Y Gwladgarwr

"L" AC EISTEDDFOD Y GLOCH LAS. Mr. Gol.-Gobeithio y caniatewch ryw gongl fechan o'r GWLADGARWR i mi i hysbysu L fod pwyllgor yr Eisteddfod uchod wedi sicr- hau beirniad cymhwys ar y cyfansoddiadau ac a wna, feddyliem, hollol gyfiawnder ag ef, a phob un arall a ddichon ddanfon ei gynyrch- ion i'r gystadleuaeth, sef y Parch. Mr. Davies (Dewi Dyfan), Gadlys. Gorfu arnom, o herwydd y galwad oedd am y programme, fyned i'r wasg cyn cael atebiad oddiwrth y beirniad, am ei fod oddicartref ar y pryd felly, yr oedd ei enw allan. Dichon fod L wedi cael pragramme ag enw y beirn- iad heb ei osod arno. Danfoned L ffrwyth ei fyfyrdod i'r gystadleuaeth, a diau y ca weled y gwneir perffaith gyfiawnder ag ef a phob un arall. UN O'R PWYLLGOR.

EISTEDDFOD ADULLAM MERTHYR, HYDREF 7, 1867. Anwyl Ddarllenwyr:- Mae hon yn awr ar y drws. Ac os gellir barnu wrth y rhestr cynyrchion a welir mewn colofn arall bydd ei llwyddiant yn sicr. Gwel pawb sydd wedi prynu programme fod y pwyllgor wedi ceisio boddloni pob dos- barth o gystadleuwyr ac nid rhoddi yr huf- en i gyd i un dosparth. At y nifer anferth o gyfansoddiadau, mae son fod y gystadleuaeth yn y canu yn debyg iawn o gyfartalu yn dda. Mae y pwyllgor a chynlluniau ar droed i sicrhau gwasanaeth amryw o ddynion cy- hoeddus y genedl, ac yn penderfynu mynu pob peth a allant i wneud gohebwyr, dieithr- iaid, a phawb yn gysyrus a dedwydd. Bydd hon yn wyl fawr, digon o le iV chynal, a phob trefniadau wedi eu gwneud yn brydlawn, gad hyny, deued y lluaws iddi, ac ni fyddant ar eu colled. PHILOS O'R CWM, Ysg.

EISTEDDFOD ADULLAM, DRILL HALL, MERTHYR TYDFIL, Hydref 7fed, 1867. Y mae yn hyfrydwch mawr genym allu rhoddi rhestr mor olygus o gynvrchion ddaeth- ant i law y beirniad erbyn yr Eisteddfod hon. TRAETHODAU 1. "Y fantais sydd gan ferched i ddarostwng meddwdod, &c."—Hamlet, Dymunwr llwydd hynt i ferched, Lucus, Dionysius, Judeiah, Aderyn y Nos, Anti Bachanalian, Bryniog, Samson, Synwyr ab Teimlad, Ivan Shon, Melsar, Arobryn, D. ab loan, Hanesyddwr, -15. 2. Addfwynder."— Aradwr, Brynrodyn, Erastus fychan, L. Alegro, Mynor fychan, Hanesydd, loan Abiram, Silvanus leuanc, Un yn dechreu, Minianeb, Silvanus, Bachgen- yn, Gwangalon, loan Marc, Nes cael o ben amgenach cewch hyn gan wibedyn bach, Brysiog iawn,-17. 3. "Timotheus.Plenydd, Gwilym Bych- an, loan, Un ar gynydd, Ifor Hael, Hen wr profiadol, Anfedrus, Llwynog, Paul, Moses yr ail, Dewi Sant, Brysiog i'r eithaf, Ewyllysiwr da,-14. BARDDONIAETH. 1. Pryddest Y Ffurfafen." -Oae Glas, Gos- tyngedig, Syr Isaac Newton, Arsyllwr, Alaw Fardd, G. D., Serydd Meddyliol, Iarll Ross, Tycho Brahe, Gwydion ab Don,-10. 2. "Can ar Ddyngarwch."—John Howard, Teimladwy, Llef o Ddyffryn Cynon, Philan- thropos, Arwr, Samariad, Ceredig, Silas, Dyn- garwr, Howel Dda, Amicus, Arlwyno, Tostur- iol, Dyngarwr dan gerydd, Brychan, Cenadwr, Wilberforce, Howard,-22. 3. "Dau Hir a Thoddaid i'r Pellwelyr."— Oriau'r hwyr, Rae, Piazzi, Job, Hu Der, Anianydd,—6. 4. Englyn i'r Gwlithyn."—Awstfab, Syn- tax, Rhosyn, Hen nyddwr cynghaneddion, Arthur Wyn, Pelybr, Hen Arddwr, Un a'i gwelodd, Dafydd Mab y Wawr, Newton, Cymro Coch, Hwntw, lorwerth Fardd, Aneur- yn, Corfanwr, Yr Anianydd, Bran, Twrch, Alfred, Anianydd, Tydfil, Bugail, Syllwr, Gwas, Celfyddydwr, Meillionen, Werth dim byd, Englynwr wrth swydd, Werth dim baw, Ond y V wyddoch, Un yn dechreu, Adda, Llywarch Hen, Gwilym, Gweryn, Corsen, Rhys ab Thomas, Nid Newton, John Brown, Edwaid, Shon Dafydd Rhys, Caswallon,—42. 5. "PenillionBlodau'rOes."—Edwin, Water Drinker, Amddifad, Gwrthwynebwr Syr John, Yfwr Diod natur, Dirwestwr, Cynfab, Un o'r Fyddin gu, Nazaread, Un o'r Plant, Blodeuyn, Un o'r llanciau, Hanail, Hen dotal, Broch- fardd, H. Penserosp, Asaph, Y Ffynon, Rhy- buddiwr, Never drink again, Ieuan Glan Taf, John Tidd Pratt, Ednog, Sobrfrydedd, Dyfn- wall Fardd, Caraswn ganu rhagor, Hen wr y Cwm,—27, y cwbl yn 153 PHILOS O'R CWM, Ysgrifenydd Myg. Merthyr, Medi 21, 1867.

FY LLITH OLAF AT MR. SLICK. MR. GOL.Mae pob symudiad neu achos yn meddu ar ei hynodrwydd yn mhob oes a gwlad, a'r hynodrwydd diweddaf a ganfydd- wyd ydyw mwngleriaeth fympwyol Sam Slick. Er mwyn i ddarllenwyr y GWLADGARWR i gael prawf o syfrdanrwydd hydlewyrnaidd Mr. Slick, wrth geisio genyf nodi pa le y bu dynion yn cael tal am weithio dau yn yr un talcen; dywedaf mai yn ngwaith Abernant, ac yn mhellach, gallaf enwi dau berson neill- duol sydd yn gwybod am yr amgylchiadau yn well na mi, er fod llawer yn ychwaneg i'w cael. Gofyned y neb a ddewiso i Dafydd William, (neu fel ei adnabyddir yn mhlith y cyffredin Dafydd o'r Dinas), a'r nesaf ydyw Thomas Llewelyn, sef Tomos Blaen-y-tir. Dyna ddigon heb achos nodi eraill er gosod taw tragyfyth ar ddywediadau chwilgrachaidd sydd am droi y gwirionedd er ateb ei fympwy ymchwyddol ef. Gallem yn hawdd enwi pyllau ac sydd yn cael eu harolygu gan ddynion o egwyddor, ac edrychant ar lowyr fel dynion, ac nid fel asyn- od. Gwelsom amgylchiadau ambell dro yn galw am weithio tri yn yr un talcen, ond nid yn ami; ond yn ddiweddar daeth y screw i fodolaeth, a gorfodir dynion yn awr i wneud llawer o bethau yn erbyn eu hewyllys, gan ddynion wedi ymddringo i binaclau fel Mr. Slick a'i gyffelyb. Pe gellid dwyn y Double Shift i weithrediad byddai yn sicr o ddechreu cyfnod newydd ar genfigen, oblegyd lied anaml y ceir pedwar o ddynion yn gallu cydweithredu yn y mater o weithio ddydd a nos; o'r hyn leiaf, dyna fel y mae pethau wedi bod, a digon tebyg y byddai eto ond odid. Am y syniad o naturioldeb y codi am dri yn y boreu-dengys hynyna fawredd gwy bodaeth Sam Slick yn ngwyneb dysgedigion penaf ein gwlad, pa rai sydd wedi ysgrifenu a dwyn profion anwadadwy fod awyr y nos yn afiach i ddyn fyned trwyddo cyn codi haul. A mwy na'r cwbl, y mae Sam Slick, debygaf, am wneud gwelliant, neu rywfath o atodiad ar waith y Creawdwr, oblegyd ni gawn fod geiriau hwnw yn dyweyd mai "y dydd y gweithiwch, a'r nos y gorphwyswch." Mae rhyw arogl anhyfryd yn parhau o amgylch yr hen geubren, a gellir barnu fod yr ystafellydd am gael ychwaneg o gyfeillion nosawl; neu ynte fod ganddo bwynt mewn golwg er dar- bwyllo y werin i gredu y byddai gweithio'r nos yn well iddynt er mwyn rhyw ddybenion nas gwyr neb ond efe ei hun am danynt. Fe allai fy mod yn feius na buaswn wedi cyfarch y teulu o dan y penawd Mr. Slick & Co., o blegyd os ydyw yrymhonwrhirben llygeidiog yn y fintai fel yr oedd yn brolian y dydd o'r blaen yn ngorsaf y rheilffordd, mae y frawdol- iaeth yn fwy gogoneddus fyth. Peidied a chrybwyll dim am y dynell lo, oblegyd ni gawn dystiolaethau bob dydd o'r wythnos nad oes nemawx un all ddyweyd maintioli y dynell, oherwydd llafar cyffredin y glowyr ydyw sopyn mawr am swllt. Dan law y gorthrymwr clyw lef a gruddfanau, A chwynion diorphwys yn adsain y creigiau; Mae'r nefoedd yn gwgu cyn hir daw dialedd, Gostyngir yn fuan bob ymffrost a mawredd, A'r gelyn erch hwnw fu'n byw drwy ormesu, Gaiff le gyda Satan yn ngwiad y truenu. Nid oes arnaf y dychryn lleiaf i sefyll gyf- erbyn a Mr. Slick ar unrhyw bwnc, os caiff y gwirionedd eistedd ar y sedd farnol, oblegyd mae cyfiawnder a gostyngeiddrwydd yn ad- nabod eu gilydd yn llawn cystal ac ymffrost a balchder; ac os nad allaf ymfalchio ac yr ffrostio, lledu a chwyddo, fel yr anrhydeddu. Sam Slick, ymddiriedaf yn y gwirionedd; yna fe ddaw cyfiawnder i wneud ei ran, a minau a orchfygaf. Rhag blino y darllenydd, tynaf at y terfyn, gan obeithio y bydd i'r clefyd dinystriol hunanoldeb i adael Sam Slick yn fuan, onite mae lie cryf i gredu y gwelir ef yn teithio cyn hir,- Ar y lwyd hyll lwybr llydan,—y mae hwn Yn myned yn fuan; Rhwyfo y mae i rhywfan, A eilw'n Duw yn lyn o dan. Os byth daw pwnc y Double Shift i'r bwrdd eto, mi hyderaf gyfarfod Slick & Co., gyda pharodrwydd. Dymunaf lwyddiant y glowyr yn Aberdar a phob man arall, a gobeithio mai nid yn ami y cyfarfyddir ag arolygwyr tebyg i'r ci hwnw gafodd ei eni a'i ddanedd yn ei geg, a threul- iodd ei fywyd dan gyfarth, a bu farw dan chwyrnu. Yr eiddoch yn barchus, ar ddi- wedd fy llith olaf ar destyn rhamantus y Double Shift, NAI SYR MEURIG. [Dywedasom yr wythnos ddiweddaf nad oedd dim yn rhagor i'w gyhoeddi ar y pwnc hwn. Dy- wedwn hyny eto wrth Nai Syr Meurig, ac ni chawsai hwn fyned i mewn oni fuasai yn ateb go- fyniad nou ddau.—GOL ]

EISTEDDFOD CWMAFON. Mr. Gol.—Pan yn darllen eich newyddiadur poblogaidd ryw^ noswaith, gwelais hysbysiad am Eisteddfod i gael ei chynal yn Bethania, Cwmafon, Nadolig nesaf, ac yr oedd yn hyf- rydwch genyf pan yn darllen yr hysbyslen i weled cymaint o'r testynau wedi eu cyfyngu i'r bobl ieuainc. Y mae yn dda genyf weled y pwyllgor a chymaint o awydd i ddwyn y genedl ieuanc yn fwy i'r amI wg. Byddai yn dda pe b'ai i holl bwyllgorau yr Eisteddfodau i ddilyn eu hesiampl, yn lie rhoddi cyfle i'r un rhai i gael y cwbl bob amser. Y- mae yn ddrwg genyf fod rhai yn dweyd nas gallant yn eu byw weled rheswm digonol dros gy- fyngu y testynau. Os ydynt dros ben oedran i gynyg ar rai o honynt, y mae yno destynau ag sydd yn rhydd i bawb i gystadlu arnynt. Nid ydynt hefyd yn cydfyned ag anfon yr enwau priodol gyda y ffugenwau i'r ysgrifen- ydd. Braidd nad ydym yn gallu darllen eg- wyddorion y dynion ag sydd yn siarad fel yna. Fy meddwl i yw fod y pwyllgor i'w canmol yn fawr yn y cynllun, o herwydd y mae yn gynllun ag sydd yn cynorthwy i'r P. C. i ddala y llenladron sydd yn ein beisteddfodau y dyddiau hyn; a dyma ddywedaf wrth der- fynu, llwydd i bwyllgor Bethania yn eu cyn- lluniau da a phwrpasol. Os bydd eich heis- teddfod mor lewyrchus eleni a'r llynedd, bydd yn ardderchog. EISTEDDFOD WR.

AT MR. ISAAC THOMAS. ANWYL SYR,—Daeth llinellau oddiwrthych yn y GWLADGARWR diweddaf, dan y penawd Teilwng o sylw pregethwyr a gweinidogion Aberdar." Yr wyf fi o'r farn y buasai ,n fwy boneddigaidd a theg ynoch i enwi y gwyr doniol y cyfeiriwch atynt, os oes gwirionedd o gwbl yn y peth? Os oes neb yn tori rheolau y Bwrdd Claddu o ran amser, paham yn enw cyfiawnder na roddid eu henwi fel pob tro- seddwyr eraill? ac nid saethu yn y niwl, a thrwy y perthi, gan osod yr offeiriaid i dybio mai rhyw ladron amser didrefn ydym oil, fel pregethwyr a gweinidogion Aberdar. Yr eiddoch yn gywir, Cwmbach. J. MORGAN.

AT DANIEL YN NGWLADGARWR MEDI 21. Dymuna Pwyllgor Eisteddfod Cwmafon hysbysu Daniel a phawb y perthyn iddynt wybod, na chaniateir i'r un ymgeisydd fod yn absenol. Os ydyw Daniel yn meddwl cymer- yd rhanyny gystadleuaeth, rhaid iddo ddangos ei wyneb, os ydyw yn byw ar blaned y ddaear, ond os ydyw yn byw yn y lleuad, caniateir iddo fod yn absenol. Hefyd, rhaid iddo ym- ddiried ei ffugenw a'i enw priodol i'r ysgrifen- ydd. Dyben hyny ydyw gwneud cyfiawnder a'r holl ymgeiswyr, a chael y cyfansoddiadau yn wreiddiol, a dal y llen-ladron sydd yn copio gweithiau eraill. Yn yr Eisteddfod Nadolig cyn y diweddaf cafwyd traethawd cyfan o Eir- iadur Charles, ac yr oedd dau o'r un enw yn byw yn yr un lie, a bu bron i'r dieuog gael ei wneud yn euog, ond fe grogodd yr enw priodol yr euog yn ol ei haeadiant. Gallem enwi llawer o bethau eraill, ond gadawn hwynt yn bresenol) gyda dywedyd, C'edwir yr amodau i'r llythyren. Dros y Pwyllgor, E. HAVARD. L'ERPWL. Dydd Mawrth, Medi 24. Wedi cyrhaedd adref yn hwyr neithiwr, dyma fi mewn brys yn dyferu gair bach fel pe dae rhwng cromfachau er dangos fy mod ar dir y byw. Trwsgl ac anniddan ydyw sefyllfa brodorion yr Ynys Werdd yn y dref hon a Manceinion, a digon tebyg y terfyna yr ymryson rywbryd- yn y dyfodol, ar ol i John Bull wneud esiampl gyhoeddus o flaenoriaid y cythrwfl ar esgyn- lawr fythgofus Caleraft. Ceisiaf yn fy llith nesaf fanylu ar y wib- daith i Abyssinia, a'r llofruddiaeth ysgeler yn Alton, acamryfalhelyntion y dref a'r porth- ladd, a llawer o bethau pwysig neillduol, heb son dim am yr etholiad, yr hyn sydd yn cael sylw dyladwy pob diwygiwr gwirioneddol ac sydd yn caru ei wlad. Yn iach, G.

graddau. Yn ein dyddiau ni, yn ein gwlad ein hunain, ac ar Gyfandir Ewrop, ac yn wir, trwy y byd gwareiddiedig, y mae y rheilffyrdd yn dyfod i ateb dyben afonydd a chamlesydd, ac mewn rhai ystyriaethau, yn debyg o gario dylanwad llawer mwy ar wlad a chymydogaeth. Y mae yr un egwyddor yn perthyn eto i arwynebedd y byd. Yr un fath ag y mae sefyllfa ambeil dref mewn teyrn- as yn fanteisiol i'w llwyddiant, a sefyllfa tref arall yn anfanteisiol, felly y mae sefyllfa gwledydd ar wyneb y ddaear. Y mae ambell wlad yn mhell allan o gyrhaedd trafnidiaeth y byd, ac felly, yn niffyg fod ynddi gyfoeth naturiol ac anarferol, y mae yn annichon iddi byth lwyddo. Y mae ambell wlad o'r tu arall, yn nghanol masnaoh y byd, ac felly yn fan- teisiol i lwyddo, pe na bai dim naturiol ynddi hi ei hun. Yr ydym wedi dangos eisioes yn fyr fod Palestina yn gyfoethog ynddi ei hun-ei bod yn cynwys holl elfenau naturiol ac angenrheidiol i'w gwneud yn wlad Iwyddianus. Yn chwanegol at hyn, y mae ei sefyllfa yn un o'r rhai mwyaf man- teisiol sydd yn bosibl at lwyddiant masnachol. Y mae yn sefyll yn nghanol "yr hen fyd," ac Ewrop, Asia, ac Affrica, ar bob tu, a hithau fel exchange iddynt, yn gymhwys fel pe buasai Rhagluniaeth ddwyfol wedi ei dethol i ateb tueddfryd fasnachol plant Abraham. Yr oedd Solomon yn canfod manteision sefyllfa y wlad, a gwnaeth y defnydd goreu o hyny. Yn unol ag esiampl ei dad Dafydd fe ffurfiodd gyfeillgarwch a brenin Tyrus, ac ym- unodd ag ef mewn anturiaethau morwriaethol rhy faith i'w holrhain yn bresenol, a thrwy hyny a wnaeth yr arian a'r aur yn Jerusalem cyn amled a'r ceryg. Y mae yn wir na fu Palestina ei hun mor Iwyddlanus drachefn, o herwydd dylni ac ynfyd- rwydd ei llywodraethwyr; ond fe fu Syria, ac oes- oedd ar ol dyddiau Solomon yr oedd cyfoeth y dwyrain yn dylifo i mewn i Esiongeber, ar gaine dwyreiniol y Mor Ccch, i gyfoethogi nid yn unig marsiandwyr bras a didduw Peira brydferth, ond hyd yn oed marsiandwyr Ewropaidd. Oddi wrth y golygiad a ellir ei ffurfio yn awr ar fasnach y byd mewn oesoedd dyfodol, fe fydd cyflwr Pales- tina mor, fanteisiol ag y bu erioed. Ni chyll Ewrop byth el gafael ar gyfoeth India, China, a'r dwyrain yn gyffredin-rhaid i drafnidiaeth bara rhyngddynt byth mwy. Y mae pob peth yn ein dyddiau ni, yn tueddu yn gyflym i uno ygwledydd hyn yn fwyfwy a'u gilydd, yn gystal a holl wled. ydd y byd. n ol fel y byddo hyn yn cynyddu fe fydd Palestina yn dyfod yn fwy gwerthfawr-nid oes dim a all ammharu hyny-rhaid iddi hi aros ar gyffiniau y dramwyfa o Ewrop i'r Dwyrain, ac yn neillduol o Brydain i'r India. Byddai Palestina yn fanteisiol dros ben i anni- byniaeth gwladychfa. Y mae rhai o'n cydgenedl yn ymfudo i gartrefi uewydd heb deimlo na gofalu dim yn neillduol o barth eu cenedl—eu hunig am- can yw gwella eu hamgylchiadau. 0 ganlyniad nid ydynt yn ymdrafferthu am ymuno yn eu han- turiaeth a ueb o'u cydwladwyr, acnidywogymaint pwys ganddynt yn mhlith pwy y bwriant eu coel- bren. I lawer o'r cyfryw, y rhai fo wedi cael rhyw gymaint o ddysg, ac wedi ffurfio arferion da, ac yn awyddus i lwyddo yn y byd, y mae cystal mantais mewn llawer parth o Brydain ag sydd mewn gwledydd tramor—a gwell yn wir. >' mae lluaws o ddrysau yn agored i'r cyfryw rai yn ein holl drefydd mawrion, ac y mae llwyddiant cynifer o Gymry yn Llundain, yn Lerpwl, yn Manceinion, a lleoedd ereill, yn brawf o hyny. Ond y mae ereill yn awyddus i ymfudo, nid yn unig i wella eu hamgylchiadau. ond hefyd i gadw eu Cymreig- yddiaeth Y maent yn chwenych cydfudo a rhyw nifer o'u cydgenedl i ryw le y gallent fyw fel cy- mundeb o Gymry-byw ar eu tir eu hunain, enill eu bara eu hunain; mewn gair, cario yn mlaen eu holl achosion fel cymundeb annibynol ar bob llyw- odraeth arall. Yr ydym yn cydymdeimlo a hwy hyd waelod ein calon; ac yr ydym yn credu fod yr amcan nid yn unig yn un i'w ddymuno, ond hefyd yn un cyrhaeddadwy-yr unig rwystr yw diffyg ysbryd anturiaeth ac undeb yn mhlith ein cenedl. Nid oes eisiau i ni ddyweyd ein bod wedi colli ein hannibyniaeth yn Nghymru. Pa un bynag ai er gwell ai er gwaeth, y mae hyny yn bod, y mae y ffaith yn amlwg; ac nid rhyfyg mawr fyddai penderfynu ei fod wedi ei golli am byth. Ac nid yn unig yr ydym wedi colli ein hannibyniaeth, ond fel Cymry, yr ydym wedi ein colli oddi ar fap y byd. Nid oes neb yn rhoi lie i ni mwy, nac yn ein cydnabod fel cenedl wahanedig oddi wrth ein cy- mydogion, oddi eithr ambell hanesydd a hynaf- iaethwr. Yn wir y mae ami ysgrifenwr bostfawr y blyn- yddoedd hyn wedi canu cnul ein claddedigaeth, yn nghyda'r holl deulu Celtaidd, acyn barodiddarllen y gwasanaeth uwchben y bedd. Yn awr yr ydym yn cydnabod yn rhwydd y byddai mor hawdd cychwyn gwladychfa Gymreig mewn rhyw barth o gyfandir America, ag a fyddai yn Palestina ond nid gyda'r un gobaith am ei pharhad. Gyda golwg ar Patagonia, yr ydym yn credu o'r dechreu nad oes ynddi hi yr anhebgorion angenrheidiol i wladychfa fu eisoes dan sylw, ac mai y ffolineb mwyaf oedd ameanu hyny. A phe ceffid cytundeb a Llywodraeth yr Unol Daleithiau i ffurfio Gwladychfa o fewn eu terfynau hwy, y mae yn eithaf sier y collid y Gymraeg yn raddol tan ddylanwad uwchafog Saesoneg yno hefyd, canys ni byddai y gwahaniaeth cymdeithas- 01 o ran dylanwad yr iaith yn llawer gwahanol yno nag yr hwn ydyw yma. Ond nid felly yn Pales- tina. Yno byddai yn fanteisiol i lechu rhag dy- lanwad anmharus iaith, ac yn arbenig rhag dylan- wad cenhedlaethoL Mae sylw y byd gwareidd- iedig ami hi yn barhaus, a phob teyrnas yn eidd- igeddus rhag i'r naill na'r Hall ymyryd dim a hi. Fel hyn byddai Gwladychfa Gymreig yn Palestina dan olygiad parhaus y gwahanol alluoedd Ewrop- aidd, a byddai hyn yn sicrwydd ynddo ei hun na chai neb ymyred a'i hannibyniaeth. Rhoddai hyn le iddi hefyd ar fap y byd, os oes gwerth yn hyny, a phwy a ddywed nad oes! Beth pe bai y Wlad- ychfa yn Mhatagonia er enghraifft, yn llwyddo yn ddirfawr, y mae y lie mor anghyspell, ac allan o olwg y byd gwareiddiedig, fel nad oes gobaith y deuai byth i sylw, ond am Palestina, y mae pob cenedl yn teimlo cymaint o ddawr ynddi fel y byddai y cymundeb lleiaf yno o gymaint pwys ag i gael lie yn y fan yn naearyddiaeth ac ar fap y byd. Wrth derfynu gellid crybwyll i ysgrifenydd y Uinellau hyn, ychydig flynyddau yn ol, ar ddy- muniad rhai oedd yn cymeryd y blaen gyda mater y Wladychfa, ymohebu a Bwyddogion Llywodraeth Twrci, gyda golwg ar sefydlu Gwladychfa o fewn eu hymerodraeth, ac iddo dderbyn sicrhad na byddai dim rhwystr, ond yn hytrach cymhorth i gario allan y cynllun.