Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
GOMER JONES;
GOMER JONES; NEU, YR YMGYBCH- CARWRIAETHOL. GAN MR. TOM EVANS (WEDEOS ) PEST. viir. PAN y gadawsom Gomer Jones y tro diw- eddaf, yr ydoedd ar ei glaf-v-, ely, ag afiechyd peryglus wedi ymaflyd yn ei gyfansoddiad. Bu yn glaf iawn, yn dyoddef yn drwm gan enytfa yr ysgyfaint (inflammation of the lungs), ac nid twymyn, fel y dywedwyd ar y c-yntaf. Bu am yr wythnos gyntuf o'i afiech- yd mewn sefyllfa mor beryglus, fel yr oedd hyd y nod y meddyg yn lied amheus am ei adfcriad ond mewn naw diwrnod cyrhaedd- odd y dclur y crisis, ac yna cymerodd cyfnewidiad le er gwell. Gwellaodd yn raddol. a bu am chwech wythnos gron yn y gwely. W edi iddo ddechreu gadnel ei orweddfa, gwellaodd yn raddol o ddydd i ddydd, ond gan fod y tywydd yn parhau mor oer, bu am gryn dymor cyu myned allan dros y troth wy. Deuai y-no luaws o ymwelwyr i roddi tro am dano, a theimlai yntau ei bun yn gwell a yn rhyfeddol pan y caffai rywun i aros gydag ef i ymgomio o flaen y tan yn y parlwr. Ond yn mha sefyllfa y mae ei feddwl, tybed, yn bresenol mown cysylltiad a Gwendolen? Ah! yn ughanol ei gystudd, yr oedd meddwl am ei anwylyd fel y gwin i'w iron. Pan yn dy- oddef yr arteithiau blinion, yr oedd cofio y prydnawnhwnw y cafodd y fa*h hwyl efo'r dramadeg Saes'nog, yr I love, thou lovest, yn gysur a hedd iddo, a gobeitliiai o hyd ps byddai i'w Dad Nefol ei adforn, y cae weled yr hyfryd ddydd pan fyddai c&T*y?r- iaeth Gwendolen ag yntau yn ffaith. Un prydnawn, tla yr ydoccld yn y parlwr, o flaen y tan glo mawr, e'lrychodd allan drwy ffenestr y cefn; gwelai ryw ddynes yn cyfeirio taag yno, ar draws y cae, ond gan ei bod gryn bellder oddiwrtho, meth- odd a'i hadnabod. Yn mlaen y deuai, a safai Gomer yn y ffenestr, gan lygad-rythu arni er cael allan pwy ydoedd. Yr cedd ei cterddediad ysgafn, a'i hosgo boneddigaidd yn profi ei bod yn rhywun allan o'r cy- ffredin (out of eommon). Yno yr ysbiai arni o wadn y troed i goryn y pen, ond yn fvian. daeth yn ddigon agos iddo i'w hadna- bod. A phwy ydyw ? Ah! y mae y gwrid sydd erbyn hyn yn ymdaenu hyd wyneb Gomer—y galon sydd yn euro mor aflywodraethus o dan ei fron, yn profi mai Gwendolen Hughes, Plasllwyd, ydyw; ac o'r diwedd, wele hi yn agor llidiait y cae ac yn dyfod allan i'r buarth, a 'mlaen y deua i ddrws y gegin* "Holo, Miss Hughes," ebai mam Gomer, yr hon oedd yn y drws, (dynes dew, tua haner cant oed,) "dewch yn mlaen, ac eisteduweh yn y gadair yna. Y mae yn hyfrydwch genyf eich gweled Eisteddodd Gwendolen, a dywedodd, Nid oes genyf fawr o amser i eistedd, Mrs. Jones; bum ar neges y prydnawn hwn, a meddyliais mae doeth fuasai i mi alw yma i roddi tro am gymydog elaf. Sut y mae Gomer ? Y mae yn gwella, diolch i chwi, Miss Hughes; ond y mae er hyny yn wanllyd iawn." Clustfeiniai Gomer, yn y parlwr; ac 0 yr oedd geiriau Gwendolen iddo fel y diliau mel. "Bu yn glaf iawn ? ebai Gwendolen. "Hynod felly," ebai Mrs Jones. "0, wel! dyma fenyw ddyeithr," ebai Thywun a ddeuai i lawr y grisiau, o'r lloft, (chwaer Gomer, yr hon oedd tuag un-ar- bymtheg oed, hytrach yn dal, a phrydferth.) "Ddim mwy felly," ebai Gwendolen, gan wenu, "nag yr ydych chwithau i'r Plasllwyd. Ond pa Ie y mae Gomer? Ydyw ef ar y lloft, Sarah Jane ? Na. Miss Hughes," ebai Sarah Jane, yr wyf bron a chredu ei fod yn y parlwr." Yn ystod yr holl amser, gwrandawai Gomer yn astud ar yr holl ymdrafodaeth; ac 0! yr oedd llais Gwendolen yn fiwsig i'w glustiau. Bu mewn cyngherddau la- weroedd o weithiau yn ystod ei arosiad yn Caerfyrddin, ond teimlai fod mwy o swyn a miwsig, iddo ef, yn y gair bychan Gomer' o enau Gwendolen, nag oedd yn h:11 ddarnau Handel efo'u gilydd "Gadeweh i nifyned lawr i'r parlwr," ebai Mrs. Jones, yn serchog, wrth Gwen- dolen, "i gael gweled Gomer." Curodd calon Gomer yn waeth eto, pan y clywodd ei fam yn dywedyd hyn. Agorwyd drws y parlwr, a mewn yr aeth c' Mrs Jones, yn cael ei dilyn gan Gwendolen. Eisteddai y claf yn ymyl y tan, gyda llyfr yn ei law. "Wel Gomer Jones," ebai Gwendolen, yrria yr ydych, o flaen y tan, mi welaf. Su l yr ydych yn tnimlo? gwella, gobeithio," a gweraodd yn fendigaid arno. Ar ol i'r claf ateb yn grynedig ei fod yn gwella-yn teimlo yn llawer iawn gwell, eisteddodd Mrs. Jones mewn cadair yn ymyl Gomer, a chymerodd Gwendolen gadair arall yn ymyl y ffenestr. "Rhyfedd mor ddyeithr ydych," ebai Gomer wrth Gwsnoulen. Yr oedd y gwrid ar ei rucldiau yn ymdaenu yn fwy fwy o iyd. "Wel, Gomer Jones," ebai Gwendolen, ystyriwch, nid wyf ond newydd ddych- welyd o Sir Forganwg; felly, nid oes genych hawl i fy meio." Cyfododd Gomer ei ben, a gwnaeth ym- drech i orchfygu ei yswildod, ac edrychodd yn myw llygaid Gwendolen, ac O! edrychai hithau arno yntau mor swyno] a phe buasai angyles o'i flaen. Yna dywedodd, "Y mae yn rhaid maddeu, mi welaf, i chwi y waith hon eto. Gobeithio i chwi fwynhau eich hun yn Mro Morganwg." Do, yn hynpd dda," etai Gwendolen. Yr oedd llygaid Gomer erbyn hyn yn boddi mewn serch, a'i galon yn curo yn ddi-lywodraeth. A r ol siarad am luaws o bethau am gryn ugain mynud, cododd Gwendolen i fyned allan, a dywedodd wrth Gomer, Gan fy mod wedi dyfod i ymweled a chwi, fel na byddoch yn fy nyled o ddim, yr ydwyf yn eich gwahodd.i ddyfod drosodd i'r Plasllwyd yn fuan. am dro. Cofiwch am dd'od." O! eiriaubendigedigi Gomer. Diolch- odd yn fawr iddi am y gwahoddiad, .a dy- wedodd y byddai yn bleser mawr ganddo dreulio prydnawn yn y Plas. Yr oedd ei galon erbyn hyn bron yn rhy law gan lawenydd iddo siarad dim a hi yn mhellach. Cofiwch am ddyfod," ebai Gwendolen eilwaith, "ac anfonwch wybod i mi eto yr amser y deuwch," ac wrth orphen y fraw- ddeg, symudodd i gyfeiriad y drws, yn cael ei dilyn gan Mrs. Jones. Diolch yn fawr am alw yma," ebai Gomer,eilwaith. 0, 'does raid i chwi," atebai Gwen- dolen. HPrydnawnda i chwi oil," ac ) maith yr aeth, mor ysgafndroed a'r 'deryn; ac aeth calon Gomer i'w chanlyn. PKS". IX. TEIMLAI Gomer yii hynod ddedwydd sir ol y" prydnawh hwnw y talodd Gwendolen ymweliad ag ef, er iddo fod am fisoedd yn drachtio "taoddion doctor, to be taken three times a day." Yr oedd potelaid foddion Gwendolen, dyfod drosodd i'r Plasllwyd, to be taken all day, yn gwneyd llawer mwy o les i'r cyfansoddiad. Treuliai ei amser yn y parlwr bob dydd, a'i galon yn gorlifo o lawenydd, gan wledda ar y meddylddrych gogoneddus o dalu ymweliad a'r Plas. Dechreuodd fyned allan o'r ty yr wythnos ddilynol; teimlai ei hun yn cryfhau yn ddyddiol, ac mewn wythnos eilwaith aeth mor bell a'r pentref. Pan yn dychwelyd adref, cyfarfyddodd a Wil y Felin. Yr oedd y cerbyd ganddo yn llawn o flawd, ac yntau ar ben y cyfan, yn y nen, yn mygu yn hamddenol, a bron mor wya a'r sachaid wynaf oedd o dano, a phas- twn mawr yn ei law, yr hwn a wasanaethai fel swmbwl yn y cnawd J' i'r aayn olaf. "Holo, Wil, sut yr ydwyt yn teimlo," gofynai Gomer i'r bod urddasol hwnw. Campus, diolch i chwi, Gomer Jones," ebai Wil, a gwen chwaroqgar ar ei wyneb, y mae'r hen asynod, y blawd, a finau am y goreu. Sut yr ydych chwi ? Y mae eich gwedd yn dangos eich bod wedi bod yn ymladd ag angeu, ac y mae eich bod ar y ffordd yn awr rhwng y Brynllefrith a'r pentref, yn profi eich bod wedi concro." "N a, Wil, paid siarad mor gellweirus," ebai Gomer. "Pwy gellwair yw hyna," ebai Wil. Dyna 'wedodd Dai Dinah, pan y clywodd. fod Twm, eifrawa,wedi marw, 'Hen leban oedd Twmi 'mrawd drwy 'i oes; ond buasai Shoni 'mrawd yno, 'rwy'n siwr y buasai yn con-" "Taw, taw, Wil," ebai Gomer, "paid cellwair. Y mae yn rhy gysegredig i ti gellwair y ffordd yna." "Eithaf da, Gomer Jones," ebai Wil eilwaith, "what next." I ba le yr wyt yn myn'd a'r blawd Wil." "Y mae'r asynod yn myn'd ag ef i'r Plasllwyd, Gomer Jones." 0, wel, i'r Plasllwyd, i dad-yn-nghyf- raith Price y siop/' ebai Gomer dan wenu. Tad-yn.nghyfraid Price, yn wir," ebai Wil, Na, na, y mae yn all over ar Price druan." Er pa bryd Wil," gofynai Gomer. Wel, er yr wythnos ddiweddaf," ebai Wil. Bum yno gyda Price, i'w ddyogelu rhag ysbrydion ffwrdd yr aethom-yr esgidiau yn gwichial am ei draed, y watch aur yn ei boced, a gwagder yn ei ben ond myn brain, Gomer Jones, 'rol ifi gadw pob ysbryd ffwrdd, siarad dipyn drosto, a'i gan- mol fel dyn, Cristion, a siopwr, cafodd Pi,ice I gwd.' Dyna y long and short i chwi, Gomer Jones; ond rhaid i fi fyn'd." Erbyn hyn, yr oedd Wil yn codi y pastwn onen tua'r nen, ac yn gwneyd i'r asyn olaf deimlo ei flas, a ffwrdd yr aeth gyda rhoddi "pryd- nawn da" i Gomer. Creadur rhyfedd ydyw Wil," meddyl- iai Gomer ynddo eihun, wedi iddo ymadael. Cefais ganddo newydd hynod o gysurlawn, y mae yn llawer iawn mwy llesol i mi na photelaid o foddion doctor." Yn mlaen yr aeth yn llawen, ac ni bu yn hir cyn cyrhaedd Brynllefrith. Penderfyn- odd y noson hono y mynai dalu ymweliad a'r Plasllwyd yn fuan fuan. Y mae'r crw's yn ymyl. ]'w larhm. r V -■ •- w v-'
EISTEDDFOD MOUNTAIN ASH, NADOLIG,…
EISTEDDFOD MOUNTAIN ASH, NADOLIG, 1874. Beirniadaeth y Tonau Mesur lOau (19). Daeth i law 53 o doaau oddlwith yr yagrSfaaydd, pa rai a ddarlienwyd genyf yn ol y direfn y daethant i law. Darllenais hefyd y ioa yn dwyn yr enw Richard Davles, y3f hon fel y deallwyf a ddaeth i law yn rhy ddlweddar. Heblaw y sypyn anfeith hyn, daeth rm Haw Inau; yn direct oddlwtth y eyfanBoddwyr, 19eg, amryw o ba ral sydd yn Thy ddlweddar, fel y cawn sylwi eto. Aw y dechrevt, cefaia orchymyn pendant gan yr ysgrlfenydd, yti enw y pwyllgor, i daro y oyhn a ddaeth i'ai llaw 1 allan 0" gystadleuaoth. Modd by nag, wedi i bethau oerl tipyn, derbyalsis nodyn bychan arall tyner iawn, yr hwn oedd yn fy awdurdodi i felrniadu yr oil; ond nad oedd y rhai a bachodd trwy arffon eu cynyrchion i mi, ac nid i'r ysgrifenydd, i gael cyatadlu am y ivobr a gynyglwyd. Ond i foddlonl y pech- adurfald hYl), ao eif mwyn tipyn o newydd- dtlb hsfyd, efallai, y mae rhyw gyfaill calon feddal yn cynyg gwobr ayoll, haner gwerth y gyiitsf, iV ayf»riau i'B goMU o'r dosbarth flodus yma, hyny yw, y rlral ddaeth I'm llaw yn brydlon. Wedi hyn olaglurhad, eychwyn- af ar y gprchwyl poenus 0'0 beirniadu- poenue, meddaf, am fod cynifet o honynt mor gyfftedin, ao mor debyg i'w gUydd. \i1.. Y tonau cyntaf a ddarllenals ydyct elddo Idwal ao Ivor. — D-u berthynaa agos, a syrthlant i'r un gwallau, megya gormod 0 ddllyniadau o bedwaryddau a phnma^, pa rat o'u defnyddlo yn fynych, er yn llelaf a mwyàf, a gynyrchant effalth drynjaidd a drwg. Os astudiant eu coplau, caatwers. Eosvdd.—Ton yn G minor. Mae yn ddigon oywlr a chynulleidfaol. Chord gwau geir ar y %wydd i gychwyn yr aU adr&n. Skephanus.—Yn y sol-fa. Mae yn ysgrif- enu yn gywlr, ond yn rhy gjffredln o lawer. Mae aur yn y gwaelodion oloddi weh am dano. Dewi Gwent.—Cab? pumau yn hon ddwy. walth. A wgrymir. iddo- y- ffordd i'w gwella, ond iddosylwi. Gwllym.—Oofied Gwllym fod padWarydd- ■ an, wrth eu gwitltidullio, yn d'od yn bnmau. Mae hon yn hynod wallas. Mwy o ddarllen, Gwilym MacDonald.—Ton bryd forth a ohanadwy. Morganwyaen,—Alaw rhagorot, ond gellid gwella y gynghanedd. Q-wjyr Morganwyaon fod dllyfi'adau o bedwaryddau, fel y sylwaa- oni, yn ddrwg. Alaw Glan Tees.—Dwy don ddigon cyme* adwy. Wagnev a Lablache.-Mse tipvn o new- ydd-deb yn elddo Wagnei, ond y mae y dt- weddaf yn llawnach o deimlad. Gluok.-Ton wir dda. Byddai D yn well na F yn ban y seithfed. Cromwell.—Sol-fa. Cyffredfn a gwallus. Teithtwr, 1, 2.-Tùnau prydferth, natur- iol, a chelfydd iawn. Mae y gwahanol ranau yn llawn o beroriaeth fyw. Dyna gamp. lilewelyn, 1, Z.—Oyfoethog, cynulleldfaol, ao urddaaol i'w rhyfeddu. Dyma amoithyn. Rhys ap Tewdwr.—Naturiol; ond gwell peidio dyblu y seithfed. F haturlol a gyf ethoga ban y seithfed. Dr. Ma?x.—Ojfansoddiad celfydd lawn, ond telmlwn fod gormod o bellder rhwng ,y tenor a" bass mewn rhal manau i fod yn efft-ithiol. Twm o'r Iffant*— Llawer o deimlad yn y gwahanol ranau. F. naturiol, nid F sharp, fyddai fwyaf elffeithiol yn yr alto, banau 8 a 15. Dyblwoh y trydydd yn y tenor, ban 14, er mwyn gwell melodedd. BeHni.—Tair o donau. Y gyntaf yn dra thyner; yr all yn gampus parth alaw y drydedd yn newydd a thoddedig. Mae rhai petbau ya y gynghanedd, yn mhob un o honynt, ag y byddat yn dda i'r awdwr eu haBtndio, er mwyn eu hosgoi yn olllaw. Yr ydym wedi nodi allan y gwallau yn fanwl. Oaradog.—Llithrig a ohynulleldfaol. Gevenddwr.-Mae y trawsgywelriad 1 0 fwyafyn rhy sydyn ao eiddil. Ysgrifenwch C, tenor, yn lie D ban 14. Hen Gymro.—Mae y seithfed yn ban y seithfed beb ei hadferyd, a ohelr pumau yn masu:" y lOfed; ond mae yn hynod dyner drwyddl. Hen Wyliwr.—Ton gelfydd, yn cynwys Uawe? o newydd-deb a* theimlad. Dr. Dykes.—Yn llawn o feluader a thyner- woh. Robert.-Y, ydych yn amcanu at wreidd- ioldeb, ond ar draul aberthu naturioldeb. Csir yma bumau ao wythau cudi a mwgedig. Peldiwoh a dyblu y seithfed, na defnyddio y chord 6 4 mor ami ar ddechseu mesur. Dlgon o feddwl, ond el fod dan gwmwl. Dr. Boyce, Oilando, a Haver gal. Tair o donaa Ued gywir. Hytrach yn gyffredin yw y gyntaf. Mae y ddwy a?sll yn fwy canadwy. Pdrerln.—CywSr a chatiadwy eto, ao yn llawnach o deimlad. Samuel Wesley.—Qywir a defosiynol. Christian Flor,-S,ml a gafaelgai?. Dafydd Rolant yr AUtud—A laniodd don gelfydd. Ludovlena.—Dlgon oyflfredln, end oywir. Oorwenfsb.—Ton sych, ysgsfa, a sathr- edig. Cywlrwch y pumau, a gwthiweh yn is. Sol-ffaydd.—Cywir a syml, ond mwy o awen sydd elsieu. Ap Davlea.—Gormod o symudladan cyd- symuiol, a byddwoh yn fwy gofalus gyda'r notation. Ulm Rilkagi (neu rhywbeth tebyg).—Yr un melody a Sol-ffaydd. Pa angen oedd am ddau gopi ? Exoelslor.-Mae rhai symudiadau gwan yn hon, a dylai yr awdwr gywlro y gwallau a nodir genyf ar y cop!, canys y mae ei alaw yn werth ei chadw. Gladatone.-Mae yr alaw hon yn nwyfua, ond y gynghanedd yn wallus. Aetadied y ffordd i ddefnyddio y 6 4. Samson.—Ton gref iawn. Mottlmer. Lltthrig a da. Dylai yr awdwr ysgrifenn B naturiol, ao nid B flat, tenor, ban degfed. G, H. Q.—Ton dyner yn yr amser 3 2 Prln y mae y passing notes yn y bass yn oddefol. Oaid ydynt yn awnio yn gran I Ao o'm rhan i, gwell genyf oddef pumau amlwg, 08 bydd melodeddfine, na'r dyfeiaiau oynghaueddol Ulpa yma i geisSo eu hosgoi. Efrydydd Baoh. Byddat y sequence. nydA genych yn y bass yn effelthlol, pe trefoid y lle'siau ereill yn well. Nid da y 6 4 fal ag el defnyddiwch. Dleffalth yw y darn olaf. Ap Deigryn.—Ton yn 11awa o urddas a mawredd ond yr ydym wedi gwobrwyo yr awdwr am yr un gwaith o'r blaen. Onid ydym, Ap ? Mae el No. 2 hefyd yn ogon- eddes. Nid yw ond arall drafntad o No. 1. Treble y gyntaf sydd yn bass i'r olaf, acy mae y llelsiau oil wedl ea gwrthdrol bron nnd am nod, ao yn llawn bywyd a grym, yr hyn sydd yn bitawf o dalent annghyffredln. Garibaldi, -Twmpithog lawn yw bass y don hon, ao nid oes genyf lawer o blwg ami fel cyfanwaith. MM yn fhy gl/tiog. Edith.-Mae eloh ton, fy ngeneth 1, lawer yn rhy hen ffaslwn. Syndod, hefyd! Byddedyn bleser genych gywiro y gwallau Twm o'r Nant. — Mae llawer o fdsurau pert yn hon ond nid yw yr awdwr wedi bod yn ddigon manwl. Sylwed ar y copt. Richard Davles.1—(I Jaw yn rhy ddiwedd- a?).—Mae yn don r&gorol. Mae yn ddigon nrddatsot, syml, teimladwy, a defosiynol. Dyna fi wedi myned dros y aypyo, cyf- reitjilawn i gyd. Yn 'aw?, mi gymeraf, er mwyn yr ymgsiswyr, yr un cycllun gyda y sypyn goddefol, sef sylwi gafr ar bob un ar wahab. Y oyntaf ddaw i'r fantol yw Goronwy. Ma.e gan Goronwy lawer' o walth yiparfor eta cyn d'od yn gyfansoddwr cyw if. Oa cad ydyw mewn cy flans dra 1 fyned o dan addyag rhyw athraw cyfarwydd, darllened rama.deg Cymraeg, ao astudied weithlau prif gyfanaoddwyr lei wlad. Gall gael llawer o addysg. Yr ydym wedi nodi ei Ropt yn ofalus. Peroriaethwr.-i-Alaw syml, a chynghan- eddiad lied gymeradwy. Dylid adferyd y pumêd, chord 6 5. Mesur clogymaidd yw y 13eg. Day.—Ton wedt ei chynllunio a'i gweithio allan yn dda. Mae yn syml, prydferth, a ehynulleidfaol. Ond nid oes ynddi nemawr o newydd-deb. Ap Mendelssohn.—Alaw fine i'w rhyfeddu. Mae un neu ddau o-wallau yn annrddo ei gwisg. Gweler y copt. loan Alaw. — Cyfansoddiad mawreddog. Mae ynddo, am?yw!aeth boddhaol. Oeir pnmau yn ban ohweched, rhwng yr alto a'r bass, Dr. Harrtngton.-Melodedd a ohynghac- edd yn rhedeg yn rhydd. Ceir chord an- nghywir yn ban degfed yegrlfener E, nid D, yn y tenor. Ceir aymudlad gwan taa'r diwedd. Mae y D a'r D sharp yn rhy agos yn ban unarddeg. Cynyrohant effalth hynod o ddrwg. Farlnell!.—Mwy o ddysg a'oh gwna yn fry syml. Mae eich alaw yn Hawn o deimlad ond mae y gynghanedd yn mhell o fod yn foddhaol. Astudiwch y oopl. Gwllym Tawe.—D»-w y dUynladau yma o bedwaryddau yn bumau wrth eu troi—drwg. Ond y mae llawer o dynerwoh yn y darn olaf o'ch cyfausoddlad. John Eliia—Yn rhy ddlweddar; oym r- wch wars, Y prif wall yn oich ton yw dyblu y nod arweiniol. Byddai y G yn yr alto, ban 17 +}g, yn well yn natural nag yn sharp. Ernest F. Rtohter—Llawer o dynerweh. Gallai y gynghanedd fod yn well, Ntd da fod y lleislau oil yn ysgogi yw un ffordd. Darfa I chwi annghofio ysgrlfenu amryw o'r oordlau yn gyflawn. Gyrwoh 1 fewn yn brydlon y tro neaaf. Cadwallon.—Ton gelfydd. Yn rhy ddt- weddar. Gw!adga?wf.—Hynod wallus. Balfe ao Edwin.—Y gyntaf yn nwyfuB a lied afaalgar. Amryw wallau. Mae yr all yn fwy prydferth, er yn llawn mor wallus. Sylw&nt yn fanwl ar eu oopitu. Mae bryoh- au fel a nodI. yn andwyo eu cynyrohlon. Bartholdy.—Diamcan lawn. Poh math o wallau. Cymerwch wers, neu rhoddwch y gwaith i fyny. Credo.-LIed delmlhdwy. Lied nndonol yw y lielslan canol. I law yn rhy ddlweddar. Gostynged?g.—Ysgafn, a lied brydferth. Daeth hon eto i law yn rhy ddlweddar. Rod. — Mae eich molodedd yn llawn o deimlad byw. Sylwch ar y gynghanedd, a dlwyglwch y gwallau. Gyrwch I fewn yn brydlon y tro nesaf. Wedi myned drostynt I gyd, mae yn rhaid i mi gyfaddef fod y gwatth wedi trot allan yn fwy pleaerua nag a feddyliaia wrth gy- ohwyn. Mae yn mhUth y bwndel bl&euaf donau ardderchog—tonau, pe cyhoeddid hwynt, a fyddai yn glod i'w hawdwyr, ao yn yohwatiegiad pwvslg at restr tonau cysegredlg aiD eenedl. Gallwn enwi eiddo Teithiwr, Nos. 1 a 2, Llewelyn, Nos. 1 a 2, Drs. Dykes a Marx, a Ap Deigryn Noa. 1 a 2. Mae eiddo R. Davles hefyd, er allan o'r gystadleuaeth, yn don ardderchog. Y don fwyaf awenyddol, awdurol, a gofphenci yw yr un dau yr enw Teithiwr No. 1, ao iddo ef y perthyn y wobr. Yn y sypyn nesaf mae y rhai dan yr enwau Day, Ap Mendelssohn, Dr. Harrington, a Gwilym Tawe yn Befyll yn amlwg ond yr oreu yw eiddo Day. Cyn rhoddi yr ysgrifell o'm Uaw, oynghoraf bob oyfansoddwr ieuanc i gadw at y rheolau oanlynol — 1. Peldiwoh ag yBgrlfenu ag Jnc coch. 2. Ysgrifenwch ar bapyr cymedrol o ran maint, gan ofalu gadael lIe t gywiro y gwallau. -3. Peidlwoh a gyru mwy nag un don i'r un gystadleuaoth, 4. Anfouwoh mewn yn brydlon, ao i'r He lawn. Yr ydwyf fi wedi bod yn euog o'r oyfan ond mae profie,d wedi dysga llawer i ml hoblaw y pethau hyn. Cymerwch chwithau addysg a'r hwn nl fyn wrando, rhaid iddo ddyoddef. -Medde-f yr anthydedd o fod, yr eiddoch. yn rhwymau cairad a cha", W. T. REES (Maw Ddo).
YR ANNGHYDFOD PRESSTFOL ?…
YR ANNGHYDFOD PRESSTFOL ? RHWNG MEISTR A GWEITHIWB: MR. GOL.Er nad wyf ond ieuanc a dl- brofiad iawn mewn llawer ystyr, etc, teimlaf: fod ymddygiadau rhyw ddosbarth o ddynfotil. mor ormesol a chreulawn, fel nas gall Hygad y mwyaf pwi ei feddwl, a'r mwyaf di'oroliad ynj y byd, lai na dyfod i weled a theimlo hyny- Y mae trais ac annith),fiawnlor wedi dyrchaftx ea peaau mor ttchel yn cgwahanol gyichoedd cymdeithas, fel y mae y creadur distadlaf Q- fewft y wlad yn rhwyul o fod yn ymwvbodoli o hyny. Yswaeth, y mae yn rhaid i aonghyf-' lawnder fod yn uchel istwn ei fcen Of T1 y ceir lluaws mawr yn Dgwahanol sefyllhQllc, cymdeithas i gredu a theimlo hvidy. Non, o'r hyn leiaf, os ydynt yn credu a th?imlofc felly, aralygeot. lawer o atmha?odrwydd Si weithradu yn unol a'r oyfryw deimladaxt. Trueni dybrjd no, bnasii y imwyaf o'r dos^ barth gweithiol yn deall eu bhwrideràn fri!. well, ao yn f fiY aiddgar. tfoatynt. Modd. bynag, credwn fod. annghy^awnder wedi. cyrhaedd climax mor bell yn bresenol, fel Yi" mae y dosbarth mwyaf dbtadl a disylw yip- rhwym o gredu a theimlo hyn.Aoywab greiiniaeth hon wedi cael y fath effaithu arnynt, nesaymbylulluawso honyi t i ymladd" dros eu hlawnderau. Ond hwyrach IDal y1:. hyn sydd yn profi yn fwyaf dinystriol Vt d'osv baith gweithiol pan fyddont mewn rhyfel melstri yw, y ffdith eu bod yn rhuthro I ryfeM poeth mewn sefyllfa o aomharc-drwydd hollol, heb ddigon o bylor yn eu cistlau, nfc digon o daiif ar eucleddyfau. Pau meWt&. ssfyllfa, felly, nid 0",13 gauddynt neinawt iawn o fantoislon i fod yn crcUfygwyr. Dy- wedlr yu gyffre^Sn .fod Ffraiac yn acmharoiJ: lawn I ryfel pan dynodd alluoedd raawvfaasr^ Prwssla yn ei heiby >; a gwyr pawb both fit y canlynlad. Digonteb/g fed Prwssis, ar y pryd, yn deall yn dda nad oedd galluo -dd fir;, dysgyblaeth filwrol Firaiac, yr hyn y dylasai fod cyn gwynebu ar ymr/rch mor ofuadwy o booth. Fel hyn yr oedd Prwaaia vn e,101 s i ymgalonogl llawer, ao megys yn peiffdthia ei nerth yn ngwendid Firalnc. Wel, nid ydyw me?strl ein gwlad nlnau 'YD'. anhysbys o adnoddau a galluoedd eu gweith- wyr bob tro y cyhoeddaut ryfel yn eu herbyn a thybiwa eu bod yn chwetthia yh eu llewya- yn iachus lawer pryd wrth weled mor jEycha.? ydyw gallu eu gwrthwynebwyr frwydr boeth. Maent yn tnagu calon a gle^f; der yn y ffaith fod y gwaithwyr yn rhuthro t: irwydrau ynwastadol heb ymbarotol dim flaeo orol. Y gwlrionedd ydyw, iod llawec: lawn o'r dosbatth gweithiol yn byw mor ddf- ddarbod mewn adeg o lwyddlant ar fasnach,, fel nas gallant fforddkr cadw eu hunain yn. gyaurus, ac uwchlaw angen am fis neu chwecb- wythnoa o sefyllfaon." Pe buasai y cyfryW^ yn trln eu byd yn lawn, gaileseEt sofkll, strUtaypa byddai angan, aoa haner,, blwyddyj^ heb ddyoddef dim. Onid yw yn drueaiA dybryd fod nlfer lluosog o'r dosbarth gv/elthiol: yn byw mor afradlon, fel y mae yn rhaid iddynt yn ami ymddlried eu hiawnderau ewvllys" eumeietri. Er mai nid un ffordd sydd i afradloni arlan, eto, teimlwn mai un llwybr neillduol aydd yh arwain y dosbarth gweitbiol i iiodt, a chyfyngder, a hwnw ydyw meddivdod. Dyma y pryf ofnadwy sydd yn bwyta gwraidd eu cysuron, ac yn dlfa eu nerth mor gy fiytn. Pa faint bynag ydyw dylanwad pwlpud yr" Ysgol Sul, y cyindelthasau dirwestol, &c., at ein gwlad, rhaid cyfaddef weli'r cyfan fod Y ddiod feddwol wedi cael y fath afael ar anaoddladau nlfer luosog o'n gwelthwyr, ft I f mae yn dra anhawdd chwilio unrhyw i'w rhyddhau o'i chrafangau ofnadwy. Oad thaid eadw dipyn yn agcsach at y pwnc, er y credwn nad ydym yn rhyw bell. iawn oddiwrtho hefyd. Ymddengys i mi fod cydwybodau rhat 0* feiatti glo y Deheudir yma wedi eu serio & haiarn poeth, yn ol dull Paul o ymresymu, nes y maent bron a bod yn hollol ddidelmlad. Pa beth ellir ei ddweyd am y dyn hwnw sydd yn cyfiogi canoedd a miloedd o'i gyd-greadui- laid deallol a moesol, ac meivn adeg neillduol, yn rhoddi rhybudd am ostyngUd yn e11. oyflogau, pan iis byddo galw am hyny. Y gwelthwyr, hwythau, yn deall sefyllfa mas- nach, ac yn gweled fod annghyfiawnder yn cael el wnayd a hwynt, yn gomedd gwelthio ar y oyfiyw ostyngiad. Dyna'r strike ym parhau am ryw chwech wythacs neu fwy, a' llawer o'r gwelthwyr yn suddo i dlodi dwf^, a'r dyfo iol yn gaddug o dywyllwch o'u blaen. Yn awr, cadwer mewn cof y ffaith fod y meistr yn deall ei fod ef yn gwneuthus annghyfiawil- der hollol a hwynt, ac yn deall eu hamgylch- ladau hwythau yn dda. Pa bcth, atolwg, sydd i'w ddweyd am y cyfryw ddyn, a'i galon- galedwch adamantaidd ? Pa iaith sydd yn ddtgon cref i'w gollfarnu 1 Pt ddychymyg; sydd yn ddigon craffus a byviog i ddarlnnio echryalonrwydd sefyllfa foesol y ayn hwn ger bion ei Dduw ? Mae yn fyddar hollol i ebychiadau calon- rwygol lluaws o blant bychaln am damaid o fara, tra y mae cwpbwrdd y rhieni yn wag, er fod haelfrydedd a thosturi yn llenwi calon y fam dirlon. Nid yw y cyfryw feistr goith- rymus yn oymeryd arno weled y carplau tyllog sydd yn cuddlo noethni miloedd o, blant a mamau gwelw eu gruddlau. Dlchon fod y cyfryw feistr yn ddlacon yn yr eglwys, a bod rhyw greadurlald panwan yn seinio udgorn o'i flaen fel dyn haelionua, wedi tanysgrifio miloedd o bunau at ryw Brif-ysgol,,