Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
[No title]
Dau Englyn i'r Wraig Rinweddol. Ysgrifenodd un ar ddeg ar y testyn hwn. Nid yw Fy ughynyg Cyntaf, na Brynfardd, wedi dyagu y rheolau astudiwch yr Yagol Farddol." Byr ei dd&wn.—Gwaei a dibwynt. CarwE Rhiawodd.—Oruglwyth o ansodd- eiriau, a chyngbaneddion gwallus. Hen Fadlan. Cyffredin a diafael; nid oea eynghansdd yn :— Yn eglur y gwelir ol." Profiadol.—Englyn gwych yw'r olaf, ond .,gwael iawn yw y cyntaf. Brenydd. Llawer gwell na'1' rhai blaen- orol. N id yw "Eon a gwyd dynolryiv" yn iawn. Paulintts. — Mae yr englyn blaenaf yn wed dol dda, ond rhigwm dlwerth. yw dwy linell olaf yr all. Ei phlentyn.— "Gwir nawdd yw gwraig rinweddol—l'w rhai bach." QnJd rhai bychain ddylasai fod. c: Gwelais nerth ei gwialen—a'i gweral Grasol ynt er dyben." Dilya mai tetmlo nerth ei gwialen a wnaeth- cch. Mae Grasol y'nt er dyben" yn anorphenol. Nid ydych yn awgrymu pa ddyben. Et Gwr. Englynion pert a theilwng, ao yn bur ddeagrifiadol. Penteulu. — Y goreu o ddigon. Wele Jiwynt H I'r wynwydden yw y rlnweddol.-wrafg Bri y teulu dynol; 351 wobr yw—a'i llwybr o'i hoi Yn Eden addurnladoL Didwyll warchetdwad ydyw,—ac angel Rhag cynghor ffyrdd dyatryw Banon, ska H goron" gwryw, I-Ac haul i'vv deg aelwyd yw. Beth yw ystyry tri enw canlynol, ae oba iaith y cymerwydhwynt,—Morgan, Meredith, a Margaret ? Derbyniwyd ateblon oddlwrth yr ymgeis- wyr caulynol :-&ohgen Ieuanc, Un am Drio, PctruBwr, Watts, Adoniah, Dafydd, Gwalch, Hen Beirlanydd, I.O.U.Y., Pardo, Dafydd Fychan, Ymgelaydd 15 eg oed, a Philemon. Mae tri o'r ytngeiswyr hyn yn xhagori ar y ileill, sef y tri olaf a enwyd. Ond o herwydd nad yw Dafydd Fychan wedi ein boddloni yn gwbl eyatal a'r ddau olaf, a'u bod hwythaa ill dau mor gyfastal mewn teilyngdod, rhaner y wobr rhwng Ymgisisydd 15a.g oed a PhUemon. "g Defnyddioldeb Cymdeithasau Dijngarol Dim ond eiddo Goronwy dderbyaiwyd ar :7 teatyn hwn. Mae ganddo draethawd huddiol a synwyrol; gwerth i'w ddarllen 80'1 Syw. Mae rhai naaa wallau wedi diano arno yn ei orgraff; ond y mae yn dellwng lawn o'r wobr. Bejraawen. RHYDDERCH AB MORGAN.
ORGRAFF YR IA.ITH GYMRAEG.
ORGRAFF YR IA.ITH GYMRAEG. MR. GOL.-Mynych y synais, pan yn rjnyfj'rio ar sefyllfa amrwriog a disafon orgrafi y Gymraeg, paham na ellid ei chael i drefa, er mwyn yr hen iaith anwyl 2 Nis gallaf lal na gofidio o herwydd y fath annrhefu ac nid wyf yn meddwl fod un lienor na bardd nad yw o g\ff«lyb deimlad a mi. Yr wyf wedi bwriauu lawer tro i wneyd fy nghoreu glas, a Jlyny oil er mwyn ceilrlo tynu sylw ein lleaor or Ion yn gyfFredinol at y pwac yma, ond yetjriaeth o bwysigzwydd, yr hyn oeddwn ar fedr ei gyllawnij ac o'm hanaddaarwydd inau at y fath orchwyl, a. barodd i mi adael fy mwriad haibio, ac i roddi y pwnc i fyny i "rywun galluocach he addasAoh end gan na shymerwyd ef i fyny gan neb (o fewn gwy- bcdafcth i mi), peaderfynais eilwaith nad oedwn yn? mhellach, tc y byddai imigymeryd byn mewn Haw, pa mor annheilwng bynag. Oymaint a hyna o ragymadrodd. Yn awr, dymunaf grefu am sylw holl ddarllenwyr y •GWLADGAKWR at y gofynia^au canlynol; ac os bydd i rywun fod mor garedig a'm goleuo o barthed iddynt, caiff fy niolchladau gwrcsocaf am ei draffeith. 1. A ydyw yn bosibl cael allan ryw gynllun ar dwyn oddiamgylch ryw drefn neu safon i, orgraif y Gymraeg ? Rywfodd neu gilydd. yr wyf fi yn ddigon ffyddiog i goeiio fod y fath amcan yn alluadwy neu ynta, os nad eilir hyn, naw wfft i ael ein HeiaorSon o blaid eu hiaith, a mawr gywilydd i bob Oymro a fo yn teSmlo dros fudd "Oymro, Cymiu. a Chym- raeg Yr wyf yn synu sut na buasai ein hynafiaid wedi gwceyd rhywbeth tuag at 36fydla orgraff au hiaith sicr yw, y gallasent hwy ei wneyd yn hawddaeh o gryn dipyn. ""Gwell hwyr na hwvrach;" atl lanorlon, a mawr lwyddiant i chwi. 2. Ai nid ellid cael barn holl lenorion Cyinru banbaladr, neu gynuil cynadledd mewn shyw 1-3 canolog, cymwysedig on prif levor- ion, un neu ddau i gael eu dewis o bob tref, Han, a. chwmwd," yn Ngfhmxu 1 Pe fally, gellifl paadeifyau (gyda llawn awdurdod) lawer o bethau cyeylltiedig a gramadeg ein hiaith ac yn benaf path, cael ihyw drefa ar ein horgraff ? 3. Ai nid ydyw yn werth i ni ymdrcchu cael hyn oddiamgylch tuag ihyw gynllun neu gilydd, h.y., os barnwn hyuy yn alluadwy ? Ydyw, yn ddiau, (i,'m tJb i). P.hum nad allwn ni, y "Oymrv unisith/' gael orgraff safydlog i'n hiaith cystal a rhyw genedl arall ? Tr wy hyny, arbodid trafferth mawr i'r traeth- olwr yn gjstal ag i'r bardd acyn fyr, byddai • yn gaffieliad pwyai? i bawb yn ddlwahaniaeth. Wei, uid 038 genyf ond hyderu y gwnate sylw o hyn o liaellau gan rywun neu gUydd, ac y bydd i'n iieaorion ddwyn hya oidiamgyleh. a hyny yn but fllan. LLENOR AR STRIKE,
YMDDYGIAD RHYFEDD YN PONT.…
YMDDYGIAD RHYFEDD YN PONT. RHYDYFEN. MR. GOL.-Boreu dydd Mercher, y 27ain o Ionawr, bu plentya i Mr. a Mrs. Davies, Gwernllwydon, farw, a hyny yn dra sydya, heb ond xhyw drl neu bedwar diwrnod o gystudd; a'r dydd Gwener canlynol oedd diwrnod yr angladd, pryd y daeth cynulliad gweddol luosog yn nghyd. Oychwynwyd oddlwith y ty yn weddus a rheolaidd, a chanwyd fel y mae yn arferol wrth fyned at y capel. Erbyn ein bod wedi cyrhaedd yno, yr oedd y drysau yn gloedig yn ein herbyn, fel nas gallaaem fyned i mewn. Aroswyd ychydig fynydau o flaen y capel er gweled a fuasai y shai ag oedd yn arforol o'i agor yn dyfod yno, gan mai hwy oedd yn atebol i wneyd hyny, drwy eu bod wedi cael eu gosod gan yr eglwys i ofalu am y capel, ao yn byw y drws nesaf Iddo; ond y owbl yn ofer. Wal, aeth rhywrai o'r personau ag oedd yn bresenol i edrych beth oedd yr achos, (gan fod y capel yn agored bob ams3r ar achlysuron o'r fath,,) pryd y di chwelasant heb ddlm i'w ddweyd rhagor na'u bod yn methu cael yr allweddau. Nid oedd dim i wneyd yn awr ond myned i'r gladdfa, gan fod yr hia mor wlyb 1 sefyll llawer yn rhagor; felly y bu, a chladdwyd yr un bychan fel matron heb wneuthur dim gwas- anaeth iel arferol, drwy fyned l'r capel, dim ond dweyd ychydig eidau ar lan y bedd aryr achlysur. Mae yn bur debyg, onibai fod yr hin mor wlyb i sefyll allan, y buasal Mr. Llewelyn yn pregethu allan ar yr heol, oherwydd clywais ef yn dweyd fy hunan. Yr oedd pawb ag oedd yn bresenol braidd wedi eu taro a rhyw syfyrdandod, gan edrych y naill ar y llall ac ymholl a dweyd beth ydyw hyn Nia gwyddom beth oedd yr achos o hyn, ond gellir dweyd yn ddidderbyn- wyneb ei fod yn warth i'r eglwys a'r gymydog- aeth fod y fath beth wedi dygwydd yn y lie. Nid oeddem neb o honom yn werthwyr colo- menod nac ychwaith yn newidwyr arian, bod as hoe can drws y Deml yn ein herbyn. Dylid chwilio i mewn i beth o'r fath hyn, a mynu gweled pa le yr oedd y diffyg, rhag i beth o'r fath i gymeryd lie eto. Os mae rhyw un person achosodd hyn, dylir gpsod y fflasgell ar ei gefn. O'r tu arall, os oedd yn flaenfwr- iad gan yr eglwys i wneuthur hyny,. dylasent hysbysu hyny mewn pryd. Y. mae hyn yn gofyn sylw cyffredin ol, oherwydd y mae yn welthred hollol annghristionogol ac annghy- son ag efesgyl Mab Duw. UN GAFODD EI SIOJII.
GLOFA MYNYDD OASLLWCHWR.
GLOFA MYNYDD OASLLWCHWR. Mn. GOL.-Nid wyf yn hoff o godi dadleuon ao ymryaoniadau o flaen y cyhoedd os na fydd y pwnc yn hawlfo ein sylw, ag y byddai dwyn y peth hyny i oleunu o fudd a lies i'j! wlad yn gyffiediaol; ond pan wyf yn gweled pathau anwireddus yn cael eu taenu a'u lledu o fken y werin, yr wyf yn teimlo ei bod yn ddyled- swydd arnaf i'w contradictio, a phleidio y gwirionedd bob amser. Gorchwyl o'r natur hyn sydd genyf yn bresenol, Yn y GWLAD-GARWR am Ionawr y 30.1n, darllenais yagrif ua Glowr Profiadol," o dan y penawd uchod, yn desgrifio hanes y lofa uchod am ran o'r amser gorphenoi, yn nghyd a'r preaenol; ac wedi ei ddarllea yn fanwl, teimlais yn bur ofidus with feddwl fod pethau o'r fath yn cael eu bysgrifenu i'r wasg, a'r cyhoedd drwy hyny yn agored i gredu pathau disail ac anwireddus. Ac wedi YBtyriEld ychydig, peaderfynais gymeryd i fyny fy ysgrifell a deisyf arnoch I roddi He i'r hyn a ys^rifenaf, er mwyn i'ch darllenwyr gael pethau gwlrioneddol i'w darllen, ac nid rhyw sothach fel oadd gan "Glowr Profiadol." Dywed y gwir pa fodd y mae y lofa wedi bod yn gweltMo, ac yn gweithio yn bresenol; dywed hefyd am yr annealldwriaeth yn amaer y gostyngiad diwfddaf, eef yn mis Medi, a geilw ef yn gamddealldwriaeth; a ohseda nad oedd yn weIth gwtthddadl o gwbl. Yn awr mi wnaf egluro y path, a baraed y datllenydd pa un a oedd yn weith ai peldio. Tua mis Medi rhoddwyd rhybudd yn y Mynydd fod gostyngiad o ddeg punt y cant 1 gymeryd lie yn nghyflogau y gwelthwyr, yn mhen wythnos, a thrwy hyny yr oedd y lofa hon allaa wythnos o flaen y gweithiau cylch- ynol. A chymeryd yn gaaiataol nad oedd gan y gweithwyr yr un rheswm dros ddyfod a'u tools allan, ragor nad oedd yn lawn i ryw ddyrnaid bychan o lowyr fel ag oedd, 8e sydd) yn gweithio yn y Mynydd, i arwain y fyddln fawr drwy gymeryd y gostyngiad, pan nad oedd gwybodaeth sicr pa un fuasai yn cael ei gymeryd ai peldio. Onid oedd yna yn ddigon o reswm dros ddyfod a'u hoflerynau allan 1 Ond yr oedd ganddynt beth mwy na hyn yna i sefyll amo, a cheislent yr hyn oedd gy fiawn. Gerliaw y lofa hon, mae glofa arall o'r enw Pengellyddraln, yn yr hon gweithlr yr un wythien ag a weithiant yn y Mynydd; ac y mae yn naturiol i feddwl y dylai glowr y Mynydd gael yr un peth ag oedd glowr y lofa arall yn gael am dort ei dynell lo, gan eu bod yn gwelthio yr un wythien oud nid oadd glowr y Mynydd yn ei gael, a thrwy hyny penderfynwyd sefyll allan hyd nes ei gael; ond Judasiaid o'u plith a'u btadychasaut trvy fyned a gweithio ar y gostyngiad. Y*mae yn cyfeirlo yn ei ysgrlf fod y gwelthwyr wedi cymeryd eu camarwain gan ddynlon ffol a dibrofiad, ae wedi gwrandaw ar ryw hurtyn anwybodus, heb ystyiied y pwnc drwyddo eu huaaln. Nis gwn i ddim (ac nid yw o un pwys gonyf chwaith) pa un a oedd yn gweithio yn y Mynydd y pifyd hyn ai peidio, ond, beth byaKg am hyny, fa osododd un nciwcdd yn ei ysgrif ag y gallaf ei phriodcli iddo yjitau yn awr, sef, yr "huityn an- wybodus," am el fod yn dweyd na ddarfu i'r gweitliwyr ystyried y pwne eu hunain. Oni chynaltwyd cyfirfod i'r perwyl hyny, lie yr oedd zhyddid i bawb i siarad a datgan bara y na 11 with y llall, yr hyn a wsaethpwyd. Siaradodd pawb ag oedd yn y cyfarfodyd ), a chafwyd allan fod pawb, gyda'r elthriad o ddau neu drl, yn eydweled mat cyfiawn oedd yr hyn a ofynasid, ac y byddeut yn gwneyd yn iawn, ac yn ddoeth i sefyll allan hyd nes ei gael, ag yn tystio yn eu hymddlddanlon y buasai pob un yn ff/ddlon y naill i'r Hall hyd nea enill y frwydr; ond buan y trodd rhai eu cefaau ar eu cyd-weithwyr, gan eu bradychu mewn modd annheilwng o ddynion, a phrof- wyd gwlrioaeddolrwydd yr adnod hono, "Na char ar air nac ar dafod, eithr mewn gweithred a gwirionedd." Ar hyn yna yr wyf yn gosod fy YSJrifen o'm Haw, gan fod fy ysgrif yn myned yn faith ar bwnc mor annheilwng i ymddangos o flaen y cyhoedd, er hyny nid yw gywilyddus ganyf, am mae gwirionedd yw yr hyn wyf yn draethu; gan obeithio na fydd i'r "Glowr Profiadol" ddyfod i'r maes eto, os na fydd ganddo wlrlonedd i'w gyhoeddi, er lies el hun a'i gyd-ddynion, oblegyd byddaf ar fy ngwyliadwriaeth o hyn allan, a chan wrth- wynebu anwiredd, mi a'i gwnaf; ac ymdrechaf yn wasted ddwyn y gwirionedd am bob pôth i'r golwg, oblegyd yr wyf yn gwybod rhoddir lie i'r gwirionedd i ymddangos yn elch colofn- au bob amser. Gallaswn ddweyd rhagor ar ysgrlf y Glowr pa ewyllystwa, ond gwell gsmyf bsidio, am fy mod yn credu fod hyn yn ddigon, ac oni bai i ysgrif y Glowr ym- ddangos, ni fuaswn yn cyffwrdd dim a'r mater, ond yr wyf yn ewyllysto gadael i'r fath ddynion aros yn eu dlnodedd.- UN YN CARU GEIRWIREDD.
."CAP AUR A'I NAI. .1
CAP AUR A'I NAI. 1 Mr. GpL., Gwelafa rywun yn dweyd el deimlad am Watcyn Wyn yn eich newydd- ladur poblogaidd yn ddiweddar. Dywed hwnw ei fod yn Nai i rot. Nac ydyw, medd- af i chwl, ddlm yn perthyn i mi o'r fillonfed &ch. Yr wyf yn gwadu paithynas a'r fath a gofaled na chlywaf ei fod yn honi parthynas a ml byth ond hyny. Pe buasai yn Nai i mi buaawn wedi ceislo dysgu gwell moesau, a ihol mwy o ysgol iddo na hyn neu mynaawn ddelltu pob bedwen yn y goadwig yma, i'w gwraidd ar ei grwper. Syn di, fachgen, na elwi dy hun yn Nal. i mi ond hyny. Arfep plant drwg ydyw gwadu y drygioni a wnaeth- ant pan elwir hwy i rol cyfrif. Hwyrach y gwada hwn wadu bob peth a wnaeth y trohwn. Gydag help mwyadur iedrychais ar dywod- yn ar fin dwr y Fenai; ac wele, yr oedd yn y tywodyn bach hwnw (un o fydoedd lleiaf yn y system dywydog ydoeid-Ilal na blaen pin, bron bod yn citom)-yr oaddyn y tywod- yn bach hwnw fodau yn trlgo yr oeld y trfgolion bitw bach a ditwaidd hyn yn credu nad oedd fyd yn bod haner cymaint a'u byd- dywodyn hwy. Nld oedd y tywodynfyd hwn, er lleled oedd, wedi haner ei boblogi; yr oedd miHynau o ddgoUon yn byw yn y gogledd o hono, a mlliynau yn y de, ac felly yn y dwyraln a'r gorllewin o hono yr oedd ynddo fi iynau a'r fillynau na welsant erioad mo'u gilydd, am fod y ffordd yn rhy bell Iddynt agoshau at eu gilydd, er fod trains bach, bacb, bron yn llal na dim, yn rhedeg yn harhaus gan garlo y mymrynau dyuion-canys gwelais with syllu mat math o ddynion oeddynt, er mwyn mwyhau amrywlaeth yn ngwaith y oread mawr, mae yn debrg-o ddinas i ddinas, ac o wlad i wlad a'r llongau bach, bacb, mor fach a-a-a—ond rhy fychan I ddal cymhariaeth, yn cludo y dynion o gyfandir i gyfandlr. Pan oeddwn ar adael y tywodyn, deallais el bod yn tori allan yn rhyfel caitrefol yno, mewn cyfaadir dsheuol, ohorwydd i ua o'r trigolion yru rhwsg y Ileill a'u gilydd. Yr oadd hwn wedi cynyg at am fywyd y brenln o'r blaen; ond ffodd y pryd hwnw, a gorfu lddo ff >i y tro hwn eto; uld oedd yn bosibl ei ddal, am el fod yn un mor ysgafn o foiolacth, mewn cymhariaeth i'w gyd- greaduriaid bvchain ereill; gan fawredd el ysgafader teithiai yn ei ffoedigaeth yn gyf- lymach nag amser. Chwyddodd y Monai ar hya, a chododd yn dymhestl drom. Pan glywaig nes^f am yr outlaw bach ty- wpcllyd hwn, deallais iddo gael g-ifael ynddo el huuan yn el ffoedigaeth bell (canys ffodd allan o'i fyd ei hua) gerllaw glan un o afonydd Morganwg, a chan e? fod yn llawa o huaan- ymddiried, ac yn un ymhongar diball, gwel- odd mai dyogelach peidio byth gwyrubu yn 01 i'r hen fyd. Ac fel pob ffr adu? a thrusedd- wr newldlodd ei enw, gan haeru ei fod yn psithyn i hwn a'r llall. Yn awr geilw el hun yn Nai Cap Aar. Bywedaf eto,—Twyll i gyd Nid yw yn Nai 1 mi. Daliwch ef. Da'ith yma heidyw haner detective o'r ty wod- ynfyd 1 holi i mi a oedd Nai ya rhyw le i mi yn y cwmpasoedd yma. Dywedais nad. oedd elthr fy mod wedi clywed fod rhyw ua yn honi el fod, ond mai twyllwr ydoedd hwnw. Y mae yr haner detective ar el ol; yr wyf yn dweyd haner am mai haner dyn bach, bach ydoedd, barnai y llywodraeth hono, mae yn debya;, fod haner detective yn ddigon i ddwyn y fath fredych yn ol i oddef ol benyd, ond cael gaf&el arno unwaith.—Yr elddooh, CAP AUR.
PEIRIANWYR VERSUS GLOWYR.
PEIRIANWYR VERSUS GLOWYR. MR. GoL.—Cyfadde&r gan bawb fod cyd- weithrediad yn un o elfenau penaf llwyddiant. Os bydd rhyw fudiad a f'o ar droad yn am- ddifai o gyd-weithradiad ao undeb, gellir gyda alcrwydd braidd raghysbysu methiant, neu gaulyniadau anhapus i'r mudiad hwnw. Y mae'n wir ddrwg genym fod breach mor fawr rhwng y pleidiau uchcd, aef Peirlanwyr a Glowyr Dehoudir Cymiu ar yr adeg bres- enol, ac yn wir geliir priodoll ssfyllfa Nsy-nus y pleidiau hya yn hollol i'w diy&tyrweh— mutual-o elfenau pwyaig a gwir neEthol ayd- weithsediad a chyd-ddealltwriaeth. Y mae y cLsbarth mwyaf golouodig o'r glowyr yn rhwydd gyfaddef hyn; ond y mae doa- barth arall—dosbasth peryglus iawn o ddyn- ion—y rhai na wrandawant ar reswra, ond roddant ffrwyn i'w teimladau, gan osod y bai i gyd arnom ni fel pairlaawyr, a phardduant a difriant gymerladau yr holl beirianwyr yn y manau hyny sydd ar strike. Oyhuddlr y pelrianwyr o fod yn durn-ooats. ac o fod yn offarynau yn llaw y meiatrl er gorthrechu oelsladaucyfiawn y glowyr, ao yn fynych diweddant gan arfer y bygythton mwyaf ofa- adwy. Byddwn yn arfer meddwl fod y ga!r turncoat ya arwyddo gweithio dan brls, neu weithio yn lIe ereill-ona nld ydym ni yn gwneyd hyny. Y mae yr holl belrianwyr sydd wedi dal i weithio, yn gwneyd hyny ar yr hen delerau, ao mewh rhat manau yn cael rhagor. Dywedant hefyd, "o ddod allan y dylat pawb ddod allan." Yn awr, onid oes llawer o welfhfaydcl mewn llawn waith yn awr ar yr hen bria 1 Gan el bod felly, onid yw y goeodiad uchod mor gymwysiadol i'r ddwy ochr 1 gweithir gan y ddau baiti ar yr hen brief, paham, gan hyny, y ohwythir byth- eiriau a cholasedd arnom ni beiriauwyr, yn fwy nag ar y glowyr a weithiant yn mron ar yr un telerau a ni ? Y mae yr ycbydfg hyny a fethaBant gael telerau gwell na gostyngiad wedi sefyll allan, ao yn parhat i wneyd hyny, fel y glowyr. Hoff bleser y doabatth a enwyd o lowyr fuaaal argymell lock out cyffredinol ar y petrianwyr, ond yr un rhai, er ein syndod, ydynt uwchaf eu llafs yn oondemnio y mefstri am wnoyd yr un path &'r glowyr a weithient ar yr hen brls fel ninau. Ni ddylal preawylwyr til gwydr daflu cerygat eu oymydogion. A phe buasem, fel pelrianwyr a thanwyr, yn aefyll allan, onl fuasai hyny yn gwneyd pethau yn llawer gwaeth I'r glowyr ? Fel y mae pathau yn bresenol, galluoglr canoedd, cs nad mlloedd, i weithio bob dydd yn y gwelthfeydd na phetthynant i Undeb y Melstri; tra, pe buasem wedi sefyll allan, y buasai yn rhald iddynt fod yn aegur, oddieithr i ddyeithriald gymeryd at y palrianau. Dariu i ni ragflaenu (anticipate) hyny, trwy aroa gyda'n gwaith. Oafwyd profion lawer tro foi personau i'w cael yn ddigon diegwyddor i wneyd peth felly, ac nid oes achos i ni ond enwi gweithiau Blaengwawr, a'r Coedcae, Cwm Rhoadda, fel engreffftiau o hyri. Safodd peirianwyr allan yn y lleoedd uchod, a choll- asant y dydd, o herwydd gwelodd y-glowyr yn addas fined i lawr o dan ddwylaw dyeithriaid, gan harlo y peryglon ofnadwy sydd yn gysyllt. ledig a'r fath anturiaeth. Nid oeddym yn colli golwg ar y troion uchod pan y penderfyn- asom weithio y tro hwn. Cyhuddir ni hefyd o fod yn cadw y dwfr allaa o'r pyllau; ein hateblad i hyn yw, y buasai ein engine fore- men ac ereill cysylltieiig a'r gweithiau yn gwneyd hyny yn aID. lie. Hefyd y mae steam pump wedi dyfod mor gyffredln. Ac os yw mor hawdd cael ambell i lowr yn ddigon gwasaidd i dori glo er cadw ager i'r rhai hyny, slar yw y gellid cael rhai o'u plith i'w gweithio hefyd. Ni faasam ni gan hyny yn gallu cyrhaedd yr amoan mewn golwg gan y glowyr. Yn awr, ovedaf fy mod wedi dweyd digon ar y pen yma. Onid yw yn bosibl, bellach, 1 gael dealltwriaeth hollol rhyngom ni a'r glowyr. Nld cau drwa yryshfell wedi i'r caffyl ddlanc, oad gofala yn mlaen llaw, cyn y dydd blin. Deallwn fod cyfarfod i'w gynal dydd Mercher, y lOfed, pan y cynrychioiiif y ddwy blaid, ac y slaredir ar y pwnc hwn. Yi ydwyf yn hyderus obelthio y deuir i ryw ban- der fyniad, ec os cymer strike le etJ, y bydd y dealltwriaeth Ilwyr&f yn bodoli rhyngom; trwy hyny, symudir y toimladau dlgofus a, ffynant yn breaenol, a gosodir 1 lawr s} lfaen cyfeillgarwch a chydweithrediad na fedr holl strikes y. bydysawd el thynu i lawr. With ysgrifenu hyn o linellau, amcanaf, nid yn unig i gyfiawnhau ein hymddygiad fel pelrianwyr, ond yn fwyaf neillduol I gymell ein cyfeillion y glowyr i dymeru eu bygythion a rhcs^m a phwyll, gan gymeryd llwybr untongyrchol er atal all ddygwyddiad peth fel hyn, gan gofio yr hen ddiareb Seisaig, "a stichin time, saves nine"—Yr eiddoch COGWHEEL.
DYCHYMYG.
DYCHYMYG. MR. GOL.—With weled cymaint o sylw yn cael ei dalu i ddychymyg Cariadfab, meddyl- ials nad anmhrlodol fyddai cynyg un bach eto. Os byddwch cystal a rhoddi congl fechau o'r GWLADGARWR iddo, dichon yr â, Cariadfab neu ryw fab arall i'r drafferth o roddi esbonlad ar gân. Daeth gwrthddrych bach diaglaer ryw ddydd at fy mwth, I gynyg i mi ei wasanaeth, A dyma'i delerau 'Rwy'n dipyn o Iwth, Rhaid i mi gael ymborth yn helaeth, 'Rwy'n credu'r dywediad, mae teilwng o hyd. I'r gweithiwr gael bwyd o'r fath oreu; Ac os rho'wch i mlnau fy mwyd yn ei bryd, Mi weithiaf yn hwyr ac yn foreu." Wel, rhoddais dderbyniad i'r gwrthddrych wnal les, Wrth weled el fawr benderfynlad, Ac nl fu'm edifar, mae'm calon mewn gwies, Yn diolch am foreu ein hunlad Ond, eto, nl weithla'r gwr bychan er dim, Heb iddo gael tipyn o$ymoith, Ac yna fe weithia yn gyflym a chftim, Ond cfcdw ei enau'n llawn ymborth. Mae canoedd a mlloedd o'i ryw yn y byd; Fe'i coir yn mhob Hong ar y dyfnder: Fe'i ceir yn y paias, a'r bwthyn bach, clyd, Mae'n gv frwng cynaliaeth i lawer Mae'n hoff lawn o'r merched, gorphwysa. yn lion, Ar froa y rhianod caTladus, A rhoddodd i'r llanc lawer btathiad o'r bron Wrth geisio dwyn cusan bach melus. Ac oni bai pechod nt fyddai'r gwc bach, Yn lilsieu; galUsem wneyd hebddo Ond fel y mM pethau, er cidw yn iacfe Ein pebyll, nuÙl rhald el ddefnyddio; Ond ambdl1 atyu dur galon yn awr A hlaenau ei d.Mel sydd yn gviu Ein iprwron i weithio, a gweithio fel c?T7?s Tfa nad yw os.d 'chy(Ug foifeddu. 'N awr, fairdd, rhowch enw'r gwithrych Ar gan, fe haedda'i foil: [glan, Mae'a werth ei bwysau'n berlau man, Mae'i ddefhydd wedi 'i hcawf. Aberafon. DEWI BACH.
ATEBION IDDYCHYHYG JOHN KING.
ATEBION IDDYCHYHYG JOHN KING. ¡Nol darllen e!ch dyehymyg Yn y GwLABOAawK. gwiw, Mi vela's yno'n unLm Mae eyflog dynion yw; 0 gar? ad st eu cyflog Mm'e gweithwy? ar y maes, Yn ewrthwynebu'r melstfi A a gormea mawr a'u trafs. Rhyw ganoedd ral o bethau Yn Nghymra goir yn awr, I ateb eich dychymyg A gerlr, os yn fawr; ) Os bych-iu fydd y gwrthrych Eia earfad fydd yn llaf, A lJeii byddo'r gwrthrych Mwy, mwy a fydd y baf. Nan-y-moel. T. HIRFWYN JONES. Y path ydyw hwnw sy'n Nghymru yn awr, Yw poiitbren o dderwen a'i dau pen ar lawr Pa leiaf fo'i sylweid mwj, fwy fydd y bai Pa fwyaf fydd eilwaith, canmola pob rhai. Dymualad fy nghalon yw gweled John King Yn cerdded y tontbren heb gymoxth ei ffyn Cael braint o'r fath yma fae'n wyafyd i John, I rodio oddiamgylch heb gur dan el fron. DEWI AP IOAN. Dychymyg John Kfng, M/nyddgareg, Yn eglur yznddeBgys i ml, Mai goleu tIs. liachar yw hwnw, Dywyna ar ffenestr y ty; Ac os bydd yn oleu esplenydd, Bydd pob un yn llawen a lion; Ond os bydd y goleu yn fychan, Bydd llawer yn briddalld eu bron. C-wmfelia. E. MORGAN.
OWMBAOH, GER ABERTAWE.
OWMBAOH, GER ABERTAWE. MR. GOL Fel y gwyr pawb yn yr ardal hon, y mae gweithwyr y St. Pit allan ar strike gyda mlloedd ert iI yn Nsheudir Cymm. Y mag pob un o'r gweithwyr uchod yn cymerydl pa beth bynag a gaffont gyn)7g arno i wneyd ya y gymydogatth. Yn mhilth ereill, yr oedd dau frawd wedi cael gorchv/yl i screeno lludw wrth y gwaith uchod, i ddyn yn y gymydog- atth, yr hwn sydd yn bwrladu adeiladu daa neu dri o dal. Ond y oanlyniad fu, wedi i'r bsodyr uchod ddechreu ar ei gwaith, dymaun o'r swyddc ;;Ioa yn d'ol koiblo icldylt ae yn gofyn, I IV tl, pa bet-i W) t ti yn el wneyd fan hon?" ^Screeno tfpyn o luclw i c i Ho, ydy' hi yn dechreu gwasgu &Matti?" "Na, nld am hyny," meidai yntiu, "ond fy mod yn ewyllyslo gwneyd hya yn hytrach na bed yn esgur." We1, wy t ti dilm 1 screeno rhagor, gad y cwbl fel y ma^at." Gorfod i'r ddau frawd fyned tna chaitref. Tebygaf fod hya yn ddigOTi, y mae rhagor o engrelffciaa wrth law, ond yrnataiiaf y tro li-vo. Hafyd, gair at y rhd sydd yn gweithio yn y lie uchod. Y maa y si ar led nad ydynt ya dyfod allan fal ag y dy lout i gynoithwyo y rhai syddyn segtir. 0ud wi giywais am un o honynt el fod yn gwneyd el raa ac yc-iwa leg. Dymun- wa ar i bawb ol efelychu, a gwjieyd eu rhan er cynorthwyo y rhai sydd yn brwydro yn an- rhydeddus. i. UN O'R ARDAL.
ARAETII MR. VIVI AN A.S, YN…
ARAETII MR. VIVI AN A.S, YN MHENYBOIST. MR, GOL,—Dydd Mercher d?.weddaf, y 3ydd I cyfis 1, traddododd Mr. VivIan araeth i gy- nulieidfa pur luosog o welthwyr Penybont, pryd yr seth i mewn yn Iled helaeth I gweetlwn y strike yma. Amlygii Mr. Vivian ofid dwys oherwydd yr aanghydfod preacrxoJ, ac awyddat &nl gyfle i ai.oiv'a y gweithwyr, a gobeithiai hefyd y buasai i'w arseth gael yr ystyrfaeth ddyladwy genym fel gweithwyr. Tystlodd yn y mo 'd iawyaf difrifol with el wrandawye fod y gostynghd cynyglecHg prfsenol yn deg a chyfiawn. Dyfynodd y fli^yrju a ganlyn o'i firm ef, ac un arall yn nghymydogaf.th Aber. ta-sre, er profi hyny. Ni aWll llluau l'r draffertb. o'u cyfieitHu. "Y codiad cyntaf oadd yn Mfhefin 1871, a'r codfad hyny yn 21 y cant y nesaf, yn Ionawr 1872, a hwnw yn godiad o 5 y c?od yn Mawrth 1872 caf ysyd codSad o 11 y cant: yn Awfit 1871 hofJd, 26 y cant yn surds Mai 1873, cafwyd 131 y cant; ac ya 2 Awst 1873 cafwyd 7 yesnt, ya gwneyd cyfan- awm o 83 J y cant. Fel hya (ebe fe) advance bg advance, it amounted from first to last, to 117 and 118 percent. Cyf-n-tuedd enillion yn Iotawr 1870, oedd 4p. 33 lIt (yn y m!s mae yn debyg); yn Awst 1873, ar ol y codiadau hyn i ?J&, 7p. 2d Ole (yn y mts). Swm y glo yr cedd pob dyn yn dori yn 1870 cedd 4t. 13e. Yr ordrl y glo yn ei firm ef yn feddal a hawdd el dcrl (fhald ai fed hafy-J.) Yn Avrat, 1873, y swm a dorld yn ddydd'ol gan bob dyn oedd 3t, 14c., Ar y cyr taf, tal pob dyn yn ddyddicl fydcai 9s. leh, y dydd ar ol y gostyngiad piesitiol o 10 y catit cyfait dedd yr enilli^x fyddai 63, 5c. y dydd, neu 38s. Geh. yr vyth- d: 3, a 9Qp 5s. y flwjddy*. y «'o. Nid oddd firm ef yn gweithu li&wet- o lo, oblegyd yr oeddynt yn ti ddefnyddio st eu gw&s%na&th eu hunain, oad yr oeddynt yn arvmthu ychydig, a'r hyn a "?nlyn cedd y cialyniad Pris y glo yn v.'rth -usau y p.v\], oedd 7s. 7j-s. y dunoll JoAd o hyay hyd fis Mai, 1873 i 153. 2c., c /id o ya ages i «-?ist y cant; yn Hydref 1874,; :styngocd pr!s y 183. 2|c., yr oedd hyny ya cstynjzlvJ o 1 6s. lie- y Y gesty^jiad ya y cyflogaTi y p'yd hwnw ydoedd Is. Sc y dyiieU a pha W'?al y gcstyngetid pi\sr- ol o 10 y cent yn ci-1 ei garlo allf.ji; bu.^sl y a Is. 5s. y dynell, PTl yr oedd pils y glo yn y farchna 1 wedi