Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
PENOD X.
PENOD X. Yn mben tua mis wedi darganfyddiad y bedd, aetb y son ar led fod rhy wun wedi gweled braich plentyn yn s fn un o fytheuaid Mr. Price o Barcyryn. Dechreu ad y chwedl oedd mai asgwrn tebyg i asgwrn bon braich plentyn a welsid-ganddo ond casglodd yr ystori nerth a maintioli cvnyddol wrth dreigiio yn mlaen o wefus i wefus, nes o'r diwedd yr aeth, nid yn unig yu fraich gyflawn o gnawd ac asgwrn, a gwythenau a gwaed," ond y fraich a fuasai wrth gorff Ralph Jones, a'r tri ysmotyn du yn amlwg arni, yr hyn oedd brawf penderfynol mai ei gorff ef ordd tyr un a gawsid yn y wern dywyll Cymerodd y gwr o Faesyderlwyn ddyddordeb neillduol yn y pwnc y pryd hwn. Dilynodd y chwedl yn ofalus a manwl o faes i faes, trwy ugeiniau o eneuau, gan holi pob un gyda man- ylwcb mawr pbeth a glvwsai, gan bwy y clywsai, &c., nes o'r diwedd y daeth at yr hen Nani o Nantylluest, yr hon a glywsai Shon y haledwr yn dweyd iddo ef weled bon braich plentyn yn cael ei gnoi gan un o gwn Mr. Price, ond nad aflonyddodd ar yr anifail, rhag cael ei gnoi ganddo Wrth holi caed fod yr hen Shon wedi gadael y gymydogaeth er's bron tair wythnns. Ond dilynwyd ynteu o beritref, ac c dref i dref nes o'r diwedd y caed banes ei fod wedi marw yn ddisymwth ar y ffordd rh-wng Aberhonddu a'r Feni, yn mhen tua pytbefnos wedi ei fyned o'r lie y gwelsai y ci yn cnoi yr asgwrn, ac ni chaed banes ei fod wedi adrodd y chwedl wrtb neb ond modrybAnn o'r Nant. Felly o herwydd marwolaeth ddisyfyd yr .hen ddatganwr, ac nad ystyrid yr holl a ddy- wedai yr hen Ann bob amser yn sylfsenedig ar y graig, methwyd hyd y dydd heddyw a dyfod i benderfyniad ar y pwnc. Casglwyd yn nghyd rhai canoedd o fan es- gyrf, y rhai agaed vn wasgaredig ar byd meus- ydd y gymydogaeth ond methwyd cael yn eu plith un tebyg iawn i asgwrn braich plentyn. Dadleuai Shon y calchwr a Siencyn o'r Cwm- llwyd yn gadarn dros fyned a chonseriwr gan- ddynt i fynwent Llansantffraid, Iley claddesid y baledwr, a'i godi, fel y codasai y ddewines o Endor Samuel, ac y darfu i Edward Kelly godi rhywun yn Lloegr yn mhen mwy na dwy fil a haner o flynyddoedd wedi hyny, ac yna y ceid y gwir gan yr ysbryd. Yr oedd y bobl hyn wedi clywed am rhyw ddyn tua Rhydychain, yrhwn a fedrai rheoli ysbrydion o bob matb, a chael ganddynt y wybodaeth a fynai, a mynent ymofyn ag ef; ondbuanrhoddo dyboneddig- ion daw ar ffolineb (,'r fath hvny, ac yr oedd y wers a gawsai Daniel gan Mr. Humphreys, y gwr hysbys, wedi gwanycliu ei ffydd ef, ac eiddo llawer o'r eymydogion mewn consierwyr a cbonsieriaeth. Felly gorfu ymfoddloni ar adael y tro hynod hwn eto yn mhlith y dirgel- edigaethau ac o dipyn i dipyn, darfu i'r son fel adsain eioch leihau ac ymgolli mewn dys- tawrwydd ac anghof. PENOD XI. Yn mhen pedair blynedd wedi yr amgylchiad a nodwyd yn y benod fer ddiweddaf, cymerwyd Sara, gwraig John James, yn glaf iawn mewr twymyn boeth. Bu am fwy na phythefnos mewn gwresmawr, a'i gruddiau mor goched a'r ceuros, heb fod ond ambell fynyd yn ei hiawn bwyll. Ymofynwyd a meddygon pell ac agos, ond methwyd a chael dim i rhagflaenu y dwym- yn; ond dywedodd y Doctor Howells wrth Shon fod yn rhaidi'r dwymyn redeg ei chwrs, ac mai yr un g gwestiwn oedd, a fyddai yn ei chyfanscddiad ddigon o nerth i ymadferu wedi i'r dwymyn ei gadael. Yn mhen pythefnos a lIau ddiwrnod gadaw- odd y dwymyn hi; ond yr oedd mor waned erbyn hyny, fel nas medrai ond o'r braidd symud ei dwylaw, cbwaethach ymdroi yn ei gwely, a pbrin y gellid clywed ei sisial gwan- aidd pan geisia lefaru ambell air. Boreu dranoeth, aeth Shon tua Ll--i at y Doetor Howells a gwybodaeth pa fodd yr oedd ei briod wedi cymeryd y botelaid ddiweddaf o foddion a gawsai, ac i edrych a allai y meddyg roddi rhywbeth at ei cbryfhau. Yr oedd y bachgen eu mab gartref o'r ysgol o achos afiechyd ei fam, ac am nad oedd erioed wedi bod vn LI i, mynodd fyned gyda ei dad i weled y dref. Tuag unarddeg o'r gloch y boreu, pan oedd Sara newydd lyncu rhyw lonaid llwy gawl o sucan, ae yn cael ei dal ar ei lledorwedd gan glustogau, a Mawdi, gwraig Daniel, yn eistedd g) da hi wrth y gwely, dymahen ddyn, bychan o gorffolaeth, yn galw wrth y drws, acyn gofyn yn fwvnaidd a oedd Mr. James gartref, i'r hyn yr atebodd Mawdi nad oedd, ac na ddeuai ues y byddai yn hwyr. Wedi cael ei hysbysu fod Mrs. James yn isel iawn ar ei gwely, dywedodd fod ganddo lythyr i John James, a'i fod wedi ymrwymo y byddai iddo ei ddarllen i Shon neu i'w wraig yn gyf- rinachol cyn y rhoddai ef o'i law ac os byddai Mrs. James mor garedig a chaniatau iddo y deuai at yinyl ei gwely ac y darllenai ef iddi. Sicrhai iddi nad oedd dim allan o le yn nghy- nwysiad yr epistol, ac y byddai iddo wedi ei ddarllen ei adael yno i Mr. James ei hunan gael ei ddarllen. Wedi i Mawdi ymneillduo i'r pen arall, nes- baodd y dyn bychan at ymyl y gwely, a llefar, odd yn debyg i hyn:— Y mae yn ddrwg iawn genyf am eich an- wyldeb, Mrs. James, ond gobeithio eich bodar wellhad yn awr wedi cael gwaredigaeth oddi- wrth y dwymyn. Yr wyf wedi fy anfon a'r Uythyr hwn i chwi, er cyflawni addewid a wnaed i chwi gan hen foneddiges er's mwy na saith" mlytiedd yn ol. Pan fu y foneddiges ieu- anc hond yn rhoddi genedigaeth i fab bychan, yr hwn wed: *'ni,a.iietEi'ar goll, addawodd yr hen foneddiges oedd gyda hi y caeeb eglurhad cyflawn o'r holl amgylchiadau. Yr wyf yn meddwl fod y llytbyr hwn ysi "ynwys yr eg- lurbad hwnw, ac yr wyf ar ty llw y byddai i mi ei ddarllen i Mr. James neu i ehwi, ac am nad yw ef gartref, dymunaf arnoch chwi wrando arnaf yn ei ddarllen, ac yna byddaf yn ei adael i chwi." Yna aeth yn ei flaen a darllen y llythyr yn Saesoneg, ac wedi gorphen ei ddarllen, galwodd ar Mawdi i mewn, ac yn ei gwydd hi plygodd a,seliodd ef, a rhoddodd ef yn llaw Sara yn y gwely, ac ymadawodd. Yr oedd Mawdi wrth v gynor tray hn yr hen ddyn yn darllen y llythyr, \n gwrando fel am ei bywyd, a'r drws yn gulagored ond o herwydd ei fod yn Saesoneg, ac yntau yn dar- lien yn go ddystaw, a thipyn yn frysiog, meth- odd ddal gymaint ag un frawddeg, na braidd un gair cyfan. Yr oedd Sara, er nad oedd yn deall ond yehydig Saesoneg, wedi dal peth o'r chwedl, ac wedi cael ei synu yn fawr ond o berwydd ei gwendid methodd ag adrodd dim; ac heblaw hyay, nid oeddyntyn gofalu llawer am y peth, gan fod y llythyr ar gael i Shon, trwy yr hwn v caent yr holl ddirgelion. Yr oedd yn naw o'r glooch yn yr hwyr cyn i Shon a'i fab ddyfod adref, ac erbyn hyny yr oedd Sara wedi cyfnewid er gwaeth yr oedd gwrid coch wedi codi i'w gwyneb or newydd -ei gruddiau yn gwisgo rhosynau, er nad mor danbaid ag o'r blaeu. Yr oedd ei rheswm wedi cymeryd ei aden eilwaith, a chyn saith o'r gloch dranoeth yr oedd ei hysbryd wedi myned at yr hwn a'i rhoes. Estynwyd y llythyr at John James yn union y daeth i'r ty, ond parodd eyflwr gwael ei briod iddo ei roddi heibio heb ei agor dan glo gyda yr arian gweddill a ddygasai yn ol o £1, ac yno y bu hyd dranoeth i'r angladd. Yr oedd Daniel a'i wraig ar ymdori, fel y dywedir, am gael gwybod o leiaf achau Ralph bach, ac meddynt,- u Beth wys nad yw y llythyr yn dweyd pa beth ddaeth o hono pan ei cymerwyd oddiwrth ym ni, a phwy a wyr, feallai, os oedd yn fab i ferch o deulu uchel, nad yw ef gyda mamaeth gyfrifol yn Llundain, neu rhyw le mawr arall, yn cael ei godi fel gwr boneddig," &c. Odd o herwydd mawr alar Shon ar ol ei hen gydmares, ni ddywedasant air wrtho yn ei gylch byd brydnawn dranoeth i'r angladd. Pan yr agorodd Shon y drawer, cydiodd yn y llyth- yr, ac y torodd ei glo ond er ei syndod, yn lie papyr ysgrifenedig, cafodd y ewbl yn wyn ond y dydd o'r mis ar ben uchaf y lieu ac enw ei hunan ar y godreu. Trueni i chwi fod mor esgeulus a gadael i'r hen sharper newid y papyr, waith dyna y gwnaeth ef," ebai Shon. "Newid! naddo, mi wnaf fy llw," ebe Mawdi, il waith mi welais ef yn ei gauad ef. Yr oedd wedi ei ysgrifenu yn fan drosto i gyd, a dwy neu dair o linellau yn groes iddo hefyd, ac fe debygwn hefyd y gallat dyngu mai hwna yw y papyr, bid beth ddaeth o'r ysgrifen oedd arno. Wel," ebe Daniel, "ar fy ngair gwir i, y drafodaeth ryfeddaf ag a welais ae y clywais am dani yw y drafodaeth yma o'r dechreu i'r diwedd hyd yn hyn o leiaf." "Y mae yma ddynion ag sydd agos mor hened a ni ein dau, a dodi oedran ein dau gyda eu gilydd," ebe Shon, "ae ni chlywaf fi fod neb wedi gweled na chlywed son am y fath gyfres o ddirgeledigaethau o'r blaen." "Wel," ebe Daniel, "mae'n debyg mai yn y tywyllwch y rbaid i bethau fod; ond mawr cystt-1 fuasai genym ni gael gwybod beth ddaeth o'r plentyn, a gadael y cwestiwn pwy oedd ei dad a'i fam yn llonydd." Fe gofia y darllenydd i'r hen foneddiges hono a fu yn trefnu lie i fam Ralph orwedd i mewn, fel y dywedir, addaw wrth John James a'i wraig y buasent yn sier o gael eglurhad rhywbryd ar yr holl amgylchiadau. Y mae yn debyg fed y llythyr a nodais yn cynwys yr eg- lurhad hwnw, a bld ei ddarlleniad i Sara yn ei chyflwr gwauaidd, aPhyny, feallai yn fwriaded- ig yn absenoldeb ei gwr, yn fath o gyflawniad o'r addewid hono, mewn ystyr gyfreithiol, ond nid mewn ystyr foesol, oblegyd pe buasid am roddi goleuni ar y pwnc, paham nas gallasai v dvn aros i Shon ddyehwelyd ? Y mae gwahanol farnau yn nghylch y llyth- yr seliedig a adawy d i Shon. Y mae rhai yn tybied i'r dyn wedi darllen y llythyr i Sara, a'i ddangos i Mawdi, iddo, meddynt, trwy gynil- deb, ei osod o'r neilldu yn un o'i logellau, a chymeryd papyryn arall darparedig i'r perwyl, a'i selio i fyny er ei adael ar ol i Soon. W rth gwrs, mynai rhai mai un arall o dir y tyiwyth tegydoedd. Ond dywedai Mr. Davies, yr ys- golfeisitr, fod dynion cymhwys yn medru gwneuthur ink i ysgrifenu ag ef o'r fath ag a ddiflanai yn llwyr oddiar y papyr mewn pedair awr ar ugain. Dywedai yr adwaenai efe ddyn a roddasai fenthyg ugain punt i ryw gyfrwys- ddyn, yr hwn a rhoddodd iddo ysgrifrwym am y swm. Cymerodd y dyn y note, a gosododd ef heibio yn ofalus dan glo ond pan aeth i edrych arno yn mhen dau ddiwrnod wedi hyny, nid oedd ganddo ond dernyn o bapyr gwyn, a gwadodd y ddyled. Darfu i'r twyllwr ar ei wely angeu, meddai Mr. Davies, gyfaddef y twyll, a dywedodd o ba ddefnyddiau y gwnaeth- ai yr ysgrifrwym diflanadwy, ac nid oedd yr amheuaeth lleiaf yn meddwl Mr. Davies mai felly y gwnaetbai ysgrifenydd y llythyr hwn. Fel yua gadawyd pobl dda cymydogaeth y Wern mewn cymaint dywyllwch ag erioed am rhieni ein harwr, apha beth a ddaethai o hono wedi ei ddygiad ymaith o dy Daniel. (l'w barhau.)
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD DDIR.…
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD DDIR. WESTOL MERTHYR, LLUN Y SULGWYN, MEH. 10, 1867. GAR TYDFYLYN. At y PtoyUgor. FONEDDIGION,— YtgolfeieUr Bach yw yr unig ymgeisydd ar y testyn cyntaf, sef FFUUHANES, Y dyn gonest yn arwr." Y mae agwedd ami frawddeg yn yr ysgrif hon yn dangos tod yr awdwr yn ddiofal, neu fod Ped^th arno. Canfyddir hyn yn 3r engraffa" vnol: — Yr yiiwyf yn cofio lawer iawn ) luthau dysgais y tvmhor hwnw," "hen v.r dduwiol," "hen melstri," ond modd bynag gafodd buzzle," &c. Budd. iol fyddai i'r awdwr adael allan eiriau estronol pan gellir cael eu cystal wrth law yu iaith ei fam. Prin y gellir ystyried y cynyrch hwn yu cyfranogi o neillduolion novel, gan ei fod yn ddiffygiol mewn nifer digonol o gymeriadau ag arwr amlwg i osod arbenigrwydd ar yr am- gylchiadau a gyfleir ger bron y darllenydd. Fel traethiad hanesol o ddygwyddiadau a allant gyineryd lie rhwng ysgolfeistr a'i ysgol- ion, y mae ) n flyddlawn a dycidorol. Hetyd, tuedd gamnolus y cwbl a fynegir yw, arnlygu gonestrwydd, a dangosir pa mor anmhrisiadwy yw yr egwyddor hon ond gan mai prin yr ymddengys teilyngdod llenyddol yr ysgrif, ac mai hycban yw y llafnr a amlygir ynddi mewn cymhariaeth i'r wobr, cyfarwyddir fod y testyn i fod yn agored erbyn rhyw gystadleuaeth ddy- fodol. Manteision o astudio Gwladyddiaeth (Poli tics.")-Gladstone a Cbaswallon ydyntyrym- geiswyr ar y testyn hwn Ysgrifena Gladstone yn eglur a diamwys. Mabwysiadodd gynllun trefnus. Dealla lieillduolion y cyfansoddiad Prydein'g, a dengys y nifer lucsog o fauteision a ddeilliant oddiwrth astudio gwladyddiaeth, yn ngbyd a'r perygl o astudio y gangen bwysig hon o wybodaeth. Y mae ei faterion yn lluos- og, a'u teilyngdod yn uchel, ac y mae arddull yr awdwr ar y cvfan yn ganmoladwy. Diffyg penaf rhai rhanau o'r traethawd yw cystrawen- iad anmhriodol. Dylasid defnyddio y diwedd- nod yn amlach yu ystod ami ranymadrodd (paragraph) hir, yn hytrach na'i estyn allan drwy fynychu y cysylltairac. Y mae ynwerth ymdrafferthu i ffurfio ae ailffurfio brawddegau, er mwyn cyrhaedd arddull gryno, flaenllym, a chywir. Sylwer ar arddull yr ysgrifeawyr goraf yn yr ystyr hwn. Troant o'r neilldu bob gair llanw a diangeu, a gwnant bob brawddeg yn orphenol, yn unol a gofynion cyfausoddiant cywir. Y mae arwyddion o ddiofalwch yn ysgrif Caswallon, yn nghyd ag ambell frawddeg a allasai fod yn daclusach o ran cystraweniad. Er enghraifft, dywed, Y mae ef yn wirionedd ei fod ef yn dra phwysig i fVddianwyr yr ethol- fraint i fod yn berchenogion meddyliau anni- bynol," &c. Gwell fuasai gadael allan y gair "ef" yn y ddau ben uchod. Defnyddia "ag," nag yn lie ac a nac. Darllenwyd traeth- awd Gladstoue gyda llawer o fwynhad; ond ystyrir Caswallon yn alluocach ysgrifenydd. Y mae ei arddull yn fwy nerthol, bywiog, a chyffrous. Ystyrir ef yn deilwng o'r wobr. Darn rhyddiaethol i'w ddarllen yn nghyf- arfodydd y Penny Readings."—Arthur Llwyd yw yr unig ymgeisydd ar y testyn hwn. Dew- isir darllen yn nghyfarfodydd y Penny Read- ings ar gyfrif rbagoriaeth y cyfryw ddarnau; beth bynag, felly y dylid gwneud. Wrth gy- nyrchu ysgrif i'r perwyl hwn, dylasid cadw hyn mewn golwg, ac ymorchestu i orphen pob brawddeg a rhanymadrodd yn gystrawenol a chywir. Pa mor bell y llwyddodd Arthur Llwyd yn hyn o anhebgorion a ganfyddir wrth yr enghraff ganlynol" Yr oedd wedi dechreu arfer a chymdeithas cyfeillion gwestai ar ol oriau y masnach fel, o dipyn i beth, yr oedd gymdeithas cyteillion y gwestai yn dechreu ei swyno fel, yn mhen ychydig amser hefyd, yr oedd yn rhaid nid yn unig cael eu cymdeithas yn ol oriau y masnach, ond yr oedd yn rhwym o gael ychydig bach o'u cwmniaeth yn ystod amser y fasnach hefyd, fel y gallesid gweled ei le yn wag yn ami yn ystod y dydd yn y fas- nach, gwaeth gwaeth yr oedd yn myned fel y dechreuodd y su fyned trwy dref fod gwr ieu- anc y siop," &c. Y mae y mynychebau a welir yn y rhanymadrodd uchod, yn nghyd a'i ffurf annhelaid, yn esbonio pa mor anghyson ydyw a chystraweniad priodol. Gorchwyl annymun- ol yw traethu syniadau anngnyineradwyol; ond y mae hawliau y swydd fe rniad 1 yn galw am grybwyll diffygion yn ogystal a rhagor- iaethau. Y mae testyn Arthur Llwyd yn deil- wng, ac y mae ei syniadau yn dderbyniol; gan hyny, na ddigaloned. Rhaid yw dweyd y dysgwylid darn mwy gorphenol a tharawisdol, ac a wisgai fwy o newydd-der na'r darn hwn, i'r dyben arbenig a grybwyllwyd. Mwy an- rhydeddus yw bod heb wobr na derbyn un am waith anmherffaith, yn enwedig pan na fydd ymrysonydd am y doreb. Rhodder y testyn hwn allan eto, fel y caffo Arthur Llwyd gyfle i ail gynyg a pherffeithio ei waith. Englyn i'r Hinfynag."—Yr ymgeiswyr r, ydynt Anianydd, Arfonwyson, ac Admiral Fitzroy, Y mae cynghaneddion y tri yn gywir. Dywed ADianydd am yr Hinfynag fel hyn:- Cel-deimlydd tywydd ein tir,—yn ei fan, Yw'r Hinfynag geirwir; Hinon a gwlaw ini'n glir, Ar ei wedd ragarwyddir." Prin y gellir ystyried yr ymadrodd "yn ei fan amgen na llanw beth bynag, ni anmhar- ir dim ar y synwyr wrth ei adael allan. Arfonwyson a ddywed,- Y cywreindeg Hin-Fynegydd,—rodda Arwyddion o'r tywydd; A dur Fys dengys bob dydd, Hael Law anfeidrol Lywydd." Gwelir fod Arfonwyson wedi troi yr enw o Hinfynag i Hin-Fynegydd. Dichon nad yw hyn o nemawr bwys o ran synwyr, ond gellir dadleu ei fod o ran cywirdeb a ffyddlondeb a geiriadaeth mewn oyatadleuaetb. Hefyd, gwell yw y terfyniad yr i ddynodi peth, ac nid ydd, gan mai i berson y perthyna yr olaf. Hin- fynegyr, nid Hinfynegydd. Enghraffau-can- wy 11) r, pellebyr, pellwelyr, &c.
GWLADYCHFA GYMREIG YN PALESTINA.
GWLADYCHFA GYMREIG YN PALESTINA. PAPYR Y PARCH. JOHN MILLS. Can fod y Cymry fel cenbedloedd ereill, yn teimlo ysbryd ymfudo o'u hen wlad, i chwilio am gartref gwell, ni byddai dim yn well iddynt nag ymuno i symud i'r un wlad, a dewis yr un oreu i hyny. Ychydig o ysbryd anturiaeth sydd wedi bod yn ein mysg hyd yma; a hyny sydd yn ei gysylltiad ag ymfudiaetb, nid yw wedi bod dan gyfarwyddiad ymchwil pwyllus, i ymofyn am y wlad fwyaf manteisiol i fyned iddi. Hyd yma, cyfandir mawr America sydd wedi tynu y sylw, gydag ychydig iawn oeithr- iadau; a'r Unol Daleithiau sydd wedi bod yn brif gyrchfa y Cymry. Ar lawer o ystyriaeth- au y mae v wlad hono yn teilyngu y dewisiad, pan na bo dim mewn golwg gan yr ymfudwr ond gwella ei amgylchiadau ei hun a'i deulu. Ond nid yw hyn ond rhan o amcan GwladychJa Gymreig. Tuag at iddi gario allan ei hull gvi lUiri, y mae yn anhebgcrol angenrheidiol i'r wlad yr ymfudir iddi gynwys tri pheth. Ei bvid y n gynyrchfawr ac iachus; ei bod yn fan- teisiol i fasnach; a'i bod hefyd yn fanteisiol i anuibyniaeth cenhedlaethol. Yn awr, nid am- can ysgrifenydd y llinellau hyn yw ceisio dangos diffyg Patagonia neu yr Unol Daleith- iau gyda golwg ar yr anhebgorion a enwyd, ond yn hytrach galw sylw at wlad sydd yu eu meddu yn gyflawn. Y wlad hono ydyw Pales- tina. Y mae yr ysgrifenydd yn teimlo yn gryf, mai y hi ynghyd a'i chymydogaethau, tyddai y lie goreu dan yr haul i Wladvchta Gymreig. Ond cyn myned yn mhellach, ie allai y dylid crybwyll y byddai gwrthwynebiad anorfod i wneud Palestina yn wladychfa yn meddwl pawb sydd yn credu mai Israel a'i pia, ac mai hwynt a'i meddiana eto. Ond dalied y cyfryw sylw fod y rhesyman a ddygir yn mlaen dros Palestina yn gymhwysadwy at y gwled- 3 dd cyffiniol, ynghyd a Syria oil. Yn wir, byddai rhai o gyffiniau Palestina yn well o lawer i gychwyn gwladychfa nag a fyddai un- rhyw ran o ganolbarth y wlad. Yn awr, nyni a adroddwn ein rhesymau dros feddwl mai Palestina fyddai y man goreu yn y byd i gychwyn Gwladychfa Gymreig. laf, Y rheswm cyntat yw, rhagoroldeb y tir ynddo ei hun. Y mae fel ffarm tawr, a phob darn yn alluog i gynyrchu yn werthfawr. Y mae yn wir tod rbax rhanau yn well, a rhai yn waeth, fel y mae gyda'r ffarm oreu mewn un- rhvw wlad-ond nid oes braidd ddarnnad ellid ei wneyd yn gynyrchfawr. Ac y mae gwahan- iaeth dirfawr yn y llafur angenrheidiol i drin y wlad hono ragor daearCymru. Yn ein gwlad ein hunain y mae llafur yr amaethwr yu ddi- bendraw, y mae dyn ac anifail yn gorfod cyd- weithio fel caethion i wneud i'r tir gnydio yn dda. Ac er yr holi lafur, nid yw y cynyrch, gydag ychydig eithriadau, ond digon tlawd. Ond am Palestina y mae natur yn gwneud mwy na haner y gwaith yno. Yn wir, nid oes eisieu ond Haw y dyn megys i arwain natur— y mae yr elfenau yn gweithio yn ei Ie. Gallai yr amaethwr yno drin ei ffarm yn rhagorol a chael digon o amser gweddill i amaethu ei feddwl a meddwl ei deulu. Y mae y tir mor gynyrchiol, a'r hinsawdd mor gydnaws fel na byddai dros haner ei amser yn ofynol gyda thrafferthion bywoliaeth. Geilid nodi yn mhellach fod y wlad ynddi ei hun yn cynwys holi elfenau gwlad gyfoethog. Y mae yn wir fod yr elfenau hyn yn gorwedd yn llonydd i fesur mawr er's oesoedd bellach, a'r wlad fel yn mwynhau ei Sabbathau, ond y maent yno, a dim yn eisieu ond trigolion anturiaethus, a thipyn o fedr ganddynt i'w codi drachefn i lawn weitbrediad. Yn ein gwlad ein hunain nid oes ond cyfran o'r cysuron yn cael eu cynyrcliu, ac er gwaethaf pob llafur a thriniaeth, nid ellid byth gynyrcbu ond cyfran. Pe byddai Pryd- ain yn gorfod hyw arni ei hun byddai raid i ui ymwadu a llawer o gysuron yn gystal a moetb- au, o herwydd ein dibyniad Hwyr ar wledydd ereill, Ond yn Palestina, gellid codi y naill fel y Hail—rud yn unig angenrneiaiau oywyu end hefyd ei moethau—nid yn unig y pethau a ystyrir fel chwanegiadau yn perthyn i agwedd mwyaf wareiddiedigcymdeithas. Gallai gwlad- ychfa yno gynyrchu yn faan y cwbl a fyddai yn angenrheidiol at eu cynaliaeth a'u cysuron -megys ydau o'r rhywogaeth oreu-sef gwe- nith, haidd, yd Indiaidd, reis, ffacbys. At hyn hefyd, siwgr, coffi, tatws, wynwyn, ger- llyg, ciwcwmerau, melons, tybaco, mwstard, cotwm, indigo, a liuaws o bethau ereill. Ychyd- ig o goed sydd trwy'r holl wlad, mewn cym- hariaeth i'r hyn ydoedd. Y mae yr ymrysonau sydd wedi bod drwy'r oesoedd wedi difa y coed. Hyd y dydd hwn, pan fo ymryson rhwng dau Sheiek a'u pobl, un o'r pethau cyntaf a wna y blaid gryfaf yw ceisio anafu coed y blaid arall. Y mae rhai rhywogaethau oedd yn arfer bod yn y wlad wedi eu llwyr golli, a'r rhai sydd, nid ydynt mor ffrwythlawn ag y gallent fod, am nad yw y trigolion yn eu hymgeleddu. Y coed mwyaf cytfredin yw yr olewydd, gwin- wydd, ffigyswydd, merwydd, pomgranadau, aurafalau, y citron, a'r lemon. 2il, Ei sefyllfa fasnaebol. Odid nad yw pawb yn deall fod gwahaniaeth mawr rhwng lie a lie mewn unrhyw wlad neu deyrnas-fod ambell le yn fanteisiol i lwyddiant y dref neu'r ddinas fo yno, a lie arall yn anfanteisiol. Y mae hyn yn tarddu weithiau oddi wrth y rha- goriaeth naturiol sydd yn nghyfoeth y lleoedd -pan fo cymydogaeth, er engbraifft, yn llawn o fwnau gwerthfawr. Ond yn gyffredin y mae y gwahaniaeth yn tarddu o gytleusderau mas- nachol-pao fo un dref yn meddianuy cyfleus- derau hyny, y mae yn debyg o Iwyddo, oDd pan fyddo tref heb eu meddu nid yw yn debyg o Iwyddo. Yr unig fantais arbenig naturioll hyn yw afonydd—a'r caolyniad yw fod dinas- oedd a threfydd fyddo ar lanau afonydd nofiad- wy wedi bod, yn mhob oes a gwlad, yn fwy llwyddianus na threfydd ereill. Y mae caro- lesydd (canals) wedi ateb yr un dyben was- nachol ag afonydd, ond, wrth gwrs, aid i'r