Y Goleuad

eglwys, yn gangen, ond canghen grin wyt ti. Beth am y rhai sydd yn gwrthod yr efengyl yn Nghymru? Cytnry ar yr aswy yn nydd y farn! Meddyliwch am ddyn yn teithio yn yr .anialvvch, 'a bron syrthio gan eisieu cliod, ac o'r diwedd yn dyfod at ffynon, ac yna yn sefyll i edrych ar y dwfr, ac heb ei yfed, Cte yn mariv o Syched yn ymyl y fj'ynonl Neu ddyn at drengu o newyn, ac yn cael ei wahodd at fwrdd llawn o fwyd, a'i gymell i gyfranogi o bono; ac yhtau yn edrych ar y bwyd, ac heb ei fwyta, ac yn rnario o newyn yn ynvyl llawnd-er\ "Bwrdd yn llawn yma gawn." Bryd? Bob amser! "0 foreu- ddydd hyd brydnawn! Pan gofiwn fod min dwyfol, a goleuni sanctaidd yn cydfyned a phob brawddeg ddywedai, a ydyw yn syn deall fod yr holl dyrfa fawr yn ferw gwyllt? Tua'r pryd hyn canodd Miss Annie Davies Dyma gariad fel y mor- oedd." Canodd ef deirgwaith drosodd, a chanodd y geiriau, "Dyma gariad nad a'n anghof!" dair gwaith bob tro. Wrth wrando arni wylai y dyrfa yn hidl. Yn fuan wedi hyn cododd rhywun i ofyn i Dduw blygu calonau y gweinidogion i faddeu; ond yn y fan torodd pawb allan i ganu Marchog, Iesu, yn llwyddianus!" Credaf na chanwyd yr hen benill erioed mor ogoneddus, canwyd ef wyth o weithiau, a'r 1,800 yn taflyd eu holl enaid i'r mol.- iant. Yna dywedodd Mr. Roberts, yr ydym wedi cael digon a gormod o'r gweddiau yna, na fydded i ni gael dim o honynt mwy. Yn wir yr oedd ein cwpan yn llawn o'r melus, a bu raid tywallt y diferyn chwerw yna i mewn! Mae'r diafol yn gweithio ei oreu heno, ac y mae Crist yn gweithio ei oreu hefyd; a chofiwch fod goreu y diafol yn myned yn fethiant llwyr pan y mae Crist yn gweithio ei oreu." Dilynwyd hyn gan lawer yn gweddio ac yn molianu ar yr un pryd. Cafwyd ar y terfyn nifer liosog yn rhoddi eu hunain i'r Iesu. Yr oedd hwn yn sicr yn un o'r cyfarfodydd rhagoraf a gaf- odd Mr. Roberts o'r dechreu, a chafwyd prawf amlwg ei fod am ysgwyd Cymfy Lerpwl, Cynhaliwyd y cyfarfod nos Iau yn nghapel Stanley Road, -Beetle. Bwriadwyd i hwn fod yn gyfarfod arbenig i esgeu- luswyr y cylch hwnw, ac yr oedd y mynediad i mewn^ddo trwy docynau. Mae'n ddiau fod yno liaws o esgeuluswyr yn bresenol, ond yr oedd y rhan fwyaf yn aelodau. eglv/ysig, a llawer o honynt wedi dyfod o bob rhan o Ogledd Cymru. Gorlen- wid y capel yn fuan. a chredaf fod yno tua 1,400 yn bresenol. Yr oedd hefyd tua 400 yn yr ysgoldy. Nid oedd hwn yn cychwyn cystal a'r noson o'r blaen, llawer o ganu ac ychydig o weddio oedd yn y dechreu. Ond fel yr elai y cyfarfod yn ei flaen, yr oedd y gwres, yn codi, a chododd yn ddirfawr tra yr oedd un yn diolch am i' angel y goleuni ddyfod ato i waelod y pwll glo! Dilynwyd ef gan amryw o chwiorydd yn tywallt eu calonau gerbron yr orsedd fel erbyn i Mr. Roberts ddyfod i mewn, yr oedd y gwres wedi cyraedd yn llawn uwch na nos Fercher. Dechreuodd Mr. Roberts ddiolch fod tyrfa mor fawr wedi dyfod i mewn trwy ddrws agored. Yr oedd dau ddrws o'u blaenau, drws y nefoedd a drws uffern, a rhoddid iddynt eu dewis! 0 greadftr mawr ydyw dyn, yn ddigon mawr i roddi iddo ei ddewis! "Rhyfedd ac ofnadwy y gwnaed ef! Diolch fod drws y nefoedd yn agored heno, mae'n agored tra y mae hwn yn agored (gan agoryd y Beibl o'u blaen). Lie cawn ni agor hwn ? A gawn ni ei agor yn loan? (Diolch, meddai rhywun). "Felly y carodd Duw y byd! Beth y mae'r cariad yma yn ei roi ? Bywyd! Meddyg yn rhoi iechyd i'r gwywedig rai' ydyw yr Iesu. A aiff Efe i uffern ? Nid ydyw y Llyfr hwn yn dweyd hyny! Wyddoch chwi beth yw uffern? Gwlad yn llawn o gleifion heb feddyg ynddi! Beth yw y nefoedd? Pawb yn holliach yn y wlad, a'r Meddyg mawr ynddi! Beth yw y ddaear? Lie mae'r Meddyg yn gwella'r cleifion! A ddaw Efe ataf fi? Yr wyf mor anan! Daw bobl! Ac fe gei di fyned ato i balas y Meddyg." Ychydig ydwyf yn allu ei gofio, ond digon i ddangos mor gyfaddas oedd y cyfan i- esgeuluswyr, ac i bawb o ran hyny. Yr oedd yr holl le erbyn hyn yn fwy rhyfedd na'r noson o'r blaen: llawer yn gweddio, yn diolch, molianu, ac yn gorfoleddu. Gweddiodd Miss Annie Davies yn nodedig iawn, gan ymbil mewn taerineb yn ei dagrau, am Dduw achub er mwyn Iesu a'i werthfawr waed. Ar ddiwedd y cyfarfod caed fod yno dros 60 yn rhoddi eu hunain i'r Meddyg mawr! Dyna fraslun o ddau gyfarfod gorfoleddus a gogoneddus! Trefnodd y Pwyllgor i gynal cyfarfod nos Wener i'r bobl ieuainc yn Sun Hall, Kensington. Credir fod yno o 7,000 i 8,000 yn bresenol. Er mor eang oedd y fceuadd yr oedd miloedd yn methu myned i mewn. Yr wyf yn galw hwn yn Gyfarfod Mawr, Ehyfedd, ac Ofnadwy! Golygfa i'w chofio oedd edrych ar 8,000 o bobl, a'r rhan fwyaf o lawer o honynt yn bobl ieuainc, yn addoli Duw. Yr oedd yr Arglwvdd Faer, a'r Parchn. John Watson, D.D., a C. F.- Aked, D.D., ac afraid ydyw dywedyd fod ugeiniau o weinidogion Cymreig y cylch, a llawer o Gymry yn y cyfarfod hwn, ac yn yr. holl gyfarfodydd. Dechreuwyd y cyfarfod trwy ddarllen a gwecldio gan y Parch. John Hughes, M.A. Meddyliwch am 8,000 yn canu mawl mewn trefn ac amser, ac heb arweinydd. Yr oedd gweddiau rhai o'r bobl ieuainc yn emau pur. Un yn diolch fod cyfarfod gweddi wedi tyfu yn Gyman- fa i weddio! Lliaws o honynt yn cofio am y medd- won. Eraill yn diolch am aelwyd a gweddi ami; Clywid un arall yn gofyn i Dduw eu gwneyd yn ormod o foneddigion i wrando ar y diafol. Un arall yn dweyd fod rhai pobl yn canu am roddi coron ar ben yr Iesu, ac ni roddant iddo haner- Willism Hughes, a hwnw yn y gallery yn gwaeddi ar uchder ei lais fel udgorn, "Do! Diolch z' iddo!" Canwyd "Marchog, Iesu," gyda hwyl. tua chwech o weithiau. Daeth Mr. Roberts i mewn tua 6 o'r gloch. Gwelid gwen a.r ei wyneb, ond ni edrychai mor lion a llawen a'r ddwy noson o'r blaen. Dy- wedai fod ofn yn teyrnasu yno, a dylid bwrw ofn 4 ymaith. Pe byddai ofn wedi ei fwrw allan, byddem yn earn mwy, a beirniadu wedi diflanu. Pan ddaw Duw i'r amlwg bydd pob peth peth yn diflanu ond gweddi a mawl. Cofiwn dclyfod i addoli, ac nid i ddisgwyl am fwynliad • ond fe geir mwynhad mewn gwaith. Mae Duw yn gweithio, a'r lesu yn gweithio, a diolch iddo 3' mae yn gweithio ar lawer sydd yma. A gawn ni roddi ufudd-dod iddo ? Dim ond ufuddhau! Cofivrch ei addewid: Yr wyf fi gyda chwi! Mae yma rai pobl ieuainc, a'r rhai hyny yn aelodau eglwysig, na allant edrych yn ol ar eu bywydau heb wrido! Pa beth ddylent wneyd ? Codi a myned allan? Nage! Byddai hyny yn eu datguddio. Dymuno eu cuddio mae Duw, ond iddynt blygu ac edifarh.au! Gwledda rhai pobl wrth chwilio am feiau, gwledda Duw wrth guddio beiau. Mae'r Iesu yn eiriol trosoch—r" Mi a'u pryn- ais; 0, gad iddynt fyw! Yna canwyd yr emyn gyda bias. Gweddiwyd yn daer iawn gan y Parchn. W. 0. Evans, W. Owen, J. D. Evans, M.A., G. Ellis, -M.A., a Thomas Hughes, B.A., Brynsiencyn, ac eraill. Wedi hyny anogai Mr. Roberts hwynt i ufuddhau, fod Duw yn gwrando ar iaith y galon, a hono yn llawn cariad ate, ac mewn ing yn gwaeddi, 0, na byddai pob calon yn illam dan o gariad at yr lesu. Unwaith y plygir ni yn ddigon isel, ni bydd perygl i ni gvvynipo. Rywbryd cododd Mr. Roberts yn sydyn, gan ddweyd yn Saesneg fod yno Sais yn chwerthin ac yn gwawdio! Pa beth oedd Duw i wneyd iddo, ei ysgubo or He, neu ynte faddeu iddo? Llefai y dyrfa fel un gwr, Arglwydd, maddeu iddo!" Dywedai Mr. Rofeerts eilwaith, Sais ydyw, ac Did ydyw yn aelod." Traethai wedyn yn llym am ddynion yn chwareu gyda peth. sanctaidd, ac yn gwawdio mawrion betliau Duw! Creadur yn codi yn erbyn ei Greawdwr! Dyn yn codi yn erbyn Duw! 0. 'r fath ynfydrwydd. A chofiwch fod cyfrinach yr Anfeidrol gyda'r rhai sydd yn ei garu. Yna gofynodd iddynt ganu Pa Dduw sy'n maddeu fel Tydi?" a chanwyd yn ardderchog. Ar ol hyny cododd pawb i ganu, Crown Him Lord of all." Canodd Miss Annie Davies, "I need Thee every hour/' a'r dyrfa yrl uno yn y cydgan. Dar- llenodd ei chwaer Miss Roberts yn nodedig o effeith- iol y rhan gyntaf o Esaiah Iv. Cyfeiriodd Mr. Roberts at gadair wag ar y llwyfan, ac eto nid oedd yn wag. Pe gofynid iddynt a oeddynt wedi gwneyd eu gcreu dros lesu Grist, pa nifer o honynt a allai godi ar eu traed? Pe gofynid i'r Iesu, a wnes Ti dy oreu, Iesu ? (Llefai y dyrfa, Do !) Do! a goreu dros ei elynion! A gawn ni wneyd ein goreu ? Pawb sydd am wneyd ei oreu, coded ar ei draed. Cododd bron bawb i fyny. Pan aed ymlaen i weled a oedd yno rai yn rhoddi eu hunain i Grist, gofynid i grefyddwyr sefyll ar eu traed, a chodi eu deheulaw. Cafwyd 14 yn rhoddi eu hunain i Grist. Fel yr enwyd hwynt bob yn un ac un y canai y bobl, Diolch iddo." Yn ddisymwth gofynodd Mr. Ro- berts am i bawb eistedd, ac na chaem fendith yn ychwaneg, am fod un wedi cwyno fod yn rhaid iddo godi ei law mor fynych. Cwyno am godi ei law, ac anghofio i Grist roddi ei ddwylaw ar led! Nid ydych i ganu na gweddio; oddieithr i bawb weddio yn ddistaw am i Dduw blygu calon y dyn i edifarhau a cyffesu! Plygodd pawb bron mewn gweddi, a buwyd felly mewn distawrwydd am oddeutu deng munyd. Gwelid Mr. Roberts ar y pryd mewn ing enaid, a dirdyniadau corff, ac ymhen amser dywed- odd ei bod yn ystorm ofnadwy yn enaid y dyn hwnw. Buwyd wedi hyny mewn gweddi ddistaw am beth amser, ac yna dywedodd Mr. Roberts mai nid Sais oedd y dyn ond Cymro, nid aelod, nid pregethwr, eithr gweinidog, a'i fod ar y llwyfan! Parodd clywed hyn fraw trwy bawb yn y lie! Cod- odd y Parch. H. H. Roberts, Beddyddiwr, i ddweyd y dylai Mr. Roberts ei enwi, neu y byddai yr holl weinidogion yn cael eu hameu, ond fod ei gydwybod ef yn ddigon tawel." "Gan fod eich cydwybod yn dawel, gellwch eistedd i lawr," meddai Mr. Evan Roberts. Yna cododd y Parch. O. L. Roberts, Annibynwr, i ddweyd ei fod yn gweinidog- aethu yn Lerpwl er's naw mlynedd. Eisteddwch i lawr," meddai Mr. Evan Roberts. Na, na," meddai y Parch. O. L. Roberts, "mae arnaf eisieu egluro." "0 frawd! 0 frawd!" meddai Mr. Evan Roberts, ac yna aeth allan o'r. cyfarfod. Erbyn hyn yr oedd y dyrfa anferth yn gyffrous ac yn gynhyrfus drwyddi. Yr oedd yn gyffelyb i farch cryf wedi ymwylltio, ac ar gychwyn ar garlam gwyllt, a dyn dewr yn neidio, ac yn ymafiyd yn y ffrwyn, 'a'i ddal yn llonydd. Felly yn hollol y gwnaeth y Parch. John Williams, ymaflodd yn yr awenau, a thawel- odd hwynt oil yn ebrwydd. Terfynwyd y cyfarfod yn dawel trwy i bawb gydadrodd Gweddi yr Arglwydd! Cyfarfod ofnadwy oedd hwn! Wedi i mi adgofio, nid y llon a'r llawen oedd y nodau yn hwn, eithr y difrifol, y rhybuddiol, a'r barnol; ac erbyn y diwedd aeth yn Ddydd Barn yn y lie. Bum cyn hyn mewndlys barn, pan ddelai y rheith- wyr i mewn gycla dedfryd 0 euog yn erbyn y llof- rudd, afr barnwr yn gwisgo y cap du am ei ben, ac yn cyhoeddi barn marwolaeth uwchben y truan; a meddyliais na welwn ddim mwy difrifol hyd y Farn Fawr ddiweddaf. Ond beth oedd hyny i weled 8,000 yn plygu mewn gweddi ddistaw gerbron Duw! Dywedaf eto mai Dydd Barn ydoedd, ac mor ofn- adwy oedd y lie! Dyna genadwri y cyfarfod rhy- fedd ac .ofnadwy i bawb, Peidiwch chwareu gyda phethau y cysegr! Gcfalwchi beidio gwawdio mawr- ion bethau Duw! Credaf i hyn gael ei argraffu. ar galo-naxt pawb yno, "Sancteiddnvydcl a weddai i'th dy, 0 Arglwydd, byth! Cafwyd cyfarfod i'r esgeuluswyr yn nghapel Princes P-oad nos Sadwrn, a llwyddwyd i sicrhau lie iddynt yn gyntaf, ac wedi hyny gollyngwyd ejraill i mewn. Yr oedd y capel yn orlawn, a chanxredd lawer, os nad miloedd, allan yn methu myned i mewn. Caf gyfeirio at hwn eto. Trodd allan yn gyfarfod ardderchog a llwyddianus. 0 ddau i dri chant 0 ddychweledigion! EDMUND GSIFFITII.