Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

.,GLAIS, GER ABERTAWE.

[No title]

EISTEDDFOD YN NGASTELLNEDD.

lACHAD DRWY Y TURKISH BATH,…

ANERCHIAD AT LOWYR YR HOUSE…

News
Cite
Share

ANERCHIAD AT LOWYR YR HOUSE COAL, CWM RHONDDA. Mr. Gol.Gan mai newyddiadur rhydd yw eich papyr, ac helaeth ei gylchrediad, crefaf eich caniatad i anerch glowyr yr house coal yn Nghwm Rhondda. Anwyl Gydweithwyr,—Beth am y penderfyn- iad sydd yn cael ei gyfrif i ni yn y GWI>ADGAK,WR diweddaf ? A ydyw yn eiddo gwirioneddol i ni, neu i rywun arall ? Barnwyf nad oes y degwm 0 honom wedi bod a bys na bawd yn ei lumad gan hyny, y mae o bwys i ymysgwyd o'r llwch ar unwaith, fel nad arweinier ni i brofedigaeth. Gellir meddwl wrth y parodrwydd am rybudd yn y penderfyniad,* mai melus ydyw bara car- dod a moethder awelon miniog y gauaf. Pa le y mae y profiadol o hyn yn aros ? A gaiff" mudanrwydd deyrnasu hyd nes y byddom wedi anturio i frwydr, cyn y byddo archollion gwaed- lyd y strike diweddaf wedi gorphen rhedeg? Beth ydym wedi elwa wrth ymrafaelio ? Onid colli yr ydym bob adeg wrth gweryla ? Onid ysbail rhyfel ydyw lluaws o'n hiawndemu sydd yn meddiant ein meistri yn bresenol? Heblaw hyn, onid cyhoeddi rhyfel ddylai fod y peth di- weddaf ? Pa le y mae Cristionogaeth yn Nghy. mru efengylaidd ? Ie, pa le y mae ei hegwydd- orion addfwyn i'w canfod ? Gwareder ni oddi- wrth y fath ofwy o aflwydd ag y mae ein cyf- eillion am osod arnom. Gan ein bod yn brofiadol beth ydyw tynged rhyfel, dylem bellach ym- drechu am lwybr gwahanol, yr hwn ellir ddys- gwyl fod yn llwyddianus. Perftieithrwydd ffolineb ydyw meddwl fod yr Undeb sydd yn ein plith yn alluog i'n cadw rhag newyn, &c. Os bydd i ni ryfygu dyfod allan ar yr adeg bresenol, bydd cerbyd llwythog y cynafareddiad yn pwyso yn drwm ar ei wynt am y misoedd dyfodol; ac os llwyddir i ddyfod â. hwnw allan yn ddiwarth, bydd hyny yn orchest, a dweyd y lleiaf. Gresyn meddwl fod ein tywysogion mor wirionffol, penfeddal, a diegwyddor a cheisio gosod yr anwybodus a'r difeddwl i gredu fod y gweithwyr o ran eu safle yn alluog i fynu y pethau a ewyllysiant, a gosod pawb i ymostwng i'w dymuniadau hwy. Pe b'ai safle y gweithwyr yn gyfryw a haerir yn bresenol ar hyd y wlad, a fyddai yn ganmoladwy ynddynt arfer gormes fel hyn ? Beth gwell ydyw yr egwyddor hon na'r un sydd yn cael ei gweithredu gan y meistri yn bresenol tuag atom ? Proffes sylfaenwyr yr Undeb yn ein plith pan yn ei argymhell arnom ydoedd cael cyfrwng er ynilid ymaith strike, a chael cytuno â'n gwrth- wynebwyr ar dir rheswm, &c. Onid Undeb er cael yn nghyd rheswm oedd mewn golwg ? Pa faint amlygwyd, farnwyd, ac a gyhoeddwyd nad oeddem yn alluog i gasglu cyfamf er troi y glorian ? Ond erbyn heddyw, pa le y mae yr amcanion oedd mewn golwg ? Beiddiaf ddweyd eu bod yn is-wasanaethgar i opiniynau ffol ter. fysgwyr. Beth ydoedd y cylchlythyrau a an- fonwyd at y gweithwyr ond profion diamwys o hyn. Anwyl gydweithwyr, os bydd genym gwyn- ion, gofalwn eu gosod ein hunain ger bron ein meistri, a dangoswn deimlad personol yn mhob cais, o herwydd bydd hyny yn sicr o fod yn effeithiolach na bod ein ceisiadau yn dyfod o dan nawdd Undeb na phwyllgor, a bydd ein gofyn- ion yn sicrach o gael atebiad ffafriol. Ond os strike, bydded hono yn home brewed, ac yn codi oddiar egwyddor o angenrheidrwydd am dani,; ond os o'r tu arall y bydd i ni gymeryd ein hudo i sefyll allan er boddio penweiniaid sydd yn blysio am hyny, byddai yn well ein rhwymo mewn gefynau chwe' misol, fel ein brodyr ar bwys yn y steam coal, yr hyn sydd yn sarhad ar ddynoliaeth, rheswm, a chrefydd. Troseddwyr, ynfydion, a chreaduriaid rheibus sydd yn arferol o fod mewn cadwynau. Peidied neb a thaflu yr ysgrif hon heibio fel eiddo un o ddynion y meistri. Cofiwch hyn, glowr profiadol ac ymarferol ydwyf, ac yn teimlo yn ddwys dros ein sefyllfa beryglus, a barnwyf mai cyn y bydd i'r march fyned allan o'r ystafell y mae i ni gau y drws. Gwyddoch y rhan fwyaf nad ydym wedi cael chwareuteg fel corff o lowyr yn y ddau gyfarfod diweddaf yn Mhontypridd, ac felly apeliaf yn ddifrifol atoch, un ac oil, a oddefwn i gael ein cylcharwain fel rhai yn am- ddifad o allu i drafod ein business ein hunain ? Gwir fod ein llafur yn galed, ein henillion yn fychain, ac ymborth o bob math braidd a dyr- chafu allan o'n cyrhaedd gan ddrudaniaeth, ond eto y mae y fasnach lo i'n bryd ni yn bur fodd- haol, er nad ydyw y mwyafrif o honom yn meddu ar wybodaeth addfed o hyny. Er hyny, byddai yn briodol i ni gofio mai "Gwellpwyll nag aur." Cyn y gellir cael dim pwysig, rhaid bod yn amyneddgar. Beth pe gofynem i'n meistri ein cyfarfod, naill ai yn annibynol bob un yn ei swyddfa, neu yn gymdeithasol mewn lie penod-' ol, er pwyllog ystyried y cwestiwn, a chyda llatv ymdrechu cael telerau parhaol, pa. rai, i'm tyb i, a fydd»i mor hawdd eu cael a chyffkrfod cyffr^ redinol. Paham iwd ellir cytnno am br\s y dynell wrth y farchnad yr un fatn ag y (Jyttlnwyd am bris y dynell wrth dewdwr y glo?' Daiigose^ y dyn, ac nid y creadur ibagllanr. iJ A ,1i1¿. ow: L t « EBENEZER, PONTYQOF.-LLYWODRAETH' ^CPFMOROL Y PAB.—Nos Bfercher, yr lleg cyfis- 6T, traddodwyd darlith ar y testyn uchoa gan y Parch. D. Saunders, Aborcam. O liftrwydd ryw amgylchi^d, ni chafwyd presefaoldeb y cad- eirydd apwyntiedig, sef Mr. D. Jarrett, Forge r hyny, cynygiwyd y.^Pawjh; D. Roberts, Penyeae, i lywyddu y cyfarfod yn ei absenoldeb. Gwnawd arwydd o uchel gymer- adwyaeth i Mr. Roberts i ymaflyd yn y gorch- wyl, yr hyn a wnaeth gyda deheurwydd meis- trolgar yn fyr a destlus yn ol ei arfer. Yna galwodd ar y darlithydd at ei orchwyl yntau. Ymaflodd Mr. Saimders yn wddf yr hen batri- ftrch o Rhufain, gan ei lusgo ef a'i dylwyth, hil ac epil ar ei ol drwy ffosydd llygredig, caddug- awl, gyfundraethol Pabyddiaetn. Darluniodd ac eglurodd ei thwyll a'i hegwyddorion, yn nghyda'i dadfeiliad am lawer o ganrifoedd hyd at y struggle ddiweddaf. Yr oedd Mr. Saunders yn wir alluog yn hanes yr hen Babel yn ei gwa- hanol ystrywiau a'i hudoliaethau gwaradwyddus. Gresyn yw meddwl fod cymaint o'i olion yn aros (a He i ofni, fel yr awgrymodd y cadeirydd,) ar hyd ein heglwysi, ac nid yn unig yn aros ond ar gynydd. Gafwyd darhth wir ddifynis a da. Cynygiodd Mr. lioberts ddiolchgarwch y gynull- eidfa (pa un oedd yn dra lluosog) i Mr. Saunders am ei ddarlith gampus. Yr un fath cynygiwyd i Mr. Roberts yr un diolchgarwch am lywyddu y cyfarfod mor drefnus. Yna ymadawyd gyda boddhad, gan wir ddymuno hir oes i'n parchus ddarlithydd i wasanaethu ei gydgenedl.—Euldil. LIBANUS, PONTARDULAIS.-Nos Fawrth, y lOfed cyfisol, cynaliwyd cyngherdd ardderch- °S yn y lie uchod, gan Miss Watts, yn cael ei chynorthwyo gan Alaw Ddu a'i gor. Nid oes rhaid i ni ganmol y personau uchod. Y mae eu henwau yn ddigon o brawf fod yno gyngerdd rhagorol. Da genym ddeall eu bod yn gwasan- aethu yn rhad. Teimla yr eglwys yn ddiolch- gar iawn, yn neillduol i'r oantorion, pa rai sydd yn eyflym gynyddu yn y gyfundrefn solffayddol, trwy lafur ac ymdrech eu blaenorydd galluog, Mr. Harries, Bolgoed. Ar ddiwedd y gyngherdd, cawsom y fraint o glywed y farddes ieuanc da- lentog Brynferch yn traddodi anerchiad bardd- onol i MiBsW atts.-llJrasmu.c;. LLANGADOC. —HELYNT HYNOD. -Fel y gwyr pawb, y mae dydd gwyl Mihangel yn un o'r dyddiau gwyliau enwocaf yn sir Gaerfyrddin, a thebygol nac aiff enw yr hen sant byth i ebar- gofiant tra byddo cytundebau y meistr a'r deil- lad am y flwyddyn yn dechreu ac yn diweddu ar ddydd gwyl Mihangel. Bu llawer o gynhwrf eleni yn mhlwyf Llangadoc o herwydd i Allen James Gulston, Ysw., Dirleton Park, brynu ystatl y diweddar Llwyd, o Danyrallt, a'r can- lyniad fu i'r ysgt-iw feistradol ddisgyn a Haw haiarnaidd ar y deiliaid, a hyny drwy godi yr ardreth yn enbyd arnynt, nes ydynt heddyw yn ochain o dani. Ymadawodd tri o'r deiliaid ar unwaith, ac nid oes gobaith hyd eto y daw deil- iaid yn eu lie, o herwydd yr ardreth uchel a ofynir am danynt. Ond yr hyn sydd Yl1 tynu sylw, a siarad, a chywilydd ar lawer y dyddiau hyn yw, achos Hughes, gweinidog yr Annibyn- wyr yn Llangadoc, a Jones, gynt o Caerhun, ac ystranciau plentynaidd David James, perchenog Prospect Place, Llangadoc. Mae ty o'r enw uchod wrth pont Frân, Llangadoc, pa un oedd yn wag, a chan fod Hughes am sefydlu yn y dref, gwnaeth gytundeb a James am y ty; a chan fod Jones, gynt o Caerhun, heb un lie i osod ei eiddo, rhoddodd Hughes ganiatad iddo gael cyfran o'r ty. Felly bu; symudodd Jones o flaen Hughes i'r ty, a daeth Hughes i ymweled ag ef, a dywedodd Jones ei fod wedi cyneu tan- au yn yr holl ystafelloedd er gwneuthur y He yn gysurus. Felly aeth Hughes a'r ystori ar hyd y dref mai un hynod o hynaws a charedig oedd Jones, gan adrodd y ffaith wrth ei gyfeillion. Yna aeth adref i Lanwrda, er parotoi erbyn tranoeth, a thranoeth anfonodd ei fab i waered i hysbysu ei ddyfodiad. Dywedodd Jones wrtho nad oedd lie iddo gydag ef, ac mai y goreu peth iddynt fyddai sefyll gartref, ac anfonodd frys- genadydd nerth ei draed a'r genadwri canlynol yn ei enau,—"Jones a ddywed wrthych am sefyll gartref, am fod y He yn fychan iddo ef ei hun." Ond er y cenadau, daeth Hughes a'i gelfi i Llangadoc, a chyfarfyddwyd ag ef wrth y drws gan Jones, a dywedodd wrtho, "Na anel- wch ddyfod i'r ty, am hyny dychwelwch i'r fan y daethoch," a gorfu ar Hughes ddychwelyd yn ol a'i gelfi. Hughes yn rhenti ty er mwyn dyfod i fyw iddo, a Jones yn ei drawsfeddianu trwy ddichell; a'r hyn a ellir gasglu yw, fod perch- enog y ty wedi ei renti i'r ddau.-loan Dafydd. PENTYRCH. -Cynaliodd Methodistiaid Calfinaidd Capel Horeb eu cyfarfod pregethu blynyddol ar y 9fed a'r 10fed o'r mis hwn. Pregethwyd yn y gwahanol gyfarfodydd gan y Parchn. M. Morgans, Aberdare; T. C. Phillips, Mountain Ash; D. James, Llan- eurwg; ac E. Matthews, Canton. Cafwyd cyfarfodydd dieithriad o lewyrchus a chy- mwys, a chynulleidfaoedd lluosog a Method- istaidd. Gwnaed casgliad yn mhob odfa at leihau dyled y capel, a derbyniwyd yn an- rhydeddus. Yr oedd cynydd yn y flwyddyn yma ar y flwyddyn o'r blaen.-Gohebydd y Tioyn. YNYSMEUDWY.—CYFARFOD ADLONIAD- OL.—Nos Wener, Hydref 13eg, cynaliwyd yr ail o'r cyfarfodydd hyn eleni yn yr ysgoldy perthynol i'r lie uchod, o dan lywyddiaeth boddhaol Mr. Edmund James, Pontardawe. Yr wyf yn meddwl fod eyfarfodydd o'r natur uchod yn fendith mewn cymydogaeth, ond eu cynal yn y drefn ddyladwy. Y maent yn perffeithio chwaeth ac athrylith y to ieuane sydd yn codi, ac yn eu hatal rhag myned ar ol pethau annymunol ac o chwerw ganlyniad- au. Gan hyny, yr wyf yn apelio atoch chwi fel pwyilgor i roddi yr un chwareu teg i bob doabarth yn eich cyfarfodydd. Gwyddoch fqd aniry-W o feirdd a thraethodwyr ieuainc yti eioh plith a garent gael tipyn o waith i'w, hymenyddia,u, ac nid i'r geg yn barhaus, fel yr oedd yn y cyfiirfodydd mweddaf. Dyw'r liyybr y byadwch deby^af o gyraedd yr am- canion sydd genych mewn ffolwg. Da gcilyf allu hyabjwu fod yti^mWriad y pi«ry%or i xoddi yr ^w dfellliedfe oddiwrth y cyfarfod-*1 Wd nchoi trwy yt gatiaf Mrij John'JotteM B<»^ias Th £ >nias, pa rai aydd yn glaf efy#; Well dotbe, y ;Go*a beithio y^byddwcli ivy io tlui mark ar ddiwedd y cyfarfofhadd jic yn -Hgbyfl wyniadfyt llw. — Meudvsy_ Glcm Tawe, TABERNACLE, GLANDWR. — Cynal- iodd y Trefnyddion Calfinaidd eu cyfarfod blynyddol eleni nofi Sadwrn a dydd Sul^ Medi y 23ain a'r 24ain, pryd y pregethwyd gan y gweinidogion—ie, yr "hyfforddus weiaion," —J. James, Penybont, a J. Harris Joriesr M.A., Ph.D., Trevecca College, "-C&fwyd cyfarfodydd lluosog, pregethau hwylns a grymus, gwrandawiad astud, ac arwyddion amlwg fod Duw yn Israel. Mae'r capel yn bresenol yn ddiddyled, a'r tir perthynol iddo wedi ei brynu yn freehold, possesmm. Casgl- wyd yn y gwahanol gyfarfodydd gogyfer a. theml newydd hardd. Mae yr eglwys yn dra diolchgaj- i Mr. Williams, Halfway House, am ei garedigrwydd yn croesawu'r pregethu wyr y tro hwn fel o'r blaen ar amgylchiad o'r fath.—Gtinlym Ffrwd. m

[No title]

[No title]

AT GLEIFION ABERDAR, MERTHYR,…