Y Goleuad

Mae 44- o dai trwyddedol yn Aberteifi, a 13 o honynt yn eiddo bragdy Abertawe. 0*0 Daw anhawsderau'r DdedJf Addysg i S) lw yn fuan mewn amryw o siroedd Cymru. Prin y gellir disgwyl i'r mis nesaf basio heb ryw ddat- blygiadau pwysig. Mae Efengylwyr Seion,'—cyfrol ddyddorol ar Hen Bregethwyr sir Gaerfyrddin, gan y Parch. James Morris,—yn y wasg, a disgwylir y bydd yn barod i'w chyhoeddi ddechreu yr haf. Bydd yn llawen gan gylch eang o gyfeillion a chydnabod glywed fod y Parch. Peter H. Griffiths, Llulldain, iyn graddol wel'a, ac y niae y meddygon yn hyderu y caiff lwyr adferiad gyda gofal. Anfonodd Mr. David Davies, L'andinam, Iythyr adref o Japan, yn dweyd golygiadau Count Okuma, arweinydd y Progressive Party yn Japan, ar Fasnach Rydd. Mr. Chamberlain, yn ol turn y Count, S) ddyn deali egwyddor Masnach Rydd. Deallwyd fod rhai o hyrwyddwyr penaf y sym- udiad o blaid uniad Colegau y Methodistiaid wedi newid yn ddiweddar, nid gyda golwg ar egwyddor y peth, ond cherwydd yr anhawsderau, cyfreithiol ac arall, sydd ar y ffordd. 0*0 Mae myfyrvvyr Coleg y Bala wedi penderfynu dathlu Dydd Gwyl Dewi eleni drwy gael cyfarfod pregethu. Gwahoddwyd y Parchn. W. Thomas, Llanrwst, a John Williams, Princes Road, yno. Syniad rhagorol, teilwng o'r cyffroad crefyddol sydd drwy'r wlad. U*U Bydd brwydr taironglog yn mwrdeisdrefi Caer- fyrddin pan ddaw'r etholiad. Mr. Llewelyn Williamsyw dewisddyn y Gymdeithas Ryddfrydol. Daw Mr. Alfred Davies allan ar ei gyfrifoldeb ei hun, a dywedir fod un arall i gynrychioli Mr. Chamberlain yn v frwydr. Dywed Professor Jones fod Cynghorau Sirol Cymru yn defnyddio y dreth at gynal ysgolion yr Eglwys. Cynygia ffordd i broil ei gyhudd- iad. Dyvveder ei fod yn llwyddo, beth wcd'yn ? Ai profi fod Mr. Lloyd George a'r swyddogion sirol yn dwcyd amviredd, ynte belli ? IIawdd beio ar y cynllun cenedlaethol, ond beth a gynygir yn ei le ? Dewisir prif gwnstabl sir frycheiniog y mis nesaf. Tri chant y flwyddyn yw'r cyflog, a haner cant at ei gostau. Dyvvedodd un o aclodau y pwyllgor y carasai wneyd rheul na bo yr un o'r heddlu i fod yn was bach i'r prif gwnstabl. Buasai yn dda yclnvanegu rheo! arall,—nad yw y prif gwnstabl i fod yn was bach i neb ychwaith. Bwriada'r blaid Gymreig gael dealltwriaeth gyda'r arweinwyr Rhyddfrydol cyn yr etholiad cyffredinol am safle cwestiynau Cymreig yn lnhrogram y blaid, fel na bydd cam ddeali- twriaeth rhagllaw. Onid digon yw cael Mr. Lloyd George yn y weinyddiaeth a dau neu dri o'r aelodau eraill yn dal man swyddi ? Dyna ddigon 0 ddealltwriaeth. — £ — Tybed nad cam a'r Diwygiad a wneir gan y gohebwyr sydd yn ysgrifenu adroddiadai cyffrous i'r newyddiaduron Seisnig ? Mae i'r Diwygiad tiodvveddion a ddaliant i'w desgrifio yn y wasg Seisnig. Fe ddcil pob peth da a hanfodol hyny. Ond ar yr ymylon y mae pethau eraill sydd yn cael eu gorliwio gan ddynion nad ydynt yn cym- etyd pwyll i brofi beth sy'n wir a beth sydd yn ffrwyth dychymyg. Fel prawf fod y Diwygiad wedi cvrhaxld yr Eglwys Sefydledig, crybwyllir r fLlith f)d cyfarfod gweddi wedi ci gychwyn yn N ghofcg Llanbedr. Da iawn. Fn erioed well anvydd o ddiwygiad na bod (yfaifodydd gweddi yn cael eu eynal yn Eglwysi ein gwlad. Credaf mai camgymeiiad mawr iawn yw ceisio codi cweryl rhwng yr enwadau yn y dyddiau hyn, a gresyn os rhaid i'r Ddeddf Addysg wneyd hyny. Ond yr Eglwys fydd ar ei cholled yn y pen draw. I Mae Miss Margaret Kyffin Roberts, merch y diweddar Mr. Kyffin Roberts, Porthmadog-, newydd gyhoeddi c; An Appreciative Mono- graph" ar John Millon, mewn cyfrol fechah eithriadol o ddestlus. Darlith ydoedd cynwys y llyfr, a darllena yn llawer rhwyddach na chanoedd o bethau sydd wedi eu hysgrifenu ar Milton. Bwriada y ddirprwyaeth sydd wedi ei phenodi i benderfynu safle Amgueddfa a Llyfrgell Genedlaethol Cymru dderbyn ceisiadau oddi- wrth wahanol drefydd, a gwrandewir tystiol- aethau tua chanol mis Mawrth. Disgwylir y caiflfy mater ei benderfynu cyn diwedd Mai. Caerdydd, Abertawe. Aberystwyth, a Chaernar- fon, sydd yn yr ymdrechfa. Cynygia'r tri cyntaf yn dda, ond Caernarfon yn unig sydd a Chastell i'w gynyg at wasanaeth yr Amgueddfa. Bwriedir cyhoeddi cyfrol yn cynwys y Diwyg- iad o ddechreu Rhagfyr i ddiwedd Chwefror. Cynhwysa hanes Mr. Evan Roberts, wedi ei ysgrifenu gan gvfaill iddo, ac ) sgrif gany Parch. E. Phillips, Castellnewydd Emlyn, ar y Parch. David Morgan, a Diwygiad 1859. Byddygyfrol wedi ei throi allan yn y dull harddaf sydd yn bosibl, ac addurnir hi a lliaws o ddarluniau, fel y bydd yn goffadwriaeth deilwngam gychwyniad y Diwygiad. Bydd ei phris yn ei gosod yn nghyraedd pawb. 0*0 Y mae yr holl wrandawyr yn Cefnddwysarn wedi ymuno a'r eglwys yn ystod yr adfywiad presenol, a cheir yno gyfarfodydd melus iawn ymhlith pob oedran. Dymuniad y frawdol- iaeth ydyw cael mwy o'r pethau da y maent yn ei fwynhau. Rhifa y dychweledigion 16 yn Llandderfel, a cheir yno gyfarfodydd gweddi- au undebol er's dau fis ymhlith y bobl ieuainc, y chwiorydd, a chyfarfodydd gweddiau i bob oedran. Yr ydym wedi cael pethau mawr, a disgwyliwn bethau mwy. slit Mae y Parch. Morien Mon Hughes wedi der- byn galwad oddiwrth eglwysi Saesneg Ebens- burgh a North Ebensburgh, Pa. Mewn llythyr ataf dywed Mr. Hughes :—" Bless the Lord, that revival is grand. I claim a small share in start- ing Evan Roberts, when I was there last Septem- ber. I advised him to start meetings himself when we met in our Monthly Meeting at Bwlch- ygroes, Pembrokeshire. We spend three days together at Bwlchygroes and Newcastle Emlyn, He did not know what to do. He could not study, and I gave him points on conducting revival meeting. I had experience in America. I have conducted revival meetings in this country since I returned from Wales. Your reports of the revival there in the GOLEUAD is excellent. Well done." Buwyd yn ymladd brwydr y billiard tables yn llys ynadol Blacnau Ffestiniog y dydd o'r blaen. Gofynid am drwydded i roi bwrdd mewn ty dir- westol, a gwrthwynebai Cynghor yr Eglwysi Rhyddion. Pasiodd yr ynadon o blaid y billiards. Dyma un o anhawsderau y cyfnod yn Nghymru. Profiad lliaws o'r bobl oreu ydyw fod y chwareu hwn wedi arwain ami i wr ieuanc ar gyfeiliorn. Cael bias ar y chwareu yn y clwb, ac yna yn myned i'r dafarn ac at y ddiod. Dad- leua eraill dros roi pob pleser yn nghyraedd y bobl ieuainc ymhell o'r dafarn, a dywedir nad oes drwg yn y billiard. Daw y ddau olygiad a'r ddau ddosbarth wyneb yn wyneb yn awr ac eilwaith fel yn Mlaenau Ffestiniog, lie y mae arweinwyr crefydd yn cymeryd golwg gryf a phenderfynol ar y cwestiwn. Rhaid gadael hyn i amgylchiadau a neillduolion cymydogaethau, gan gyd-ddwyn a'n gilydd mewn cariad. Dro yn ol rhoddodd Athronydd PC Esgob eu barn o berthynas i darddle y Deffroad. Yroedd y ddau foned Iwr yn unfryd-unfarn teimlad ocdd Achosydd y cyfan. Yn fuan ar ol y dwthwn hvvnw arweiniwyd yr Athronydd i seiat gan ei gyfeillion. Yr oedd ihyw ysbryd yn awyr yr oedfa na theimhvyd ei debyg er's talm. Gwir nad oedd yn weledig, eto daethai mewn ufudd- dod i wahoddiadau tavrion. Ymhlith eraill, cododd yr athronydd ar ei draed ac wrth draet'iiu ei feddwl ar athroniaeth crefydd, ar- weiniwyd ef yn ddifeddwl gan rhyw angel giant at hen benill a ddysgasai efe pan yn blentyn bach. Tra gyda'r gorchwyl hyfryd hwnw, daeth yn amlwg i'r gynulleidfa fod y boneddvvr edig mewn "ystorm." Trechodd yr hen b ej ef yn wych. Disgynodd gwlaw calon a wyneb) ac nis mynai ei guddio. Yr oed Athronydd y 11 fyw o deimlad hyfryd, ond pwy roddodd y teimlad ar dan ? Adgo ddi(ll Feallai> ond nid oedd yr adgofion yn,J|j amgen na magdanau Haw pwy a ddefnydd1 yr adgofion i bwrpas felly ? Nid diogel ar gefn penillion y dyddiau hyn, canys y digon o rym ynddynt, er diniweidied eu go i ddwyn yr iach ei ysbryd i'r IIwch. Y gauaf diweddaf, treuliai boneddwr o a'i briod rai misoedd yn Nice, Deheudir Ffra' Ar y promenade, yr oedd dyn yn gwerthu ne^j([. iaduron, a gwaeddai fod ganddo bob iadur y byd. Os nad oedd, yr oedd yn ba^' dalu pum' punt. Aeth y foneddiges o ato a gofynodd am y GOLEUAD. Addefo'j gwerthwr ei fod wedi ei ddal. Addaw)'e ollwng heb dalu y pum' punt os gw.n^ jj< gymeryd sypyn o'r GOLEUAD i'w gwerthu, „ y bu. Bore dranoeth gwaeddai enw'r GOL$V ac mewn llai 11a haner awr yroedd wedi g'ver « pob copi am 5 ceiniog yr un. Gwelwyd UJlpu Aelodau Seneddol Cymru ymysg eraill yn P1?^ copi, ac er fod y papyr dros fis oed, ca^w°^j( yn ofalus i gofio am y digwyddiad. ^$ lliaws o gopiau o'r GOLEUAD i Ffraincbob WV 0f nos, ond nid wyf yn gwybod iddo erioed blaen fod ar werth yn Nice. Dyma ddyfyniad byr allan o Iythyr a iais oddiwrth y Parch. R. E. Williams,$u J, Mont., U.D.A.—" Da genyf ddeall am yr ae) fywiad sydd wedi toriallan yna. Hyderaf Y ymlaen ac y meddiana yr holl ÐywysOgaÔt. Yr ydym yn clywed am dano yn y Bell- ) llewin yma, a llawer o honom yn dyheu o diferion o hono. Neithiwr cefais y fraif1 anerch cyrirychiolaeth o Eglwys Gyntaf y ^5 odistiaid Esgobol yn ein dinas ar y pwnc. yforu bydd eu gweinidog ymroddgar hwytha^ anerch ein cynulleidfa ni i'r un cyfeiriad. Hy*\J wn nad yw y dydd ond dechreu gwawrio, y c Haul Cyfiawnder yn uwch, uwch i'r Ian., as ydym ni fel Cymdeithas Gweinidogion y yn awr yn dechreu parotoi am ymosodiad gO ac eang yrhaf nesaf. Pwy wyr na bydd y yddion calonogol oddiyna yn dipyn o help x hymdrech. Nid oes genyf ond dymuno W ei dewi am i'n Gwaredwr Mawr lwyr feddianu brynedigaeth yn Hen Wlad Ein Tadau > ogystal ac yma." 0*0, Mae Cymdeithas Ddirwestol Merched Cy I reig Llundain yn adnewyddu ei nherth h nyddiau y Diwygiad. Llywyddes bresen^ gymdeithas yw Mrs. Lloyd George, ei ThiJL yddes, Mrs. Timothy Davies, a'i Hysgrifenyddep: ytiloo, Miss Roberts, 14-, Willow Bridge Road, y bury. Penderfynodd y Pwyllgor ddeehre, II flwyddyn ad-drefnu y Canghenau er J11\1Ji- gwneyd gwaith mwy effeithiol, a'r dyddiau weddaf ymwelwyd a -deuddeg o brif egl^vyst0 gvvahanol enwadau Cymreig, a chyda cefnOg3fL gynes y brodyr, sefydhvyd Cang'Ieiiati i'r ch bo$ ydd i am can dauddyblyg—cynorthwyo yr ac. J Dinvestol, a gofalu yn gyfeillgar am y inerCiaeu ieuainc sydd mor ami ynddynt. Eir gyda'r gwaith, a hyderir y bydd Cangen y& e{ eglwys yn ddiymdroi. Bydd yn dda gan o rieni yn Nghymru wybod am y symudiad o eiddo Cymryesau Llundain, a chredwn y ^& yn dda ganddjnt hwy, a chan ami i weinidogL y wlad yn gystal ag yn y Brifddinas, droi » Canghenau yno ar ran merched ieuainc ydy,n. ddieithr a digartref yno. Dechreuir y gwal^v(j(i adeg gymwys a manteisiol, a hyderwn y bendith i lawer o hono.