwrlad iddeibyn ygostyngiad; felly, gwellr nad yw wiw disgwyl am ymwared oddiwrthynt hwy ar hyn o bryd. Un peth aydd slcr, y bydd cyfrlf hir a thrwm ar rywrai ag a fu wrth wraidd y gynen bresanol, am ddwyn angen a newyn ar filoedd o wragedd a phlaut diniwed. Y mae hanesion torcaloaua i'r gradd eithaf am y caledi a'r cyfyngder yn Metthyr a Dowlals, ac nid oes ond yr Holl- wybodol a wyr y nifer a ddyoddefant yn ddistaw a diachwynlad. Y mae y natur ddynol yn amrywio llawer yn ei thelthi a'i thueddladau-y mae rhai mor amddifad o hunanbarch, fel yr ant allan I gardota pan y dlchon fod ganddynt gwbyrddau llawn ac arian yn weddill, tra y ceir ereill ag y bydd yn well ganddynt wasgu a churio gan eisleu, yn hytrach na phlygu i fyned at ddrws neb am gynoithwy. Llawen lawn genym ddeall fod rhai pyllau yn Nyffryn Nedd wedi dechreu gwelthlo; ond ni pherthynent i Undeb y Meistri. Dilyned ereill eu heslampl trwy y wlad, ac efallai y y bydd hyny, gyda phethau eraill, ynoffarycol, fel y dywedai Mr. Macdonald, 1 rwygo a chwalu Undeb y Meistrl gyda phedwar gwynt y nefoedd. Ohwi wyr a gwragedd goludog y wlad, nac ateliwoh eich aur a'ch arian ar adeg fel hon, pan y mae newyn yn teyrnasu yn y tir. Anfonwch y cheques a'r five pound notes yn gawodydd i fawn, a chewch chwithau dderbyn eich gwobr. Y mae y Prlfwelnidog wedi llwyddo i dynu gwg y Gwyddalod i'r man elthaf bron. Y mae John Mitchel yn haeru el fod wedi gyru cerbyd a phedwar ceffyl drwy gyfraith Pryd- &ln drwy wrthod el dderbyn ef fel aelod Saneddol dros Tlpperary. Y mae yn mwrlad y Mitchel hwn sefyll eto fel ymgelsydd dros Tipperary yn yr ethollad dyfodol, a hyny fel herfelddlad i'r llywodraeth. Byddai llawn cystal iddo aros yn llonydd druan; ond dyna, y mae Pat erioed yn fwy enwog am ei nwyd- wylltedd a'i fyrbwylldra, nac am el arafwch a'i bwyll.

GLOWYR CRAIGCEFNYPARO A'R STRIKE. Taflen o'r symlau a gaaglwyd er cynorthwyo gweithwyr y lie uchod, pa ral sydd allan ar strike :-Mri. Thomas Jones, teiliwr, 10a, Rees Lewis, Panyrheol, 10a David Williams, Yagol Frytanaidd, 10a. George Jenkins, Cynghordy, 10s.; Noah Davies, Llachartfach, 10a.; Hopkin Raes, Blaenyrolchfa, 63 John Williams, crydd, Sa William Jones Colliers' Arms, 53 John Williams, Nantymilwr, 5s Hopkln Bevan, grocer, 5s.; David Morgan, Alltyfanog, 5.1. Thomas Jones, Coedcaeroawr 2s. 6a.; Owen Thomas, Blaenyrolchfa, 2s 6c John Williams, Llidiadau, 2s. 60.; Enoch Reea, Oefnyparo, 2s. 6; Parch. D. O. Brace, Pantycrwya, 28. 6a.; Mr. John Davies, Cyng- hordyfach, 2a. 6J.; Oyfaill, 2a Md. Rees Morgan, Heolddu, 2a.; David Harry, 2s; Thomas Jenklna, Oynghordy, 2s.; William Griffiths, llvfrwerthydd, Olydach, 2s.; Mrsl. O. Davlea, Oefnbetlngau, Is.; Hughes, Peay- fydu, la.; Mrl. Benjamin Phillips, Pontlasau, Is.; Llywellyn Thomas, Owmbryn, la.; David Hopkins, Is David Hopkins, Gelllonen, Is.; Evan Rice, 6a.; Isaac Rf>ger,erydd,Felinwen, 3o.; Oaagliad oyntaf yn MMatymawr, 22s. 5c.; ail gasgllad, eto, 16s. Oyfanawm, 7p. lis. 2o. 983

ESGORODD. Chwefror 14, prlod Mr. James Devereux, coachman, Parcmatho, ger Glyn Abbey, Kid- welly, ar fab.—J. K. Ohwef. 19, prlod Mr. John Walters, Tower- hill. ger Pedair-heol, Llangendeyrn, ar fab.— J. K.,

BU FARW. Chwefror 20, yn 65 mlwydd oed, Catherine Davles. Oladdwyd el gwaddillfou y dydd Mercher canlynol yn mynwent Goireu Rhos. Gadawodd briod a 5 o blant i alaru ar ei hol. Chwefror 22, yn 64 mlwydd oed, Blanche, anwyl briod Mr. John Rowlands, ffermwr a bragwr, Bedwas House, ger OaerphUL Bu yn ael d ffyddlon gyda'r Annibynwyr am lawer o flynyddau eyn i eglwys Bethel, Caerphilf, gael el gollwng o'r Groeswen. Claddwyd ei gweddillion marwol y dydd Graner canlynol yn mynwent y Groeswen. Heddwch i'w llwch. Chwefror 7, yn 53 mlwydd oed, o'r cancer, Mr. Morris Evans, Bwloh-y-mynydd, Myn- yddygareg.—J. K. Chwefror 23, yn 33 mlwydd oed, ar enedlg- aeth plentvB, Ellen, priod Mr. Jeremiah Morgan, Pontuewydd, ger Pontvates.—J. K,

Deallwn oddiwrth manylion a gyrhaedd- asant o Washington fod yr yBgrifau yn derbyn tlrlogaethau Colorado a New Mecsioo fel talaethau o'r Undeb Americanaldd wedi paaio y senedd.

At Bawb sydd yn Gweithio. HYN sydd i hysbysu pawb ag sydd mewn ffordd i gyfranu ychydig reu lawer at gynal y rhai sydd allan, fod Central Find wedi ei ffurfio dydd Mawrth, yr ail cyfisol, i Gwm Rhondda yn unig. Dyma ni yn dechreu ein trydydd mis o strike, ac nid ydym wedi derbyn yr un ddimai goch o un man tu allan i'r district. Nid ydym wrth hyn yn beio neb, ond yn unig hysbysu y ffaith, am eia bod yn deall fod llawer sydd yn anfon cyfraniadau i Central Fund Aberdar yn meddwl ein bod ni yn cael share. 0 hyn allan, anfoned pwy bynag a ddewiso ei gyfran i Drysorydd y Central Fund, Mr. William Davies, De Winton Hotel, Tony- pandy, Pontypridd. Mae masnachwyr y Cwm wedi, ac yn gwneyd yn rhagorol, ac addawant wneyd yn y dyfodol; ond beth yw hyny rhwng cynifer ? Dymunwn yn awr wneyd apel wresog a thaer at y Glo- feydd sydd yn gweithio, ac yn enwedig y rhai sydd wedi cymeryd y Rhondda yn safon i reol- eiddio eu prisoedd yn y dyfodol. Mae y Dos- barth wedi ei ranu a'i roddi dan ofal pymtheg o bwyllgorau. Gwelwch fod yr eisieu yn fawr, frodyr, ac fe obeithiwn y bydd y cyfraniadau felly hefyd otadawn hyn at eich ystyriaeth. —Yr eiddpeh, dros y Pwyllgor CyfEredinol, WILLIAM EEES, Ysg. Old Bethel, Tstrad Rhondda, Pontypridd. 985

BETHEL, CWMPABC. DVMUNA y Pwyllgor hysbysu y cyhoedd fod Eisteddfod Flynyddol Bethel, Owmparc, Gwener y Groglith, i'w gohirio hyd y flwyddyn nesaf o herwydd amgylchiadau y strike. 984 EDMUND HARRIS, Ysg. At Weithwyr Tan Pontardulais. D Y M UNA Pwyllgor Gweithwyr Tan Abernant gydnabod yn ddiolohgar dder- byniad 17s. trwy law Mr. Evans, manager, Abernant. Hyderant y bydd i'r brodyr ereill gyflawni eu haddewidion, a danfon eu tanys- grifiadau i'r trysorydd, Mr. Wm. John, 41, Albert street, Aberdar.-Dros y pwyllgor, LEWIS WILLIAMS, Cadeirydd. M. LEWIS, Ysgrifenydd. At Danwyr. (Firemen) Cwm Ehondda, o Bontypridd i-Blaenrhondda. D YMUNIR ar i bawb o'r cyfryw bresenoll eu hunain mewn Oyfarfod a gynelir am Bedwar o'r gloch, dydd SADWRN nesaf, yn y New York Hotel, Porth Cymer, pryd y bydd amryw bethau pwysig pexthynoli Danwyr.i fod dan sylw.—Yr eiddooh, 976- UN O'B CTTKTW. LLIKILL Y II Ii A. TION AL I NEW YORK. V MAE y Cwmni hwn yn cyme'yd arnyiit J. eu hun&in y cyMfoldeb o insurio pob un ii" llsstri i'r swm o f 100,000, &o felly, yn rhoddi v fficrwydd goreu i'r ymfudwyr am en dyogal- web; ac y m&cnt hefyd bob amser wedi mab. wydada y ilwybr dshesol er mwyn oagoi y how a pheniiroedd. k. YR AGERLONGAU MWYAF 0 L i New York bob dyid Marcher, & phob yn &il ddydd Gwenor i Boston a New York. SPAIN Merchar, Mawrth 10 EGYPT Meroher, Mawrth 17 THE QUEEN Mercher, Mawrth 24 I BOSTON a NEW YORK. FRANCE Gwener, Ma-with 19 y oaae cyfleusdersu saloons yr Ageriongta hyn vn dMt rhagorol, trwy ff d y state-room yn eang •na^ferol. so yn &g )fyd i'r saloons, pa rai sydd yn y poop ar y deck. Pris y cludiad, 10, 12, 15, a 17 gini, yn 01 cyf- leusierau y state-room. Pawb yn cael yr uA- hawl ¡I9\. y xaloon. Return Tickets—24 Guineas. Y mae eat gder, goleuni, iM awyr y steerV4 (fJ anghydmaro!, ac y mae dtgonedd o ymborth ■resh yn cael ei barotoi gau Stewardiaid y Cwm- ao ni oheir clcdixd rhatach gydag unrhyw tneU. t&II ymfudwyr bookio drwodd i bob partho G.nad. a'i- Taiaethsu Caedig am brisoedd isel Am fanylioa pellaoh, yraofyner a'r NATIONAL STEAM SHIP 00., 23, Water-street, Liverpool,, Neo at JOHN THOMAS, 1, Pr -apeot Place. S-oorge T wn, Tredegar; GEORGE OWEN, Oppsr High-strest, Ehymaey; T. M. JAMES, Auctioneer. Swansea; GEORGE W. MORGAN, Abergavenny; nen at DAVID BBES, Cardiff Castle Hotel, t II. W. CAUNT. 4, Whitcombe-streott Aberdare. INMAN ROYAL MAIL A STEAMERS, LIVER- -C POOL to NEW YORK, Dyddiau Mawrth a Iau. CALOON, 10 a 12 a 15 Gini j Steerage am bris llawur is nag arferol, gyda digo^edd o ymborth wadi ei go Into ya dda, a lleoedd cyf. 9Qt Trosglydir Teithwyr y Steoarge i Boston a Philadelphia heb dal ychwaoogol. Bookir teithwyr i unrhyw ran o'r Talaiihiau o Canada tm brisifiu neilldnol. Rhoddir tooyjjau & phob oyfarwyddydr gan WILLIAM ISTMAIT, 22, Water-street, Liverpool,, aen rywrai o orachwylwyr yr Inman Line L. 13, LLIN^ILL Y « WHITB STAB 0 UNITED STATES MAIL STEAMERS. O Liverpool 5 ao o New York. REPUBLIC.• Dydd Inn. MAW■:th 4 OCEANIC Dydd hu, Mawrth 11 ADRIATIC Dydd laa, Mawrth 18 CELTIC.Dydd Iau, Mawrth 25 BALTIC Dydd las, Ebrill 1 FROM -NEW YORK. BET-GIG — Drdd Sul, Chwef. 21 ADRIATIC .„.Dydd Sadwrn, Chwef 2Z ms "low yn Qneenatown, i dderbyn fcsfthwyr, air idyM Gwcoer. Y mae yn yr agerlongaa hya ijhaex&arsu neiUduol i gaban-delthwyr; y mac tabtm, state-room, ygtafell ssiocio yn midships* mmt meddyg a gorochwylwyr ar bob Dorsg. aAIJOON,-£15 gini a 18 gini. Return tick* 11 uc 35 gini. Steerage, at reduced rates. km hyebyaleni a manylion pellaoh, vmotyziaim 1SMAY, IMEIE, A CO, ,3!ft IxAdia-avenue, London, a 10, Wsfeer-iitreet^ Liverpool. 368 L. AT YXFUDWYB. TO EMIGRANTS. js-sceral Agent to all Ameriosn and Australia* 3 soling Ships and Steamers. '!iT M. JONES (CVMRO GWYLLT), P&MeB- 8 gar Broker, 34, Union-street, Liveff- p W., Gomohwyliwr i'r Llinellan canlynol .E.msn line, Csnatd Line, Gnion Line, Alias Uisze, Nstdot Al Line, WMte Star Line, Dominion State ilie, and American Line. '"•an fod yr agorlor.gau nohod yn hwyllo I wa- ""bI11 bw-rthladdoedd yn y TalAothau U uedlg a's iffiogaesh&n t rydeinig, gall yr ymfudwr gael y v/fiA • »yddia>l*u goixnsol drwy anfox. lly thy r 1' syfairkd hwn. Caiff pawb a ysaddlriedo eo, gofal ai y sylw sranylaf. Oj-s orthwyir y Cymro gan James Bees, b *odot s hfenhyr Tydfil. Y sr ae genym dt private eang a ohyfieua er ■»yfar?c i ag angenrheidiaa y fasnaoh. Oo:J»i' y ayieiri&d,— N. M. JONES (CYMRO GWYLLT), 34, Union-street, LlverpooL o 8.—Gsliir ymholi yn Aberdar & Jobs Ja.tfi.3 Qsfown Hotel. Llyfrau Cyhoeddedig gan O. Evans- Jones, & Co jLlanrwst. Gvoniih y Parch. GORONWY OWEN, M.A. Ei Farddoniaeth a'i Ohebiaet'i, yn nghyd a Hanes ei Fywyd, a sylwadau ar ei Athrylith a'i Gynyrchion Llenyddol. Pris 3s. 6c. MEDDYG AN IF EILIAID, Yn cynwys darluniad manwl ac eglur o'r am- rywiol G'efydau a Briwiau ag y mae anifail- iaid yn ddaroatyngedig iddynt, yn nghyd a'r moddion hawddaf a mwyaf effeithiot i'w meddyginiaethu.—Hefyd, y Triniad goreu ar PUvHOD o flaen, wrth, ac ar ol owrw Lloi, a DEFAID yn amser bwrw Wyn. 0 waith yr Awdwyr goreu yn Saesonaeg a. Chymraeg. Pris 2s. 6c. Yn awr yn larod (y jpedwerydd argrafiad), Gweithiau yr e uwog Philosophydd ARISTOTLE. >388 Pris 48.