Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Hide Articles List
6 articles on this Page
NODION 0 DAITH YN LLYDAW.
News
Cite
Share
NODION 0 DAITH YN LLYDAW. GAN Y PAKCH. JAMES D. EVANS, B.A., LIVERPOOL. Pan at ganbl dweyd am yr hyii a welsom o waith ein cenhadon ymroddgar yn Llydaw, torodd y Di- wygiad bendigedig allan yn Nghymru, a" llaweri oedd gan bawb weled eolofnaii y GOLEXJAB yri, cael eu llwyr gysegru i gofnodi hanes mawrioh weithredtiedd Duw yn ein plith fel cenedl. Boddiawn iawh oedd- wn i sefyll o'r neilldu, eto nis gallwh lai nOl, diolch i chwi, Mr. Crolygydd, am eich gwahbddiad i fyhed rhagom i ddweyd gair yn mhellach am y Genhadaeth rhag ineb gamesbonio ein distawrwydd. Yn sicr ni wnai na'r Cenhadon na'r Cyfeisteddfod Gweithiol mo hyny. Pwynt mwyaf gorllewinol Ffraiiic. Gallasem ddweyd llawer na ddywedasom eisoes am yr hyn a welsom yn gyffredinol: ac nis gwn i sicrwydd nad y peth goreu allaswn ei wneuthur o blaid y Genhadaeth fuasai creu yn ein hieuenctyd fedrant fforddio yr amser a'r g6st,—ac nid ydyw c6st gwyliau yn Llydaw nemawr mwy nag yn unrhyw le arall,—i fyned a gweled drostynt eu hunain. 0 wneuthur hyn credwn y dychwelent yn feddianol ar yr unrhyw brofiad a Brenhines Seba. Wedi gadael Douarnenez, aethom mewn tren bychan (nid anhebyg i'r tren red o Gorris i Fachynlleth) i Audierne. Taith fer ond swynol ydoedd hon; ac un peth a ychwanegai at ei swyn ydoedd ein bod yn cael sefyll ar 'blatform' bychan tuallan i'r 'carriage,' ac felly yn medru gweled pob peth o'n cwmpas. 0 Audierne aethom ar ein holwynion yn nanedd gwynt cryf i Pointe du Raz, y pwynt mwyaf gorllewinol yn Ffrainc. a mangre ami i longddrylliad. Llawer ydyw yr hen draddodiadau sydd wedi ymwau o am- gylch y lie hwn. Clywsom lawer am enbydrwydd y creigiau, a diau y maent yn erchyll, ond nid mor arswydlawn i'n tyb ni a chreigiau y South Stack. Ychydig wythnosau cynt bu Esgob Quimper yno yn cysegru cerflun hardd o fynor. Gwrthddrych y cerflun ydyw La Vierge des Naufrages,'—Morwyn y llong-ddrylliadau. Wrth draed y Forwyn Fair gwelir llongwr wedi ei daflu i fyny a'i waredu o'r eigion. Gerllaw y mae y Baie des Trepasses, ac yma bob blwyddyn golchir i fyny liaws o gyrff y rhai gollasant eu bywyd yn y dyfroedd dyfnion. Ychydig yn mhellach i'r m6r saif adfeilion hen dref Is, yn awr yn oruchiedig gan y mor; eto dywed y trigolion y clywir weithiau ar drai mawr swn clychau yr hen ddinas. Carem adrodd ychwaneg o draddod- iadau a lien gwerin y lie rhamantus hwn, ond gofod a balla. Pont I/Abbe. Troisom ein hwynebau tua'r dwyrain, ac yna tua'r deheu, ac wedi teithio tua 48 kilos, cyrhaeddasom yn min hwyr hafaidd hen borthladd Pont 1'Abbe. Yma yr oedd Mr. Evan Jones yn ein disgwyl. Ac onibai am dano ef buasai yn ddrwg arnom. Yr oedd pob gwesty yn orlawa. 0 ofyn y rheswm am hyn, yr unig ateb gaem ydoedd fod" Noce" yno. Ymhell bo'r Noce oedd ein teimlad ni. Yn awr, fel y gwyr y cyfarwydd, ystyr y gair Noce" ydyw priodas; ac mor belled ag y medrem ni yr anghyfar- wydd weled, 'cymerai dridiau a theirnos i briodi deuddyn yn Llydaw. Bid a fyno am hyny, ceir gwledd bob nos am deirnos, ac o ganlyniad yr oedd pob gwesty yn llawn yn Pont l'Abbe y prydnawn hwnw. Gan fod y Parch. W. Jenkyn Jones wedi danfon gair fod dau gyfaill yn dod y noson hono, yr oedd ei frawd, yn hen ddull Sir Aberteifi, heb wybod ai pregethwyr ai beth ydoedd y gwyr dieithr, wedi cyhoeddi odfa. Yr oedd y gynulleidfa yn ein disgwyl, ond gan ein bod wedi teithio mor bell, teimlid mai rhaid ydoedd diwallu ychydig ar ein newyn, ac ymlanhay ychydig o'r Hwch a'n gorchudd- iai. Trwy eiriolaeth Mr. Evan Jones, cawsom bryd yn un o'r gwestai goreu. Cadwodd Mr. Jones y gynulleidfa yn dawel, nes i ni gyraedd yno, er ei bod erbyn hyny yn agos i naw o'r gloch. Yr oedd wedi ceisio gwneuthur esgusawd drosom, ond yr oedd y Llydawiaid mor garedig a moesgar fel na theimlent angen am esgusawd o gwbl. Na hidiwch mohonom ni. Mi fedrwn ni aros, y mae'r cyfeillion wedi dod o bell ffordd, a rhaid iddynt gael tamaid." fiwyrach yr ystyria rhai nad ydyw hyn yn brin gwerth ei adrodd. Hwyrach nad ydyw, ond ni fedrem ni a brcfasom eu hynawsedd a u caredigrwydd byth mo'u hanghofio. Odfa. yn Llydaw. Aethom i mewn i ystafell gydmarol fechan, ond cyn laned a phenwisg llian merched Llydaw, na'r hwn nid yw'r gira yn lanach. O'n blaen gwelem gynujlexdfa siriol a chroesawus. Bum mewn llawer math o odfa, ac y mae y dyddiau diweddaf hyn wedi ychwanegu at fy mhrofiad o odfaon bythgof- iadwy; ond gallaf fi a'm cyfaill hynaws, y Parch. R .Jenkyn Owen, Garston, sicrhau ein darllenwyr mai nid y cyntaf i fyned i dir anghof fydd odfa fechan y nos Lun hono yn Pont l' Abbe. Cyfrifais a gwelais fod yno tua deuddeg ar hugain yn bres- enol. Dylid cofio mai odfa wedi ei galw ar frys ydoedd; a chyn dyddiau yr ymweliad, os gwir yr hyn ddywedir, byddai llawer i eglwys fawr yn Nghymru yn llawen o weled cynifer mewn cyfarfod gweddi. Yr hyn a'n tarawodd gyntaf wrth sylwi ar y gynulleidfa ydoedd y cyfartaledd da cydrhwng un o'r pethau mwyaf torcalonus yn Ffrainc ydvw sylwi fel y mae dynion wedi cilio oddiwrth grefydd nifer y gwyr a niter y merched. Fel y dywedwyd, ymhob ffurf gan ei gadael yn llwyr a chyfangwbl i'r merched. Wedi dweyd ychydig eiriau canodd y gynulleidfa yn Llydaweg yr hen emyn Pen Calfaria' ar yr hen don, Gymreig. Yna dywedodd Mr. Owen ychydig eiriau, a phlesiodd hwynt yn ddirfawr trwy ddechreu gyda'r cyfarchiad Foneddigesau a bon- eddigion." Cyfieithiodd Mr. Evan Jones y geiriau, a galwodd sylw atynt gan beri i wen siriol o fwyn- had i ymdaenu dros y gwynebau oil. Yna canwyd gyfieithiad i'r Llydaweg o'r penill Ni fuasai genyf obaith,' ar y don Bryn Cassia. Wedi ychydig o rydd-ymddiddan, mor rydd ag oedd bosibl trwy gyfrwng ein Ffrancaeg bratiog, gorphenwyd yr odfa trwy ganu emyn dirwestol ar y don Hen Wlad fy Nhadati,' a chyhoeadi y fendith apostolaidd. Gwyr fy nghyfèillion mor ychydig wn i am gerddoriaeth, ond nis galiwn i lai na'm cyfaill, yr hwn sydd gerddor, beidio cael fy ysgwyd i ddyfnderoedd fy nghalon wrth glywed hen donau Cymry yn cael eu caiiti gyda'r fath wres ac arddtiliad yil LlydSw4 Yf oedd yna rywb'eihj ria wyddem beth oedd, yn y cail111 a chredwn mai nid dychymyg i gyd ydyw f syniad ein Bod wedi clywed. yr un peth, ond yh fwy afig- hefddoi y iiiae yh wir; yh iin b odfeuon Mi". Evaii Roberts yii y Deheudif. Na, nid ofedd fribdd arfie'ii y canu y nds Lun hono: at os.oes yna, fywutlj, ri.6 hwyrach fod yna tai, yn ameu. ilwyddiant y genhad- aeth, credaf y buasai yn dda iddo ef ddilyii esiatripl yr amheuwr cyntaf yn hanes yr eglwys, ac ufuddhau i'r anogaeth Tyred a gwel.' Treuliasom awr neu ddwy ddifyr yn ymgomio a Mr. Evan Jones. Gwr diwyd, dysyml, ydyw Mr. Jones, ac nid oes amheuaeth nad ydyw yn yr olyn- iaeth apostolaidd, ac yn llinach Nathanael. Y mae yntau fel ei frawd wedi casglu llyfrfa deilwng, ac yn amlwg yn ddarllenwr eang. Er fod y corff yn lluddedig, anhawdd iawn ydoedd cau pen inwdwl y scwrs, ac ymwahanu, a throi i mewn i'r ystafell wely a barotov/yd i ni trwy garedigrwydd y cen- hadwr. Onibai am hyn buasem dan orfod i deithio ymlaen i dref arall er cael lie i roddi ein pen i lawr, gan mor llawn ydoedd gwestai Pont l'Abbe.
CYFARFOD MISOL SIR FRYCHEINIOG.
News
Cite
Share
CYFARFOD MISOL SIR FRYCHEINIOG. AT Of Y GOLEUAD. Anwyl Syr,—Dymunir galw sylw y rhai a fwriad- ant fod yn bresenol yn Nghyfarfod Misol Hermon, Brycheiniog, y bydd cerbydau yn Llanwrtyd yn cyfarfod y train sydd yn cyrhaedd yno 9.50 boreu dydd Mawrth, Mehefin 6ed. Gorwydd, Llangamarch. E. EVANS,
CYDNABYDDIAETH 0 GYDYMDEIMLAD.
News
Cite
Share
CYDNABYDDIAETH 0 GYDYMDEIMLAD. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Anwyl Syr,-Byddaf yn ddiolchgar iawn i chwi os byddwch mor garedig a chaniatau i mi drwy gyf- rwng y GoLEtJAD, i ddatgan fy niolchgarwch i'r lliaws cyfeillion drwy Dde a Gogledd am eu cydym- deimlad a ni yn ein profedigaeth chwerw o golli ein merch. Nis gallaf ateb pawb yn bersonol, er mor dda fuasai genyf wneyd hyiiy, Yr eiddoch mewn galaiJ, Plasmarl. II. ac A. DAVIES,
CO FRESTRYDD COLEG ABERYSTWYTH.
News
Cite
Share
CO FRESTRYDD COLEG ABERYSTWYTH. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Anwyl Mr. Evans,-Ni ddaeth erioed i fy meddwl i gynyg am y swydd o Gofrestrydd Coleg Aberyst- wyth. Nis galhvn ymgymeryd a'r fath swydd mewn unrhyw fodd a rhoddi heibio'r gwaith cyfraithiol sydd genyf ar law. Nis gallaf ddeall ar ba sail y dywedwyd neu y cyhoeddwyd y fath beth gan neb. Yr eiddoch yn gywir, Arfon, Aberystwyth, T .A. LEVI, Alai 12, 1905.
PENYGRAIG.
News
Cite
Share
PENYGRAIG. Marwolaeth Mr. Edward Evans, Penygraig.- Bu farw y gwr da uchod boreu Sadwrn ,Ebrill 2gain. yn hynod o ddisymwth, yn 50 oed, gan adael priod a dau o blant ar ei ol mewn galar mawr. Brodor o Penygraig oedd Edward Evans, ac aelod yn eglwys Pisgah, ac nid yw yn ormod dwcyd ei fod yn un o aelodau goreu yr eglwys, ac un o gymeriadau puraf Penygraig. Yr oedd yn hoff ddyn gan yr ardal, ac yn enwedig gan yr eglwys. Gellir aralleirio geiriau yr apostol am gariad am dano, sef ei fod yn hir- ymaros, yn gymwynasgav; nid oedd yn cenfigenu, nid oedd yn ymffrostio, nid oedd yn ymchwyddo. Nid oedd yn gwneuthur yn anweddaidd, nid oedd yn ceisio yr eiddo ei hun. Nid oedd byth yn cael ei gythruddo, ac ni feddyliai ddrwg. Yr oedd yn dioddef pob dim, yn credu pob dim, yn gobeithio pob dim, ac yn ymaros a phob dim. Gwr tawel ydoedd a hollol ddiymhongar: ond yr cedd fel pren wedi ei blanu ar lan afonydd dyfroedd, yr hwn a rydd ei ffrwyth yn ei bryd; a'i ddalen ni wywa." Gwyn fyd na byddai ei fath yn amlach. Byddai gwedd arall ar yr eglwysi, ac ar y byd, pe byddai genym fwy o fath Edward Evans. Ni cheisiai ef yr eiddo ei hun ond eiddo Crist Iesu. Nid oedd yn siaradwr mawr. Nid ydwyf yn beio y dosbarth hwnw; ond iddynt gadw o fewn terfynau cymedrol- deb. Y mae eisiau siaradwyr a dynion fedr gyn- hyrfu ychydig ar awyr cymdeithas ond hyfryd hefyd yw gweled ambell un yn gallu harddu ffyrdd sanct- eiddrwydd, a dwyn i'r golwg rasusau goreu a phuraf yr efengyl mewn distawrwydd. Un felly oedd Ed- ward Evans. Nid oedd hyd yn nod y diwygiad wedi cynhyrfu llawer arno ef, fel y gwna a llawcr; ond d'oedd neb yn hofii. ei weled yn fwy nag efe. Yr oedd yn ysbio arno o'i fangre dawel, ac yn gwylio ei symudiadau gyda dyddordeb byw a dwfn: ond ni waeddai efe, ac ni ddyrchafai ei lais, ac ni chlywid ei. lef yn y gynulleidfa. Ni ddeuai ymlaen o hono ei hun i weddio yn gyhoeddus, fel y gwneir y dydd- iau cynes hyn. Ond da gan fy nghalon iddo gael ei alw ddwywaith, a daeth yn wylaidd ac ufudd, a hyfryd oedd ei glywed yn tywallt ei galon gerbron Duw. Yr oedd yn athraw rhagcrol yn yr Ysgol Sul, ac yn hynod o ffyddlawn yn yr oil o'r cyfarfodydd, Y mae bwlch mawr ar ei ol, ac eglwys gyfan mewn hiraeth dwys. Tad yr amddifaid a Barnwr y gweddw-on fyddo yn dyner iawn o'r weddw, y plant, a'r brodyr sydd ar ol, yn ogystai ac o'r eglwys sydd yn ei galar,
EVAN ROBERTS.
News
Cite
Share
bed. I §Waith y&eddj ac y dylem ddiblch i Dduw am y [aethau ~i SyAawnir trwyddo. Mae llawer o ystyr- ri1 am jy arwain ein meddyliau pari yh ffuirfio y diwvtri °5 ef rhoddi iddo ei le pribdol ymhiith Vtol 5 yr e8hv-vs- Wed'1 l)c £ niae yn dwyn pob arwycidioh ei &r gogQ1'61 £ 9d* S'an Dduw i wneyd gwaith mawr, 6 *'w. 6nw5 yn iachawdwriaeth dyhioh. |wait|j AT; tnv>' "WT:: p r&gbarotoad ar gyfer y .^all jj'•1 oddcf gofod i fanyiu ar ei hanes. Gellir ieuan trv?y,.feyfryngau eraill. Nid yw eto. ond «r's tajra ^~p26ain, mlwydd oed; arid er. hyiiy y mae, VW .;e? ° llynyddau, wedi byw- gyda'r syniad Wad yn cyraedd ei hamcan yn. ein |6nyrjJ gwledycld ereill, i'r graddau.y mae pod! i ddisgwyi iddi wneyd.; mae wedi dyhen11 cystudd ysbryd oblegid hyny, a'i enaid Oledd We^ed cyfnewidiad. Bu ef ei hun mewn ^rech i v yn acbos ei gyflwr personol, gwnaeth ym- 1 brofl ^^yflwyno yn llwyr i'r Arglwydd, a daeth °edd edd y byd a ddaw yn ei enaid ei hun I Uw yn ^/m?yse^riad rrlor fel ag y gwelodd a>: i« 1 ddatguddio ei hunan iddo, ac i'w » ysder Ysbryd' Bu yr ymgysegriad yn gym- ^edi u^T Syfer cyflawni y gwaith yr oedd ei enaid aa byw am dairarddeg o flynyddau i ytite, 0<5 dano, ac i fyfyrio arno.. Pa ryfedd, ^ecij i n ,yft" Duw wedi ei alw at y gwaith y mae Pe buao Uwyddianus ynddo. Diameu genyf, ?6(liad tm n*nau wedi bod trwy yr un cwrsweith- Cawsem ein galw at yr un gwaith, ac y jIa 7 cynyrch yn gyfatebol. i gymhwysderau naturiol i fod yn offer- m UW wneyd Pethau niawr trwyddo. Yn un *etfin iiganddo feddwl cryf a chyflym anghyff- yn Cani^11 °,nwyd (humour) ac arabedd. Pe gofod ^e^adai a-k' bawdd fuasai profi hyn trwy ei ddy- e^dwl <(p7w' priodol, a pharod, heb unrhyw rag- thortH- wnewch frys i gael enwau y rhai sydd 'Mae vr GU hPnain 1 Grist," medd John Williams. Roberts f^yi10n wedi cael y blaen," medd Evan n^a»},"» dialed y stewards wneyd eu gwaith ar t5,edd John Williams. Gwnaed rhywun Ia,'Evan, Roberts, peidiwch gadael i neb teision A0}1 coron-" Gwir nad yw wedi cael man- ^e<ii ei » helaeth' ond Pwy a wyr nad yw Duw lCaf i i ddan8:os nad dysg ydyw y peth pwys- jj r°l eneidiaup ynddo gymhwysder arall at y meddwl 'On fod ym sydd ganddo. Mae llawer o arwydd- 1letis od ei natur yn llawn o'r hyn a elwir yn mag- ato a' ~~Trhyw drydan sydd yn ei alluogi i dynu ac WIleYd -1 gyfranu i eraill ddylanwad manteisiol i ^ae a(^noddau felly yn natur 1 ^Orthi ac.' ysywaeth, mae yn cael ei ddefnyddio p chwilfrydedd gwag ac ofer. Pa ryfedd os natur Tyr e&lwys yn defnyddio y nerth hwn, sydd ^ae Vn van Roberts, i wasanaethu yn yr efengyl. ?yJiol Symhwysder i ddarllen a deall y natur VSMrinfC^iae hyny yn wasanaethgar i gymhwyso 3H "°eda at wahanol gymeriadau a chyflyrau. fod edrychiad Evan Roberts yn ? ,natur y rhai sydd ° dan ei lygaid. Gall rjegis' a stock o'r miloedd sydd yn tyru i'w wrando, ar amrantiad. Mae gafaeliad ei law yn fpi y^an^ad-_ Os ydyw y nerth hwn yn ei foydrt" ^y^ir ei fod, pa ryfedd os ,vw Duw yn ei iricW iGr ei wneyd yn gyfrwng i wasgar dylan- %olch fs°l ac ysbrydol yr Ysbryd Glan. Dvlem Vn f lU,W am drG1 nerth sydd vn cael ei ddefn- tt 1 Wa« boddhad gwag i ddynion, yn fodd- fe^eth dylanwad achubol, er sicrhau iachaw- v Wr am en.sidlau- °nd ddigwestiwn, y cvfrif Uestr ddylanwad a'i lwyddiant ydyw ei fod J ? i Ysbryd Duw weithio trwyddo Cv °'r VsbVo wrandawyr. Mae yn llawn o ffydd j/8°H p, yd Glan,—mae yn byw mewn cymundeb wydd0.UW' a Duw yn datguddio ei hun ynddo, a !?gyse|n1fod yn byw mor aSos at Dduw, ac wedi ev rh4di yr idd°' nid rhyfedd os yw Duw fvj16riada» ddatguddiadau am bersonau ac am fe» nad chyflyrau' ie, am yr hyn sydd, ac a trl eaVi ynt yn eiddo neb araU- 0nid gair ar •l!?aciWri L wer ° wemidogion ydyw, fod ganddynt rhv» t,eUL S^randawyrP Os ydyw hyny yn fod V v mae yn Solygu eu bod ° dan yr 0eriOtleddaln J Duw yn eu cyme11 i draethu rhyw 6ri ydyw cyfaddas i'r amser a'r amgylchiadau. rVf? eu b ^A'eimdogion yn gvffredin yn argyhoedd- Vr, dcl fod /n derbyn cenadwri oddiwrth Dduw, pa t 3erbVn ^yn 1mo.r anghvffredin ag Evan Roberts xl yri bpt^6ua n a datguddiadau Ymddengys yw yn°d ° debygQl- haJ,\eithriad' chwaith- Pwy sydd wedi 8v«7nedd t^dyn, mawr a da hwnw, Morgan Llwyd iadae.yb bethanpy vnt canfod crybwyllion am Dyfi a l, oedd yn rbagfynegi digwydd- J0dri^ b°d yn ™hawyd San ffeithiau hanesyddol. Ddrn, -Jgar r^ag Priodoli y datguddiadau bydr1U a dychvmf 1 W^felslon ymgysegredig i ddyfal- lr fel v ^ae yn ymylu ar yr hyn a adna- y r ^ni Pechod yn erbyn yr Ysbryd Glan. ^rb^ydd5^6^^ ynddo sydd yn anhawsder ydyw Z1? y datyn myned trwyddynt pan vn as |eisi0 eu jf^ddia.dau a grybwyllwyd. Nid wyf iawn rv, oni°* Ond dylid cofio fod perthyn- canlvn; ysbryd a rnater yn natur dyn,1 ath ,ar y 11 aP gan y na^l- ddylanwad dwys bethail1' rr'wyddom fod arddangosiadau o'r ain ^dd yn T arferedig ynglyn a'r Diwygiad Meth- yn v^n m^.vy n^°e§I a Chymru. Gwyddom, hefyd. !^?rieri/Sbryd v an Roberts oedd yn gruddfan ^yler^ ei enti'r? yn cbwysu dafnau gwaed oblegid ?yse~r otiose' P1-yn achos pechod a phechaduriaid. 'ln§au dl?, a sia^n 1gldlau cyn sengyd tir mor Ou\v nair} arad yn ddiystyr am ddylanwad y c°rft, pan me.\vn -ymdrech gyda